ZZ5_Betty Wright-1

interview
k
c
a
l t
b
e
D piri
s an
v ty
Betight
Wr
ze op zeer indringende wijze een verhaal over
samen smaakt het ook. Ik vind het vreselijk
mijn moeder en mijn oma zijn mijn grootste
huiselijk geweld. Toen ze het nummer vorig
wanneer er te veel in hokjes wordt gedacht.
inspiratiebronnen’, vertelt de zangeres. Betty
jaar in Rotterdam ten gehore bracht, deed ze
Waarom is het nog steeds nodig dat bepaalde
Wright groeide op in een familie die zeer close
een stukje papier onder haar lip om te illustre-
groepen zo hard moeten vechten voor gewoon
was met elkaar en veel gezamenlijk optrok.
ren hoe dik de blauw geslagen lip was van de
een aantal simpele rechten. De ene dag zijn het
Wright: ‘We maakten samen muziek, praatten
vriendin voor wie ze het schreef. ‘Zo zag mijn
de homo’s die in elkaar worden geslagen, de
urenlang en gingen met zijn allen naar de kerk.
vriendin eruit, en daarom schreef ik dit lied.
andere dag richt de agressie zich op rokers. Zo
Het ‘pré-tv-tijdperk’ noem ik dat. Verschrik-
Sommige mensen vinden het niet prettig om
kunnen we de hele dag bezig blijven met elkaar
kelijk vind ik het dat tegenwoordig veel fami-
het onbespreekbare bespreekbaar te maken,
veroordelen. Maar God haat geen enkel mens,
lies hun kinderen droppen bij video archades
maar dat me niets uit, want ik ben voor nie-
dus bemoei je met je eigen zaken! Mensen heb-
(grote speelhallen waar je videogames kunt
mand bang.’ Dit is Betty Wright ten voeten uit:
ben een hart en een ziel! Leven en laat leven,
spelen) en hen daar uren laten zitten. Het is zó
verhalenverteller, activist, inspirator.
dat is hoe ik het zie.’
met elkaar te maken: praten met je ouders en
‘Blackism’
Karakter
broertjes en zusjes. Als je dat niet doet, mis je
Waar komen die bij wijlen activistische teksten
Haar eigen geschiedenis heeft haar wellicht
een belangrijk deel van het leven. Mijn eigen
vandaan? ‘Het zit in me, ik ben ermee gebo-
gemaakt tot de artiest die ze is geworden. Een
kinderen en kleinkinderen zijn ook opgegroeid
ren’, zegt de zangeres op serieuze toon. Dan,
performer die nooit zomaar liedjes zingt maar
ten tijde van de digitale revolutie. Maar ik zie
lachend: ‘Maar ik weet niet of het ‘activisme’
er altijd iets mee wil zeggen. Een activist, niet
gelukkig dat ze nog steeds liever tijd met elkaar
is, of ‘blackism’.’ Wright groeide op in de roe-
op de zeepkist, maar via de muziek. Iemand
doorbrengen dan dat ze de hele dag faceboo-
rige jaren vijftig en zestig in het zuiden van de
die heeft geleerd om voor zichzelf op te komen.
ken. Als we zien dat een van de kinderen te veel
Verenigde Staten. Het was de tijd van Martin
Dat straalt ze ook uit op het podium. Daar oogt
achter de computer zit, dan grijpen we in. Mijn
Luther King en Malcolm X, die Amerika bij de
ze energiek, stoer, sexy. Schouders naar ach-
kleinzoon Tiago hebben we onlangs op een
hand namen in de strijd voor gelijke rechten
teren, kin omhoog, de wenkbrauwen gefronst.
computer time out moeten zetten. Contact
voor de Afro-Amerikaanse gemeenschap.
En altijd met die blik van: Don’t you try to fool
maken, dat is het waar het uiteindelijk altijd om
Een paar jaar na de officiële afschaffing van
me. Op North Sea Jazz vertelde ze over een
gaat. Met jezelf, en met de ander.’
de rassenscheiding zag Wright voor het eerst
‘gerucht’ dat over haar de ronde zou doen. Ze
het theaterstuk Ain’t supposed to die a natural
richtte zich tot de mannen in de zaal en zei:
Welke artiesten hebben haar op artistiek
death van Melvin Van Peebles, over het harde
‘Kerels, men zegt dat ik een mannenhater ben,
niveau nog meer geïnspireerd? ‘Ik raak geïn-
leven van veel Afro-Amerikanen in die tijd. Ze
dat ik de hele wereld over ga om weerloze man-
spireerd door mensen die het voortouw nemen
vertelt: ‘17 of 18 was ik, en totaal overdonderd.
nen een pak slaag te geven. Maar, ladies, listen
en die dingen oppakken en doen’, zegt de
Ik vroeg me af of het inderdaad zo was dat wij
to this: Ik heb nog nooit iemand een pak slaag
59-jarige soulzangeres. ‘Auteurs die schrijven
Afro-Amerikanen geen natuurlijke dood mogen
gegeven die het niet verdiende!’
belangrijk dat kinderen leren om echt contact
Betty Wright is terug. Het 59jarige soulicoon bracht eind
2011 haar eerste album in tien
jaar uit en toert sindsdien, net
als in de seventies en eighties
door Europa en thuisland VS.
Een gesprek met de Miami
Queen of Soul over inspiratie,
zelfbewustzijn en blackism.
tekst Sonja Alferink beeld Diane levine
U
vandaan komt. ‘Ik haal veel uit mijn eigen jeugd,
itzinnig is het publiek als Betty Wright
werkte met James Brown, Bruce Springsteen
met een zinderend optreden in een
en Tom Jones, naast vele anderen. Ze won een
veel te kleine zaal haar debuut op
Grammy en scoorde meerdere internationale
Inspiratie
Nederlandse bodem maakt tijdens het North
hits, maar zo groot als Aretha Franklin werd ze
‘Ik noem mijzelf een ‘doorgeefluik’, antwoordt
over dingen waarover anderen niet schrijven.
sterven en altijd zullen sterven op straat of ein-
Sea Jazz Festival 2012. De ‘Congo-tent’ is
niet. Wel timmert ze de laatste jaren hard aan
Betty Wright lachend op de vraag hoe zij zich-
Mary Angelou (Amerikaans schrijver/dichter),
digen in de gevangenis.’
bloedheet en barst bijna uit zijn voegen. De
de weg als succesvol componist en producer
zelf als performer zou willen omschrijven.
omdat ze spreekt over dingen waar niemand
zaal is volgepakt met trouwe fans, die haar nog
voor andere artiesten. Ze werkte met Erykah
‘Ik wil de inspiratie die ik zelf heb mogen ont-
anders de moeite neemt om over te spreken.
‘Maar ik realiseer me dat ik die jaren van segre-
afgelopen april vertelde ze het publiek over
kennen van klassieke soulhits als Tonight is
Badu, Jennifer Lopez, KC & The Sunshine
vangen, doorgeven aan anderen.’ ‘Mensen
Melvin Van Peebles (Amerikaans schrijver
gatie ben doorgekomen’, vertelt ze verder.
de band Color Me Badd. Toen die samples uit
the night en No pain no gain en met jonge geïn-
Band en deed de koorarrangementen voor
zeggen wel eens tegen me: ‘jij zou een goede
en acteur) omdat hij schrijft over wat er zich
‘En daarom ben ik zo dankbaar voor wat ik nu
haar hit Tonight is the night (1975) ongevraagd
teresseerden, nieuwsgierig geworden door
Michael Jackson. In de jaren 2000 ontdekte en
motivatiespreker zijn’, vertelt de diva verder.
écht afspeelt in de wereld.’ In haar eigen tek-
allemaal heb. Maar het is wel belangrijk om de
gebruikte voor het nummer I’m gonna sex you
Wrights laatste album. Op Betty Wright: The
begeleidde ze Joss Stone op weg naar interna-
‘Maar als je iemand motiveert, dan is dat maar
sten maakt Wright eveneens graag taboes
geschiedenis te blijven vertellen. We staan op
up, nam Wright niet alleen succesvol een advo-
Movie combineert ze samen met The Roots de
tionale roem.
voor even. Als je mensen weet te inspireren,
bespreekbaar.
de schouders van giganten, ik probeer mijn kin-
caat in de arm maar creëerde ze bovendien een
deren en kleinkinderen te leren over Malcolm X
nieuwe versie van het nummer. Ze voegde er
kerk van haar zeer gelovige moeder.
dan is dat voor altijd.’ Het is de muziek die zich
traditionele Southern soulsound met ‘hippe’
Het is spel natuurlijk, maar bij stoere taal
alleen blijft het niet. Bij haar optreden in Tivoli
stukjes rap en hiphop. In de Congo-tent luiste-
Toch is muzikaal talent niet de enige verklaring
daar perfect voor leent. De combinatie tussen
Haar liedjes gaan over zelfvertrouwen, over
en Martin Luther King. Als je je geschiedenis
een rap aan toe, direct gericht aan de rappers
ren heren met lichtgrijze afro kapsels en jonge
voor het feit dat Wright veertig jaar na haar
woorden en melodie, daar lijkt het om te gaan.
opkomen voor jezelf, over de ongelijke positie
kent, dan leer je wie je bent. En als je niet weet
in kwestie, met daarin een weinig subtiel state-
blondines met evenveel enthousiasme naar die
eerste hit nog altijd vele zalen plat speelt. Bes-
Wright, lachend: ‘That’s the one-two-punch!’
van vrouwen en mannen. ‘Girls, you can’t do
wie je bent, weet je ook niet wat je kunt worden.’
ment aan hun aller adres: ‘YOU can’t sing, I’m
gouden verschijning die zich met de energie
sie Regina Norris, zoals ze eigenlijk heet, biedt
‘Maar omgekeerd inspireert muziek mij ook
what the guys do and still be a lady’, zong ze
van een twintiger over het podium beweegt. ‘I
haar fans meer dan dat. Op het podium heeft
om een beter mens te worden, om een betere
in haar gelijknamige debuutsingel in 1968. Op
Tegenwoordig is het beter in Miami, woonplaats
love that this country is so colourblind’, zal ze
ze soms meer weg van een priester dan van
versie van mezelf te zijn.’
Betty Wright: The Movie zingt ze samen met
van de Wrights’. ‘We hebben heel veel verschil-
Voorlopig zingt Betty Wright door. Een muzi-
later zeggen.
een zangeres. Ze vertelt het publiek verhalen,
rapper Lil’ Wayne: ‘Just don’t you give up on
lende soorten nationaliteiten en mensen in de
kale planning voor de komende jaren heeft ze
Betty Wright: ze is zangeres, producer, lied-
probeert het te inspireren, aan het denken
Ik ontmoet Betty Wright na één van haar
yourself, you gotta love on you, before anybody
stad wonen.’ Lachend: ‘Ik vergelijk het leven in
niet, maar van stoppen is geen sprake. Scha-
jesschrijver en mentor van een nieuwe gene-
te zetten. Hier manifesteren zich haar gospel
optredens in Paradiso. Opnieuw een enthousi-
else can learn to’ (uit het nummer Grapes on a
Miami graag met een mixed salade: We hebben
terlachend: ‘De zanger Usher zei het al: ‘Als jij
ratie soulartiesten. Als jong meisje zong ze in
roots: het kost niet veel verbeeldingskracht om
ast publiek, zij het iets minder uitgelaten dan
vine). Maar ze snijdt ook thema’s aan als sek-
wat tomaten, een paar uien, een paar paprika’s,
doodgaat, zullen ze de microfoon uit die kist
het voorprogramma van Bob Marley en was
je het jonge meisje voor te stellen dat samen
tijdens het optreden op North Sea Jazz van
sueel misbruik en huiselijk geweld. In het voor
wat salade, allemaal zijn we heel verschillend
moeten sleuren!’ ‘You’re gonna keep going until
Stevie Wonder een van haar componisten. Ze
met haar zusjes furore maakte in de gospel-
vorige zomer. Ik vraag haar waar die inspiratie
een Grammy-genomineerde Go (2011) vertelt
en hebben we onze eigen unieke smaak, maar:
the very end.’ ■
20 www.zijaanzij.nl
gonna sing MY song.’
www.zijaanzij.nl 21

Download Report