klik hier - Samenlevingsopbouw West

PB- PP BBELGIE(N) - BELGIQUE
Driemaandelijkse uitgave
Jaargang 25 – 2015 nummer 1
Jan. – Febr. – Mrt.
Afgiftekantoor Brugge Mail - P408456
Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen
Torhoutsesteenweg 100 A
8200 Brugge - Sint-Andries
N(S)
E
N
E
M
S
I
HET
Leve Hart boven Hard!
E
Eindelijk een frisse tegenwind tegen de al te verstarde bureaucratische agenda’s die
onze politiek sturen. Partijpolitieke twisten en electorale berekeningen gaan voorbij
aan de dringende vragen. En de tunnelvisies binnen het kleine Vlaanderen missen de
breedte van de wereldwijde systeemcrisis. Want na dertig jaar neoliberale mondialisering staan we op zijn minst voor drie levensgrote uitdagingen.
DE GROTE PARADE
29 maart ‘15
13u Noordstation Brussel
Onze verhouding met de natuur is grondig verstoord. De industriële samenleving en
het kapitalisme hebben het mondiale ecosysteem aan de rand van de afgrond
gebracht. Uitputting van grondstoffen. Natuurbehoud. Pollutie. Verstoorde voedselproductie. Energievoorziening. Afnemende biodiversiteit. En de alom in het oog springende klimaatuitdaging. En toch blijft men bezuinigen op NMBS en De Lijn en behoudt
men 4 miljard fiscale steun voor bedrijfswagens. De dringende nood aan vermindering
van onze voetafdruk, aan een duurzame ecologische toekomst, staat haaks op de
heersende economische logica.
Een tweede mondiale systeemuitdaging is de strijd tegen de schokkende sociale
ongelijkheid die wereldwijd is toegenomen. Elke dag krijgen we cijfers over het groeiende bezit van de 1% en worden nieuwe Luxleaks en Swissleaks ontdekt. Wie kan vandaag nog zeggen dat er geen probleem is met de rijkdom van de rijken en de armoede
van de meerderheid? Twee uitdagingen staan alvast op de agenda. Ten eerste moet
een fiscale rechtvaardigheid worden bekomen en die vergt een zeer fundamentele
taks shift. Ten tweede kan niet alleen worden gerekend op inkomensherverdeling en
marktaanbod om de maatschappelijke behoeften te voldoen. Er moet opnieuw ruimte
komen voor een gemeengoed, een “commons”, voor openbare diensten, een voor
iedereen toegankelijk maatschappelijk aanbod niet onderhevig aan de private markten.
En ten slotte moeten we ons eindelijk eens realiseren dat de meerderheid van de
mensheid in steden woont. En die groeien op nieuwkomers, binnen- en buitenlandse
migranten, en op een verregaande arbeidsdeling en diversiteit in leefstijlen. Onze
samenleving wordt superdivers, met verschillende gemeenschappen en religies, elk
met hun interne verscheidenheid, met mengvormen en hybriden en vooral zonder dat
er één dominante richtinggevende gemeenschap overweegt. Stedelijkheid creëert
samenhang via een project, een lotsverbondenheid, intercultuur en coproductie.
Samenlevingsopbouw gebeurt er niet langer via één gemeenschapsvorming, maar via
een gedeeld burgerschap gedragen vanuit een grote verscheidenheid. Samenleven op
basis van verschil staat haaks op het eigen volk eerst beginsel.
Lees meer p. 7
Wanneer politici, partijen en systemen er niet in slagen die centrale kwesties ook centraal te stellen, dan wenden steeds meer mensen zich af en kiezen voor alternatieven.
Dan moet men niet verwonderd zijn over de winst van Syriza in Griekenland en de
kracht van Podemos in Spanje. Mensen zijn geen kiesvee, maar burgers! En die zoeken steeds meer hun eigen weg.
Eric Corijn
Hoogleraar stadsstudies Vrije Universiteit Brussel, lid Vooruitgroep
De grenswijk De Barakken kent een nieuwe dynamiek. Actieve bewoners maken er het mooie
weer, en een nauwe samenwerking met basisschool De Vlam verstevigt de kansen voor de
bewoners van deze multiculturele wijk. SCHOOLIN-DE-BUURT, de belofte voor een positieve toekomst.
meer p.3
R
ZORG VOO
DE ZORG
Met de wijsheid van een rijke praktijk aan projecten
bekijkt Samenlevingsopbouw het fenomeen ‘vermaatschappelijking van de zorg’. We delen met u
graag onze bezorgdheid, en een beknopt overzicht
van onze werkmodellen op het terrein van de zorg.
meer p.4
014
2
S
A
W
T
I
D
Samenlevingsopbouw is een sterk merk! Daarom
deze terugblik op het voorbije jaar: enkele staaltjes
stevig opbouwwerk, mooi materiaal om mee uit
pakken, en met ons werk in de prijzen gevallen. We
beloven om het dit jaar minstens even goed te
doen, ook al moet het met minder centen.
meer p.6
LUS
in surP
SES-kenmerk ‘lage opleiding
van de moeder in het gewoon
basisonderwijs’
In kaart gebracht door het Steunpunt Sociale
Planning
p. 5
LEKKEN:
column met stevige portie nattigheid
p. 8
DROOMJOB BRUGGE
Een tweede adem voor de
sterke mama’s Houthulst
Na
prentkaart 'U-turn to the light' van Koenraad Weemeeuw
Droomjob is een project van Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen en vzw
Wieder, i.s.m. werk- en welzijnspartners binnen regio Brugge. Het project wordt
gerealiseerd met o.a. financiële steun van de Nationale Loterij.
Eind 2014 werd de laatste fase van het project Droomjob Brugge ingezet.
Tussen januari en juni 2015 krijgen de 8-10 deelnemers een nazorg via de
diverse coaches –kernpartners van het project.
Maandelijks krijgen de deelnemers ondersteuning zowel individueel als in
groep. Maandelijks komen de diverse coaches werk-welzijn ook bijeen om de
begeleiding op maat af te stemmen.
Binnenkort worden onze ervaringen gebundeld en worden beleidsaanbevelingen geformuleerd. We doen dit samen met de deelnemers aan het project.
Een sensibiliseringscampagne zal worden ingezet met o.a. een publicatie en
enkele acties. De campagne zal vooral wijzen op het schrijnend gebrek aan
jobs, in het bijzonder voor kortgeschoolde werkzoekenden. Activering is oké,
maar dit vereist ook voldoende ‘aanbod op maat’ op de arbeidsmarkt. Er zijn nu
bijvoorbeeld wel premies om de loonkosten te verminderen voor tewerkstelling
van werkzoekenden jonger dan 25 jaar, maar voor wie ouder is (en jonger dan
55j) niet, waardoor deze groep onaantrekkelijk wordt voor een potentiële werkgever. De sancties voor de werkzoekenden echter blijven wel bestaan, met
soms mensonwaardige gevolgen...
Brugse kortgeschoolde werklozen hebben wensen voor 2015
Naar aanleiding van het nieuwe jaar werd, samen met één van onze deelnemers (beeldend kunstenaar Koenraad Weemeeuw), een briefkaart ontworpen.
De voorkant toont een van zijn werken, de keerzijde bevat een oproep om via
de briefkaart, bij wijze van nieuwjaarscadeau, een tip voor vacature voor kortgeschoolden aan het project te bezorgen.
Honderden kaartjes werden verstuurd naar werkgevers in de profit en non-profit sector. Er werd gevraagd om de kaart ook binnen eigen netwerk te verspreiden en zo de vraag naar job-tips mee te ondersteunen. Deze droom waarmaken
kan nog altijd via [email protected] of www.facebook.com/droomjobbrugge
50 groepsbijeenkomsten
2 zomerfeesten
2 gezinsuitstappen
26 sterke mama’s
42 kinderen
5 geboortes en nog een op komst
Talrijke huisbezoeken en doorverwijzingen naar diensten
zijn we ondertussen 3 jaar verder.
Het project ‘ouders ontmoeten ouders - verder kijken dan morgen’ startte 3 jaar geleden met subsidies voor lokale projecten kinderarmoedebestrijding. Met dit project werken we aan een structureel aanbod van integrale gezinsondersteuning. Dit, voor ouders
met kinderen van 0 tot 18 jaar in kwetsbare gezinssituaties. Hoofdrolspelers in dit project zijn de sterke mama’s. Na drie jaar intens
werken, zien we dat deze manier van werken zijn effect niet heeft gemist. We zien de mama’s openbloeien, verantwoordelijkheden
nemen, hun sociaal netwerk uitbreiden. Ze kennen beter de weg naar de hulp- en dienstverlening en dragen dit ook uit naar andere ouders in kwetsbare gezinssituaties.
Deze vaststellingen waren de voedingsbodem om de werking de volgende drie jaar te verzekeren en verder inhoud te geven.
02- Zuurstof voor ouders en onderwijs te Houthulst
Onder deze naam werd het project ingediend binnen het impulsreglement Welzijn van de Provincie West-Vlaanderen. Dit project
loopt tot januari 2018.
Met ‘O2- zuurstof voor ouders en onderwijs in Houthulst’ willen we vooreerst bereiken dat meer kwetsbare gezinnen en kinderen uit
Houthulst hun weg vinden naar hulp- en dienstverlening, en hun sociaal netwerk versterken. Concreet willen we dit realiseren via de
inzet van ouders als ‘ambassadeurs’. De sterke mama’s richten deelwerkgroepen op (de crea-mama’s, de wandelmama’s, de schoolmama’s...) en zijn er de trekker van. In de toekomst komt er misschien ook een papa groep. Met deze werkgroepen willen we andere en meer ouders bereiken en ondersteunen.
Ten tweede willen we, via een experiment onderwijsopbouwwerk in landelijke context, de kloof tussen kwetsbare ouders, school en
welzijnsactoren, verkleinen.
De sterke mama’s komen uit de kast
Op 20 mei 2015 komen de sterke mama’s uit de kast. Aan de hand van verschillende kasten worden de effecten en resultaten van
3 jaar projectwerk aan de buitenwereld voorgesteld. De voorbereidingen voor dit toonmoment zijn al volop aan de gang. De groep
sterke mama’s wordt hierbij nauw betrokken.
[email protected]
T 051 24 29 28 | M 0474 91 96 69
Voorlopig resultaat van project Droomjob Brugge
Slechts 1 deelnemer kon géén toegang krijgen tot een nieuwe werkvloer of
opleiding. De anderen verwierven een tijdelijk contract bij o.a. groendienst, kledingzaak, IT-opleiding, buschauffeur, administratief medewerker dienstenchequebedrijf, boodschappendienst... We blijven echter bezorgd. Onderzoek toont
aan dat een geïntegreerde aanpak van zowel werk- als niet-werkgerelateerde
problemen de kansen op arbeidsmarktintegratie aanzienlijk verhogen. W²-trajecten (de werk- en welzijnstrajecten van VDAB, ook wel eens armoedetrajecten genoemd) beantwoorden aan een dergelijke manier van werken. We stellen
ons echter bezorgd de vraag of er niet te weinig op die W²-trajecten wordt ingezet, wetende dat het bieden van maatwerk voor VDAB nochtans een belangrijke doelstelling is. Voor ons is het alvast duidelijk: een integrale aanpak in een
activeringsverhaal voor kwetsbare werkzoekenden is een must!
Woon- en energiebeurs te Langemark-Poelkapelle
O
p 7 februari ‘15 organiseerden Samenlevingsopbouw en de intergemeentelijke woondienst van Langemark-Poelkapelle en
Zonnebeke een woon- en energiebeurs. De woondienst startte begin dit jaar en is het centrale aanspreekpunt voor alle vragen over
wonen in beide gemeentes. Via deze eerste woonbeurs konden inwoners kennismaken met het aanbod van de woondienst, maar ook
met een twintigtal standhouders die tips en advies gaven rond bouwen, verbouwen en energiebesparing. Naast lokale ondernemers
waren ook politie, brandweer en thuiszorgdiensten aanwezig.
fred .boone@samenlevingsopbouw .be T. 051 24 29 28 | M. 0474 91 96 29
Samenlevingsopbouw werd, omwille van zijn project ‘Energiearmoede Westhoek’ gevraagd mee verantwoordelijk te zijn voor het energieluik van deze beurs. In 2014 ondersteunde opbouwwerkster Mieke Spruytte het OCMW en de gemeente van Langemark-Poelkapelle
bij het uitwerken van een lokale preventieve aanpak om energiearmoede te bestrijden.
Samenlevingsopbouw wil er mee voor zorgen dat verhuurders gebruik maken van de verhoogde premie sociale dakisolatie. Deze
Vlaamse premie van 23€/m² is nu nog te weinig gekend. Daarom vroegen we het gemeentebestuur om alle eigenaar-verhuurders van de
in de gemeente gelegen woningen aan te schrijven. Samen met de uitnodiging voor de beurs, kregen ze de nodige informatie rond de
nieuwe dakisolatienorm en de premies toegestuurd. Eigenaar-verhuurders werden ook uitgenodigd om bij de stand van vzw Goed Wonen
langs te komen. Deze vzw voert in dit deel van de Westhoek de energiescans uit en is ook promotor en uitvoerder van het sociaal dakisolatieproject.
Deze werkwijze zullen we in 2015 ook toepassen voor de organisatie van een woon- en energiebeurs in Houthulst. Het gemeentebestuur
wil deze beurs alvast ook in Zonnebeke organiseren.
Mieke Spruytte M. 0474 91 96 87
Stefan Goemaere M. 0474 91 96 65
De woon- en energiebeurs te Langemark-Poelkapelle) lokte bijna tweehonderd bezoekers.
MAART 2015
2
De Barakken (Menen)
Sinds Samenlevingsopbouw actief is in de wijk De Barakken is er veel gebeurd. Een bewonersgroep
organiseert ondertussen tal van activiteiten met grote opkomst en zorgt voor dynamiek in de wijk. Een
andere bewonersgroep probeert dingen te veranderen in de wijk en komt bij het beleid op voor de belangen van de bewoners. De contacten met het stadbestuur zijn positief. Ondertussen wordt ook maandelijks i.s.m. de jeugddienst een ontmoetingsmoment voor jongeren uit de Barakken georganiseerd. Dit
alles zorgde voor een positievere sfeer in de wijk, een pluim dus voor de inzet van de bewoners.
het moment. Zo kan de directeur ook andere vragen beantwoorden. Het gesprek ging ook
al eens over meertalig opvoeden en vrijetijdscheques.
De Babbelbarak organiseren we samen met het onderwijsopbouwwerk van het CAW van
Menen. Ze waren al langer op zoek naar manieren om meer kwetsbare ouders te bereiken en zagen hierin een kans.
Sinds kort gaan we nog een stapje verder, en zetten intensief in op twee urgente noden in de wijk: taal
en vrije tijd. Anderstalige ouders zijn op zoek naar oefenkansen Nederlands omdat ze hun kinderen
goed willen kunnen begeleiden bij de schooltaken. Ook merken we dat sommige ouders weinig kennis hebben van diensten en organisaties in Menen en zich daardoor vaak onvoldoende beroepen op
hun rechten. Een vrijetijdsaanbod voor kinderen vormt de tweede uitdaging. Veel kinderen hebben het
niet breed thuis, of geraken moeilijk op activiteiten in het centrum van Menen. Daarnaast is er weinig
openbare (speel)ruimte en groen.
Zo kwam basisschool De Vlam in de kijker te staan. De school staat voor de grote uitdaging om te gaan
met verkleuring, kansarmoede, taalverschillen... Ze erkent de noden in de wijk want ze wordt er dagelijks mee geconfronteerd via ouders en leerlingen. Met veel enthousiasme en opgebouwde expertise
gaat men hiermee om. De school biedt heel wat troeven voor de wijk door haar ligging, veel groen en
speelruimte, de infrastructuur... Daarom wil Samenlevingsopbouw met de school werken aan het concept ‘school-in-de-buurt’. Hierbij wordt gemikt op Initiatieven die een antwoord bieden op noden in de
wijk én een meerwaarde zijn voor kinderen, ouders, leerkrachten, school en buurt.
Sterke samenwerking
met basisschool De Vlam
Van bij de aanvang was directeur Danny nauw betrokken, en er werd goed overlegd over wat we
samen zouden willen en kunnen doen. Zo raakte de directeur ook overtuigd van de meerwaarde van
onze gezamenlijke inzet: “We doen al veel inspanningen: vertalen, tolken, visualiseren van onze
boodschappen. Maar makkelijk is het niet. Meer en betere contacten met de ouders zijn een prioriteit
voor ons schoolteam. We willen op een positieve manier zelf naar de ouders toestappen in plaats van
te verwachten dat zij naar ons komen.”
Overleg en samenwerking met het lerarenteam, inclusief het personeel van de opvang en de zorgcoördinator, vinden we ook belangrijk. Het lerarenkorps doet echt haar best en levert mooi werk. Ze werken in een moeilijke context en hebben hierdoor wel wat vragen en zorgen. Veel kinderen spreken
immers thuis geen Nederlands en/of groeien op in een armoedesituatie.
We stelden het project voor op een personeelsvergadering, luisterden naar de bezorgdheden en merkten ook het enthousiasme. Regelmatig komt de opbouwwerkster op school. Daardoor is ze een vertrouwd gezicht geworden en wordt ze al eens aangesproken met voorstellen en ideeën. Het idee is om
nog meer met de leerkrachten aan de slag te gaan, naarmate de andere initiatieven vlot lopen. Zo kunnen de leerkrachten meer voeling krijgen met de buurt en de inwoners door bv. een wijkwandeling te
doen samen met de kinderen en de ouders. Een hogere betrokkenheid en kennis over de wijk kan zorgen voor meer inzicht in de situatie van de leerlingen en houvast voor in de klas. We denken ook aan
ondersteunende vorming zoals ‘omgaan met diversiteit’. Buurtbewoners kunnen betrokken worden
om het werk van leerkrachten te ondersteunen, waardoor zich beter kunnen toeleggen op het contact
met de ouders en op het creëren van maximale ontwikkelingskansen voor elk kind.
Van babbelen naar betrokkenheid:
De Babbelbarak
Dit nieuwe initiatief zag het daglicht in januari 2015. Tweewekelijks nodigen we ouders uit op school
voor een tas koffie of thee. Samen praten we over opvoeding, school, de buurt, en diensten en voorzieningen in Menen. Op die manier worden ouders op een gemoedelijke manier geïnformeerd en raken
ze meer betrokken bij het schoolgebeuren. We letten op een eenvoudig taalgebruik en vertalen naar
het Frans waar nodig. Zo kunnen anderstalige ouders ook deelnemen en hun Nederlands oefenen.
De eerste Babbelbarakken waren echt waardevol voor de deelnemers. De directeur kwam het schoolkalender van de komende maanden toelichten (wat is een pedagogische werkdag? Waar staat de
afkorting “kl.” voor...). De werking van het CAW en de Speel-o-theek werd uitgelegd, en we hadden een
goed gesprek en informatie over straffen en belonen.
Voor elke Babbelbarak wordt iets voorbereid, maar we laten de ruimte voor vragen en interesses van
Samen de schooltuin ‘pimpen’
Voor de kinderen willen we nadenken over een ruimer vrije tijdsaanbod en willen we ook
inzetten op taalondersteuning. De projectoproep ‘pimp je schooltuin’ was een kans om
te brainstormen hoe de schooltuin heringericht kan worden. Een touwenparcours, een
mini-moestuin, een insectentuin, een klauterarena, bomenbordjes... Ideeën en goesting
genoeg! Het dossier is ingediend, en we starten in de paasvakantie al met de eerste werken. We betrekken hierbij ook de lokale Velt-afdeling, ouders en bewoners. Op die manier
wordt het een door de buurt gedragen verhaal. De tuin moet boeiender worden en er
komt meer doe- en leerruimte. Dit verhaal is zeker waardevol voor de kwetsbare kinderen die wonen in De Barakken, thuis geen tuin hebben, of niet regelmatig op uitstap gaan
met ouders. Onder onze impuls ontstaan ook ander initiatieven. Er werden meer avonden ingelast voor sport-na-school. In de zomervakantie wordt met de circusschool
Woesh een circuskamp georganiseerd, met als summum een optreden op het straattheaterfestival van Menen. Het sociaal-artistieke project De Figuranten zal met de leerlingen een verkleedstoet organiseren...
School-met-de-buurt?
Op lange termijn willen we dat de initiatieven in De Barakken een duurzaam karakter krijgen. Daarom zetten we ons in om van bij de aanvang verschillende relevante diensten
en actoren te betrekken en op de hoogte te houden. Zo informeerden we ons bij het Huis
van het Nederlands, hadden we een goed gesprek met het Lokaal Onderwijsplatform,
kunnen we beroep doen op de Integratiedienst en kregen we de steun van het stadsbestuur van Menen.
Ook de betrokkenheid van de bewoners uit de wijk vinden we belangrijk. En dit in twee
richtingen: bewoners helpen mee, activiteiten worden open gesteld voor de buurt... Op
die manier werken we opnieuw aan die positieve dynamiek in de wijk én op school, en
gaat het verhaal van ‘school-IN-de-buurt’ over naar een verhaal van ‘school-MET-debuurt’.
Kortom: alles is nog in volle ontwikkeling en de goesting groeit elke dag!
Meer informatie over hoe Samenlevingsopbouw inzet op gelijke onderwijskansen:
zie http://www.samenlevingsopbouw.be/nieuws/152-zvi-digitale-publicatie
[email protected]
T. 051 24 29 28 | M. 0474 91 97 07
MAART 2015
3
*VERMAATSCHAPPELIJKING VAN DE ZORG:
een kijk vanuit de praktijk van Samenlevingsopbouw
*EEN BEGRIP
van lange adem
V
ermaatschappelijking van de zorg verwijst naar een
verschuiving in zorg, waarbij er naar gestreefd wordt om
mensen met beperkingen, chronisch zieken, kwetsbare
ouderen, jongeren met problemen, mensen in armoede,
... met al hun mogelijkheden en kwetsbaarheden een
eigen zinvolle plek in de samenleving te laten innemen.
Waar nodig moeten ze daarbij ondersteund worden, en de
zorg moet zoveel mogelijk geïntegreerd in de samenleving verlopen. (zie definitie ‘vermaatschappelijking van
de zorg’ zoals omschreven door de Strategische adviesraad welzijn, gezondheid en gezin in visienota ‘integrale
zorg en ondersteuning in Vlaanderen’ van 7 december
2012, blz. 8 )
Het begrip vermaatschappelijking van de zorg omvat
meerdere lagen. Het verwijst vooreerst naar een aanpak
die maximaal en prioritair gebruik maakt van de eigen
krachten van de cliënt en zijn directe omgeving. Verder
verwijst dit naar de betrokkenheid van de lokale samenleving bij de ondersteuning van de zorgvrager.
Vrijwilligerswerk en buurtwerk komen hier in beeld. Maar
ook de gewone, nabije hulp- en dienstverlening die snel
en gericht kan worden ingezet. Pas als het echt nodig is,
komen gespecialiseerde instellingen aan bod. (omzendbrief Vlaamse beleidsdoelstellingen bij de uitvoering van
het decreet betreffende het lokaal sociaal beleid voor de
periode 2014-2019, blz. 3)
1. Balanceren op het scherp van de snede
De tendens tot vermaatschappelijking van de zorg trekt zich door op diverse terreinen (bejaardenzorg, geestelijke gezondheidszorg, zorg voor personen met een handicap...). Hierbij komt het sociaal netwerk van mensen
die hulp en zorg nodig hebben duidelijker in het vizier te staan.
Er is ook de tendens tot afbrokkeling sociale netwerken, minder sociale
cohesie, sociaal isolement en vereenzaming... Gepaard met een tewerkstellingsbeleid dat streeft naar een hogere activiteitsgraad waarbij meer
mensen langer aan de slag zullen moeten (blijven), komt mantelzorg en
informele hulp onder druk te staan. Groeit er een strijd om de vrijwilliger?
In landelijke context krijg je daarbovenop tendensen van schaalvergroting, fusies en centralisatie van diensten. Diensten trekken weg uit dorpen, nabije aanspreekpunten vallen weg, en een mobiliteitsproblematiek
versterkt de afstand. Vraag naar hulp én aanbod aan hulp vinden elkaar
niet meer spontaan.
Er zijn grenzen aan vrijwilligerswerk. Vrijwilligers in de zorg komen vaak in
aanraking met problematische situaties. Ze moeten daartoe professionele ondersteuning krijgen. Coördinatie en afstemming op lokaal niveau, zo
nabij mogelijk, is dan ook noodzakelijk, en dit in combinatie met een sterk
vormings- en ondersteuningsbeleid. De opdracht en regie wordt bij de
lokale besturen gelegd, maar dit kan niet zonder bijkomende middelen.
De overheid moet er zich van bewust zijn dat er grenzen zijn aan het
inschakelen van het sociaal netwerk. Het mag niet de bedoeling zijn dat
hierdoor professionele hulp en zorg wordt afgebouwd.
Vermaatschappelijking van de zorg mag geen excuus zijn voor een terugtredende overheid.
Onze praktijk leert dat mensen zonder sociaal netwerk, bij deze evolutie
in de zorgsector, in de kou komen te staan en dat de ongelijkheid nog
dreigt toe te nemen. Daarom moeten er meer mogelijkheden gecreëerd
worden tot ontmoeting in nabije omgeving. Op die manier leren mensen
elkaar terug kennen en wordt zo het informele sociale netwerk vergroot.
2. Oplossing in een notendop
In alle Vlaamse provincies zijn al zorgnetwerken actief. In WestVlaanderen experimenteren we met mobiele lokale dienstencentra, in
Limburg met dorpsrestaurants en dienstenpunten... Deze werkmodellen
bieden lokaal een antwoord op bovenvermelde problematiek maar missen een duurzaam en structureel beleidskader met de bijhorende ondersteuning.
Dit kan door aanpassing van het woonzorgdecreet en het uitvoeringsbesluit op lokale dienstencentra. Dit gaat al in de goede richting en biedt
aanzet tot oplossing, maar criteria, erkenningsvoorwaarden en financiële
ondersteuning zijn onaangepast om bovenstaande werkmodellen structureel en duurzaam uit te bouwen.
3. Zo doen we het
Een zorgnetwerk is een lokale voorziening die via nauwe samenwerking
tussen vrijwilligers en lokale actoren een aanvullend dienstenaanbod
brengt bij kwetsbare mensen. Door het uitvoeren van (verjaardag)bezoekjes of allerlei kleine zorgtaken (bv. vervoer, boodschappen, kleine klusjes
zoals was ophangen, rolluiken optrekken...) door de vrijwilligers kunnen
mensen langer en met meer kwaliteit in de eigen omgeving blijven wonen
en worden eventuele verborgen noden opgemerkt. De vrijwilligers verwijzen zo nodig naar de passende dienst en signaleren ook noden die tot nu
door diensten niet worden beantwoord.
Ondertussen zijn deze zorgnetwerken al uitgebouwd in verschillende
gemeenten in gans Vlaanderen. In West-Vlaanderen alleen al waren er
eind 2011 11 zorgnetwerken actief in 16 gemeenten. In deze WestVlaamse zorgnetwerken waren samen 500 vrijwilligers actief die meer
dan 1000 cliënten hielpen met ongeveer 10000 prestaties. Een onder-
MAART 2015
zoek om de zorgnetwerken en hun werking in Vlaanderen op een wetenschappelijke manier in kaart te brengen werd voorjaar 2014 afgerond. De
innovatieve manier van werken kreeg erkenning door het toekennen van
het Flanders’Care label in het kader van Slimmer Zorgen voor Morgen. Ten
slotte promoot ook minister Vandeurzen de methodiek van buurtgerichte
netwerken via vrijwilligers die cliënten helpen om toegang te krijgen tot
(sociale) dienstverlening, om hun sociaal netwerk te onderhouden of te
herstellen (beleidsnota 2014-2019, blz. 19).
Een mobiel lokaal dienstencentrum brengt alle functies van een lokaal
dienstencentrum (al dan niet in combinatie met een zorgnetwerk) dichter
bij bewoners van dorpen, deelgemeenten of wijken. Het maakt daarbij
gebruik van aanwezige infrastructuur. Dit kan een bestaand ontmoetingscentrum zijn, een school... Immers: de vereiste 'een vaste infrastructuur’
voor de dienstverlening van een lokaal dienstencentrum vergt veel financiële middelen. Het is bovendien geen garantie dat kwetsbare bewoners
er geraken omwille van mobiliteitsproblematiek. Het mobiel lokaal dienstencentrum dat uitgebouwd wordt in Deerlijk werd in het kader van Open
Bedrijvendag 2012 geselecteerd als Vlaamse Innovatie in Actie.
Beide werkmodellen, zorgnetwerk en mobiel lokaal dienstencentrum,
zouden perfect kunnen ingepast worden in het woonzorgdecreet en zo
een duurzaam en structureel kader krijgen. Bovendien zou dit dergelijke
initiatieven ook in andere landelijke gemeenten mogelijk maken. Dit
vraagt echter een aanpassing van de regelgeving. De beleidsbrief welzijn
2014-2019 van minister Vandeurzen geeft hoop. Op blz. 31 lezen we dat
in gemeenten met een beperkte programmatie, de mogelijkheid wordt
voorzien om de hulp- en dienstverlening van het Lokaal Dienstencentrum
(LDC) maximaal binnen het bereik van gebruikers te brengen d.m.v.
antennes of mobiele LDC.
Nabije ontmoeting. Via een diverse en nabije aanpak activeren we sociale netwerken. De initiatieven zijn laagdrempelig en creëren ontmoetingskansen. Ze bieden ook vorming op maat en volgens de noden van deelnemers. We betrekken hulpverleners bij deze initiatieven zodat dienstverlening een gezicht krijgt, en mensen makkelijker en zonder vrees voor stigmatisering de weg vinden naar en binnen de voorzieningen die er zijn om
hen te ondersteunen. Zorg en hulp mogen niet aan het toeval worden
overgelaten. Daarom is er tijd, geduld, inzet van vrijwilligers, en professionele ondersteuning nodig.
Nabije ontmoeting is geen tovermiddel maar het helpt om preventief te
werken, vroegtijdig noden op te sporen en tijdig problemen aan te pakken.
Zo kan onderbescherming vermeden worden.
Kwetsbare personen moeten een eigen zinvolle plek in de samenleving
kunnen innemen. Informele netwerken bieden kansen om in een geborgen omgeving de eigen kracht te versterken.
Meedoen en meepraten, maken wezenlijk deel uit van de aanpak. Wie problemen ervaart moet betrokken worden bij het formuleren van hiaten en
het uittekenen van het oplossingsparcours.
Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen werkt hieraan in
volgende projecten:
Zorgnetwerken en armoedebestrijding - Avelgem en Poperinge |
Uitwisselingstafel zorgnetwerken | Preventief werken aan kinderarmoede
– Houthulst en Avelgem | Drempels sociale dienst OCMW – Roeselare |
Mobiel lokaal dienstencentrum – Deerlijk | Coaching mobiel lokaal dienstencentrum – Wingene | Uitwisselingstafel mobiele lokale dienstencentra | Inloophuis De Kom-Af – Roeselare | Familiesalons – Oostende
Meer over deze projecten op www.samenlevingsopbouwwvl.be (rubriek
dienstverlening en werk)
[email protected]
T. 050 39 37 71 | M. 0474 91 97 01
4
Het Steunpunt Sociale Planning (SSP) werkt als een observatorium dat op statistische wijze de
vinger aan de pols van de samenleving houdt. De cijfers en kaarten die we in SURPLUS opnemen
staan steeds in verband met sociale uitsluiting en samenlevingsopbouw.
SES-kenmerk lage opleiding van de moeder in het gewoon
basisonderwijs
In het kader van het gelijke onderwijskansenbeleid van de Vlaamse overheid worden sinds een aantal jaren
enkele zogenaamde SES-kenmerken (Sociaal-Economische Status) van de leerlingen bijgehouden. Deze SESkenmerken geven een beschrijving van het sociaal-economische milieu van de kinderen en worden onder andere gebruikt voor de financiering van de scholen.
Op basis van wetenschappelijk onderzoek is gezocht naar een set van stabiele en robuuste indicatoren die de
samenhang van onderwijskansen voor jongeren en hun sociaal milieu goed vatten.
Opleiding van de moeder: deze indicator staat voor het geheel aan kennis, vaardigheden en attitudes. Het is een
indicator van de mate waarin de thuiscultuur aansluit bij de schoolcultuur. Men spreekt van lage opleiding van
de moeder als de moeder niet in het bezit is van een diploma van het secundair onderwijs of van een studiegetuigschrift van het tweede leerjaar van de derde graad van het beroepssecundair onderwijs of van een daarmee
gelijkwaardig studiebewijs.
Schooltoelage: deze indicator is gebaseerd op gezinsinkomen en geeft een aanduiding van de financiële draagkracht van het gezin en dus ook van het pedagogisch (thuis)comfort: tijd, studieruimte en koopkracht voor goederen die het leren bevorderen.
Taal: welke taal wordt er thuis meestal gesproken en verschilt deze van de onderwijstaal? Dit is een indicator van
communicatie- en leermogelijkheden van de leerling. De taal die de leerling in het gezin spreekt is niet de onderwijstaal, indien de leerling in het gezin met niemand, of in een gezin met drie gezinsleden (de leerling niet meegerekend) met maximum één gezinslid de onderwijstaal spreekt. Broers en zussen worden als één gezinslid
beschouwd.
De indicator ‘lage opleiding van de moeder’ nader bekeken.
De kaart toont het aandeel kinderen met een lage opleiding van de moeder, en dit volgens woonplaats van de
kinderen.
Het gemiddelde voor West-Vlaanderen bedraagt 17,3%. Dit betekent dat de moeder van 17,3% van de kinderen
in de basisscholen enkel een lage opleiding heeft genoten.
De geel en groene gemeenten scoren onder het provinciale gemiddelde (en scoren dus beter), de blauwe
gemeenten scoren boven het provinciale gemiddelde en scoren dus slechter.
Met uitzondering van Knokke-Heist scoren alle kustgemeenten boven het provinciale gemiddelde. Hoewel
Brugge in zijn totaliteit onder het gemiddelde scoort, scoort ook Zeebrugge boven het provinciale gemiddelde.
In het arrondissement Oostende scoren ook Gistel en Ichtegem boven het provinciale gemiddelde.
Een derde regio die blauw kleurt is Centraal en Zuid-West-Vlaanderen met meerdere gemeenten uit de
arrondissementen Roeselare en Kortrijk.
Tot slot scoren ook de gemeenten Mesen en Wervik uit het arrondissement Ieper boven het provinciale
gemiddelde.
Met uitzondering van Blankenberge vinden we de laagste scores (en dus de beste situatie) in het arrondisment
Brugge.
Steunpunt Sociale Planning
T. 050 40 33 37
[email protected]
Mieke
Lokaal proactief handelen in de strijd tegen onderbescherming
Het recht op maatschappelijke dienstverlening garandeert aan burgers een leven in menselijke waardigheid. Dit recht dat een springplank zou moeten zijn, blijkt in de praktijk eerder een ontoereikend vangnet. Het OCMW, het CAW, mutualiteiten, VDAB en andere diensten
hebben de opdracht mensen te helpen bij het realiseren van hun sociale grondrechten.
Toch slagen heel wat mensen er niet in hun grondrechten uit te putten. Ze zijn onderbeschermd.
De redenen hiervoor zijn velerlei: de complexiteit van de regelgeving, een gebrek aan laagdrempelige initiatieven, angst voor voorwaardelijke en sanctionerende hulpverlening, koel
en afstandelijk onthaal, eerdere negatieve ervaringen met hulp- en dienstverlening,
schaamte, ...
Als oplossing schuift Samenlevingsopbouw 'proactief handelen' naar voor. Dat betekent dat
hulp- en dienstverleningsinstanties zelf het initiatief nemen om rechthebbenden te bereiken, te informeren en hulp te bieden.
Om de praktijkervaring in beeld te brengen, te verruimen en wetenschappelijk te onderbouwen, ontwikkelde Samenlevingsopbouw, in samenwerking met tal van partners en in
opdracht van Welzijnsminister Jo Vandeurzen, het project ‘Lokaal Proactief Kader’. Dit project werd gestart in 2012 en met een studiemoment eind 2014 afgerond. Aan het project
namen 18 pilootgemeenten uit Vlaanderen deel. In West-Vlaanderen waren dit Roeselare,
Avelgem en Kortrijk.
Om proactief handelen te bevorderen, kan er ingezet worden op 6 werkpistes:
• Informatie en kennis vergroten • Automatisch rechten toekennen • De kwaliteit van hulpen dienstverlening verbeteren • Oprichten van lokale ontmoetingsplaatsen waar er een
aanbod is van ontmoeting, info, vorming, ontspannende activiteiten, hulpverlening en
belangenbehartiging • Outreachend handelen of mensen opzoeken in hun eigen leefwereld • Uitbouwen van informele netwerken waarbij ook niet-professionelen kwetsbare mensen kunnen doorverwijzen.
Het is een samenhangend geheel van maatregelen dat onderbescherming lokaal aanpakt.
De lokale resultaten werden gedeeld en verwerkt in een draaiboek. De digitale publicatie
'Iedereen beschermd' bundelt het materiaal dat in het project ontwikkeld werd, en bevat
links naar praktijkvoorbeelden en nuttige instrumenten. Een aanrader voor wie die onderbescherming wil tegengaan!
'Iedereen beschermd' is gratis te downloaden op http://www.samenlevingsopbouw.be/inde-kijker-f
Samenlevingsopbouw ontwikkelde dit project i.s.m. Netwerk tegen Armoede, Uit de Marge
vzw, Minderhedenforum, HIVA - Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Steunpunt tot
bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting, VVSG, VVP, Vlaamse
overheid - kabinet minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin.
[email protected] 0474 91 97 01
MAART 2015
5
DIT (en nog veel meer)
WAS 2014
Ieders Stem Telt in een verkiezingsjaar
Stevig
opbouwwerk
In een verkiezingsjaar steekt Samenlevingsopbouw graag een tandje bij. Met de campagne ‘Stemmen is geen spel’ werd gemikt werd
op het brede publiek. Maatschappelijk kwetsbare groepen werden bevraagd, volgden vorming en legden hun prioriteiten voor aan
lokale politici. Op debatten in Oostende en
Brugge discussieerden West-Vlaamse politici
telkens in een vol huis over armoede en sociaal beleid. En rond het thema wonen voerden
we samen met heel wat partners actie onder
het motto ‘1/3 is de Max’.
Familiesalons in Oostende
Sterk werk, dat mag zich vermenigvuldigen. Na het succes van het familiesalon in
de wijk De Nieuwe Stad bouwen we nu op
vraag van het Oostendse stadsbestuur
familiesalons uit in heel Oostende. In een
familiesalon ontmoeten ouders elkaar in
een laagdrempelige en veilige omgeving
en worden ze ondersteund bij de opvoeding van hun kinderen. Een eerste, heel
belangrijke stap bij de preventie en
bestrijding van kinderarmoede.
Barakkenaars lieten de Meense politici, op
een mooie zaterdag in juni, hun grenswijk
zien met zijn aanwezige troeven en noden.
De thema’s mobiliteit, diversiteit, aandacht
voor kinderen en jongeren, en meer groen en
open ruimte in de wijk kwamen aan bod. Een
vijftigtal bewoners stond in voor de voorbereiding van dit geslaagde evenement.
Mobiele Lokale Dienstencentra in
beleidsnota Vlaamse overheid
Innovatieve praktijken ontwikkelen, daar
gaan en staan we voor. Eens die er zijn
maken we graag de vertaalslag naar de structurele inbedding ervan. Daarom zijn we verheugd dat de goede ervaringen in Deerlijk en
Wingene - waarbij de functies van een dienstencentrum verspreid werden over verschillende locaties - niet onopgemerkt zijn gebleven.
2014
Uitpakken
met mooi
materiaal...
Succesvolle wijkwandeling in
De Barakken
We vielen in
de prijzen!
Prijs ' Energie voor iedereen'
Het project ‘energiezuinige toestellen’ werd
in 2014 andermaal bekroond! Samenlevingsopbouw kreeg deze prijs voor het
experiment met financieringsmodellen die
de aanschaf van energiezuinige huishoudtoestellen voor mensen in armoede haalbaar maken en zodoende de energiefactuur
verlagen.
Dorpsrestaurants op het menu
Dorpsrestaurants brengen mensen samen
op een laagdrempelige manier onder het
motto: eten, ontmoeten en activeren. Deze
publicatie beschrijft vanuit de ervaringen
uit West-Vlaanderen en Limburg hoe een
dorpsrestaurant uitgebouwd kan worden,
wie je hier best bij betrekt, aan welke wettelijke verplichtingen voldaan moet worden, ... Bovendien geeft het draaiboek heel
wat tips en worden concrete voorbeelden
uit de praktijk toegelicht.
Trefmoment ‘Uitdagingen bij de
vermaatschappelijking van de zorg’
Flander’s Care label voor zorgnetwerken
Uit handen van de minister van Welzijn, Jo
Vandeurzen, ontvingen we het Flanders's
Care project partner label 'Slimmer zorgen
voor morgen'. De minister loofde Samenlevingsopbouw voor het innovatief werk inzake zorgnetwerken.
In 2014 werden de zorgnetwerken volop in
de kijker gezet: er was het succesvolle inspiratie- en studiemoment in maart, en de lancering van de website www.ontknoop.be
Voor de tweede maal een treffen rond een
actuele maatschappelijke uitdaging, die raakvlakken vertoont met ons werk. Na de eerste
editie over ‘sociale mix’ (2013) stond in 2014
de ‘vermaatschappelijking van de zorg’ centraal. Professor Koen Hermans en ons team
maatschappelijke dienstverlening bezorgden de 150 aanwezigen een inspirerende
avond. We verwachten jullie in 2015 voor de
volgende editie!
Samenstelling: [email protected]
MAART 2015
6
HART BOVEN HARD
Neen, dit is geen eendagsvlieg, noch de roepnaam voor kortstondig protest tegen het besparingsbeleid van de Vlaamse en federale beweging. Ja, dit is een brede beweging tegen een al te
economische kijk op onze samenleving. Ze verdedigt solidariteit, waarde boven winst, en zuurstof voor mensen. De beweging werkt van onderuit en gelooft dat er wel degelijk een alternatief
is. Samenlevingsopbouw sluit zich hier met overtuiging bij aan. Het behoort immers tot onze
kernopdracht om stem te geven aan wie slachtoffer dreigt te worden van een eenzijdig besparingsbeleid, en mee te zoeken naar oplossingen die bouwen op solidariteit en herverdeling.
Kortrijk– ‘Superman-actie’ brengt het tekort aan betaalbaar en passend woonaanbod onder de aandacht (dec. 2014). De actie is het werk van de huurderswerkgroep. Deze werkgroep pleit voor een
betaalbare en voor iedereen toegankelijke woningmarkt. Samenlevingsopbouw is initiatiefnemer en
ondersteunt de werking van de groep.
Solidariteit en herverdeling broodnodig
Recente cijfers van Universiteit Antwerpen tonen dat de 10 procent rijkste Belgen
goed is voor 44 procent van het totaal Belgisch vermogen. De top tien heeft bijna
de helft van het bezit, de onderste helft bijna niets. Ook bij ons gaan vermogen en
een overdaad aan politieke macht hand in hand. Onze sociale zekerheid – een
stelsel van verplichte en democratisch afgesproken herverdeling – blijkt nog
steeds de beste garantie om te vermijden dat een nog grotere groep mensen
onder de armoedegrens zou duiken. Hiermee zitten we in het hart van wat de ‘burgerbeweging’ Hart boven Hard wil: rechtvaardige herverdeling en blijvende solidariteit met wie het moeilijk heeft.
De start: de Alternatieve Septemberverklaring
HART BOVEN HARD startte in augustus 2014 naar aanleiding van de besparingsplannen
van de nieuwe Vlaamse regering. De Alternatieve Septemberververklaring is een pleidooi
tegen de ongelijke besparingen op vooral gezinnen, organisaties en overheidsdiensten.
Een pleidooi voor meer investeringen in de vele sociale en ecologische uitdagingen van
vandaag. De ongerustheid groeit omdat elk doorsnee gezin in de hoek lijkt te staan waar de
klappen vallen. Besparen op onderwijs: wat betekent dit voor leerkracht, student of
ouders? Besparen op verenigingen: wat betekent dat voor onze sportclub of jeugdbeweging? Besparen op kinderopvang, water en elektriciteit: wat betekent dat voor ons gezin?
Besparen op rusthuizen: wat betekent dit voor de oude dag? De verklaring gaat voor verbondenheid en wil werken aan een samenleving van mensen die bekommerd zijn om
elkaar, en waarbij blijvende herverdeling voor middelen zorgt die een menswaardig
bestaan voor iedereen garanderen.
Intussen ...
hebben 15.000 burgers en 1.000 organisaties deze septemberverklaring ondertekend.
HART BOVEN HARD nam actief deel aan de vakbondsbetoging van 6 november vorig jaar.
Betrokken burgers en middenveld staken een hart onder de riem van de regionale vakbondsacties; ook in West-Vlaanderen.
Waar HART BOVEN HARD voor staat is ondertussen kort en krachtig gevat in 10 hartenwensen.
❤ Samen rijk! ❤ Eerlijke belastingen! ❤ Sterk jong en oud! ❤ Stop armoede!
❤ Werkbaar werk! ❤ Leefbare buurt! ❤ Diversiteit is realiteit! ❤ Eco is logisch!
❤ Wees wereldwijs! ❤ Doe de democratie!
Op zondag 29 maart komt er in Brussel een Nationale Parade. Duizenden mensen zullen
er in een kleurrijke optocht hun toekomstbeeld kracht bijzetten.
Samenlevingsopbouw roept mee op voor De Grote Parade. Samen met de organisaties
Netwerk tegen Armoede, Welzijnszorg, Uit de Marge, Welzijnsschakels zullen we de hartenwens ‘Stop Armoede’ kracht bij zetten. U komt toch ook?
[email protected]
T 050 39 37 71 | 0474 91 96 23
Meer weten over HART BOVEN HARD? http://www.hartbovenhard.be
Kortrijk - Leiebrug omgedoopt in Pont du Coeur, symbool voor de waarden die de Hart boven Hard beweging draagt
MAART 2015
7
Toekomstoriëntering.
Met precaire verblijvers werken aan een
zinvol toekomstperspectief.
Hulpverleners die werken met precaire verblijvers*
voelen zich vaak machteloos. Ze lijken alleen voor
noodhulp te kunnen zorgen. Hoe kunnen ze meer
doen dan alleen maar ‘brandjes blussen’? Wat kunnen hulpverleners voor deze doelgroep betekenen?
Deze Brochure beschrijft de visie en methodiek van
Toekomstoriëntering.
* mensen voor wie het niet zeker is dat ze ooit een
definitief verblijfsrecht in België kunnen krijgen: mensen in een precaire verblijfssituatie en mensen zonder wettig verblijf.
Jaarboek armoede en sociale uitsluiting
2014
Armoedebestrijding is een van de belangrijkste
onderdelen van duurzame ontwikkeling.
Duurzame ontwikkeling gaat over het streven naar
een samenleving die inclusief, sociaal rechtvaardig en ecologisch duurzaam is. Het gaat over
mensen, over de planeet en over de arbeidsmarkt.
Deze 23ste editie van het Jaarboek Armoede en
Sociale Uitsluiting wil bruggen bouwen tussen
deze twee studie- en beleidsdomeinen. Waar kunnen ze van elkaar leren? Waar overlappen ze? Hoe
kunnen ze elkaar versterken?
Bestellen: www.oases.be
Gratis te downloaden op: www.kruispuntmi.be
COLOFON
Samenlevingsopbouw
West-Vlaanderen vzw
[email protected]
www.samenlevingsopbouwwvl.be
SECRETARIATEN:
Torhoutsesteenweg 100A 8200 BRUGGE
050 39 37 71
Hoogstraat 98 bus2 8800 RUMBEKE
051 24 29 28
WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER
Ongelijkheid & herverdeling
Samenlevingsopbouw Vlaanderen zwengelt het
debat over ongelijkheid en herverdeling aan.
Prominente specialisten en politici worden op de
rooster gelegd. Waar hebben ze het over, als ze over
ongelijkheid spreken? Wat bedoelen ze precies wanneer ze over 'herverdeling' spreken? Kiezen ze voor
liefdadigheid of voor sociale zekerheid? En zijn er
grenzen aan solidariteit?
Bestellen: www.epo.be
Selectie: [email protected]
Lekken
Wetenschappelijk onderzoek over
‘De Torekes’
De onderzoeksgroep DieGem onderzocht 32 cases
die een voorbeeld zijn van de zoektocht naar nieuwe vormen van solidariteit in diversiteit. De resultaten van het onderzoek bij het project ‘de Torekes’
van Samenlevingsopbouw Gent zijn heel positief.
Met de steun van opbouwwerkers verwerven vooral kwetsbare bewoners uit de wijk RabotBlaisantvest deze complementaire munt. Hun
Torekes gebruiken ze voor noodzakelijke inkopen
bij plaatselijke handelaars.
Alle onderzoeksresultaten zijn te vinden op:
http://www.solidariteitdiversiteit.be
1. Het niet dicht zijn
1.uitmonstering,
2. Een ongewenste opening waardoor
materiaaluitrusting
wegvloeit
2. kledij
3. Vertrouwelijke informatie openbaar
maken
4. Likken
’t Is het seizoen, de tijd van het jaar om lekken te ontdekken.
Pas als de dooi intreedt, worden de lekken in huis zichtbaar. Hier en daar druppelt het, sijpelt het, stroomt het en wordt respectievelijk gedept of gedweild. Vooral in de zogenaamd sociale huizen van respectabele leeftijd en in de vele krakkemikkige huurhuizen betaal je een huurprijs met lekken inbegrepen.
Water heeft onmiskenbaar een neiging tot vloeien en kruipt waar het niet gaan kan.
In tegenstelling met water is geld niet vloeibaar. Dat verklaart waarom wij niet spreken over een ‘lek in de portefeuille’ maar een ‘gat in de portemonnee’. Biljetten of munten druppelen niet, sijpelen niet en stromen meestal niet binnen. Ze zijn er of ze zijn er niet, en als ze binnenkomen dan is het vaak met mondjesmaat.
Desalniettemin berichten de media uitvoerig en oeverloos over lekken die tonen hoe geld ‘wegvloeit’ naar vreemde oorden. Soms zijn daar palmbomen, witte stranden en ander moois troef: de
Britse Maagdeneilanden, de Bermuda’s, Panama, de Kaaimaneilanden, ... Soms zoekt het lekkende geld het meer stroomopwaarts; Luxemburg en Zwitserland blijken kuuroorden voor de financiële elite. Landen waar kluizen huizen als bergen maar moeite ondervinden om verborgen te blijven.
We spreken dus over een dubbel fenomeen.
Er is het geld dat lekt en wegvloeit via een geheime en vaak onwettelijke opening. En er is ‘het’ lekken: het openbaar maken van vertrouwelijke informatie waardoor het lekkend geld een zichtbaar traject wordt. En dat ‘lekken’ van hoogst interessante maar geheime informatie noemt men dan een ‘leak’. Het lekken over een lek dus. Die leaks krijgen bijna het aanschijn van een virtuele wereldkaart: Wikileaks (het lekken van politieke top secrets), Offshore Leaks, Lux Leaks, Swiss Leaks, ...
Een beetje raar is dan wel weer dat diegene die het lek lekt naar de publieke opinie een ‘klokluider’ wordt genoemd. Een middeleeuws aandoende term die eigenlijk nergens meer op slaat. Als
er nog op iets wordt geslagen dan is het wel de muis of het touchpad. Met deze het voorstel om ‘klokluider’ vanaf nu te vervangen door ‘clickspaan’.
Chris Verstraete, Nancy Van Landegem,
Elyne Meulenbergs, Karen Viaene, Fred Boone,
Stefan Goemaere, Anje Huysentruyt,
Steunpunt Sociale Planning Provincie W-Vl.,
Erik Corijn (Hoogleraar VUB), Annick Vansevenant
(column), Jan Loeman (cartoon)
EINDREDACTIE
[email protected]
ADRESBEHEER
[email protected]
VORMGEVING
FOLIO Brugge
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER
Chris Verstraete
Torhoutsesteenweg 100 A 8200 Brugge
IS
ABONNEER NU GRAT
België-Belgique
P.B.
8000 BRUGGE Mail
4/2458
Driemaandelijkse uitgave
nummer 1
Jaargang 24 – 2014
Jan.– Febr. – Mrt. 2014
Mail - P408456
Afgiftekantoor Brugge
West-Vlaanderen
Samenlevingsopbouw
100 A
Torhoutsesteenweg
8200 Brugge - Sint-Andries
Toi
Toi Toi LKERKE
MIDDE
geeft
inzet in Middelkerke
Na 5 jaar actieve
de fakkel door aan
Samenlevingsopbouw
in
De projecten Dorp inZicht
gemeente en OCMW.
het
in het hinterland,
de vijf dorpskernen
en het BezoekersBuurthuis in Westende-Bad projecten. Sterke
stevige
team groeiden uit tot
onderspoor nu verder met
vrijwilligers zetten dit
en OCMW. We duimen
steuning van gemeente
succes!
alvast voor blijvend
wvl.be
www.samenlevingsopbouw
ONZE STEK OP HET WEB
bedrijvigheid,
Onze gedrevenheid, onze
sinds januari anders verpakt. tonen
beter te
Meer mogelijkhedenom
doen.
wie we zijn en wat we
de crisis,
Iets meer blingbling ondanks
wat.
het oog wil immers ook
jou en
Zo hopen we de band met
aan te halen.
de buitenwereld nog beter
kijkje, en laat ons
Neem regelmatig een
weten wat je er van vindt.
De herverdeel-shock
!
meer p.3
S
deSOM
vzw
wagen hun
Loterij. Vele mensen
zo scandeert de Nationale
idee van dat
Samen creëren we kansen, dat hopelijk geluk brengt. Ze hebben er geen
gebruik om
kopen
van de inkomsten wordt
kans door een biljet te
elijke en
steunen. Ongeveer 30%
in West-Vlaanderen
culturele, wetenschapp
ze daarbij goede doelen
deSOM is hét aanspreekpunt
aan humanitaire, sociale,
diversiteit te
subsidies te verstrekken
voor alles wat met etnisch-culturele
en
heeft 3 deelwerkingen
maken heeft. deSOM
sportieve projecten.
Dat kan tellen! Diversiteit
al decensamen hebben ze 1 doel.
Loterij , mikt onze samenlevingwe met z’n
deSom voor u op een
koers van de Nationale
= méér zeggen ze. Daarom
kiezen
al te
de
lang
met
erg
Al
en!
vergelijking
of je organisatie maar
In
blaadje. Ze helpen jou
het creëren van tombolakansvoor gelijke kansen is vertaald in
nialang veel hoger dan
graag op weg.
voor iedereen. Die keuze uitgebreid systeem van sociaeen
allen voor ‘gelijke kansen’
in
zijn
meer p.6
hun beurt verankerd
de lectuur van de
diverse rechten die op
ik mij bijvoorbeeld in
lijk
van instellingen. Of vergis
centra voor maatschappe
le zekerheid en in tal
openbare
de
betreffende
ng. Deze
organieke wet van 8/7/1976 heeft recht op maatschappelijke dienstverleni beantpersoon
leiden dat
welzijn, art. 1 ; Elke
stellen een leven te
in de mogelijkheid te
heeft tot doel eenieder
waardigheid.
woordt aan de menselijke
de hemel groeien,
niet echt meer tot in
kansen’ al
de middelenbomen
specht zijn we de ‘gelijke
Zullen we dan nu, omdat
met een onbebloedt ? Als een pikkende
komt er aan.
doen alsof onze neus
‘gelijke kansen’ om het
De moeder aller verkiezingen
van
ambtelijke taal worden
voor ‘gelijke kansen’
en een breed netwerk
aan het uithollen. In een
Samenlevingsopbouw
Was ons engagement
en niet
ge-wachtlijst.
een campagne om de
efficient
zeggen,
niet
te
organisaties start opnieuw kwetsbare groepen
de hulp wordt
staand woord
k
che grap ? Neen, maar
Welaan dan, kritistem van maatschappelij het politiek debat, en
slechts een opportunistis
je wel eens beweren.
in
kunnen
mensen besteed, hoor
beter te laten doorklinken de agenda te krijgen.
op
feningen van de instellingen
steeds aan de juiste
om sociale thema’s hoger
ne
doelgroep en efficiëntie-oe optimalisaties alleen zijn de budat en de publiekscampag
sche analyses van de
dergelijke
Een Kopstukkendeb
houdt de aandacht
de jarenlange
opleveren. Maar met
nodig
is
sgeenspel.be’
Het
inderdaad wat winst
‘www.stemmeni
masseren.
levendig.
een noodzakrampen niet weg te
voor sociale thema’s
terug te verbinden met
gettaire en principiële
te herbevestigen en
tegenstelling geschetst
p.7
meer
foutieve
een
keuze voor ‘gelijke kansen’
wordt
vrijheid implien solidariteit. Teveel
want het streven naar
kelijke herverdeling
en gelijkheid. Foutief,
naar eenzelftussen individuele vrijheid
concurrentie, in het streven
ontaarden in strijd en
ceert, als het niet wil
de vrijheid voor anderen.
verhet systeem
in z’n Econoshock 2.0:
dat economislaat de nagel op de kop
lang van uitgegaan
Econoom Geert Noels
Bedrijven zijn er heel
is, en dat een
oorzaakt grote schokgolven. Vandaag weten we dat dit niet het geval
kan leiden. We
oplossen.
sche groei alles kan
tot heel wat onevenwicht
naar grotere groei net
kleiner en gelukkiger
voortdurend streven
toekomst zal trager,
MOE-MIGRATIE
evenwicht nodig. De
een herverdeelNDEREN Sociale
herverdeling nodig:
hebben dringend meer
IN WEST-VLAA
is een fundamentele
het Steunpunt
zijn. Voor een evenwicht
zeggen tegen herverdeling.
In kaart gebracht door
‘gelijke kansen’ is JA
p. 5
shock ! JA zeggen tegen
IEDERSTELT!
STEM
2014
rPLUS
in su
Planning
Maar laten we niet afdwalen. Laten we het lek lik op stuk geven.
Feit blijft dat er enorme belangen, zowel politieke als financiële, niet in de openbaarheid komen. Dat deze middelen en tactieken het leven van miljoenen mensen beheersen, is geen verzinsel.
Wat betekent een verwaterde tax shift of een nulsprong van de index vergeleken met wat de rijke elite kan wegboeken? Wat betekenen dure vredesconferenties of bemiddelingspogingen als
achter de schermen andere verhalen worden neergepoot? Welke belangen zijn belangrijk? En hoe kleinschalig is het lijden van de huurder die dweilt als het gaat dooien?
Wat weten we?
En vooral: wat weten we niet?
Journalisten likkebaarden als ze een lek vinden. Het is hen gegund, dat moment de gloire.
Maar na alle mediagebulder komt de stilte. De journalisten krijgen een pluim, worden weggepromoveerd of krijgen na maanden avontuur asiel in Moskou.
Het lek is gedicht.
Het water (of andere munteenheden) zoekt een nieuwe weg.
Tot het volgende lek.
Logisch maar jammer. De arm van de wet is te kort om de dweil te hanteren, om schoon schip te maken.
Verborgen financiële stromen zijn een tegenvoorbeeld van communicerende vaten en het blijft wishful thinking dat zo’n lek een opening kan maken om wereldwijd aan een
rechtmatige herverdeling te beginnen. Water stroomt al eeuwen naar de zee.
Annick Vansevenant
MAART 2015
8
HOWEST
Ward Dumoulin
sociale innovatie bij
Lector sociaal werk, onderzoeker West-Vlaanderen vzw
opbouw
Voorzitter Samenlevings
COLUMN:
Afluisteren als luister
p.8
U KRIJGT SURPLUS
VOOR HET EERST IN HANDEN?
Dit plezier gunnen we u 4x per jaar!
voor GRATIS ABONNEMENT SURPLUS
mail [email protected]
met vermelding: abonnement SurPLUS
+ naam en adres
ADRESWIJZIGING ABONNEES
[email protected]