La barunissa di Carini

LA BARUNISSA DI CARINI
Il poemetto si apre con un’ottava siciliana allungata in cui il poeta,
accennando al pianto ed al lutto suo e di tutta quanta la Sicilia per
la perdita della povera baronessa di Carini, dichiara che proromperà
in un lamentevole canto (la canzunedda rispittusa) per “la bedda
signora, la stidda lucenti”,la cui morte, ora, annebbia la sua mente,
straziandone anche il cuore:
Poemetto introduttivo
Chianci Palermu, chianci Siragusa,
a Carini cc’è luttu ad ogni casa;
Sta mala nova, tantu dulurusa
fu dragunara, arbolica, marvasa.
A raccuntalla, la storia rispittusa
lu cori abbunna e lu sangu travasa
a cu la senti la menti è cunfusa,
e di tirruriresta l’arma invasa:
E resta un gruppu e resta una rancura:
comu si persi sta bedda signora!
Stidda lucenti, comu appi sta fini
povera barunissa di Carini!
L’amaru casu successi a Carini
‘ntra lu casteddu so’ gudia lu beni
La Barunissa, ciuriddu d’aprili
spannia l’oduri, la luci e lu meli.
Lu Vernagallu di sangu gentili
chi di la gioventù l’onuri teni
girìa d’attornu, tinaci e suttili
comu ‘na apa abbramata di meli.
Ed ogni ‘gghiornu veni e puntuali
Supra un cavaddu chi vola senz’ali
e a lu jardinu canta prontu e lestu
ca lu ciuriddu ci arrispunni prestu.
Lu castellu di carini
Vicinu a lu casteddu di Carini
girìa sempri un bellu cavaleri
lu Vernagallu di sangu gintili
chi di la gioventù l'onuri teni.
Giria comu la apa 'nni l'aprili
'ntornu a lu sciuri a sorbiri lu meli
di comu agghiorna finu a 'ntrabbuniri
sempri di vista li finestri teni
di comu agghiorna finu a 'ntrabbuniri
sempri di vista li finestri teni..
Ed ora di luntanu vi cumpari
supra un cavallu chi vola senz' ali
ed ora 'nni la chiesa lu truvati
chi sfaiddia cu ll' occhi 'nnamurati
Ora di notti cu lu mandulinu
sintiti la so vuci a lu jardinu!
Ora di notti cu la so chitarra
canta l'amuri e lu so cori parra
Ora di notti cu la so chitarra
canta l'amuri e lu so cori parla
Serenata del Vernagallo
Iu cantu e lu me cantu nun ha paci
si nun t’affacci tu, cucina amata
iu cantu e si la vuci mia ti piaci
restua a cantari ccà tutta ‘a nuttata
Quannu t’affacci tu, cara cucina
s’oscuranu li stiddi cu la luna !
Fusti ‘mpastata di ‘na pasta fina (ripetere a 2 voci)
d’oru e d’argentu la vostra pirsuna
Focu chi ardi spissu, di cuntinu
mi feristi lu cori e chiù unn’è sanu.
Trasiri ci vurria ni stu to iardinu (ripetere a 2 voci)
zappari comu fussi un urtulanu.
Nta stu pittuzzu c’è lu gelsuminu,(solista + coro)
cogliri lu vurria cu li me manu.
Iu puvureddu ed iu lu mischinu
sentu l’oduri e ni sugnu luntanu.
(strofa musicale)
Stu ciuri ca nasciu cu l’autru ciuri (coro+ solista)
di marzu spampinau a pocu a pocu.
Aprili e Maiu ci dunanu l’oduri,
cu lu suli di giugnu piglia focu.
Chistu gran focu a dui cori duna vita
li tira appressu comu calamita.
Lu munacheddu
La Baruni di caccia avia turnatu:
”Mi sentu stancu, vogghiu arripusari”
quannu a la porta si cci ha prisintatu
un munacheddu, e cci voli parrai
Tutta la notti ‘nsemmula hannu statu,
la confidenza, longa l’annu a fari …
”Gesù! Maria! Chi ariu trubbatu!
Chistu di la timpesta è lu signali.
********************************************
FRATE Don Cesare...nun sacciu accuminciari...
DON CESARE Chi successi? Parlati, munacheddu.
FRATE La cunfidenza longa vi l'è fari... si tratta di Carini...a lu casteddu
DON CESARE Chi fu? Chi ci successi a' figlia mia?
FRATE GIUDA Nenti! Stati tranquillu: un havi nenti, sulu ca...
DON CESARE Parla...botta di sangu a tia. Chiedo scusa a li vostri vistimenti.
FRATE GIUDA Iu pi purtari fidi a lu Signuri ca di piccati si ni fanno assai,
pi chistu sugnu 'cca, beddu baruni; pi evitari a Voscenza tanti guai
DON CESARE Sputa l’ossu, monacu malidittu... forza sputa! O comu è veru
ca mi chiamu Lanza, t'ammazzu comu un cani di bancata
LO PRENDE PER IL COLLO.
FRATE GIUDA
Fermu... E credete alla mia parola!
E' denunciari un piccatu mortali
la barunissa la vostra figliola
E' pigliata da demoni infernali!
Tradisci lu maritu, dd'onest'omu
c' un picciotto di casa Vernagallu:
fannu l'amuri quannu vonnu e comu
e cogliri si fannu spissu 'n'fallu!
DON CESARE Chi malanova.
Nesci di ‘cca, traditori di razza!
chi ‘nni sta casa porti la svintura
prima ca t'arriduciu sta facciazza
come un grappolo dopu 'a pistatura.
DON CESARE CHIAMA UN SERVO. GLI FA CENNO DI PORTARE VIA IL MONACO E DI
AMMAZZARLO.
CORO
Lu monacheddu nisciva e ridiva
ca nun sapiva soccu l'aspittava
di nuvuli la luna s'ammugliau
lu jacobbu coculla e svulazzau
afferra lu baruni spata ad ermu
DON CESARE
Vola cavaddu fora di Palermu
prestu fidili, binchì notti sia
viniti a la me spata
in cumpagnia!!
*******************************************
Lu munacheddu niscìa e ridìa
e lu baruni, supra sdillinìa.
Afferra lu baruni spata ed ermu:
“Vola cavallu, fora di Palermu!
Prestu, fidali, benché notti sia
viniti a la me spadda, ‘ncumpagnia!”
***
Lu munacheddu nisciva e ridiva
Lu monacheddu nisciva e ridiva (coro)
ca nun sapiva soccu l'aspittava
di nuvuli la luna s'ammugliau
lu jacobbu coculla e svulazzau
Afferra lu baruni spata ad ermu
Vola cavaddu fora di Palermu
prestu fidili, binchì notti sia (2 volte)
viniti a la me spata in cumpagnia!!
E’ arrivatu lumunacheddu
E' arrivatu lu munacheddu,
quant' è duci quant' è beddu (2 v.)
E' arrivatu lu munachinu,
qunt' è duci quant' è finu (2 v.)
E' arrivatu lu munacuzzu
c'havi nivuru lu curuzzu (2 v.)
E' arrivatu lu munacazzu
e la festa iu ci fazzu (2 v.)
!Lu baruni
Lu Baruni di caccia avia turnatu:
Mi sentu straccu, vògghiu arripusari quannu a la porta si cci ha prisintatu
Un munacheddu, e cci voli parrari.
Tutta la notti ‘nsemmulla hannu statu;
la confidenza, longa l’hannu a fari …
gesù – Maria! Chi àriu trubbatu !
Chistu di la timpesta è lu signali …
Lu munacheddu nasceva e ridìa,
e lu Baruni susu sdillinìa:
afferra lu baruni spata ed ermu:
Vola, cavaddu, fora di Palermu!
Prestu, fideli, binchì notti sia,
Viniti a la mè spadda, in compagnia.
Il padre arriva al Castello di Carini e incontra la figlia. Dialogo cantato
Barunissa: Signuri patri chi, vinisti a fari…?
Padre: Signura figghia ti vegniu a’mmazzari
Barunissa: Signuri patri aspettati un pocu, quantu mi chiamu lu me cunfissuri
musica
Padre: Avi tant’anni chi la pigghi a jocu. Ed ora vai circannu cunfissuri. Chista
unn’è ura di cunfissioni, né mancu di riceviri Signuri.
Narrato: Oh dogghia amara
Oh dògghia amara di dd’arma ‘nfilici
quann’ ‘un si vitti di nuddu ajutari,
abbattuta circava l’amici
di sala in sala si vulia sarvari:
Gridava forti: - Aiutu, Carinisi!
Aiutu, aiutu ! Mi voli scannari !Dissi arraggiata: - Cani Carinisi! L’ultima vuci chi putissi fari..
Parlato: Lu patri ‘un cosi sentiri ragioni. Nesci la spata e ci cassa lu cori.