Gezond Sweet dreams psyche Dromen volstrekt ongrijpbaar? Nee hoor, met droomincubatie en lucide dromen is er vat op te krijgen. Serieuze beoefenaars lukt het om zo gezonder, succesvoller of gelukkiger te worden. TEKST: EMIEL VAN DONGEN Een getrainde lucide dromer kan het monster wegdromen of er juist vrede mee sluiten 106 Op de buik slapen zou erotische dromen opwekken. Een rotte-eierenlucht in de slaapkamer levert minder positieve dromen op dan rozengeur. En cheddar-eters dromen vaak over beroemdheden. Het is zo gek niet te bedenken, of het is (al dan niet wetenschappelijk) onderzocht als manier om dromen te beïnvloeden. Hoe graag we ook meester willen zijn van onze dromen, we zijn vooral in de greep van hun willekeur. Dromen komen namelijk voort uit een combinatie van willekeurige beelden uit de hersenstam en verwachtingspatronen. Maar wie er serieus werk van maakt, kan via ‘droomincubatie’ en ‘lucide dromen’ zijn dromen beïnvloeden – of zelfs volledig sturen. En dat kan heel handig zijn. Schijnbaar onmogelijke oplossingen vinden, nacht merries en angsten uitbannen, al slapende bepaalde vaardigheden trainen, of werken aan overgewicht: het komt opeens allemaal binnen handbereik. Outside the box Met incubatie (incubatie = het uitbroeden) is een droom te voeden. De droomincubator ‘broedt’ op een onderwerp, persoon of probleem door er sterk op te focussen, vooral vlak voor het in slaap vallen. Tijdens het dromen komt het ‘ei’ vervolgens uit: de slaper droomt over het bedachte. Het klinkt gemakkelijk, en volgens het onderzoek van Harvard-onderzoeker Deirdre Barrett is dat ook zo. Zij liet haar studenten een week lang voor het in slaap vallen denken aan een actueel probleem, bijvoorbeeld een huiswerkopgave waar ze niet uitkwamen. De helft droomde die week daadwerkelijk over het probleem, daar weer de helft van vond zelfs een bruikbare oplossing in zijn droom. Verrassend vaak komt die oplossing uit onverwachte hoek. Onze dromen zijn super associatief en niet-lineair. Juist omdat ze alle kanten op fladderen, kunnen we outside the box denken en een creatieve oplossing vinden. Waarom dromen we? Dromen is belangrijk. Men sen die uit hun droomslaap werden wakker gemaakt, raakten psychotisch, verward en depressief. Maar waarom we dromen? Niemand die het weet. Wel zijn er talloze theorieën. Zo zou dromen nodig zijn om informatie op te slaan in het geheugen of ‘rotzooi’ van de dag ervoor uit het brein te verwijderen teneinde verstoppingen te voorkomen. Anderen gooien het over de evoluti onaire boeg. Ze stellen dat onze voorvaderen zijn gaan dromen om potentieel gevaarlijke situaties te oefenen om de overlevings kansen te verhogen. De droom, Pablo Picasso, 1932 107 Kwelgeesten In vervlogen tijden had men heel andere ‘therapieën’ om van nachtmerries af te komen. Men geloofde dat zo’n verschrikkelijke droom werd ingegeven door een kwelgeest (‘mare’, later verbasterd tot ‘merrie’), die in het holst van de nacht op de borst van de slapende ging zitten. Een mare hield men buiten de deur door de pantoffels naar het bed toe te zet ten, zodat de nachtelijke bezoeker daarin stapte en niet op iemands borst ging zitten. Ook een beproefde methode: gerstekorrels rond het bed strooien. De nachtmerrie zou het dan zo druk hebben met het tellen daarvan, dat hij de slaper links zou laten liggen. Als dromen zijn te voeden, zijn nachtmerries dat dus ook. De afgelopen jaren zijn veel psychologenpraktijken de imaginatieen rescriptingtherapie (IRT) gaan toepassen, een vorm van droomincubatie. Amber (1991) had zo’n 5 à 6 nachtmerries in de week, voordat ze een jaar geleden de therapie bij psychologenpraktijk Vandaag ging volgen. Het terugkerende thema in haar angstdromen was geweld, al dan niet gericht op haar. Soms zat ze in een oorlogsgebied, dan weer werd ze aangevallen door een hond. Altijd was het zeer grafisch en voelde het levensecht. Eén van de dromen uit haar dromendagboek van die tijd: ‘Ik was met mijn broertje, toen een monster me aanviel. Ik riep om hulp en er kwamen mannen aangerend, die het monster gingen aftuigen. Steeds sloegen ze een stukje van hem af, tot alle huid weg was en er zwarte vloeistof van het monster afsijpelde... Ik hield de hele tijd de ogen van mijn broertje bedekt, maar toen we wegliepen zei hij dat hij toch alles had gezien.’ Amber werd altijd wakker van haar nachtmerries, onthutst en bang om verder te slapen. Overdag was ze moe, zat ze minder lekker in haar vel. Het kan voorkomen, zo vertelt nachtmerrie-onderzoekster Annette van Schagen, dat de nare gevoelens en enge beelden overdag terugkomen. Van Schagen: “Mensen die vaak last hebben van nachtmerries, kunnen oververmoeid raken, psychische klachten krijgen en plegen vaker zelfmoord.” Herschrijf je nachtmerrie Bijna iedereen heeft weleens een nachtmerrie. Een half miljoen Nederlanders heeft er meerdere per week en lijdt er overdag onder. Bij 90 procent van deze mensen 108 betreft het een terugkerende nachtmerrie: dezelfde nachtmerrie of hetzelfde thema (zoals achtervolgd worden) komt keer op keer terug. Zo’n terugkerende nachtmerrie kunnen mensen uitbannen via de imaginatie- en rescriptingtherapie. Van Schagen, klinisch psycholoog bij Stichting Centrum ’45 voor complex psychotrauma, promoveert op de behandelmethode. Samen met twee anderen publiceerde ze het boek Van je nachtmerries af. Het is geschreven als zelfhulpboek voor mensen die de therapie bij een behandelaar volgen, maar volgens Van Schagen is het boek ook prima zelfstandig te gebruiken door eenieder met terugkerende nachtmerries. “Verwacht de dromer vervelende dingen,” legt Van Schagen uit, “dan gebeuren ze ook. Net als bij een horrorfilm die je vaker hebt gezien, weet je ook bij een nachtmerrie hoe die gaat aflopen. Hoe vaker je de ‘horrorfilm’ afspeelt, hoe beter je ’m onthoudt. Dus wordt de verwachting weer sterker en de nachtmerrie steeds makkelijker geactiveerd.” De oplossing: in wakkere toestand een ander einde voor de nachtmerrie verzinnen (rescripting). Het nieuwe script moet overdag vaak getraind worden door het in te beelden (imaginatie). Oefent iemand het herschreven script vaak genoeg, dan Gezond maakt hij een nieuw en dominant spoor aan, dat door de hersenstam gemakkelijk wordt opgepikt tijdens het dromen. De resultaten van de IRT zijn veelbelovend, volgens Van Schagen hebben mensen gemiddeld 50 procent minder nachtmerries. Amber ging dankzij de therapie terug naar één nachtmerrie in de twee weken. “Voor de nachtmerrie met het monster bedacht ik bijvoorbeeld een zware stenen muur die uit de lucht kwam vallen, tussen ons en de mannen met het monster in.” Vliegen als Superman In een lucide (‘heldere’) droom beseft iemand dat hij droomt. Alles ziet, klinkt, ruikt en voelt levensecht, achteraf is de droom goed te herinneren. Met de nodige training, kan een lucide dromer de droom regie volledig overnemen. Een monster kan worden weggedroomd, of de dromer kan hem juist benaderen om vrede te sluiten. Daardoor is ‘lucide worden’ vergeleken met IRT een zo mogelijk nog betere (maar ook moeilijkere) manier om van nachtmerries af te komen. Tim Post is onderwijspsycholoog en heeft zelf al duizenden lucide dromen gehad. Met zijn trainingsbedrijf Snoozon leert hij mensen in binnen- en buitenland om lucide te dromen. Post: “Veel cursisten schrijven zich aanvankelijk in omdat ze willen vliegen als Superman of hun popidool willen zoenen.” Pas veel later gaan ze in de weer met lucide dromen die meer praktisch nut hebben. Zoals closure: nog een laatste keer afscheid nemen van een ex-partner of overleden ouder. Of afkomen van een angst, zo kunnen mensen met spreekangst al dromende oefenen voor een groot publiek om het zelfvertrouwen op te vijzelen. Aangezien ook lucide dromen super associatief en niet-lineair zijn, gebruiken muzi- kanten en andere creatievelingen ze voor ideevorming. En een voormalige alcoholist kan in zijn droom virtuele situaties opzoeken waarin het normaliter moeilijk is om niet te drinken, zodat hij overdag weerbaarder is tegen drank. Oplossing overgewicht? Blogger Jeroen Jansen (1969) leerde lucide dromen bij Snoozon. Jansen: “Ik bekwaam me in het schrijven en hoop ooit nog een bestseller te schrijven. In mijn dromen nodig ik schrijvers uit om mijn werk te beoordelen en tips te geven. Je verandert niet opeens in Harry Mulisch, maar er komen uit je onderbewuste toch bruikbare inzichten.” In zijn lucide dromen wil de auteur van Helderdromen.nl ook een oplossing vinden voor zijn overgewicht. Jansen: “Ik wil ontdekken of er bijvoorbeeld een emotie is waardoor ik ongezond eet. Misschien kan ik in een droom iemand spreken die mij uitlegt wat een gezonde en betere levensstijl voor mij kan zijn.” Nachtmerries verleden tijd, angsten verdrijven, meer creativiteit en succes, en zelfs afkomen van overgewicht: de lucide droom als middel tegen alle kwalen? Dat is een voorbarige conclusie, waarschuwt Van Schagen. “Met lucide dromen kun je op deze punten best resultaten bereiken, maar het is moeilijk om het goed te leren.” Volgens Post lukt het 95 procent van zijn cursisten binnen een maand om lucide te dromen. Maar dan zijn ze er nog niet. Post: “Lucide dromen is een denksport en vergt aanhoudende training. Alleen door dag in, dag uit allerlei mindfulness-oefeningen te doen, is het mogelijk om honderd procent droomregie te krijgen.” ■ psyche Angstdromen ‘Mensen die vaak last hebben van nachtmerries, kunnen oververmoeid raken, psychische klachten krijgen en plegen vaker zelfmoord’ Lucide in 4 stappen Oefening, veel oefening, baart kunst. Uiteindelijk zult u met onderstaande stappen ook de regie kunnen nemen in uw dromen: ■ Het is essentieel om dromen goed te kunnen herinneren. Meteen na het ontwaken schrijft u daarom uw dromen zo gedetailleerd mogelijk op in een dromendagboek. ■ Na een week of twee kunt u in het dromen dagboek op zoek gaan naar ‘droomsignalen’. Deze terugkerende aspecten kunnen een bepaald persoon zijn, locatie of thema. ■ Prent het meest voorkomende droom signaal goed in het hoofd, zodat u dat de eerstvolgende keer herkent in uw droom. ■ Herkent u het signaal? Dan droomt u lucide. U kunt nu aan de slag gaan om de regie over te nemen. Bron: Snoozon.nl In verband met privacyoverwegingen is de naam Amber gefingeerd. 109
© Copyright 2024 ExpyDoc
