ASML - BMV - Bouwers met Visie

VELDHOVEN | ASML
Tekst: Lieke van Zuilekom Beeld: Veldvast BV e.a.
ASML Veldhoven
blijft groeien
ASML breidt zijn productiecapaciteit uit. De hoofdvestiging in Veldhoven wordt uitgebreid met drie nieuwe ruimtes, met een totale footprint van 12.200 m². De totale bouwmassa van de nieuwbouw bedraagt circa vijftig miljoen kilo. Daarmee is het pand vijf keer zo zwaar
als de Eiffeltoren. Eind maart 2015 dient de nieuwbouw gereed te zijn.
“ASML is bezig met de ontwikkeling van een
nieuwe EUV-machine, die nog groter is dan de
voorgaande generaties NXT- en NXE-machines.
Er zijn grotere cabines en meer vermogen nodig om met deze machines te kunnen werken.
De nieuwbouw betreft dan ook uitbreiding en
vernieuwing van de bestaande productiefaciliteiten”, begint Raymond Selier, DGA Brabavast
BV, het moederbedrijf van projectontwikkelaar
Veldvast BV. ASML heeft Veldvast BV, waar de
directie wordt gevormd door de heren Mar-
14 |
seille, Selier & Wartenbergh, verantwoordelijk gesteld voor de aankoop van de gronden
voor de nieuwbouw, het begeleiden van het
ontwerpproces, het zorgen voor de benodigde
vergunningen en het selecteren van de juiste
bouwpartijen.
de productie plaats van de eerdere generatie
machines, die ook nog steeds worden verkocht.
Bovendien, de oudere gebouwen zijn qua afmeting, hoogte en vloerbelasting eigenlijk niet
geschikt voor de nieuwste machines, die weer
groter en zwaarder worden.”
“We hebben natuurlijk eerst gekeken of aanpassing in de bestaande gebouwen mogelijk
was, maar dit bleek niet het geval”, aldus
Selier. “In deze gebouwen vindt namelijk nog
In totaal beslaat de nieuwbouw drie nieuwe
ruimtes, vertelt Frits Adriaans, projectmanager
bij hoofdaannemer BMV. “Gebouw 5H bestaat
uit twintig cleanroomcabines, met een totale
'De constructie kent grote overspanningen, waardoor we de kantoren waarin de onderzoekers werken, bovenop de cleanrooms kunnen plaatsen'
VELDHOVEN | ASML
footprint van ongeveer 9.200 m². Het gebouw
bestaat uit een begane grond met een beloopbaar systeemplafond op 5.5 meter. Hierboven
komt een tussenruimte van 2.5 tot drie meter,
waar de installaties voor de luchtvoorzieningen in de individuele cabines worden voorzien.
Daarboven komt een roostervloer, waar de
luchtbehandelingskasten en dergelijke bovenop worden geplaatst, evenals de installaties,
die direct gerelateerd zijn aan de cleanrooms.
Het Central Utility Building (CUB-gebouw) 5I
met een footprint van ongeveer 1.000 m² en
assembly-gebouw 5J, met een footprint van ongeveer 2.000 m², zijn ondersteunend aan dit
gebouw.” Bjorn Schepens, projectcoördinator
bij BMV vult hem aan: “In het CUB-gebouw
staan alle installaties die nodig zijn om de
cleanrooms goed te laten functioneren. Hierin
worden onder andere het cv-ketelhuis, de koelmachines, de stroomvoorzieningen voor de verschillende cabines en een deel van de bedrijfsgassen die ASML gebruikt, geïnstalleerd. Het
CUB-gebouw bestaat uit twee verdiepingen en
een dakvloer, plus nog enkele tussenvloeren.
De totale bouwhoogte van dit pand bedraagt
dertig meter.” Gebouw J, het assembly-gebouw,
wordt straks door ASML gebruikt voor het bouwen van de machines. ›
| 15
ASML stelt zeer hoge eisen aan inzet, creativiteit, kwaliteit
alsmede de integriteit van bedrijven en hun medewerkers
die zij als Partner inschakelt in haar continue strijd om
marktleider te kunnen blijven.
Volledige transparatie, veranderingen beschouwen
als uitdagingen en echte onderlinge kennisdeling en
krachtenbundeling zijn enkele van de tools die wij bij de
ASML-nieuwbouwprojecten inzetten om de gestelde targets
te halen.
Voor de kritische doch coöperatieve opstelling van zowel de
ASML-directie als de medewerkers van de diverse ASML
afdelingen (o.a. Facility Management, Legal, Finance) zijn
wij dankbaar.
Veldvast alsmede alle betrokken bedrijven en hun
medewerkers, zijn er trots op om op deze wijze onze bijdrage
aan ASML te kunnen en mogen leveren, beseffend dat een
succesvol ASML van groot regionaal en nationaal belang is.
Aad Marseille
Teun Wartenbergh
BMV, uw partner voor ontwikkeling en realisatie
van hoogwaardige utiliteitsbouwwerken
Raymond Selier
BMV • De Plank 120 • 5504 ED Veldhoven
T 040 - 2941194 • [email protected] • www.bmv.nl
Staal speelt hoofdrol
in nieuwbouw ASML
Het
klantproces
centraal
720090_bmv opm.indd 1
Staal maakt snel bouwen mogelijk.
Bovendien kunnen met staal grote overspanningen worden gecreëerd.
Volgens constructeur ARCADIS Nederland BV en staalbouwer Moeskops
Staalbouw BV is het dan ook niet verwonderlijk dat de nieuwbouw van
ASML is opgebouwd uit staal. ASML bestaat dit jaar dertig jaar. Ongeveer
twintig jaar geleden is de eerste nieuwbouw opgeleverd. Sindsdien is
ARCADIS Nederland BV vaste bouwpartner van ASML. ARCADIS sleepte
in 2012 met de nieuwbouw van ASML cleanroomgebouw 5D in Veldhoven
de Nationale Staalprijs in de wacht in de categorie Industriebouw.
...brengt ideeën tot leven
Deerns zorgt naast het ontwerp en de ontwikkeling van
duurzame cleanrooms en de hiervoor benodigde energieopwekkinginstallaties ook voor ontwerpspecificaties voor
high purity gassen en di-ionized- en ultrapuur-waterinstallaties inclusief de benodigde veiligheidssystemen.
www.arcadis.nl
Imagine the result
14-356 adv Staal speelt hoofdrol in nieuwbouw ASML.indd 1
www.cleantechnology.deerns.com
14-04-14 16:31
10-04-14 15:47
VELDHOVEN | ASML
MAATWERK
“Alles wat we maken, wordt in bouwteamverband ontworpen”, aldus Schepens. “ASML is
continu in ontwikkeling. Het bedrijf kan vandaag niet voorspellen, waar morgen behoefte
aan is. Werken met bestekken is dan ook niet
aan de orde. We hebben een andere manier
van aanpak moeten kiezen en bieden te allen
tijde maatwerk. De insteek hierbij is dat we de
opdrachtgever zo lang mogelijk de tijd geven
om beslissingen te nemen, om bouwfouten te
voorkomen en om kosten te besparen. We hebben een uitvoeringsplanning gemaakt waarin
verschillende startmomenten zijn opgenomen
voor onder andere het ontwerp, de productie
en de levering van alle benodigde bouwmaterialen en installaties.” Selier: “Om het gebouw
geschikt te maken voor de toekomst, hebben
we bepaalde marges ingebouwd, bijvoorbeeld
met betrekking tot de vloerbelasting, maar ook
aangaande de installaties.”
Ten opzichte van de bestaande panden van
ASML, ondergaat de nieuwbouw nogal wat
veranderingen. “De plafondhoogte is verhoogd
van vijf meter in de bestaande gebouwen naar
5.5 meter in de nieuwbouw”, aldus Selier.
“Daardoor is het gebouw in zijn geheel ook
hoger geworden. In de nieuwbouw worden
aparte energiehuizen gebouwd voor de individuele cleanrooms. Bovendien is de constructie
vele malen zwaarder. In de oudbouw is het
niet mogelijk iets op het dak te plaatsen, in de
nieuwbouw hebben we hier wel rekening mee
gehouden. De constructie kent grote overspanningen, waardoor we de kantoren waarin de
onderzoekers werken, bovenop de cleanrooms
kunnen plaatsen. Hierdoor kunnen de onderzoekers zich snel verplaatsen tussen hun kantoor en de cleanrooms.” ›
Projectinfo
PROJECTDEFINITIEPLAN VOOR 'GROTE EN
COMPLEXE' INSTALLATIES
Ingenieursbureau Deerns is, als adviseur voor de technische installaties, betrokken bij de nieuwbouw van
ASML. “Op basis van de eisen van ASML hebben wij een projectdefinitieplan opgesteld, waarin alle uitgangspunten voor de energievoorzieningen voor technische installaties zijn vastgelegd; van de verwarming,
koeling en bevochtiging tot de high purity bedrijfsstoffen en alle beveiligingsvoorzieningen, de elektrotechnische opwekking en distributie”, vertelt Carlo Pöttgens, senior projectmanager bij Deerns.
Naar aanleiding van het projectdefinitieplan heeft Deerns een basisontwerp gemaakt, dat door installateur
Cofely verder is uitgewerkt in het detailontwerp. “De installaties voor ASML worden steeds groter en complexer”, vertelt Pöttgens. “Ze moeten steeds meer vermogen leveren. Echter, al dat vermogen wordt niet van
meet af aan benut. Het is de uitdaging om alle installaties ook bij deellast en in de opstartfase fatsoenlijk
te laten functioneren. Daarnaast streven we ernaar om zo duurzaam mogelijk te ontwerpen, door zoveel
mogelijk energie te besparen door hergebruik van schone proceslucht, reclaim van DI-water en hergebruik
van condensorwarmte.” Tijdens de uitvoering is de rol van Deerns verschoven naar een controlerende rol.
“Wij bewaken of het detailontwerp en de uitvoering door de installateurs niet afwijkt van het basisontwerp.
Tenslotte voorzien wij in kwaliteitsbewaking en -borging van de installaties.”
| 17
Samen met haar partners binnen het bouwproces zorgt
Mebin voor een ecoverantwoorde aanpak. Van informatieverstrekking tot het opbouwen van een gezamenlijke
duurzaamheidsstrategie en het verlenen van ondersteuning
bij projecten en processen.
Meer brandveiligheid met Hebel wandplaten.
Hebel is hét merk in de utiliteitsbouw dat toegevoegde
waarde biedt wanneer het gaat om brandveiligheid.
Hebel platen zijn gemaakt van cellenbeton en beschikken
hierdoor over uitstekende eigenschappen op het gebied van
verwerkbaarheid, geluidsisolatie, warmteaccumulatie én
brandwerendheid. Door compartimenten te scheiden met
brandwanden van Hebel krijgt vuur geen kans om over te
slaan. Maar ook dakplaten en buitenwanden van Hebel
zorgen ervoor dat brandschade beperkt blijft.
Meer weten? Bel 0183 – 67 12 34. www.xella.nl
Beheers de brand met een Hebel wand.
www.mebin.nl
VISIE OP KWALITEIT IS ONZE TOEKOMST
Samen met onze nieuwe partners BMV en
ASML gaan we voor een succesvolle
samenwerking
Hebel® is a registered trademark of the Xella Group.
Mebin uw onmisbare partner
in de duurzame bouwketen
Het weren
van een brand
begint al bij
de wand
VELDHOVEN | ASML
Projectinfo
CELLENBETON
VEILIGHEID OP DE BOUWPLAATS
De bouwtijd voor de nieuwbouw is vrij scherp
opgezet, vertelt Adriaans. “De bouwmedewerkers werken hierom in drie ploegen. Zes dagen
per week, 24 uur per dag zijn mensen actief
op de bouwplaats. Tijdens piekmomenten kan
het aantal medewerkers oplopen tot ruim vijfhonderd.”
Veiligheid op de bouwplaats is één van de belangrijkste speerpunten tijdens de realisatie
van de nieuwe ASML-gebouwen, vertelt Schepens. “We hebben verschillende maatregelen
genomen om de veiligheid te waarborgen. Zo
hebben en handhaven we een helder protocol.
Alle bouwplaatsmedewerkers dienen een veiligheidsinstructie te hebben gevolgd. Zij zijn
verplicht om persoonlijke beschermingsmiddelen te dragen en dienen VCA-gecertificeerd te
zijn. Er is constant minimaal één veiligheidsdeskundige op de bouw aanwezig. Bouwdelen
waar niet wordt gewerkt, worden afgesloten.
En we creëren veilige looproutes.”
VIJF KEER DE EIFFELTOREN
Op 16 augustus 2013 is de eerste funderingspaal geslagen. “In totaal zijn 213 funderingspalen met een lengte van 25 meter en een dikte
van zeshonderd millimeter per stuk voorzien”,
aldus Schepens. ›
“ASML heeft een jarenlange ervaring met de bouwoplossingen die Xella Nederland BV biedt. Deze bouwoplossingen gaan veel verder dan het fysieke product. De bouwkundige oplossing is namelijk betrekkelijk eenvoudig: bouw
en compartimenteer met prefab Hebel cellenbeton-wandplaten. Cellenbeton is onbrandbaar en in staat een brand
meer dan 360 minuten te weerstaan.”
“De meerwaarde zit ‘m in de toegevoegde waarde die Xella zelf in huis heeft. Wat te denken van de eigen bouwafdeling die de montage voor haar rekening neemt. Flexibel en just-in-time. Rekening houdend met de eisen die
een wereldspeler als ASML stelt. Flexibiliteit betekent bijvoorbeeld alert reageren op bouwkundige vragen, een
productie- en/of montageplanning kunnen bijstellen en nog veel meer. Redenen genoeg voor Bouwbedrijf BMV
om voor Xella te kiezen.”
“Brand is de schrik van elke ondernemer. De gevolgen kunnen ingrijpend zijn, niet alleen voor het bedrijfsgebouw,
maar ook voor de continuïteit van de onderneming. Jaarlijks gaan vele tientallen bedrijven failliet door brand,
ondanks dat ze verzekerd zijn. Voorkomen is dan ook hier beter dan genezen. Xella heeft de kennis om de klant
wegwijs te maken in de ingewikkelde materie van brandveiligheid: de eisen aan een ontwerp, de eisen van regelgever en verzekeraar en (bouw)methodes om de schade te beperken.”
ZEKERHEID EN CONTINUÏTEIT VAN BETONMORTELLEVERING
Mebin streeft een duurzame samenwerking met haar klanten na. Belangrijke uitgangspunten zijn daarbij partnership, proactief handelen en het leveren van een toegevoegde waarde voor alle partijen.
Voor het ASML-project in Veldhoven levert Mebin just-in-time 15.000 m3 hoogwaardige betonmortel van verschillende samenstellingen voor boorpalen, funderingen, poeren en vloeren. Het lopende ASML-project heeft een zeer
korte bouwtijd. Mebin zorgt bij grote storten voor een continue levering van betonmortel vanuit de centrales van
Eindhoven, Tilburg en ’s-Hertogenbosch. De belevering van het werk is een ware logistieke uitdaging. Avond- en
nachtleveringen kunnen verzorgd worden dankzij een dubbel ploegensysteem. Service, constante kwaliteit, veiligheid en zorg zijn prioriteiten voor Mebin. Het project ASML wordt gebouwd door Bouwbedrijf BMV waarmee Mebin
een langlopend partnership heeft. Ook bij eerdere ASML-werken verzorgde Mebin de betontoelevering.
| 19
VELDHOVEN | ASML
Projectinfo
'STOF EN VUIL KRIJGEN GEEN KANS'
Binnen de nieuwbouw van ASML is Total Project Service verantwoordelijk voor
het coaten van de vloeren. De monolithisch gestorte betonvloeren worden afgewerkt met een tweecomponentencoating op waterbasis, van de firma Arturo. “De coating is speciaal voor de ASML-cleanrooms ontwikkeld”, vertelt
projectleider Wilbert Weltje. “Normaal gesproken dampen coatings enige tijd
na het aanbrengen uit, bij dit product is dat niet het geval. Met betrekking tot
de machines die ASML bouwt, was dit een absolute must.”
De coating is voorzien zodra aannemer BMV de nieuwbouw gesloten heeft. “De
werkzaamheden worden in vier fases uitgevoerd. Per fase hebben we een dag of
drie, vier nodig om de coating aan te brengen. Vervolgens worden computervloeren op de gecoate vloer gemonteerd.” In cleanrooms ontstaat steevast overdruk,
waardoor alle stof en vuil naar onderen toe worden weggeblazen. “Door dat de
monoliet afgewerkte vloeren worden voorzien van een coating, zijn deze nadien
goed te reinigen. Stof en vuil krijgen geen kans om zich in de vloer te nestelen.”
Naast de coatingvloeren is Total Project Service verantwoordelijk voor het aanbrengen van de cementdekvloeren en de marmoleum vloerafwerking in de gangen en overige ruimtes van de ASML-nieuwbouw. Total Project Service is al meer
dan 26 jaar First Supplier voor de vloerafwerkingen bij ASML, waaronder stroomgeleidende gietvloeren en coatings.
W: www.mjvanriel.nl
E: [email protected]
T: +31(0)13 458 21 21
Industriepark 9
Tel.: (040) 2863076
Fax.: (040) 2801262
720082_tilborghs Betonstaal.indd 1
5663 PG Geldrop
[email protected]
www.tilborghs.nl
CERTIFIED
ISO
10-04-14 14:46 1
720074_riel_2.indd
CERTIFIED
ISO
MVO
MAATSCHAPPELIJK
900 1
1400 1
VERANTWOOR D
COMPANY
COMPANY
ONDERNEME N
10-04-14 09:58
VELDHOVEN | ASML
Projectinfo
“Iedere paal is voorzien van zeven m³ beton.
Daarnaast zijn 1.398 vloerpalen toegepast,
met een lengte van 25 meter, een dikte van
vierhonderd millimeter en drie m³ beton per
paal. Er zijn 29 poeren voorzien van veertig
ton staal per poer. Het gewicht van de stalen
spanten varieert van dertig tot 61 ton. Het totaal aantal kilo’s staal dat alleen al nodig is
voor de hoofddraagconstructie van de nieuwbouw bedraagt circa 5.6 miljoen kilo. De totale
bouwmassa bedraagt circa vijftig miljoen kilo,
ongeveer vijf keer zoveel als de Eiffeltoren.” ❚
Bouwinfo
OPDRACHT
ASML Netherlands BV
PROJECTONTWIKKELAAR
Veldvast BV, Veldhoven, gedelegeerd
opdrachtgever/projectontwikkelaar
BOUWDIRECTIE
Facta Bouwmanagement, Veldhoven
ADVIES
Van Aken Architecten, Eindhoven; ARCADIS,
‘s-Hertogenbosch; Deerns, Eindhoven; DGMR
Arnhem
UITVOERING
BMV, Veldhoven
INSTALLATIES
Cofely Zuid Nederland, Oisterwijk
START BOUW
ASML STELT HOGE EISEN AAN CLEANROOMCABINES
Mullerafbouwgroep heeft begin 2014 het contract getekend voor de realisatie van de twintig cleanroomcabines in ASML-gebouw 5H. De opdracht, waarmee een bedrag van circa € 10 miljoen gemoeid is, wordt in
onderaanneming van BMV uitgevoerd. “De opdracht bestaat uit de levering en montage van ruim 9.000 m²
cleanroomplafonds, 15.000 m² cleanroom-glaswanden en vier verschillende soorten deursystemen”, vertelt
Freddy Muller, algemeen directeur van Mullerafbouwgroep.
“De deursystemen bestaan uit flush gemonteerde stalen kozijnen en deuren, elektrische schuifdeuren, snelroldeuren en vouwwanden.” Het bedrijf is in februari gestart met de voorbereidingen van het project. In april is
begonnen met de uitvoering. “De oplevering gebeurt in deelfases van vijf cleanroomcabines”, aldus werkvoorbereider Gijs Verhulst. “Eind dit jaar worden de eerste cleanroomcabines opgeleverd. Tien weken later volgt
deelfase twee. Rond de zomer van 2015 moeten de laatste cabines gereed zijn.”
ASML heeft specifieke eisen gesteld ten aanzien van de cleanroomcabines. De wanden en beloopbare plafonds worden opgebouwd uit een aluminium frame en afgewerkt met aluminium honingraatpanelen. Voor de
akoestiek worden stalen panelen in het systeem verwerkt. “Het grootste verschil ten opzichte van de andere
cleanrooms, is dat in gebouw 5H ons eigen systeem wordt toegepast”, vertelt Verhulst. “Een wand- en plafondsysteem dat we speciaal voor het ASML-project ontwikkelen, maar dat we ook kunnen toepassen in andere
projecten. Mullerafbouwgroep bouwt regelmatig cleanrooms, bijvoorbeeld in ziekenhuizen.”
Muller geeft aan erg blij te zijn met het vertrouwen dat BMV heeft in zijn bedrijf. “Het project verlangt kwaliteit, een goede logistiek en een goede samenwerking met alle bouwpartners. Juist daarom past dit project
goed bij ons.”
SPANTEN VERVOEREN EN INHIJSEN
Binnen drie maanden tijd maar liefst 82 stalen spanten met een breedte van 6.60 meter en lengtes tot dertig
meter vervoeren en inhijsen. Dit alles als onderdeel van de uitbreiding van ASML in Veldhoven.
augustus 2013
EERSTE DEELOPLEVERING
maart 2015
Bedrijfsleider Bas Timmers van M.J. van Riel trekt aan de bel. Het Tilburgse bedrijf heeft 'een uniek project' lopen.
Het gaat om de uitbreiding van de ASML-chipfabriek in Veldhoven, een nieuwe hal van 90x120 meter met extreme
eisen aan de stevigheid. De geringe producttoleranties waaronder de zware machines moeten werken stellen hoge
eisen. Zo is er een betonvloer van één meter dik gestort en zijn er heipalen 24 meter de grond in gegaan. Om de
dakconstructie te dragen zijn 82 robuuste stalen spanten nodig. De afmetingen zijn 6.6x16-30 meter. De langste
spanten brengen een gewicht van 55 ton op de weegbrug. Al deze stalen spanten moeten binnen een tijdbestek
van drie maanden zijn gefabriceerd en op de bouwlocatie zijn gemonteerd. Dat stelt hoge eisen aan de planning
van de staalbouwers en van het transport. M.J. van Riel heeft de interne en externe transportbewegingen op zich
genomen, alsmede het hijswerk op de bouwlocatie.
LEVEREN EN AANBRENGEN VAN WAPENING
Tilborghs Betonstaal BV bestaat sinds 1960. Sinds lang verricht Tilborghs in onderaanneming voor BMV het leveren en aanbrengen van beton- en bouwstaal waaronder ook grote projecten die vragen om een strakke planning
en maatwerk.
Zo ook de complete uitvoering van de wapening op het project ASML-gebouw 5 H.I.J. te Veldhoven. Door de zeer
korte bouwperiode is zeven dagen en 24 uur per dag gewerkt. De werkzaamheden voor Tilborghs bestaan uit het
aanleveren van prefabelementen die in eigen werkplaats zijn vervaardigd. Deze bestaan uit plusminus 2.000 heipalen, poeren van 8x6x3.5 meter en balken van 14x1.2x1.75 meter die met speciaal transport naar de bouwplaats
vervoerd zijn. "Naast het verwerken van geknipt en gebogen wapening en de speciaal voor deze bouw ontwikkelde
pasnetten is het een grote uitdaging voor onze buitenmedewerkers om de prefabelementen te plaatsen. Door de
ontwikkeling van ASML komen op het laatste moment nog wijzigingen voor, die voor de stort nog aangepast moeten worden. Dit alles vereist traditioneel vlechtwerk, vakmanschap en flexibiliteit van Tilborghs."
| 21
Onderdeel van
GS Staalwerken Groep
Toonaangevend in
staal
Moeskops Staalbouw
Kennedylaan 12
5771 KC Bergeijk
T. +31 (0)497 - 55 22 55
E. [email protected]
www.moeskops.com
VELDHOVEN | ASML
Staal speelt hoofdrol
in nieuwbouw ASML
Staal maakt snel bouwen mogelijk. Bovendien kunnen met staal grote overspanningen
worden gecreëerd. Volgens constructeur ARCADIS Nederland BV en staalbouwer Moeskops Staalbouw BV is het dan ook niet verwonderlijk dat de nieuwbouw van ASML is
opgebouwd uit staal. “Wat dit project bijzonder maakt, is dat bovenop de cleanroom de
kantoren worden gebouwd”, vertelt Jean-Paul
Kuypers, adviseur constructies bij ARCADIS
Nederland BV. “Hierdoor krijg je een opeenstapeling van functies.”
Om kantoren bovenop een productiehal te bouwen, is een zware staalconstructie nodig. “Bovendien wilde ASML een hal zonder kolommen, want
die staan eigenlijk altijd in de weg. Door te kiezen
voor staal, konden grote overspanningen worden
gecreëerd”, aldus Wil Moeskops, directeur van
Moeskops Staalbouw BV. “Op een oppervlakte van
9.200 m² zijn slechts twaalf betonkolommen in
het gebouw voorzien.” Om de cleanroom volledig
trillingsvrij te houden, staat de halve meter dikke
betonnen vloer met bijbehorende fundering los
van de rest van het pand.
De constructeur en staalleverancier hebben samen de grenzen opgezocht van wat qua maakbaarheid én transport mogelijk was. Moeskops:
“Het grootste element dat we hebben gemaakt en
vervoerd was 28.5 meter lang, 6.6 meter hoog en
woog 57 ton.”
SNEL BOUWEN
De bouwtijd voor ASML’s nieuwste cleanroomgebouw is kort. Dit betekent dat snel ontworpen,
geëngineerd en geproduceerd moest worden. “In
slechts vijf maanden tijd hebben we alle stalen
constructie-onderdelen geëngineerd, geproduceerd en gemonteerd”, vertelt Moeskops. “We hebben 24 uur per dag productie gedraaid.” Moeskops Staalbouw BV is lid van de GS Staalwerken
Groep. In totaal telt deze groep zo’n vijfhonderd
werknemers. “Vijf vestigingen van de Groep zijn
met de productie bezig geweest. Hierdoor hebben
we het staal zo snel kunnen aanbieden.”
Ook de uitwerking van alle ontwerpen in BIM
maakte snel bouwen mogelijk. “Door alles 3D uit
te werken in BIM, konden we voortijdig controle-
De bouwtijd voor ASML’s nieuwste cleanroomgebouw is kort. Dit betekent dat snel ontworpen, geëngineerd en geproduceerd moest worden
ren of alle onderdelen op elkaar pasten”, vertelt
Peter-Paul Brans, 3D-engineer in opdracht van
Moeskops Staalbouw BV. “Hierdoor kon efficiënter
gebouwd worden. Bovendien werden faalkosten
op deze manier voorkomen.” In de nieuwbouw is
ongeveer 4.700 ton staal gebruikt. “We hebben
31.000 bouten gemonteerd en hebben 62.000
gaten moeten boren”, aldus Moeskops. “Ongeveer
27 gaten hebben we in het werk moeten verboren. Dat geeft wel aan hoe nauwkeurig de uitwerking in BIM is.”
HORIZONTALE BRANDSCHEIDING
In verband met het grote kapitaal dat straks in de
cleanroom staat, zijn de brandwerendheidseisen
in de nieuwbouw groot, aldus Kuypers. “We hebben hierom een speciale constructie ontwikkeld,
waardoor in geval van brand de kantoren op het
dak geen schade kunnen veroorzaken aan de onderbouw. We hebben een horizontale brandscheiding voorzien. Bovendien worden de kantoren
gebouwd op zogenaamde kantelnokken.”
Het hoofdgebouw van ASML is bijna voltooid.
De staalconstructie is gereed. Op dit moment is
Moeskops Staalbouw BV bezig met aanvullende
werkzaamheden, waaronder de productie van alle
hulpstaal voor installateur Cofely Zuid Nederland,
om alle installaties te kunnen inbouwen.
NATIONALE STAALPRIJS
ASML bestaat dit jaar dertig jaar. Ongeveer twintig jaar geleden is de eerste nieuwbouw opge-
leverd. Sindsdien zijn ARCADIS Nederland BV
en Moeskops Staalbouw BV vaste bouwpartners
van ASML. Met de nieuwbouw van cleanroomgebouw 5D hebben beide bedrijven de Nationale
Staalprijs 2012 gewonnen in de categorie Industriebouw. ❚
| 23
VELDHOVEN | ASML
Installaties ASML
steeds complexer
Wie een tijd niet op de Run in Veldhoven is geweest, kent het industrieterrein bijna niet
terug. Aan de achterzijde van de ASML-campus stond eens een veelvoud aan kleine bedrijfsgebouwen. Nu is het gebied één grote bouwplaats. Achter de groene bouwnetten verrijst de
nieuwbouw van ASML, waarin twintig cleanroomcabines, een Central Utility Building en een
assembly-gebouw zullen komen, ten behoeve van de bouw van een nieuwe EUV-machine.
De nieuwbouw van ASML wordt gerealiseerd door
een bouwteam, bestaande uit Van Aken Architecten, Deerns, Veldvast, Facta Bouwmanagement,
ARCADIS, BWV en Cofely Zuid Nederland. Laatstgenoemde partij is verantwoordelijk voor alle installatie in het pand, waaronder de werktuigbouwkundige en elektrotechnische installaties. “We
verzorgen niet alleen de luchtbehandeling, verwar-
'De inpassing van de installaties is echt passen en meten'
24 |
ming en koeling in het pand, maar zijn ook verantwoordelijk voor de regeltechniek”, aldus Maurice
Adriaans, projectmanager bij Cofely Zuid Nederland BV. “Daarnaast verzorgen we de elektrische
leveringen en de levering van alle technische gassen, waaronder stikstof, waterstof, argon en helium.
Hierbij nemen we ook een stukje beveiliging mee,
omdat sommige gassen bijzonder explosief zijn.”
In de nieuwbouw worden onder andere vijf cvketels voorzien van 1.3 MW, acht koelinstallaties 10-16C van 4.2 MW en een koelinstallatie
6-10C van 1.0 MW, evenals zestien koeltorens
van 2.76 MW. Daarnaast zijn 41 luchtbehandelingskasten voorzien, met een vermogen van
2.500 m3/h tot 85.483 m3/h. “Op het gebied
van de procesgebonden installaties hebben we
onder andere machine- en laserkoeling toegepast. Hierdoor wordt elke seconde 4.200 liter
water verpompt.” Vanwege de complexiteit en
omvang van de nieuwbouw, werkt Cofely Zuid
Nederland BV tijdens dit project samen met
ongeveer veertig tot vijftig onderaannemers.
“Onder andere het bouwen van de luchtkana-
VELDHOVEN | ASML
Noodzakelijk transport van water en gassen zorgt voor uitgebreide installatievoorzieningen
len, de isolatiewerkzaamheden en de montage
van railkokers en bekabeling wordt uitbesteed
aan derden.”
JUST-IN-TIME BOUWEN
Enige tijd geleden is Cofely Zuid Nederland BV
begonnen met het plaatsen van de eerste installaties in het pand. “We zijn nu fysiek aan het bouwen”, aldus Adriaans, “maar dat betekent niet dat
we klaar zijn met de engineering. Sterker nog, een
groot deel van de engineering moet nog gebeuren. Dat is echt typerend voor de projecten van
ASML. Omdat het bedrijf continu in ontwikkeling
is, worden beslissingen just-in-time genomen. Hier
moeten wij op anticiperen.”
Een extra moeilijkheid is dat de machine waarvoor de nieuwbouw wordt ontwikkeld, nog niet
is uitontwikkeld. “Tijdens de bouwfase worden
geregeld extra voorzieningen toegevoegd aan het
ontwerp. Reeds geïnstalleerde voorzieningen worden soms gewijzigd of uitgebreid. Denk hierbij bijvoorbeeld aan aanvullende technische gassen die
voorzien moeten worden of aan de opwaardering
van bepaalde vermogens.”
Om zeker te weten dat alle installaties straks in
het gebouw passen, wordt het ontwerp 3D uitgewerkt in BIM. “Hierbij wordt elke centimeter
benut. De nieuwbouw omvat namelijk de overtreffende trap van groot en veel”, aldus Adriaans.
“De projecten voor ASML zijn de afgelopen jaren
steeds groter geworden, de installaties steeds
complexer. We moeten, in ruimtes van vergelijkbare grootte, steeds meer en grotere installaties
inpassen. Daarom kunnen we niet zonder uitwerking in BIM. De inpassing van de installaties is
echt passen en meten.”
PRETTIGE SAMENWERKING
Adriaans ervaart het als heel prettig dat de ASML-projecten steeds worden uitgevoerd door een
vast team van bouwpartners. “Doordat we lean
bouwen, zijn het bouwtechnische en installatiegedeelte van het project met elkaar verweven. Hierom moeten we nauw samenwerken. Doordat we
elkaar al goed kennen vanuit eerdere projecten
en doordat we weten wat we van elkaar kunnen
verwachten, zijn de lijnen steeds kort en kan er
snel en soepel geschakeld worden. Dat komt het
bouwproces ten goede.” ❚
AWARD
Cofely heeft in april 2013, tijdens het Project Excellence Award Gala, de IPMA Project Excellence
Award 2013 en de Project Excellence Prijs in ontvangst mogen nemen voor haar dienstverlening in
het ‘NC5D Clean Room-project' bij ASML in Veldhoven, een eerder nieuwbouwproject dat Cofely voor
ASML heeft gerealiseerd. Deze awards worden jaarlijks uitgereikt door IPMA-NL, de beroepsvereniging van wereldwijd ruim 2.200 projectmanagers die staat voor professionalisering van het projectmanagement in Nederland. De jury sprak zijn waardering uit voor de manier waarop in dit project is
samengewerkt tussen de opdrachtgever en opdrachtnemer.
Bij de IPMA international is hetzelfde project als ‘Silver Winner’ geëindigd
| 25
VELDHOVEN | ASML
Een trillingsarme
werkomgeving voor ASML
Op diverse locaties in Nederland worden laboratoria opgezet voor onderzoek en
productiedoeleinden op sub-micronschaal. Deze (nano)technologie wordt onder
andere toegepast in de fijnmechanische en halfgeleiderindustrie, bij de fabricage
van hoogwaardige optische instrumenten en in de biotechnologie.
Productiemachines, maar vooral bijzondere onderzoeksinstrumenten in deze
branche, zijn gevoelig voor trillingen. Deze ontstaan bij bouwactiviteiten, verkeer
(intern en extern) en in de gebouwtechnische installaties. Er treden continu trillingen op in gebouwen waar gewerkt en geleefd wordt. DGMR levert een belangrijke
bijdrage aan de realisatie van trillingsarme werkomgevingen.
HET WERK VAN DGMR
Bart van der Graaf en Reinoud Fennema zijn als adviseurs in
structuurdynamica, geluid en stroming al enkele jaren betrokken
bij de ontwikkeling van nieuw- en verbouwprojecten bij ASML
in Veldhoven.
Reinoud Fennema
Bart van der Graaf
26 |
Deze organisatie ontwikkelt en bouwt productiemachines voor
de halfgeleiderindustrie en heeft voortdurend bouwprojecten onder handen. De eisen voor de ‘wafersteppers’, maar vooral voor
de onderzoeksinstrumenten, vormen voor het ontwerpteam een
ware uitdaging.
Van der Graaf: “Trillingsgevoelige apparatuur kan vanuit de
ondersteunende constructie, of zelfs door trillingen in de omringende lucht, worden verstoord. Voor elektronenmicroscopen kan
de toelaatbare trillingsterkte een factor dertig lager liggen dan de
voelbaarheidsdrempel van de mens. De realisatie van een trillingsarme werkomgeving vraagt om specialistische kennis en ervaring
ten aanzien van de bouwkundige constructie, waarbij geavanceerde metingen en dynamicaberekeningen verricht moeten worden.”
Fennema vult aan:
“Er zijn veel invloeden die het bereiken
van een goed eindresultaat compliceren.
Denk hierbij aan
de verdichting in
de bebouwde omgeving en de intensivering van het verkeer, maar ook aan de
economische noodzaak tot sneller en lichter bouwen. Ook steeds uitgebreidere
gebouwtechnische installaties vormen een potentiële bedreiging voor het trillingsmilieu in het gebouw. De isolatiesystemen voor proefopstellingen worden wel geavanceerder, maar door de ontwikkelingen in de sub-microntechnologie worden de
aan gebouwen gestelde eisen steeds strenger.
Van der Graaf: “Hierbij kijken we ook naar de toekomst. De onderzoeksmiddelen
verfijnen veel sneller dan de vernieuwing van de gebouwen, waardoor het verstandig is om enige ‘marge’ aan te houden.”
RISICOBEHEERSING EN KOSTENBESPARING
Een trillingsarme werkomgeving hoeft niet altijd tot hoge kosten te leiden.
Fennema: “Een voorwaarde is wel dat de klanteisen en mogelijkheden in een
zo vroeg mogelijk stadium worden geïnventariseerd. Vanuit ontwerptechnisch en
financieel oogpunt bezien, is het treffen van maatregelen op basis van een trillingsonderzoek aan te bevelen. Zo kunnen de optimale locatie en de meest efficiënte constructieve voorzieningen gekozen worden. (Ver)bouwwerkzaamheden en
infrastructurele wijzigingen achteraf kunnen dan worden voorkomen.” ❚
Is uw orderportefeuille
gevuld of geveld?
Met een abonnement op Bouwberichten heeft u toegang tot onze website waarop
u jaarlijks de aankondiging van 35.000 nieuwbouw- en onderhoudsprojecten
vindt. U kunt zelf het soort projecten selecteren dat voor u interessant is, en de
provincies waarin u aan de slag wilt. Dagelijks ontvangt u de updates in uw mailbox. Een abonnement op Bouwberichten. Wie serieus aan zijn orderportefeuille wil
werken, kan eigenlijk niet zonder.
Bel voor meer informatie (070) 378 03 42.
Bouwberichten. Weet werk voor u.
cobouw.nl/bouwberichten

Download Report