8e ja a rga ng , nummer 10, novemBER 2008 KERKBEHEER In deze uitgave o.a.: n Wat het hoofdbestuur van de VKB in zijn vergadering van 6 september 2008 besprak n Het derde deel van het verslag van de actie Kerkbalans 2008 van de Raad voor de Plaatselijke Geldwerving n Uitleg en verantwoording over mislukken van Numeri n Met Kerkbalans het jaar rond v ereniging v oor k erk rentm eesterlijk beheer in de pk n De kracht in vellen offset. Roto Smeets GrafiServices Een bedrijf dat vecht voor de successen van zijn klanten. Of het nu gaat om vellen offset, pre-media, nabewerking, pre-distributie of distributie... Superstrong, sharp, safe & fast. T 030 - 282 28 22 T 040 - 250 50 00 www.rsgrafiservices.nl Roto Smeets GrafiServices Advertentie 60x42 mm zw Domain 051017 AllesDesign wat voor uw kerkgebouw/ renovatie nodig is: - collectebussen, collectezakken + rekken - liturgieborden - doopvont - avondmaalserviezen, linnen, tafels, - kerkbanken, stoelen, katheder, lezenaar, preekstoel, knielbanken. MEUBELMAKERIJ Louis Meijer Correspondentie adres: Gersteveld 36, 3902 ES Veenendaal Showroom: Bobinestraat 1B, 3903 KE Veenendaal Telefoon 0318-52 99 74, www.kerkinterieur.nl +$&28672 *HOXLGVWHFKQLHN 2QWZHUSHQOHYHULQJ $O PHHU GDQ MDDU LV +DFRXVWR +ROODQG JHVSHFLDOLVHHUG LQ KHW OHYHUHQ YDQ SURIHVVLRQHOH JHOXLGVLQVWDOODWLHV :LM KHEEHQ HHQ JURWH QDDP RS KHW JHELHG YDQ VSUDDNYHUVWHUNLQJ LQ NHUNJHERXZHQ HQ DQGHUH DNRHVWLVFK ]HHU PRHLOLMNH RPJHYLQJHQ 2Q]H MDUHQODQJH HUYDULQJ HQ H[SHUWLVH RS KHW JHELHG YDQ GHUJHOLMNH V\VWHPHQ HQ RQ]H JURWH NHQQLV YDQ JHOXLG DNRHVWLHN HQ WHFKQLHN PDNHQ YDQ +DFRXVWR +ROODQG HHQ EHWURXZEDUH SDUWQHU YRRU DO XZ DXGLR RSORVVLQJHQ x x 9HUVWDDQEDDUKHLGJDUDQWLH +DFRXVWR LV HHQ SURIHVVLRQHOH RUJDQLVDWLH PHW JRHG RSJHOHLGH WHFKQLFL HQ DGYLVHXUV %LM +DFRXVWR VWDDW X FHQWUDDO HQ ZLM VWUHYHQ HUQDDU RP ELQQHQ XZ EXGJHW HHQ JHOXLGVLQVWDOODWLH WH UHDOLVHUHQ PHW HHQ RSWLPDOH VSUDDNYHUVWDDQEDDUKHLGHQJHZHQVWHIXQFWLRQDOLWHLW0DDURRNGHQNHQZLMPHW XPHHRPGHEHVWDDQGHLQVWDOODWLHWHYHUEHWHUHQ x $XWRPDWLVFKH 1DDVW DGYLHV LQVWDOODWLH HQ RQGHUKRXG EHVFKLNW +DFRXVWR RYHU GH NHQQLV HQ PLGGHOHQ RP DNRHVWLVFKH VLPXODWLHV HQ PHWLQJHQ XLW WH NXQQHQ YRHUHQ +LHUGRRU ]LMQ ZLM LQ VWDDWHHQYHUVWDDQEDDUKHLGJDUDQWLHWHJHYHQZDDUGRRUX QLHWDFKWHUDIYRRUQDUHYHUDVVLQJHQNRPWWHVWDDQ x 5LQJOHLGLQJV\VWHPHQ x 'UDDGOR]HRSORVVLQJHQ x $NRHVWLVFKHPHWLQJHQ HQVLPXODWLHV x $GYLHVRSPDDW x &DPHUDYLGHRV\VWHPHQ %HQLHXZGQDDUZDW+DFRXVWRYRRUXNDQEHWHNHQHQ" *UDDJYRRU]LHQZLMXJHKHHOYULMEOLMYHQGYDQHHQHHUOLMN DGYLHV JHOXLGVLQVWDOODWLHV x 9HUEHWHULQJEHVWDDQGH LQVWDOODWLHV NHUNJHOXLGVV\VWHPHQ x 'LJLWDDOJHVWXXUGH OXLGVSUHNHUDUUD\¶V +DFRXVWR+ROODQG,QGXVWULHZHJ%&%HUNHOHQ5RGHQULMV7HO )D[HPDLOLQIR#KDFRXVWRFRPZZZKDFRXVWRFRP 326 18-10-2005 08:53:13 KERKBEHEER Tja, als je product steeds meer gevraagd wordt …heb je aan kerken wat weg te geven! Zoals bijvoorbeeld continue garantie en perfecte service in heel Nederland… Sinds 1961 verzorgen wij 1624 van de 9600 geluidsinstallaties die in Nederlandse kerken operationeel zijn. Iedere maand mogen wij nieuwe relaties welkom heten… Gemotiveerde en vakkundige specialisten zorgen er voor dat voorgangers hun communicatieve werk helder en duidelijk kunnen blijven doen. Uw collega kerkrentmeesters nodigen u graag uit om die veelgevraagde CANTORSOUND te beluisteren. Cantorsound, dat klinkt beter… dialoog church sound T: 040- 2420840 E: [email protected] W: www.cantorsound.nl ADVIES-INSTALLATIE - SERVICE Geluidsvoorzieningen in en rond de kerk, fabrikant CANTOR KERKVERSTERKERS - CANTOR GELUIDSZUILEN – CANTOR MICROFOONS NOVEMBER 2008 327 8e jaargang - nummer 10 - november 2008 KERKBEHEER Colofon Dagelijks bestuur VKB inho udso pg av e Mr. P.A. de Lange, Mijnsheerenland, voorzitter Mr. J.G.H. Krajenbrink, Oegstgeest, vice-voorzitter Drs. C. de Raadt, Bodegraven, secretaris W.G. Roseboom, Nieuwegein, 2e secretaris G.L. Westerveld, Waalwijk, penningmeester Ing. D.J. van Cuilenburg AA/MA, Leiden, 2e penningmeester mevr. E.J. Steensma-Dijk, Buitenpost, lid M.G.R. Barendrecht, Maassluis, lid en T. Dam, Ten Boer, lid Toezien op maat 329 Nieuwste regeling voor wegwerken restauratieachterstand 331 Wat het hoofdbestuur besprak 333 De orgelbank 334 Ledenregistratie geeft beeld van kerkelijk Hilversum 335 Kalender voor de kerkrentmeester 335 Jaarverslag RPG (3) 336 Kerkbalans Nieuwe Stijl wel volgens de regels aanpakken! 338 Ereleden Duitse kerkverlater moet leges betalen bij uitschrijving 338 Th.L. van Hazel en drs. G. van Soest Workshop 4: Noodzakelijke aandacht voor het niet-museaal kerkelijk kunstbezit 339 Uitleg en verantwoording over mislukken Numeri 340 Nieuwe toekomst voor leeg monument 341 350 Jaar protestantse gemeente Volendam 342 Nicolaas Maessingel 271D, 3311 KS Dordrecht E-mail: [email protected]; Tel. 078 - 639 36 66, fax. 078 - 631 59 49 Website: www.kerkrentmeester.nl Publicaties in kerkbladen 342 Reddingsplan nodig voor Joodse begraafplaatsen 343 Actie Kerkbalans 2009 343 Boek over kerk Beekbergen 344 Postadres administratie en redactie Modernisering van de monumentenzorg op komst 344 Met Kerkbalans het jaar rond 344 Kabinet investeert € 50 miljoen extra in monumenten 344 BTW betalen bij aankoop begraafplaats? 345 Gebouwen en monumenten 345 De top van Limburg is protestants 346 Ondersteuning voor groene terreinen 346 Uw kerk bekeken 347 Nieuwe premies en voorwaarden zorgverzekering VKB 348 Kerkelijke vrijwilligers in Kamperland koninklijk onderscheiden 348 Draaginsignes bij jubilea 349 Redactie W.G. Roseboom, voorzitter, J.C. Riemersma, H.L. Roth en R.M. Belder, eindredacteur Centraal Bureau Postbus 176, 3300 AD Dordrecht Abonnementen Abonnementsprijs per jaar voor leden van de VKB: 1 t/m 5 abonnementen ? 22,-per abonnement; 6 t/m 10 abonnementen ? 20,-- per abonnement en 11 en meer abonnementen ? 18,-- per abonnement. Abonnementsprijs voor niet-leden ? 25,-per abonnement. Deze prijzen zijn exclusief 6 pct. BTW. ISSN 1568-8712 Vormgeving Grafisch Bureau DUS BV, Rotterdam Druk Roto Smeets GrafiServices Oplage 8.000 ex. © november 2008 vkb - in dienst van de kerk 328 KERKBEHEER Van de voorzitter Toezien op maat Mr. P.A. de Lange Dit voorjaar bracht een door het hoofdbestuur van onze Vereniging ingestelde commissie in het kader van een evaluatie van knelpunten in de huidige kerkorde een tussenrapportage uit, waarbij voor de volgende relevante zaken aandacht werd gevraagd: • de positie van de ouderling-kerkrentmeester; • het toezien op de zorg voor de vermogensrechtelijke aangelegenheden van de gemeente, voorzover niet van diaconale aard; en • het toezien op de zorg voor de vermogensrechtelijke aangelegenheden van de landelijke kerk, inclusief het spanningveld tussen onze Vereniging als flankerende organisatie en de landelijke kerk. Een aantal personen wil vanuit de beschikbare deskundigheid wel een bijdrage leveren aan het kerkrentmeesterlijk beheer van de gemeente, maar ziet daar liever wegens het ambt van af. Ordinantie 11 biedt daarvoor de gelegenheid, maar dat is begrensd omdat de meerderheid van het college van kerkrentmeesters uit ouderlingen-kerkrentmeester dient te bestaan. Een passende oplossing kan zijn te bepalen dat tenminste één/derde van het aantal kerkrentmeesters bestaat uit ouderlingenkerkrentmeester met een minimum van twee. Verder wordt er voor gepleit om bij de zittingsduur van vier jaar, de mogelijkheid te bieden om twee keer herbenoemd te worden. De verantwoording aan de kerkenraad heeft een veel zwaardere rol gekregen dan vroeger. Ordinantie 11 beschrijft het toezien op begroting en jaarrekening, alsmede een aantal beheersdaden. Het hoofdbestuur deelt de visie van de commissie dat het te ver gaat om elke gemeente jaarlijks grondig door te nemen. Er zijn voldoende meetpunten die tijdig signalen afgeven bij mogelijke problemen, b.v.: • de bevoegdheid van de RCBB’s om zelf informatie bij de gemeenten op te vragen; • de consequentie trekken van het toezien op de zorg (= kerkenraad) voor de vermogensrechtelijke aangelegenheden door dit aspect te integreren in de periodieke visitatie; • beoordeling van situatie van de gemeente in het kader van de quotumaangifte; en • voorts de quotumaangifte en de resultaten van de gemeenteadviseurs Kerkbeheer en de contacten van gemeenteadviseurs met de gemeenten. hoe b.v. het functieniveau van de kerkmusicus behoort te zijn. Het hoofdbestuur is met de commissie van mening dat contacten tussen de adviseurs Kerkbeheer en de leden van de Regionale Colleges voor de Behandeling van Beheerszaken zeer belangrijk blijven. De Kerk en haar gemeenten hebben belang bij een goed functionerend toezicht vanuit de kerk zelf. Het is geen goede zaak als er niet met gezag over de financiën van de Kerk gesproken wordt. Onze Vereniging ziet zich daardoor gedwongen om deze rol bij misstanden over te nemen. Dat komt de onderlinge relatie niet ten goede, maar is wel in het belang van de leden van onze vereniging, namelijk de plaatselijke gemeenten. Ordinantie 11-24 voorziet in het Generale college voor onderzoek van beheerszaken (GCOB). Maar dat komt niet de verf en uit onvrede zijn leden van het GCOB opgestapt. Een goed functionerend college als rekenkamer is echter essentieel voor de kerk. Een onafhankelijke rekenkamer, die in de kerkorde nader wordt gedefinieerd en wordt uitgewerkt, zou in de kerk een goede vorm van toezicht zijn, die een verantwoordingsmogelijkheid oplevert van het bestuur en voorts geen beletsel is voor een slagvaardig bestuur. De nota, die u in een volgende editie van “Kerkbeheer” kunt lezen, zal door ons hoofdbestuur worden aangeboden aan het Moderamen van de generale synode, het Bestuur van de Dienstenorganisatie en de Ouderlingkerkrentmeester-synodeleden. AWWj[dJ_`^k_i /RGELMAKERS /FSJOHTUSBBU Verder is het hoofdbestuur van mening dat nog enkele toezichthoudende taken van de kerk beperkt kunnen worden b.v. op die van de monumentale gebouwen, waar de overheid een belangrijke taak heeft en de verantwoordelijkheid van de gemeente om te bepalen NOVEMBER 2008 #(,BNQFO <U> XXXLBBUFOUJKIVJTPSHFMNBLFSTOM JOGP!LBBUFOUJKIVJTPSHFMNBLFSTOM A%F)PGTUBE"QFMEPPSOêèèí 329 7FSBOUXPPSEMFOFO 1,/ LFSLFO LVOOFO CJK4UJDIUJOH,FSLFMJKL (FMECFIFFS TQBSFO MFOFO FO IVO CFUB MJOHTWFSLFFSSFHFMFO #PWFOEJFOCJFEU4,( 0OMJOFVEFNPHFMJKL IFJE EJHJUBBM CFUB MJOHFOUFWFSSJDIUFO 4,( XFSLU [POEFS XJOTUPPHNFSL .FU HVOTUJHF SFOUFQFSDFO UBHFTFOMBHFLPTUFO WPPSCFUBMJOHTWFSLFFS 8BOU POT NPUUP JT 4,( (FMEWBOEFLFSL WPPSEFLFSL JOGP!TLHHPVEBOM7PTTFOCVSDILBEF1PTUCVT"$(PVEBXXXTLHHPVEBOM 6.*B$LQGG J . L . VA N D E N H E U V E L KERKORGELBOUWERS hortensiastraat 10, postbus 7572, 8903 JN leeuwarden telefoon: (058) 233 00 00 www.dekkerdrukwerken.nl u kunt nu ook via onze website bestellen, zie “webdrukkerij” E CO VOORDELIG NEN LLECTEBON [email protected] http://vandenheuvel-orgelbouw.nl AMSTELWIJCKWEG 44 3316 BB DORDRECHT TEL. 078-6 17 95 40 330 KERKBEHEER Nieuwste regeling voor wegwerken restauratieachterstand: RRWR 2008 Bij de Najaarsnota 2006 heeft het kabinet € 140 miljoen beschikbaar gesteld voor het terugdringen van de restauratieachterstand in de monumentenzorg vóór eind 2010. Hiervan is € 113 miljoen beschikbaar voor restauratiesubsidies op grond van artikel 43 van het Besluit Rijkssubsidiëring Instandhouding Monumenten (BRIM) Na de recente verdeling van € 88 miljoen via de Regeling Rijkssubsidiëring Wegwerken Restauratieachterstand 2007 (RRWR 2007), wordt de overige € 25 miljoen verdeeld via de RRWR 2008, zo meldt Nieuwsbrief nr. 5 van september 2008 van de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM). Conclusies onderzoek PRC Bouwcentrum Door deze verdeling komen de grootschalige en de kleinere restauraties aan bod en wordt de restauratieachterstand geleidelijk aan ingelopen. De RRWR 2008 is, evenals de RRWR 2007, deels gebaseerd op de conclusies uit een onderzoek van PRC Bouwcentrum naar de restauratieachterstand bij rijksmonumenten. Er wordt rekening gehouden met die soorten monumenten die volgens dit onderzoek een relatief grote restauratieachterstand hebben. Ook wordt er rekening gehouden met de specifieke problematiek van de nog te restaureren orgels in gerestaureerde monumenten. Om de middelen zo doelmatig mogelijk te verdelen zijn er verschillende groepen monumenten vastgesteld met elk een eigen subsidieplafond. Dat betreft onder meer: • monumenten met uitsluitend een orgelrestauratie met subsidiabele kosten tussen € 100.000 en € 150.000 (maximaal € 2 miljoen); • andere monumenten dan monumenten met uitsluitend o.a. een orgelrestauratie met subsidiabele kosten tussen € 500.000 en € 1.000.000 (maximaal € 15 miljoen); • andere monumenten dan monumenten met uitsluitend o.a. een orgelrestauratie met subsidiabele kosten tussen € 200.000 en € 500.000, waarvoor volgens BRRM 1997 subsidie is verleend voor uitsluitend plankosten; en • andere monumenten dan monumenten met uitsluitend o.a. een orgelrestauratie met subsidiabele kosten tussen € 1 miljoen en € 3 miljoen, waarvoor de BRRM 1997 subsidie is verleend voor uitsluitend plankosten. De subsidieplafonds dienen als sturingsinstrument en om te voorkomen dat bepaalde restauraties een onevenwichtig beslag leggen op het totale budget. Bandbreedte Er zijn drempel- en maximumbedragen aan subsidiabele kosten van het restauratieplan vastgesteld, binnen welke NOVEMBER 2008 Joriskerk te Venlo. bandbreedte de totale subsidiabele kosten moeten vallen om in aanmerking te komen voor subsidie. Alleen monumenten met een wezenlijke restauratieachterstand komen zo in aanmerking en tevens wordt het aantal aanvragen ingeperkt. Dat is nodig omdat het beschikbare bedrag te laag is om de restauratiehoefte bij alle rijksmonumenten weg te werken. De aanvrager kan op grond van deze drempel- en maximumbedragen, in combinatie met de Leidraad BRIM Subsidiabele Instandhoudingskosten, een goede eerste inschatting maken of het zinvol is om te investeren in het laten opstellen van een restauratieplan. Zo wordt voorkomen dat monumenteneigenaren investeren in een kansloze aanvraag. Eind 2010 klaar De doelstelling is, zoals gemeld, om de restauratieachterstand voor 2011 zoveel mogelijk weg te werken en er tevens voor te zorgen dat er voor de instandhouding van gerestaureerde monumenten vervolgens een beroep op het reguliere BRIM kan worden gedaan. Dit doel wordt niet gehaald als er subsidie wordt verleend aan monumenten waarvoor eind 2010 nog een vervolgrestauratie noodzakelijk is. E 331 Deelrestauraties komen dus alleen voor subsidie in aanmerking indien de restauratie hiermee wordt voltooid. De restauratie moet eind 2010 afgerond zijn. Het gehele beschermde monument moet na afloop van de restauratie in een goede staat verkeren en zonder aanvullende restauratiewerkzaamheden in die staat gehouden kunnen worden. Meerwerk en financieel dekkingsplan Zoals gezegd moet eind 2010 alle restauratiewerkzaamheden zijn afgerond. Eventueel meerwerk komt echter niet voor subsidie in aanmerking en is voor risico van de subsidieontvanger. In het restauratieplan kan alleen een post ‘Onvoorzien’ worden opgenomen conform de Leidraad BRIM subsidiabele instandhoudingskosten. Het moet geheel vaststaan dat alle restauratiewerkzaamheden aan het monument daadwerkelijk kunnen worden gerealiseerd. Daarom is een financieel dekkingsplan vereist, dat betrekking heeft op alle kosten van de voorgenomen uit te voeren werkzaamheden, inclusief de niet-subsidiabele kosten. In het plan dient de eigen bijdrage te worden gespecificeerd en dient te worden aangegeven of er sprake is van medefinanciers en zo ja, welke dit zijn en voor welk bedrag of percentage van hen een bijdrage wordt toegezegd. Aanvragen Per beschermd monument (per monumentnummer) kan één aanvraag worden ingediend. Het aanvraagformulier is verkrijgbaar via [email protected]. Bij de aanvraag moeten diverse bescheiden worden gevoegd. 332 • Aanvragen voor monumenten met uitsluitend een orgelrestauratie, molens of boerderijen met een agrarische functie moeten worden ingediend vóór 1 november 2008; • Aanvragen voor ‘andere monumenten’, waaronder kerkgebouwen, vóór 1 december 2008. Op alle aanvragen wordt vóór 1 juli 2009 beslist, aldus de Nieuwsbrief van de RACM van september 2008. fabriek van ELEKTR. LUIDMOTOREN TORENUURWERKEN (synchroon- of met radiografische besturing) VERLICHTE WIJZERPLATEN RESTAURATIES ’’DE KLOK’’ 5735 GP AARLE-RIXTEL KAPEL-LAAN 1 TELEFOON (0492) 38 12 02 KERKBEHEER Wat het hoofdbestuur besprak Drs. C. de Raadt Het hoofdbestuur van de VKB kwam op 6 september 2008 in vergadering bijeen en besprak weer vele zaken. Vooraf memoreerde de voorzitter de ziekte van de oud-voorzitter van de VVK, heer drs. G. van Soest, erelid van de vereniging, die na een ziekenhuisopname nu thuis herstellende is. Reorganisatie Centraal Bureau In de reorganisatie van het Centraal Bureau zijn belangrijke stappen gezet; de bureauorganisatie is daarmee nagenoeg “op sterkte”. Het dagelijks bestuur heeft de heer Marco van Poppel benoemd in de functie van Office Manager. De heer Van Poppel is HEAOer met een economisch-juridische achtergrond en is geïnteresseerd in het werk van de Vereniging vanuit zijn eigen achtergrond als kerkrentmeester. Eén zieke medewerker heeft een intensief re-integratietraject afgerond; met haar worden op korte termijn afspraken gemaakt over de hervatting van haar werkzaamheden. Met een andere medewerker is overeenstemming bereikt over beëindiging van zijn dienstverband per 31 december 2008. Benoemingen De Beleidscommissie Predikanten (BCP) van de Protestantse Kerk in Nederland is in de huidige vorm opgehouden te bestaan. In de nieuwe samenstelling worden geen leden meer op voordracht van de VKB benoemd. Wél wordt de VKB gevraagd suggesties voor benoemingen te doen. Besloten wordt nog eens na te denken over een mogelijke invulling van de BCP teneinde de Protestantse Kerk in Nederland een lijst met een tiental deskundige personen met HRM-kwaliteiten en -ervaring te kunnen overhandigen. NOVEMBER 2008 De vertegenwoordiging van de VKB in het Georganiseerd Predikanten Overleg wordt verminderd van 3 naar 2 personen. Over de voordracht van deze twee leden zal het dagelijks bestuur overleg gaan voeren met de Beleidsvoorbereidende Commissie Arbeidsvoorwaarden. Vergadering met de afdelingsbesturen Voor de vergadering van hoofdbestuur met de afdelingsbesturen op 4 oktober 2008 zijn onder andere de volgende onderwerpen geagendeerd: versterking van de provinciale structuur, website VKB, voorlichtingsbijeenkomsten voor nieuwe kerkrentmeesters en Numeri. Met de voorlichtingsbijeenkomsten kan naar verwachting vanaf januari 2009 worden gestart. De website in nieuwe opzet dient informatie actueler en beter toegankelijk te maken en een platform voor uitwisseling van informatie te bieden. De dienstverlening van het bureau dient een impuls te krijgen doordat leden gemakkelijk diensten via de website (webwinkel) kunnen bestellen en betalen. Tevens zal hierdoor het aantal routineactiviteiten van het Centraal Bureau gevoelig verminderen. De afgelopen maanden is geïnventariseerd aan welke eisen de nieuwe site zou moeten voldoen qua inhoud en structuur. Deze definitiefase is nu min of meer voltooid; aan de afdelingen zal binnenkort een voorstel worden toegezonden dat dan op de vergadering van 4 oktober 2008 kan worden toegelicht en besproken. De bedoeling is dat de website werkend kan worden opgeleverd en gepresenteerd wordt tijdens de Algemene Vergadering van april 2009. Gebouwen en monumenten De Commissie gebouwen en monu- menten heeft een Stappenplan opgesteld om tot een keuze van kerkgebouwen te komen. Het plan voorziet in de mogelijkheden van inschakeling van commissies van buitenaf, in geval gemeenten zelf geen keuzes kunnen maken. Het plan wordt door de vergadering vastgesteld. Binnenkort wordt deze notitie in “Kerkbeheer” opgenomen. De vergadering besprak voorts de rol van de VKB in de organisatie van het Jaar van het Religieus Erfgoed. Op de slotbijeenkomst daarvan, op 11 december a.s., zal een strategisch plan worden gepresenteerd met een inventarisatie van religieus erfgoed en een voorstel voor de kostenverdeling van instandhouding daarvan. In dit uiterst belangrijke proces is het kerkrentmeesterlijk geluid weinig te horen. Weliswaar is één van de VKB hoofdbestuursleden in de Werkgroep van het Jaar voor het religieus erfgoed vertegenwoordigd, echter niet vanuit de VKB, maar vanuit de Protestantse Kerk in Nederland. Ook in de totstandkoming van de notitie “Een Protestantse Visie op het Kerkgebouw” is de Kerkrentmeesterlijke inbreng beperkt geweest. De vergadering concludeert dat een grotere belangstelling vanuit de VKB voor onze leden van belang is. Hiervoor zal “Kerkbeheer” als informatiekanaal worden ingeschakeld. Financiën van de Kerk Door de directeur van de Dienstenorganisatie is een toelichting op de jaarrekening 2007 van de Protestantse Kerk in Nederland geschreven, ter publicatie in “Kerkbeheer”. In de bespreking hiervan uiten verschillende bestuursleden hun zorg over de financiën van de kerk. Weliswaar zijn de financiën zoals de directeur stelt “op orde”, maar bepaalde E belangrijke kengetallen zoals 333 bestemmingsreserves, liquide middelen, eigen vermogen, zijn in 2007 (opnieuw) lager. Het hoofdbestuur besluit het artikel, met kanttekeningen van het bestuur van de VKB, te plaatsen na een akkoord op de cijfers van de Kleine Synode. Kerkelijke begraafplaatsen De Tweede Kamer behandelde een aantal wijzigingsvoorstellen op de Wet op de Lijkbezorging, die binnenkort definitief wordt gemaakt. Eén van de wetsartikelen gaat over de grafrustperiode, waarbij de VKB zich op het standpunt stelt dat deze van 10 naar 15 jaar zou moeten worden verlengd. Zodra de wijzigingen zullen zijn vastgesteld (naar verwachting eind september) kan aan de uitgave van het Vademecum Begraafplaatsen worden gewerkt. Evaluatie kerkorde De ad-hoc commissie van de VKB, die zich boog over de evaluatie van de kerkorde, heeft een eindrapport gepresenteerd waarin aanbevelingen tot wijzigingen zijn opgenomen op een drietal beleidsterreinen van de Kerk: de positie van de (ouderling-)kerkrentmeester, het toezicht op de zorg voor de vermogensrechtelijke aangelegenheden van plaatselijke gemeenten en het toezicht op de vermogensrechtelijke aangelegenheden van de landelijke kerk. Na enige discussie wordt dit rapport door de vergadering ongewijzigd vastgesteld. Het is de bedoeling om het rapport aan te bieden aan het moderamen van de Protestantse Kerk in Nederland. Het rapport zal tevens worden besproken op de vergadering met de afdelingsbesturen op 4 oktober en tijdens de volgende ontmoeting tussen hoofdbestuur en de ouderling-kerkrentmeester synodeleden die dit najaar zal worden geagendeerd. Verder zal het een rol spelen in het overleg met het bestuur van de Dienstenorganisatie en besproken worden in de afdelingsvergaderingen. Landelijke ledenregistratie Op de site van Numeri zijn inmiddels 334 de data van de regionale informatieavonden gepubliceerd. De voorzitter roept de bestuursleden op tenminste één informatieavond te bezoeken. Verschillende bestuursleden spreken hun zorg uit over de gang van zaken rond Numeri: hoe zullen de extra kosten worden gedekt? De Orgelbank Gezamenlijke energie-inkoop Vanuit het overleg met CIO-K wordt gemeld dat een nieuwe leverancier voor gezamenlijke energie-inkoop is gevonden en dat vanaf 1 januari 2009 weer nieuwe contracten gaan lopen. Er zijn nu 3 orgels in het bestand opgenomen: een Standaart-orgel (18 stemmen), Flentrop-positief (6 stemmen) en een Verschuerenorgel (9 stemmen). De Orgelbank van de VKB biedt plaatselijke gemeenten de mogelijkheid hun pijporgel te koop aan te bieden. Geïnteresseerden kunnen specifieke informatie over de aangeboden orgels opvragen. Voor gedetailleerde informatie over de Orgelbank kunt u contact opnemen met: Centraal Bureau VKB, tel. (078) 639 36 63, e-mail n. [email protected] of raadpleeg het actuele aanbod op de website van de VKB: www.kerkrentmeester.nl De volgende vergadering van het hoofdbestuur wordt gehouden op 29 november 2008. De heer De Raadt is secretaris van het hoofdbestuur van de VKB. b.v. Glasbewerkings Bedrijf Brabant GBB Kapitein Hatterasstraat 10 5015 BB Tilburg Telefoon 013 - 542 44 98 Fax 013 - 542 73 05 Website www.gbb.nl E-mail [email protected] glas-in-lood Restauratie en nieuw, glas-in-lood, ook gebrandschilderd glas in lood. Glasapplique. Gezandstraald glas. Hardglas deuren en puien. Importeur/distributeur mondgeblazen gegoten en machinaal gekleurd glas Thuis... en toch hoor ik er gewoon helemaal bij! Gemeenteleden de gelegenheid bieden overal kerkdiensten te kunnen volgen? sIKN kent een flexibel kerktelefoonsysteem, gebruiksvriendelijk voor zowel zender als ontvanger. Bijvoorbeeld: bij ouderen die niet meer naar de kerk kunnen, in het verzorgingstehuis, thuis bij ziekte of bij (langdurig) verblijf in het buitenland. Meer informatie of een offerte? Bel (0182) 75 05 20 of mail [email protected]. KERKELIJK MEELEVEN, OVERAL www.sikn.nl KERKBEHEER Ledenregistratie geeft beeld van kerkelijk Hilversum tie. 50 Leden bleken te zijn overleden of waren verhuisd, terwijl 150 leden om uitschrijving verzochten. Van 500 leden is geen reactie ontvangen, ook niet na een tweede brief. Deze zijn nogmaals benaderd. Hilversum Landelijk Hilversum Landelijk De protestantse gemeente van Hilversum heeft een statistisch overzicht gemaakt van haar ledenbestand en haar situatie vergeleken met de situatie van protestants Nederland, zoals die door de SMRA begin 2008 verstrekt werd (zie in dit verband pagina 186 en 187 van Kerkbeheer van juni 2008). In het “Kerkblad voor Hilversum“ van 5 april 2008 wordt gemeld dat in 2007 de ledenbestanden van de hervormde gemeente en de gereformeerde kerk van Hilversum zijn samengevoegd. In dit samengevoegde bestand bleken veel onjuistheden te zitten, waardoor een onjuist beeld van de statistiek zou kunnen ontstaan. In 2007 zijn ongeveer 1000 leden aangeschreven die of passief geregistreerd stonden of in drie jaar geen vrijwillige bijdrage hebben betaald. Hiervan hebben 300 leden el l niet thuis gereageerd dat zij passief geregistreerd willen blijven. Sommigen hebben een kleine bijdrage toegezegd in de kosten van deze registra- In onderstaande grafieken heeft de protestantse gemeente van Hilversum haar situatie vergeleken met de landelijke. Grafiek 1. toont een opbouw van het ledenbestand (belijdende leden, doopleden en overigen), terwijl grafiek 2 een inzicht geeft in de leeftijdsopbouw in de categorieën: 0-19 jaar, 20-39 jaar; 40-64 jaar en 65 jaar en ouder. Kalender voor de kerkrentmeester Om de colleges van kerkrentmeesters behulpzaam te zijn, worden hieronder enkele activiteiten vermeld die in de komende maanden specifiek de aandacht van de kerkrentmeesters nodig hebben. November: — Betaling kwartaalnota pensioenpremie predikant. — Publicatie kerkblad actie Kerkbalans 2009 — Betaling aandeel centrale kas. — Na voorlopige vaststelling van de begroting 2009 door de kerkenraad, publicatie hiervan in het kerkblad en ter inzage legging voor gemeenteleden — De meerjarenbegroting bijstellen. — Benaderen van medewerkers voor de actie Kerkbalans. December — Publicatie aankondiging december in kerkblad voor de actie Kerkbalans 2009. — Betaling aandeel centrale kas. — Er op toezien dat de kerkenraad vóór 15 december de begroting 2009, met ter informatie bijgevoegd het beleidsplan, aan het Regionale College voor de Behandeling van Beheerszaken toezendt. — Activering van de gemeente inzake de Oudejaarscollecte. KERKORGELSPEL & ORGELIMPROVISATIE U kunt uw organisten voor kerkelijk orgelspel bij Gijsbert Lekkerkerker lessen laten nemen om de 14 dagen of privé of via cursussen van 5 avonden, of geheel privé. Hervormde kerken Harmelen - Veen - Warmond - Puttershoek. Kijk op: www.gijsbertlekkerkerker.nl Tel. 0348-44 47 80 (kerkmusicus I PKN) NOVEMBER 2008 335 Verslag Actie Kerkbalans 2008 Raad voor de plaatselijke geldwerving (3) Overige informatie over Kerkbalans 2008 Hieronder volgt het derde deel van het verslag van de actie Kerkbalans 2008 zoals de Raad voor de Plaatselijke Geldwerving dat deze zomer heeft vastgesteld. In dit deel zijn de overige gegevens verwerkt van de in totaal 518 ingezonden enquêteformulieren. Het verslag is te downloaden van de website: www.kerkbalans.nl Benadering van jongeren Er zijn gemeenten die elk jaar bij de Actie Kerkbalans de jongeren in de leeftijd van 18-20 jaar benaderen door middel van een folder die de Interkerkelijke Commissie Geldwerving (ICG) speciaal voor deze doelgroep heeft samengesteld. Slechts een kwart van de gemeenten heeft bij Kerkbalans 2008 deze folder besteld. De helft daarvan heeft van de benadering van de jongeren op deze wijze een positief effect geconstateerd. Een kwart antwoordt een negatief effect te hebben gezien en een kwart kent het effect van de speciale jongerenfolder nog niet. Een aantal van de gemeenten dat van de speciale jongerenfolder gebruik maakte, constateerde soms een opmerkelijke toename van de bijdragen van de jongeren (van 20 tot 60 pct.). De ervaring is dat jongeren met een eigen inkomen wel iets bijdragen, maar dat studerende jongeren dat niet doen. Andere gemeenten hebben minder goede ervaringen. Enkele melden dat jongeren zich niet meer betrokken voelen, niet te bereiken zijn of dat de trend is dat jongeren zich wegens hun studie laten uitschrijven. Eén gemeente meldt dat ouders minder gingen geven toen hun kinderen apart werden aangeschreven voor een Kerkbalans bijdrage. Eén gemeente heeft expliciet de mogelijkheid geboden om op het formulier de toezegging van thuiswonende kinderen boven 18 jaar te vermelden. Er zijn ook gemeenten die jongeren tot ongeveer 25 jaar met opzet nog niet benaderen voor een financiële bijdrage. Andere schrijven jongeren pas voor Kerkbalans aan wanneer die zelfstandig wonen. Een gemeente meldt zeer positieve ervaringen met het aanschrijven van jong en oud via een eigen persoonlijke brief waarin heel transparant werd gemaakt wat er nodig is er wat de kerk dus vroeg. De gemeenten die geen gebruik hebben gemaakt van de speciale jongerenfolder is gevraagd op welke andere wijze zij de jongeren van 18-20 jaar dan bij de geldwerving hebben betrokken. Een groot deel hiervan (29 pct.) heeft geen specifieke activiteiten op deze leeftijdsgroep gericht. De meeste andere hebben de jongeren benaderd met een eigen persoonlijke brief (+ acceptgiro) of folder, in een enkel geval samengesteld door de plaatselijke jeugdraad, en soms gecombineerd met een bezoek. In andere gevallen is de jeugd betrokken in de normale publiciteit, o.a. via het eigen kerkblad. In enkele gemeenten heeft een vertrouwenscommissie de jongeren boven 20 jaar bezocht voor Kerkbalans. Een aantal gemeenten heeft de gewoonte jongeren van 18+ persoonlijk voor Kerkbalans te benaderen. Verder worden op jongeren gerichte activiteiten gemeld via catechisatie, clubs of de kerkdienst. DVD over toepassing Kerkbalans Nieuwe Stijl Begin oktober 2007 heeft de Raad voor de Plaatselijke Geldwerving de DVD, getiteld “Gooi het net uit aan stuurboord”, over Kerkbalans Nieuwe stijl uitgebracht. In deze productie geven kerkrentmeesters o.a. hun ervaringen met ‘Verbreden en verdiepen’ weer. Gevraagd werd bij de enquête hoe de gemeenten die van de inhoud van Den Hoed Aannemers uit Bergambacht, ruim 70 jaar een begrip in de bouw. Gespecialiseerd in restauratie en onderhoud van uw kerkgebouw of woning. Lid Vakgroep Restauratie / Bouwgarant / Erkend Restauratie Bouwbedrijf 336 Den Hoed Aannemers B.V. Postbus 79 2860 AB Bergambacht Telefoon : 0182-35 12 25 Fax : 0182-35 10 64 Email : [email protected] WWW.DENHOED.NL KERKBEHEER 08 deze DVD kennis hebben genomen in het vervolg de geldwerving gaan aanpakken. Uit de antwoorden blijkt dat een aanzienlijk aantal gemeenten zich heeft laten inspireren tot het gaan toepassen van onderdelen van Kerkbalans Nieuwe Stijl. In veel gevallen wordt de aparte benadering van de verschillende doelgroepen genoemd, die daarvan een belangrijk onderdeel vormt. Specifieke acties die verder worden genoemd, zijn: het nabellen van niet-betalers, een speciale brief aan structurele niet-gevers en de aparte benadering van doopleden. Voorts het actiever benaderen van gemeenteleden, het meer benadrukken van een positieve invalshoek van geldwerving voor de kerk en het inschakelen van een vertrouwenscommissie om mensen te bezoeken die niet of weinig bijdragen. Verder worden initiatieven gemeld als de vorming van een speciale commissie geldwerving, het ‘aan de gang gaan met legaten’ en inspanningen om te proberen niet-kerkelijke inwoners te interesseren voor restauratie en onderhoud van het kerkgebouw. Enkele tientallen gemeenten zeggen de adviezen van de DVD te hebben gevolgd. Andere kondigen aan dat in het komende jaar te gaan doen, soms overigens stap- voorstap. Een flinke groep gemeenten (38) meldt de invoering van de nieuwe communicatiestrategie dit jaar te gaan bekijken of zich daarover nog geen mening te hebben gevormd. In vijf gevallen wordt aangekondigd na de fusie, die nu nog alle aandacht opeist, nieuw beleid op het punt van geldwerving te gaan formuleren. In meerdere gevallen wordt opgemerkt dat nu via allerlei kanalen, met name via het eigen kerkblad, beter wordt gecommuniceerd. Een grote groep gemeenten (100) meldt overigens ook na het bekijken van de DVD te blijven bij de vertrouwde opzet van Kerkbalans. Een gemeente heeft in een wijk een proef met Kerkbalans Nieuwe Stijl gedaan en heeft, toen het resultaat tegenviel, besloten in de ‘oude’ stijl verder te gaan. Via een andere vraag informeert de enquête naar de reacties op de vertoning van de DVD op een kerkenraadsvergadering of een gemeenteavond. Het blijkt dat de DVD in enkele tientallen gemeenten in een groter gezelschap is getoond en dat in de meeste gevallen de reacties positief waren. In een aantal gevallen werd de productie in een catechisatiegroep, in de Kerkbalanscommissie, met Kerkbalanslopers of in het college van kerkrentmeesters bekeken. Er wordt in beperkte mate melding gemaakt van reacties. Enkele van die reacties zijn dat met de inhoud iets moet worden gedaan voor toekomstige acties Kerkbalans, dat naar aanleiding van de DVD in de kerkenraad een bespreking moet worden gehouden over de mogelijkheden van Kerkbalans Nieuwe Stijl, of dat de DVD aanleiding was tot de vorming van een commissie die zich met ‘Verbreden en verdiepen’ gaat bezig houden. Soms zijn de reacties ook kritisch, zoals wanneer eraan wordt getwijfeld of de getoonde werkwijze wel toepasbaar is in kleine gemeenschappen waar ‘iedereen iedereen’ kent. Een grote groep gemeenten (ruim 100) meldt de DVD niet te hebben getoond tijdens een kerkenraadsvergadering of gemeenteavond. De redenen lopen zeer uiteen. Enerzijds zijn er gemeenten die geen behoefte hebben aan veranderingen en vernieuwingen omdat de geldwerving toch al goed verloopt. Andere gemeenten laten weten de DVD niet te hebben ingezet, omdat ze zich al eerder op Kerkbalans Nieuwe Stijl hebben georiënteerd en er al aan meedoen. Veel gemeenten melden op dit moment andere prioriteiten te hebben of een gebrek aan interesse. Enkele tientallen gemeenten kondigen aan later nog in de gemeente met de DVD over Kerkbalans Nieuwe Stijl aan de slag te gaan. Een kleine groep gemeenten heeft de DVD niet vertoond omdat ze die niet wervend genoeg vond. Enkele gemeenten geven aan dat een presentatie als deze DVD niet in het beleid past of voor een kleine gemeente minder relevant is. Gespreide betaling In januari van elk jaar wordt er van de gemeenteleden een toezegging gevraagd die zij in bepaalde termijnen (maandelijks, per kwartaal e.d.) kunnen voldoen. Uit de antwoorden blijkt dat het overgrote deel van gemeenten (86 pct.) van deze methode van gespreide betaling gebruik maakt. Het aantal pastorale eenheden per gemeente dat voor het leveren van de Kerkbalansbijdrage voor gespreide betaling kiest, loopt sterk uiteen (van 1 tot 100 pct.), maar kwam bij Kerkbalans 2008 gemidE deld uit op 49 pct. Kwaliteit verbeteren en kosten verlagen? Wij adviseren uw kerkelijk bureau met vakkennis. Ruim tien jaar visie op kerkenwerk www.stoutconsultancy.nl NOVEMBER 2008 telefoon: 0348 42 45 49 337 Erfstellingen en legaten Het komt regelmatig voor dat gemeenten inkomsten genieten uit legaten en nalatenschappen van gemeenteleden. Van alle respondenten maken er 195 (bijna 38 pct.) melding van het ontvangen van één of meer legaten of giften uit een nalatenschap. Dat percentage is vergeleken bij het voorgaande jaar constant gebleven. Gemiddeld werd in 2007 per gemeente één legaat ontvangen. In één geval betrof het de schenking van land. De omvang van deze legaten en giften uit nalatenschappen loopt sterk uiteen: van € 1.000 tot € 514.000; de meeste bedragen liggen tussen de € 1.000 en € 50.000. In 12 gevallen gaat het om bedragen van € 100.000 of meer. Totaal melden de betrokken gemeenten over het jaar 2007 de ontvangst van legaten voor een bedrag van € 4.355.645. Kerkbalans is een zaak van de gehele gemeente Kerkbalans is niet alleen een zaak van het college van kerkrentmeesters. Het is een zaak van de gehele gemeente, waarvoor de kerkenraad eindverantwoordelijk is. Om te weten te komen hoe het met de betrokkenheid van de kerkenraad en de gemeente is gesteld, is bij de enquête gevraagd of Kerkbalans op de agenda van de kerkenraad heeft gestaan en of er tijdens de eredienst aandacht aan de actie is besteed. Een duidelijke meerderheid (resp. 69 en 64 pct.) van de gemeenten beantwoordt deze vragen bevestigend. Iets anders ligt het bij het antwoord op de vraag of de predikant betrokken is bij de voorbereiding van Kerkbalans. Dat blijkt opnieuw in de helft van de gemeenten niet het geval; dit aantal is overigens constant vergeleken bij het vorige jaar. Aansluitend aan deze vragen is nagegaan hoe het in de gemeenten en kerken die aan Kerkbalans deelnemen gesteld is met het begrotingsoverleg tussen de diaconie en de commissie zending en werelddiaconaat, dat in de kerkorde is voorgeschreven. Dit overleg blijkt inmiddels bij 62 pct. van de gemeenten en kerken gebruikelijk te zijn. Dit percentage is weer iets (6 pct.) hoger dan vorig jaar. De rest is nog niet zover. Kerkbalans Nieuwe Stijl wel volgens de regels aanpakken! De resultaten van het onderzoek naar een nieuwe communicatiestrategie van Kerkbalans onder het motto “Verbreden en Verdiepen” zijn bijzonder goed. Het verslag van de Raad voor de Plaatselijke Geldwerving dat vanaf september a.s. in enkele afleveringen in “Kerkbeheer” wordt afgedrukt, levert daarvan het bewijs. Die gemeenten die deze aanpak uitvoeren volgens de richtlijnen die de Kerkbalans Adviseurs verstrekken, boekten relatief hoge resultaten. Soms, en ook dat is realiteit, denkt men “even iets snel te doen” aan ‘Verbreden’ of ‘Verdiepen’. Er wordt dan op onzorgvuldige wijze gewerkt met de adviezen en de documentatie die colleges van kerkrentmeesters van de Kerkbalans Adviseurs hebben ontvangen. Kerkbalans Nieuwe Stijl kan alleen dan succesvol zijn, indien men de richtlijnen volgt die in de Handleiding vermeld staan. En…….. met hulp van de Kerkbalans Adviseurs op wie alle gemeenten een beroep kunnen doen en voor wie deze gemeenten een beperkte vergoeding dienen te betalen. Ook nu “Even Dordrecht bellen” Daarom nogmaals ons advies: colleges van kerkrentmeesters, die een begin willen maken met Kerkbalans Nieuwe Stijl, wordt geadviseerd om stap voor stap de werkwijze van “Verbreden en Verdiepen” in de eigen gemeente in te voeren. Voor deelname hieraan is nadere informatie te krijgen bij de VKB, tel. 078-63 93 661; e-mail [email protected]. Verder wordt verwezen naar de website van Kerkbalans, www.kerkbalans. nl, waarop vrijwel alle informatie over de actie Kerkbalans en Kerkbalans Nieuwe Stijl beschikbaar is. 338 Duitse kerkverlater moet leges betalen bij uitschrijving De Duitse deelstaat Noord-RijnlandWestfalen mag iemand die zich als lid van een kerk wil uitschrijven € 30 in rekening brengen. De leges, die de deelstaat twee jaar geleden invoerde, is niet strijdig met de vrijheid van godsdienst. Dat maakte het Constitutioneel Gerechtshof in Karlsruhe op 8 augustus jl. bekend. De heffing is volgens het hof aanvaardbaar omdat het bedrag van € 30 slechts de kosten van de uitschrijving uit de kerk dekt. Een man die zijn lidmaatschap van de Rooms-Katholieke Kerk wilde opzeggen, had de zaak aanhangig gemaakt. Hij meent dat de vrijheid van godsdienst betekent dat iedereen het recht heeft zich kosteloos uit een kerk uit te laten schrijven. Aan het proces zit een financieel verhaal in verband met de Kirchensteuer (kerkbelasting). De Duitse staat draagt een deel van de loon- of inkomstenbelasting van kerkleden aan de kerken af. Die verplichte afdracht leidt al jarenlang tot opzeggingen door kerkleden. Alleen zo kan aan de kerkbelasting worden ontkomen, aldus een bericht in het Friesch Dagblad van 9 augustus 2008. KERKBEHEER Noodzakelijke aandacht voor het niet-museaal kerkelijk kunstbezit Workshop 4, VKB-congres 19 april 2008 In de workshop Kerkelijk kunstbezit, die tijdens het VKB-congres van 19 april 2008 werd gehouden, werd de inleiding verzorgd door de heer mr. J.M.Chr. Klok. De heer Klok is o.m. voorzitter van de Commissie Kerkelijke Gebouwen van het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken en voorzitter van de Stichting Kerkelijk Kunstbezit Nederland. De workshop werd geleid door de heer G.L. Westerveld en het verslag werd gemaakt door de heer W.J.J. Boot. Kerkgebouw en eredienst Het onderwerp betreft uitdrukkelijk het niet-museale religieuze kunstbezit. Het gaat hier om voorwerpen die ten behoeve van de protestantse eredienst in het kerkgebouw aanwezig zijn. Kernwoorden zijn daarom kerkgebouw en eredienst. Zij hebben plaatselijk belang, maar ook emotionele en belevingswaarde. Er is een geschiedenis aan verbonden. De bezittingen aan kunstvoorwerpen hebben een communicatieve waarde, zij helpen bij het overbrengen van de religieuze boodschap en het conserveren ervan heeft dan ook een brede doelgroep: de eigen gemeenteleden, de jeugd, maar ook diegenen die niet direct religieus zijn geïnteresseerd als kunstliefhebbers en anderen. Alle voorwerpen kunnen een rol spelen in die communicatie. Elementen die deze communicatie bepalen zijn Zien (toegankelijkheid is vereist), Leren (uitleg geven) en Ondergaan (de sfeer kan bepalend zijn), daarom moet conservering uitgaan van gastvrijheid, warmte, uitstraling en ontmoeting. Religieuze kunstvoorwerpen zijn samengesteld uit materialen en hebben een doel. Die twee aspecten bepalen de wijze waarop er in de conservering mee wordt omgegaan. De gebruikte materialen variëren enorm en dus varieert de conserveringsmethode mee. Ook het doel varieert: zijn de voorwerpen bedoeld voor gebruik bij de sacramenten doop en avondmaal (doopvont, doopbekken, avondmaalsstel, liturgische kleden), huisvesting (ouderlingen- en herenbank, dooptuin, enz.) en openbaarmaking van bijzondere gelegenheden en situaties (als predikantenlijst, psalmbord, rouwborden enz.). Daarvoor zijn alle objecten van deskundigheid noodzakelijk. Binnen de wettelijke kaders van de Monumentenwetgeving, de Wet Behoud Cultuurbezit, de Erfgoedinspectie en de eigen kerkorde is eveneens die deskundigheid vereist. Hoewel de plaatselijke gemeente verantwoordelijk is voor haar kunstbezit, mag men ervan uitgaan dat wegens de wettelijke kaders, ook de overheid hierin een verantwoordelijkheid draagt. Daarbij kan een beroep worden gedaan op ondersteuning aan degenen die de kunstvoorwerpen bewaren en beheren. Intern kan men doen aan kennisoverdracht, extern kan men een beroep doen op de eigen kerkelijke organisatie en de Stichting Kerkelijk Kunstbezit in Nederland (SKKN). Natuurlijk zal goed bewaren en beheren geld kosten. Vooral waar de plaatselijke kerk onzeker is in haar voortbestaan kan de vraag opkomen wat met de kerkelijke kunst te doen als men niet langer in staat is de bewaar- en beheertaken uit te voeren? Daarvoor is een objectieve, planmatige aanpak noodzakelijk. Zorg voor een draaiboek en laat u zich adviseren door deskundigen. Roep ook het advies in van SKKN die op het terrein van de Rooms Katholieke Kerk al een “vraag en aanbod” database onderhoudt. Conclusie Ook het protestantse kerkelijk niet-museale kunstbezit is dus waardevol. Beheer en behoud hiervan vraagt om deskundigheid, zowel intern als extern. Het is daarom gewenst dat ook de kerk het belang van beheer en behoud van het roerend religieus erfgoed onderschrijft en daarvoor beleid ontwikkelt. De daarvoor benodigde financiële middelen voor een verantwoord beheer en behoud mogen niet alleen voor rekening komen van de kerkelijke gemeenten, maar dienen ook opgebracht te worden door de overheid. Want het behoud en beheer van deze waardevolle goederen is immers een gezamenlijke verantwoordelijkheid van kerk en overheid. Eigen benadering Zowel materialen als doel vereisen hun eigen benadering bij conservering. Er is in alle gevallen deskundigheid vereist.Tot die deskundigheid kunnen worden gerekend: specifieke vereisten van conservering van materialen, het archiveren/vastleggen, bewaken van de aanwezigheid, veiligheid en wijze van openstelling. Natuurlijk mag een deskundig afgesloten verzekering niet ontbreken. NOVEMBER 2008 339 Uitleg en verantwoording over mislukken van Numeri R.M. Belder In een negental voorlichtingsbijeenkomsten verspreid over het gehele land gaf de algemeen directeur van de Dienstenorganisatie, de heer H. Feenstra, uitleg over het mislukken van het Numeri-project waarmee een bedrag van € 5,2 miljoen gemoeid is. In heldere bewoordingen stond hij stil bij de vraag hoe de Kerk nu verder moet en wat de reden is waarom besloten is Scipio over te nemen. De heer Feenstra wees er op dat de inwerkingtreding van de nieuwe kerkorde in 2005 aanpassing van de ledenregistratie noodzakelijk maakte. Bovendien waren de SMRA-systemen, die zo’n 40 jaar oud zijn, dringend aan vervanging toe. In 2004 is begonnen met een onderzoek voor het functioneel ontwerp. Het ambitieniveau was om één systeem te realiseren, dat via internet voor alle 1.800 gemeenten van de Protestantse Kerk in Nederland toegankelijk zou zijn. Eén systeem met een leden-, bijdragenen een financiële administratie. Verder moest het toekomstgericht, gebruikersvriendelijk, eenvoudig en efficiënt in beheer en gebruik zijn. In maart 2005 is met de bouw van het systeem begonnen en een maand later is met de reorganisatie van de SMRA begonnen, die ertoe moest leiden dat deze organisatie met 55 fte’s zou inkrimpen naar 15 fte’s. In februari en oktober 2006 waren er de testrondes, die tegenvallende resultaten te zien gaven. Als gevolg van het feit dat door de gemeenten, die aan de pilot meededen, gesteld werd dat Numeri erg gebruikers onvriendelijk is, is in 2007 de ontwikkeling van Numeri stilgelegd. Een ‘second opinion’ wees uit dat het systeem doet wat het moet doen, maar het is niet werkbaar. In augustus van 2007 is besloten de pilot stop te zetten. Op basis van de resultaten van haalbaarheidsstudies, die zes opties voor afwikkeling van Numeri te zien, 340 gaven, besloot de Kleine synode in juni 2008 tenslotte om met Numeri te stoppen. Dat is zeer vervelend, maar nog slechter zou zijn geweest om te gaan doormodderen, aldus de heer Feenstra, die er nog aan toevoegde dat van de € 5,2 miljoen investering een bedrag van € 3,2 miljoen is afgeschreven. De overige € 2 miljoen van de investering wordt aangewend voor een nieuwe aanpak. Waarom mislukt? De heer Feenstra was van mening dat het project mislukt is als gevolg van een verkeerde voorbereiding. Er was een onderschatting van de werkelijke eisen en wensen en een overschatting van de mogelijkheden van de gekozen software. De ledenregistratie en de regelgeving daar omheen zijn erg complex van aard. De Kerk heeft te maken met verschillende modaliteiten, terwijl er in diverse gemeenten gemeenteleden zijn die hun voorkeur voor kerkelijke betrokkenheid in andere (wijk)gemeenten hebben doorgegeven. Daarnaast kent de Kerk nog het begrip ‘pastorale eenheid’. Dat vereiste een intelligent systeem, waaraan dan ook daadwerkelijk gewerkt is. Ook heeft tot 2006 de bestuurlijke onhelderheid een rol gespeeld. De gedeelte bestuurlijke verantwoordelijkheid van SMRA/Moderamen generale synode en Bestuur van de Dienstenorganisatie gaf aanleiding tot onduidelijkheden. Iedereen voelde zicht verantwoordelijk, hetgeen in de praktijk betekende dat niemand verantwoordelijk is. Het was teveel een snoepwinkel waar we iedereen zo lang lieten eten tot ze misselijk waren. We hebben teveel maatwerk willen maken, aldus de heer Feenstra.. Hoe nu verder? Volgens de heer Feenstra lijdt het geen twijfel dat de Kerk een landelijke ledenregistratie nodig heeft. In de Protestantse Kerk in Nederland zijn alle leden van de circa 1800 gemeenten tegelijk lid van de landelijke kerk. Dat geeft de landelijke kerk ook de verantwoordelijkheid voor dat totale ledenbestand. Door goede afspraken te maken kan er voor gezorgd worden dat leden niet zoek raken. Om het ledenbestand van een plaatselijke gemeente actueel te houden, is het belangrijk dat mutaties worden doorgevoerd die door de burgerlijke overheid worden aangeleverd (de gemeentelijke basisadministratie, GBA). Dit betreft circa 90 pct. van alle mutaties in de ledenbestanden. Jaarlijks worden er 300.000 á 400.000 mutaties aangebracht als gevolg van verhuizing, overlijden, huwelijk e.d. Tot 2006 konden gemeenten nog zelf mutaties in de GBA ontvangen, maar als gevolg van wijzigingen in de afspraken met de overheid, kan dat nu niet meer. Er is daarom een landelijke database nodig waar de GBA-mutaties binnenkomen. Verder is het zo dat zo’n 50 pct. van alle gemeenten momenteel gebruik maakt van de dienstverlening die aan de landelijke database is verbonden. In belangrijke mate geldt dat voor de gemeenten in het kader van de jaarlijkse actie Kerkbalans. De heer Feenstra deelde mee dat de synode toestemming verleende om de bouw van een nieuw systeem voor te bereiden. Die voorbereidingen zijn in volle gang. Zodra er een nieuw programma van eisen ligt, wordt dat aan de synode voorgelegd. Eerst dan beslist de synode ook of er een vervolg komt en hoe dat eruit gaat zien. Vervolgens gaf de huidige projectleider, de heer H. Kieskamp, een toelichting op de fasering. In de eerste verandering zal Baruch door Scipio vervangen worden en in de tweede verandering zal het nieuwe systeem het SMRA-systeem vervanKERKBEHEER De heer Feenstra tijdens de bijeenkomst in Dalfsen. gen. Het streven is er op gericht om in het voorjaar van 2009 het plan van aanpak aan de synode voor te leggen. Scipio Eerder wees de heer Feenstra nog op de mogelijkheden van Scipio dat in toenemende mate door gemeenten tot volle tevredenheid wordt gebruikt. De Kleine synode gaf in september 2008 haar toestemming om tot aankoop van Scipio over te gaan. De contractbesprekingen met de firma Hagru zijn in een eindfase. De reden dat de Kerk voor Scipio gekozen heeft, houdt verband met het feit dat dit programma de afgelopen jaren steeds is geactualiseerd, onder meer aan de kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland. Dat is niet het geval met Baruch, het eigen pakket van de Kerk. Dat is ruim drie jaar niet bijgehouden en het zou veel geld kosten om dat alsnog te doen. Tenslotte wees de heer Feenstra erop dat het de bedoeling is dat alle gemeenten die nu het programma Baruch gebruiken binnenkort zonder extra kosten kunnen overstappen naar het basispakket van Scipio. Alle overige gemeenten kunnen op Scipio overgaan waarbij zij een korting krijgen. Wel zullen de gebruikelijke onderhoudskosten betaald moeten worden, zo besloot de heer Feenstra zijn uitleg en verantwoording over het mislukken van het Numeriproject. Discussie Na de heldere en zorgvuldige uiteenzetting van de heer Feenstra NOVEMBER 2008 waren er diverse vragen, die soms erg emotioneel van aard waren. Want de pijn rond het mislukken van dit Numeriproject zit diep bij het grondvlak van de kerk. Onderstaande bloemlezing geeft blijk van veel ongenoegen dat op plaatselijk vlak over de kwestie leeft: • Het is niet meer aan gemeenteleden uit te leggen waarom het allemaal mis is gegaan. • Overname van Hagru is een slechte zaak die voor de Kerk veel risico’s inhoudt • Waarom niet in contact treden met een extern bedrijf waarmee de afspraak wordt gemaakt dat eerst dan betaald wordt wanneer het product geheel voldoet. • Hoe denkt de Kerk het verlies van Numeri dat ten laste van het vermogen is gebracht, weer terug te kunnen verdienen en wat zijn de consequenties hiervan voor de plaatselijke gemeenten? • Waarom heeft de Kerk niet geluisterd naar de waarschuwingen/adviezen van het hoofdbestuur van de VKB? • Wie geeft de garantie dat het nu wel goed komt? Vertrouwensvraag Ondanks het feit dat de heren Feenstra en Kieskamp heldere antwoorden gaven op de vele vragen die gesteld werden, merkte één van de aanwezigen in Drachten op dat het vertrouwen deze avond (waar volgens het “Friesch Dagblad’ van 9 oktober 2008 meer dan 300 personen aanwezig waren) niet toegenomen is. Naar zijn mening had de Kleine synode moeten opstappen. De heer Feenstra realiseerde zich heel goed dat er heel wat voor nodig is om het vertrouwen van het grondvlak dat door het mislukken van dit project ernstig is geschaad, te herstellen. “Ik sta nu hier, maar had ook op uw plek kunnen zitten. Vertrouwen gaat te paard en komt te voet. Alle dingen die met de ledenregistratie te maken hebben, worden nu met argusogen gevolgd. Ik zal me met alles inzetten om dat vertrouwen terug te krijgen”, aldus de heer Feenstra te Drachten. 2008 meldt nog het volgende. “In januari gaan de Kerkbalanslopers weer langs de deuren om geld te halen voor de kerkelijke gemeente en ze zien de bui al hangen. Met het Numeriverhaal is het moeilijk aankloppen, zo verwoordde een Friese kerkrentmeester het gisteren na afloop geëmotioneerd aan de heer Feenstra. Wie wil er nu nog geven? De heer Feenstra had hier geheel begrip voor. Hij is zelf namelijk één van de Kerkbalanslopers voor zijn plaatselijke kerk. Toch hoopt hij dat mensen wel blijven geven, want 96 procent van de bijdrage gaat naar de plaatselijke gemeente. “Door niet te geven, straf je eigenlijk de plaatselijke gemeente en laat je die bloeden. En juist zij hebben geen rol gespeeld in het mislukken”, aldus de heer Feenstra. Nieuwe toekomst voor leeg monument De kerk in Meedhuizen, die al vanaf januari 2007 leeg staat, wacht een nieuwe invulling. Een stichting in oprichting werkt aan een plan voor het monument. De stichting is in gesprek met de protestantse gemeente Delfzijl die het gebouw in eigendom heeft. De kerk wordt een multifunctioneel centrum met expositieruimte en o.a. zondagmorgenconcerten. Ook zullen er speciale kerkdiensten en bruiloften worden gehouden. De gemeente Delfzijl heeft de kerk recent als trouwlocatie aangewezen. Begin juli 2008 maakte de rijksoverheid bekend dat de kerk in Meedhuizen een bedrag van € 166.964 tegemoet kan zien uit de achterstandsregeling. Om voor deze subsidie in aanmerking te komen moeten de restauratiewerkzaamheden vóór 31 december 2010 gereed zijn, aldus een bericht in het Dagblad van het Noorden van 28 juli 2008. Kerkbalans Het ‘Friesch Dagblad” van 9 oktober 341 350 Jaar protestantse gemeente Volendam Op de plaats waar nu een flink gedeelte van Volendam gebouwd is, stonden vroeger maar enkele huizen. Daarin woonden o.a. een wachter voor de vuren en de bewakers van schepen in het Volendammermeer, tot 1357 de haven van Edam. Destijds werd bij de Zuiderzee de IJmonding afgedamd. Hier ontstond de nederzetting Follendam, Vooledam, Voolendam en uiteindelijk Volendam. De geschiedenis van de kleine gemeenschap gereformeerden te Volendam (na het reglement van 1816 Nederduitsch hervormden genoemd), dateert van begin zeventiende eeuw. In 1650 werd Volendam, bestaande uit een honderdtal huizen, door zo’n tweehonderd gezinnen bewoond. De kerkenraad van Edam vroeg in 1657 aan de Staten van Holland en Westvrieslandt toestemming voor de bouw van een ‘predickhuis’ te Volendam, waarop gunstig werd beslist. Op 6 oktober 1658 werd het gebouw ingewijd. Vrij beheer De burgemeester van Edam benoemde vanaf 1658 ieder jaar drie kerkmeesters. Deze aanstellingen vonden plaats tot de scheiding van Kerk en Staat in 1798. Hierna werden de kerkmeesters jaarlijks door mannelijke lidmaten gekozen. Ze vormden tot 1972 het kerkbestuur van Volendam. Na invoering van het nieuw landelijk Algemeen reglement van 1870, werd te Volendam in 1871 een reglement voor het kerkbestuur ingesteld, waarbij gekozen werd voor vrij en eigen financieel beheer. Op 12 oktober 1807 moest de predikantsplaats, die op dat moment vacant was, worden opgeheven. Dat overkwam destijds meerdere kleine gemeenten. De preekbeurten te Volendam werden verplicht gecombineerd met die van Edam. De Edamse predikanten moesten de diensten te Volendam waarnemen, eerst eens in de drie weken en later eenmaal per maand. 342 Stolphoevekerkje Het enige protestantse kerkje te Volendam, het z.g. Stolphoevekerkje, werd in 1658 gebouwd door Adriaan Nieng, molenmaker te Hoorn. Het is een nagenoeg vierkante op bakstenen voet uit hout opgetrokken gebouwtje. Een klokketorentje bekroont het tentdak met oudhollandse pannen. Het kerkje lijkt veel op de Noordhollandse stolphoeve. Evenals bij de stolphoeve is er in de kerkzaal een ruimte met een hoger middenvak, door staanders afgescheiden van een lagere omvang. Het middenvak is overdekt met een houten gewelf boven op een door consoles gedragen kooflijst De inventaris bestaat onder meer uit een zeskantige eiken preekstoel met gesneden voet, op een natuurstenen voetstuk. Een eiken doophek, samengesteld uit fragmenten van omstreeks 1600. Voorts een ijzeren doopboog, bekroond door een vergulde gestyleerde lelie. Opvallend is het fraaie ongeveer tweehonderd jaar oude kabinetorgel dat na grondige restauratie door de firma Flentrop in Zaandam in 1990 in gebruik werd genomen. Eeuwen stond het kerkje buiten de bebouwing op het z.g. Kerckelant, omgeven door sloten. Men kon er komen via een dijktrap en brugje aan het Zuideinde. Door de uitbreiding van de bebouwing begin vorige eeuw is het kerkje toegankelijk via een getoogde poort in het tuinhek aan het Burgemeester Kolfschotenplein. Dit unieke Stolphoevekerkje uit 1658 is te Volendam het oudste gebouw dat onder de monumentenzorg valt. Publicaties in kerkbladen Colleges van kerkrentmeesters die van plan zijn in de kerkbladen van november en december 2008 aandacht te besteden aan de afwikkeling van de actie Kerkbalans 2008 en de introductie van Kerkbalans 2009, kunnen gebruik maken van de modelteksten zoals die opgenomen zijn in “Kerkbeheer” van oktober 2008 (pagina 314). Ook kan men deze teksten downloaden van de website www.kerkbalans.nl. KERKBEHEER Reddingsplan nodig voor Joodse begraafplaatsen De Joodse begraafplaatsen in Nederland zijn dringend aan groot onderhoud toe, maar de kleine Joodse gemeenschap is niet bij machte hiervoor zorg te dragen. Volgens hoofdrabbijn Jacobs ligt hier een taak voor de overheid. Hij is van mening dat het onderhouden van de Joodse begraafplaatsen een collectieve verantwoordelijkheid is. Uit hoofde van zijn functie als hoofdrabbijn kent hij de meeste Joodse begraafplaatsen in ons land. Dat het er zo veel zijn, heeft twee oorzaken. Ten eerste was de Joodse gemeenschap voor de duistere jaren van de Tweede Wereldoorlog uitstekend geïntegreerd in Nederland. Toen na de oorlog slechts tien procent van de Joden terugkwam, — er zijn 102.000 Joden uit Nederland vermoord —, begon het verval van de begraafplaatsen. Maar verder mogen deze begraafplaatsen niet worden geruimd. Volgens het Joodse geloof blijft er altijd een verbintenis bestaan tussen de ziel en de stoffelijke resten. Dat betekent dat ze tot in lengte van dagen onderhouden moeten worden. De Joden die de oorlog hebben overleefd, hadden wel wat anders aan hun hoofd dan zich met het onderhoud van begraafplaatsen bezig te houden, zo zegt de heer Jacobs. “Vaak werd een deal gemaakt met de lokale overheid. In ruil voor het eigendom van de grond nam de gemeente het dagelijks onderhoud van de begraafplaatsen over. Maar vaak was dat niet meer dan het gras maaien en in de herfst de bladeren bijeen harken”. Geen groot onderhoud gepleegd Van groot onderhoud is er de afgelopen 65 jaar geen sprake geweest. Dat blijkt ook uit de inventarisatie die het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap (NIK) laat uitvoeren naar de bouwkundige staat van de Joodse begraafplaatsen. “Het NIK doet er alles aan om op respectabele wijze met dit stuk Joods cultureel erfgoed om te gaan. Het doet dat op een manier als de kinderen zouden hebben gedaan als die nog in leven waren geweest. NOVEMBER 2008 De Joodse begraafplaats te Aalten. Maar nu het tijd is voor groot onderhoud gaat dit niet meer en moet er actie worden ondernomen”. De heer Jacobs hoopt dat de landelijke politiek het probleem van het achterstallig onderhoud van de Joodse begraafplaatsen oppikt. “Het is een nationaal probleem. De Joden hadden de Nederlandse nationaliteit. Dat zij hun begraafplaatsen niet meer kunnen onderhouden, is hen niet te verwijten. Als je een erfenis krijgt, moet je ook voor het onderhoud zorgen”, aldus hoofdrabbijn Jacobs in de kwartaaluitgave van het Nationaal Restauratiefonds van april 2008. Actie plaatselijke geldwerving van 18 januari t/m 1 februari 2009 De colleges van kerkrentmeesters die van plan zijn aan de actie Kerkbalans 2009 mee te doen en die daarbij gebruik willen maken van het voor Kerkbalans ontworpen foldermateriaal, wordt in overweging gegeven zo spoedig mogelijk contact op te nemen met het bureau van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer (VKB) in Dordrecht (tel. 078 - 63 93 666). Want hoewel de termijn van inzending voor de bestelling van het foldermateriaal, inmiddels verstreken is, zal, wanneer men nu direct tot bestelling overgaat, alles in het werk worden gesteld ervoor te zorgen dat het materiaal begin januari 2009 wordt afgeleverd. Ook kan aan een bepaald aantal colleges van kerkrentmeesters, dat zich daartoe op korte termijn meldt, nog propagandamateriaal geleverd worden. Uiteraard zolang de voorraad strekt. Nader overleg graag op korte termijn met de afdeling drukwerkvoorziening van ons bureau te Dordrecht. Centraal Bureau tussen kerst en oud en nieuw gesloten Het Centraal Bureau te Dordrecht zal tussen kerst en oud en nieuw gesloten zijn. Met name voor de colleges van kerkrentmeesters die in een laat stadium nog iets op het gebied van de actie Kerkbalans 2009 willen bestellen, is het van groot belang hiermee rekening te houden. De laatste werkdag van 2008 is dinsdag 23 december, terwijl de eerste werkdag in het nieuwe jaar, maandag 5 januari 2009 is. 343 Boek over kerk Beekbergen Op initiatief van de dorpsraad Beekbergen-Lieren is het boek “In en rond de kerk van Beekbergen” verschenen. Het boek is uitgegeven door de heer H. Ummels, oudgemeenteambtenaar monumentenzorg van de gemeente Apeldoorn, en is van een voorwoord voorzien door dr. G.W. Marchal, predikant van de hervormde gemeente Beekbergen. Het boek geeft een helder beeld van de ontstaansgeschiedenis van de kerkgemeenschap in Beekbergen en de bouw van de Oude Kerk, die haar oorsprong heeft in de dertiende eeuw. Ook de ontwikkelingen in het dorp komen aan de orde. De prijs van het 64 pagina’s tellende boek bedraagt € 8,50. Het boek wordt verzonden na overmaking van € 10 op rekeningnummer 30.60.61.341 t.n.v. Dorpsraad Beekbergen-Lieren te Beekbergen, aldus een bericht in het Reformatorisch Dagblad van 5 augustus 2008. Modernisering van de monumentenzorg op komst De samenleving is altijd in ontwikkeling en zeker de laatste jaren lijken inzichten en uitgangspunten meer dan ooit aan veranderingen onderhevig. Ook bij het huidige stelsel van monumentenzorg zijn steeds meer vraagtekens geplaatst. Dat was de reden om het volledige stelsel van wetten en regels voor monumentenzorg eens zorgvuldig tegen het licht te houden. Dit jaar ontwikkelt de minister van OC&W een plan voor de monumentenzorg, waarbij hij een koerswijziging wil aanbrengen. Het belangrijkste doel daarvan is het behoud van erfgoed te verbinden met vernieuwing waar de samenleving om vraagt. Economie, duurzaamheid en sociale samenhang spelen hierbij een rol. Enkele jaren geleden heeft de Raad voor Cultuur zich al eens gebogen over het ´herijken´van het omvangrijke bestand van rijksmonumenten. Het initiatief is vervolgens min of meer verzand, maar duidelijk was wel dat uitwerking van de plannen onvermijdelijk tot forse inkrimping 344 Met Kerkbalans het jaar rond Publiciteit Naast de folder of brief, die gebruikt wordt om gemeenteleden te benaderen, is het ook gewenst om publicaties in het kerkblad te maken om gemeenteleden over het financiële reilen en zeilen te informeren. Om het kerkenwerk onder een bredere groep van de plaatselijke bevolking te brengen, is het aan te bevelen om in december aan de redactie van een streekblad en/of een huis-aan-huiskrant een artikel te bieden waarin duidelijk wordt gemaakt wat de kerk voor de gemeenschap kan betekenen. Belangrijk is om dit zoveel mogelijk in samenwerking met andere plaatselijke kerken te doen of met kerkelijke gemeenten in omliggende gemeenten. Vooral wanneer er een samenwerkingsverband van plaatselijke kerkelijke gemeenschappen of van regionale kerkgemeenschappen is, zullen veel redacties bereid zijn vóór de actieperiode ruimte in hun krant ter beschikking te stellen. Dit krijgt nog meer effect wanneer een welwillende journalist bereid is gevonden een en ander vakkundig te begeleiden. Verder kan eraan gedacht worden om de editie van het plaatselijk kerkblad dat net voor kerst verschijnt in het teken van de komende actie Kerkbalans te plaatsen, een z.g. Kerkbalansspecial. Niet met een overvloed aan cijfers, maar feiten waaruit blijkt waarom het belangrijk is dat gemeenteleden aan Kerkbalans geven. van het aantal rijksmonumenten zou leiden. Modernisering monumentenzorg (MoMo) gaat met de herziening van het volledige stelsel vele stappen verder. Bovendien is er een duidelijk tijdspad uitgezet. Dit jaar wordt er gediscussieerd en geschetst en volgens jaar start de uitwerking. Hoewel er op dit moment nog niets vaststaat, kan het haast niet anders dan dat binnen enkele jaren onder meer de selectie, de voorwaarden en de financiering voor rijksmonumenten gaan veranderen. Eigenaren van rijksmonumenten hebben daarom wel reden zich zorgen te maken. Het beste wat zij kunnen doen is, zich mengen in de discussie en druk uitoefenen op de ministeriele projectgroep die in de tweede helft van dit jaar de contouren voor het gemoderniseerde monumentenbeleid gaat vaststellen. Monumentenwacht bepleit dat ook een hernieuwd stelsel voorziet in een stevig (ook subsidietechnisch) preventief instandhoudingsbeleid, aldus de Nieuwsbrief van Monumentenwacht van juni 2008. Kabinet investeert € 50 miljoen extra in monumenten Na een financiële meevaller hebben de drie coalitiepartijen, CDA, PvdA en ChristenUnie een bestedingsplan ingediend bij de Minister van Financiën. Het CDA heeft ervoor gekozen om € 50 miljoen beschikbaar te stellen voor cultureel erfgoed in Nederland. Goed nieuws voor 23 monumenten die door het CDA op de lijst zijn gezet en die deze financiële injectie goed kunnen gebruiken. Het is de bedoeling het geld nog dit jaar in te zetten voor de restauratie van de monumenten, want op die manier wordt verder verval voorkomen, aldus een bericht in “In Detail” van september 2008, een uitgave van het Nationaal Restauratiefonds. KERKBEHEER Media Daarnaast kan in sommige delen van het land gebruik worden gemaakt van de elektronische media (websites, teletekst) van regionale omroepen die veel regionaal nieuws brengen, waaronder ook een activiteit als de actie Kerkbalans gerekend mag worden. Vaak is men bij het maken van een uitzending geïnteresseerd in kerngetallen. Bij voorbeeld het aantal kerkleden in relatie tot het aantal inwoners, het aantal vrijwilligers dat in de gemeente werkzaam is, de werkzaamheden die zij verrichten. Maak ook eens vergelijkingen van deze kerngetallen met de jaren daarvoor. Hoe is de ontwikkeling? Wat zijn de gemiddelde opbrengsten per bijdrager? Wat is de opbrengst aan levend geld en hoe verhoudt zich dat tot de totale inkomsten? Door dergelijk belangrijk cijfermateriaal over de kerkelijke betrokkenheid van de leden beschikbaar te stellen, worden programmamakers in de gelegenheid gesteld een goede uitzending te verzorgen. Eigen website Tenslotte beschikken steeds meer kerkelijke gemeenten over een eigen website. De praktijk wijst uit dat er altijd wel webmasters in de eigen gemeente bereid zijn om op zo professioneel mogelijke manier de kerkelijke website te verzorgen. Nog te weinig wordt gebruik gemaakt van de vele know-how die in veel gemeenten aanwezig is. Hierbij wordt niet alleen gedacht aan journalisten, maar ook aan anderen die maatschappelijk op posities zitten die toegang geven tot de wereld van de publiciteit in de ruimste zin van het woord. De kerk heeft bij tal van mensen nog een grote goodwill. Ook bij diegenen die niet direct meeleven, maar toch welwillend en positief staan tegenover de kerk. Vaak zijn ze blij wanneer ze daadwerkelijk iets kunnen doen. Maak van deze kennis gebruik en benader deze mensen in elk geval tijdig. BTW betalen bij aankoop begraafplaats? Gebouwen en monumenten In de Juridische Vraagbaak in de “De Begraafplaats” van herfst 2008 wordt de vraag gesteld of een kerkgenootschap BTW verschuldigd is bij de verwerving van een begraafplaats. Mr. W.G.H.M. van der Putten antwoordt daarop dat over de aankoop van de grond geen BTW verschuldigd is. Soms wel overdrachtsbelasting. Overigens is het systeem van de omzetbelasting (BTW) zo dat het niet van de koper, maar van het product of de dienst afhangt of (en zo ja welk tarief) belasting verschuldigd is. Het is nooit zo dat een particulier wel BTW betaalt en een kerkgenootschap niet. Maar voor een stoel, een boek of een graf gelden (voor beiden) andere tarieven, namelijk 19 pct., 6 pct. en 0 pct., aldus de heer Van der Putten. Haskerhorne. Op 31 augustus 2008 is de kerk na een grondige opknapbeurt weer in gebruik genomen. De kerk is meer multifunctioneel ingericht, waardoor zij nu ook gebruikt kan worden voor andere activiteiten die passen binnen de kerk en haar omgeving. De renovatie kostte ongeveer € 120.000, waarvan € 30.000 door eigen werkzaamheden van tientallen mensen bijeen werd gebracht. (Friesch Dagblad, 28 augustus 2008). NOVEMBER 2008 Koudekerk aan den Rijn. Op 25 september jl. werd de gerestaureerde kerk van de hervormde gemeente te Koudekerk aan den Rijn in gebruik genomen. Na de opening konden de belangstellenden de kerk en enkele tentoonstellingen die op de restauratie betrekking hadden, bezichtigen. Noordwolde (Fr.) Op 13 september 2008 nam de protestantse gemeente Noordwolde haar kerkelijk centrum “De Kosterije” in gebruik. De nieuwe ruimte kan straks gebruikt worden voor vergaderingen, consistorie en voor de zondagsschool. Ook het archief van de kerkelijke gemeente wordt daar bewaard, terwijl de begrafenisvereniging er kantoor houdt. De kosten bedragen ruim € 200.000. (Friesch Dagblad van 13 september 2008). Workum. Voor de Sint-Gertrudiskerk van de protestantse gemeente is een grondige restauratie in voorbereiding. De verwachting is dat deze medio 2010 kan beginnen en € 3 miljoen gaat kosten. De glas-in-loodramen zullen gerestaureerd worden. In de kap van het gewelf huist momenteel de bonte knaagkever die bestreden moet worden voordat nog meer schade aan het houtwerk wordt aangericht. (Friesch Dagblad, 27 augustus 2008). Wijnjewoude. Het kerkgebouw van de gereformeerde kerk in het Friese Wijnjewoude bestond in juli 100 jaar. De gemeente vierde het jubileum met een kerkdienst en een reünie. In de jaren dertig is een nieuw gedeelte aan de kerk toegevoegd. In 1992 werd de kerk getroffen door blikseminslag met als gevolg dat de toren verzakte. Het gebouw heeft 350 zitplaatsen. (Reformatorisch Dagblad 5 augustus 2008). Zuidwolde (Gr). Het kerkgebouw van de gereformeerde kerk aan het Boterdiep in Zuidwolde bestaat dit jaar 100 jaar. De kerk werd in 1908 ontworpen door architect Y. van der Veer. Op 18 oktober 1908 werd de eerste dienst in het gebouw gehouden. Het gebouw, dat 400 zitplaatsen heeft, kostte fl. 10.000. In 1981 werd het bedehuis grondig gerestaureerd. Na honderd jaar krijgt de kerk een eigen naam: Ontmoetingskerk. (Reformatorisch Dagblad 5 augustus 2008). 345 De top van Limburg is protestants bouwmeester Pieter Post ten dienste van de hervormden die in Aken en omgeving werden vervolgd wegens hun geloof. De toren, gebouwd in de 13e eeuw, was een verdedigingstoren. De protestantse gemeente in dit zuidelijkste puntje van Limburg, noemt zichzelf op haar website “kleine protestantse gemeente”. Omdat deze gemeente veel toeristen ontvangt, duidt ze zichzelf aan als ‘toeristengemeente’. Kerkgebouw van de protestantse gemeente Vaals. De hoogstgelegen kerk van Nederland, ruim 215 meter boven de zeespiegel, is een protestantse kerk en staat in het roomse Vaals. Het is bovendien de oudste kerk in Limburg, die gebouwd werd voor de protestantse eredienst. Zeven meter lager ligt de rooms-katholieke Pauluskerk, zo meldt het “Reformatorisch Dagblad” van 28 augustus 2008. In het centrum van Vaals, op de Kerkstraat, is het druk. Toeristen verdringen elkaar. Zowel de protestantse kerk als de rooms-katholieke kerk liggen aan deze weg, op een steenworp afstand van elkaar. Naar goed gebruik staan de deuren van de Pauluskerk open. Deze kerk werd gebouwd in de periode 1891-1893 naar een ontwerp van J. Kayser. In 1988 werd de kerk gerestaureerd. Op een kerkheuvel iets verderop staat de protestantse kerk. Een stoer gebedshuis, gebouwd in 1671 op last van de Staten-Generaal door de Net buiten Vaals, weg van de vakantiedrukte, ligt de Abdij Sint-Benedictusberg. In 1922 werd met de bouw van deze abdij begonnen. Het gebouw ligt verscholen tussen de bomen op een heuvel en is in principe niet vrij toegankelijk, maar wie aanbelt, mag altijd de kerk en de crypte bezoeken. Iedere dag houden de achttien monniken in deze kerk hun diensten, omlijst met gregoriaanse zang in het Latijn. Pater Van der Laan, een beroemd architect, heeft met de bouw van deze kerk een onuitwisbaar stempel op deze abdij gedrukt. De rust is in dit gebouw bijna aan te raken, aldus een bericht in het “Reformatorisch Dagblad” van 28 augustus 2008. Ondersteuning voor groene terreinen Groene terreinen rond kerken hebben niet alleen cultuurhistorisch en landschappelijke waarde, maar zijn ook ecologisch belangrijk, omdat er bijzondere planten groeien. Ze worden soms verwaarloosd als het kerkhof op het terrein niet meer wordt gebruikt. Het Prins Bernhard Cultuurfonds (PBC) is dit jaar in het kader van het Jaar van het Religieus Erfgoed, het project Groene Kerkterreinen begonnen en werkt hierbij 346 nauw samen met Landschapsbeheer Nederland. Het PBC heeft € 100.000 beschikbaar gesteld voor de ondersteuning van kleinschalige vrijwilligersprojecten voor het herstel van vervallen kerkterreinen. Het eerste project wordt uitgevoerd in Buurse (Ov.), waar het herstel van ‘Oald’n karkhof’ wordt gezien als een landelijk voorbeeld. steun maken PBC en Landschapsbeheer een inventarisatie van vergelijkbare kerkterreinen, landelijk zo’n zesduizend. Als uitgangspunt voor de steun stelt het PBC dat kerkterreinen markante plekken zijn die bijdragen aan de identiteit van een dorp of streek, aldus een publicatie in de Nieuwsbrief van juni 2008 van de Vereniging van Beheerders van Monumentale Kerkgebouwen in Nederland. Naast het verstrekken van concrete KERKBEHEER Uw kerk bekeken Grote of St. Michaëlskerk van Oudewater Toen Oudewater nog een dorp was, stond hier een dorpskerk, namelijk een Romaanse kapel uit 1100. Bij de laatste restauratie van de huidige kerk werd de fundering blootgelegd van dat vroegere kerkje. Maar het dorp werd stad. Oudewater kreeg in 1265 van de bisschop van Utrecht stadsrechten. In deze kerk werd de dorpskerk uitgebouwd tot stadskerk, namelijk een kruiskerk in de gotische stijl. Oudewater is niet lang een Utrechtse vestingstad geweest, want reeds in 1280 kocht de Hollandse graaf Floris V Bodegraven, Woerden en Oudewater van de Utrechtse bisschop. Eigenlijk leende de graaf geld aan de arme bisschop en golden deze stadjes als pand. Toen hij zijn geld niet terug kreeg, behield hij de panden. Nu werd Oudewater een Hollandse vestingstad tégen het bisdom Utrecht. Uit deze tijd, circa 1300, dateert de forse kerktoren die bij de nieuwe kruiskerk werd gebouwd. Opvallend is het zadeldak, dat men bijna alleen in Friesland aantreft. Tussen 1400 en 1500 werd de kruiskerk verder uitgebouwd en wel tot een hallenkerk. In zo’n kerk zijn de zijschepen even groot als het middenschip. Vervolgens kwamen de pilaren in de kerk. Het tufsteen van de afgebroken muren gebruikte men nu voor de nieuwe zuidmuur. Niet alleen in het koor, maar ook in de zijschepen kwam een altaar te staan. Vanuit de z.g. gerfkamer kon men door het traliewerk het altaar daar zien staan. De gerfkamer dateert deels uit de 12e eeuw en was een kleedkamer voor de dienstdoende priester(s). Omstreeks 1550 werden er een sacristie, koorronding, een noorder- en zuiderkapel gebouwd. Hervormd Zo had de Grote kerk net haar NOVEMBER 2008 definitieve vorm bereikt toen de Reformatie kwam. Toen echter in 1572 in Holland de opstand tegen Alva uitbrak en de geuzen ook de sleutels van Oudewater in handen kregen, kregen de hervormingsgezinden de beschikking over de kerk. Toen de stad in 1574 door de Spanjaarden werd belegerd, organiseerden de Geuzen een spotprocessie op de stadsmuren met behulp van gewaden en beelden uit de kerk. Toen de stad in Spaanse handen viel, werd de stad uitgemoord en verwoest, maar de Grote kerk bleef gespaard. Wel werd de kerk als kazerne gebruikt, terwijl het meubilair werd verstookt. Toen in 1576 de Spaanse troepen Holland verlieten, was Oudewater weer voor de Prins en de kerk weer voor de hervorming. De stad werd herbouwd en de kerk hersteld. Het altaar werd geslecht en de preekstoel kreeg de centrale plaats. De nieuwe predikant liet er een hekwerk omheen zetten. Vanaf dat moment werd de kerk voor de Reformatorische eredienst gebruikt, waarbij de gemeente rond het Woord vergadert. Het orgel In 1645 werd een nieuw orgel geplaatst. Het was een instrument met 13 stemmen dat aan een pilaar was bevestigd. In 1839 werd het instrument verkocht voor fl. 235,--. In 1830 besloot de kerkvoogdij een nieuw orgel aan te kopen. Aan Wander Beekes te Utrecht werd opdracht gegeven een nieuw orgel te plaatsen. In 1837 kocht Beekes voor fl. 1.050,-- een orgel van de hervormde gemeente van Delft om dit te plaatsen in Oudewater. Nadat Beekes in 1838 overleed, namen de orgelbouwers Kam en Van der Meulen zijn bedrijf over en zij plaatsten vervolgens in 1840 het orgel in Oudewater. In 1895 werd het orgel door Bakker & Timmenga gerestaureerd. Na de grote kerkrestauratie (1960-1967) werd het orgel geheel gedemonteerd en werd de kast enkele meters achteruit geplaatst. 347 VKB ZIEKTEKOSTEN Nieuwe voordelige premies en voorwaarden zorgverzekeringen Collectieve aanbieding! Deze maand zullen de zorgverzekeraars naar buiten treden met hun nieuwe premies en voorwaarden. Zo geldt voor de VKB dat zij een collectieve zorgmantel heeft ondergebracht bij verzekeraar Menzis. Naast de premiekortingen op zowel de basisverzekering als op de aanvullende verzekeringen, biedt Menzis u ook uitgebreide voorwaarden en keuze uit verschillende aanvullende verzekeringen. Wie kunnen er gebruik maken van deze collectieve regeling? Deze collectieve regeling staat open voor: • Predikanten, kerkelijk werkers, pastoraal medewerkers, kosters, kostersbeheerder, organisten, grafdelvers en administratieve medewerkers. • Personen die voor de plaatselijke gemeenten vrijwilligerswerk verrichten, zoals de leden van de kerkenraad (ouderlingen, diakenen, ouderlingenkerkrentmeester). • Alle overige gemeenteleden die vrijwilligerswerk verrichten (zoals b.v. Kerkbalanslopers, vrijwilligers die het kerkgebouw schoonhouden, enz.). • Personen die in dienst zijn van het Protestants Landelijk Dienstencentrum. • Personen die werkzaam zijn bij regionale stichtingen, commissies en andere organen die met de Protestantse Kerk in Nederland verbonden zijn. Er wordt op gewezen dat indien u reeds bij Menzis bent verzekerd en overstapt, dus toetreedt als verzekerde in dit collectief, er geen consequenties zijn voor de dekking, maar nog belangrijker u betaalt wel een lagere premie. Belangrijk! Eenvoudig kunt u deze overstap maken! Indien u reeds bij Menzis verzekerd bent, hoeft u slechts schriftelijk ons collectiviteitsnummer te vermelden/ door te geven aan Menzis, nl: 45144 met het verzoek uw polis om te zetten. Hierdoor ontvangt u direct (per 1 januari 2009) de juiste korting op de premiestelling. Stichting Kantoor der Kerkelijke Administraties De stichting Kantoor der Kerkelijke Administraties (KKA) is de administratieve dienstverlener voor kerken en instellingen. • Het geheel of gedeeltelijk verzorgen van de financiële administratie • Salaris- en / of traktementsberekeningen • Debiteuren- en crediteurenadministratie • Ledenadministratie en geldverwerving • Opmaken en controleren van jaarverslagen • Opstellen accountantsverklaringen • Financiële advisering • Administratieve ondersteuning op locatie • Zorg- en verzuimverzekeringen Hoofdkantoor KKA Koningin Wilhelminalaan 23 Postbus 675 • 3800 AR Amersfoort T (033) 467 10 10 • F (033) 465 67 86 E [email protected] KKA Salarisbureau/Afdeling Verzekeringen Brouwerstraat 14 Postbus 87 • 3770 AB Barneveld T (0342) 41 57 80 • F (0342) 49 11 67 Regiokantoor Arnhem Rosendaalseweg 507• 6824 KL Arnhem T (026) 370 86 05 • F (026) 445 73 53 Regiokantoor Drachten De Drift 46 • 9203 GH Drachten T (0512) 53 99 70 • F (0512) 51 61 14 Regiokantoor Den Haag Willem III straat 38A Postbus 53028 • 2505 AA Den Haag T (070) 397 31 05 • F (070) 404 42 04 Regiokantoor Zuidlaren Stationsweg 159 • 9471 GP Zuidlaren T (050) 402 74 11 De administratieve dienstverlener voor kerken en instellingen Indien u nog niet verzekerd bent bij Menzis, dan dient u zich ruim vóór 31 december 2008 aan te melden, zodat Menzis in de gelegenheid is uw bestaande zorgverzekering tijdig op te zeggen. Aanmelden U kunt zich heel eenvoudig aanmelden via de website van Menzis of telefonisch. • Website Menzis Zorg & Inkomen www.menzis.nl/vkb • Telefonisch 088-2224900 Kerkelijke vrijwilligers in Kamperland koninklijk onderscheiden Op vrijdagavond 21 september 2008 werd tijdens een vrijwilligersavond in kerkgebouw “De Ark” van de protestantse gemeente te Kamperland door de burgemeester van de gemeente Noord-Beveland aan vier kerkelijke vrijwilligers een Koninklijke onderscheiding uitgereikt. Tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau 348 werden benoemd: P. van de Kreeke, gedurende 30 jaar als diaken, ouderling en lid van diverse commissies van de hervormde gemeente; C. Goudswaard, gedurende 26 jaar als administrateur kerkelijk bureau en organist van de gereformeerde Kerk; C.L. Wirtz, gedurende 40 jaar als ouderling-kerkvoogd, ontvanger/ administrateur kerkvoogdij, penningmeester Verjaardagfonds van de hervormde gemeente en administrateur van het (regionaal) Noord-Bevelands Kerkblad; G. M. van de Kreeke, gedurende 38 jaar als diaken, ouderling, voorzitter commissie van beheer en hulpkoster van de gereformeerde Kerk. Van harte geluk gewenst. KERKBEHEER Draaginsignes bij jubilea Goud met briljant Jan Kroeske, Kollum 52 jaar organist Pieter Kooij, Bleiswijk, wijkgemeente Dorpskerk 25 jaar organist Willem Kamminga, GerkeskloosterStroobos 40 jaar organist Baukje van der Meulen-Bijma, Rottevalle 50 jaar organist P. Kooij, Bleiswijk Dirk Out, Bloemendaal en Overveen 25 jaar organist Goud W. Kamminga, Gerkesklooster-Stroobos Adrianus Cornelis Goud, Alblasserdam 40 jaar organist Harry Mast, Haaksbergen-Buurse 43 jaar organist Reinoud Gerrit Egberts, Angerlo/ Doesburg 40 jaar kerkmusicus en cantor-organist Evert Kraaijenbos, Bleiswijk, wijkgemeente Dorpskerk 45 jaar organist D. Out, Bloemendaal en Overveen Jacob Jan Neijenhuis, Brummen 25 jaar organist H. Mast, Haaksbergen-Buurse Jan Vennema, Zuidhorn 41 jaar verzorgen van kerktelefonie en geluidsinstallatie J.J. Neijenhuis, Brummen E. Kraaijenbos, Bleiswijk Petronella van der Steenhoven-van Wijk, Heusden 25 jaar kosteres Arie van Bodegom, Brummen 42 jaar klokkenluider J. Vennema, Zuidhorn Zilver Tonni van der Steenhoven, Heusden 25 jaar koster Maria Christina van Engeldorp Gastelaars-Pruijsen, Amsterdam 25 jaar hulpkoster A. van Bodegom, Brummen Jitze Nicolai, Buitenpost 40 jaar organist Arie Jan van Engeldorp Gastelaars, Amsterdam 25 jaar koster-beheerder Kostersechtpaar Van der Steenhoven, Heusden Auke Gerrit de Boer, Kollumerzwaag 25 jaar organist J. Nicolai, Buitenpost NOVEMBER 2008 A.J. van Engeldorp Gastelaars, Amsterdam E 349 Cornelia Hendrika vitters-verhorst, Woubrugge 25 jaar koster a.G.de boer, kollumerzwaag Ferdinand nicolaas Kelderman, Loosdrecht 34 jaar kerkrentmeester en administrateur H.C.t. van Calker-van den berg, ruinerwold Jacob Frans Lobbezoo, Tilburg e.o. 25 jaar diverse functies kerkrentmeesterlijk beheer C.H. vitters-verhorst, Woubrugge Legplaquette voor bijzondere verdiensten Plonie van de Wetering-de Reus, oud-Beijerland 15 jaar medewerkster kerkelijk bureau F.n. kelderman, Loosdrecht J.F. Lobbezoo, tilburg e.o. Wilhelmina Aleida Koch-Boerboom, nijeveen 25 jaar koster Jan vitters, Woubrugge 25 jaar koster margje vedder-Remmelts, Ruinerwold 21 jaar notabel en kerkrentmeester (Zaal) STOELEN - (sta) TAFELS - KAPSTOK? Kijk op www.KANTINEMEUBILERING.NL voor prijzen-modellenkleuren. Levering in geheel Nederland - Showroom Werkendam tel 0183-505085. George Coenraad Theodoor Koch, nijeveen 25 jaar koster J. vitters, Woubrugge kostersechtpaar koch, nijeveen essina Sabenia mozes-Alberts, Roden-Roderwolde 25 jaar secretaresse/penningmeesteres e.s. Mozes-alberts, roden-roderwolde Hendrika Catharina Trijntje van Calker – van den Berg, Ruinerwold 33 jaar notabel en kerkrentmeester Geluid zoals het hoort In ruim twintig jaar tijd heeft Schaap Sound een naam verworven die binnen vele kerken en bedrijven als muziek in de oren klinkt. Of u nu op zoek bent naar de nieuwste oplossing voor kerktelefoon, of naar een passende geluidsinstallatie in uw bedrijf, Schaap Sound is in staat om voor ieder budget en pakket van eisen een optimale oplossing aan te bieden. We garanderen u de beste kwaliteit tegen een zeer scherpe prijs met uitstekende servicevoorwaarden. Wij onderscheiden ons door een persoonlijke en specialistische aanpak. Naast de professionele merken leveren wij eigen ontwikkelingen en produktie. Kerktelefoon Kerktelefoonsystemen Informeer naar onze nieuwe kerkgoed telefoonsystemen. Zeer goedkoop in exploitie. Mogelijkheid om uw kerk gelijk op internet te plaatsen! Ridderkerk: Kaartenmakerstraat 18, 2983 AR Tel.: 0180 - 414 600 Fax: 0180 - 410 777 Zwolle: Frankhuizerallee 248, 8043 XX Tel.: 038 - 466 98 22 Wilt u meer informatie of een offerte bel dan vrijblijvend 0180 - 414 600. Email: [email protected] - www.schaapsound.nl Hierin is Schaap Sound net zo duidelijk als zijn geluid. 350 KeRKBeHeeR KERKGEB O UWE N vertrouwd verzekerd we premie Elk jaar krijgen wat! terug. En flink t speciale verzekeringen voor kerken, zorginstellingen en monumenten on- ar rkoedm uw AR XX d o n a t u s 00. Po s t b u s 5 0 0 K-175x250.indd 1 NOVEMBER 2008 5 2 4 0 A M R o sm al en ww w . d on atu s. n l t el . 073 - 522170 0 06-12-2007 13:31:15 351 v e r e n ig in g v o o r k e r k r e n t m e e st e r lijk b e h e e r in d e pk n b e l a n g e n b e h a r t i g i n g • d i e n st v e r l e n i n g • k e n n i si n st i t u u t De Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer is de organisatie van beheerders in de Protestantse Kerk in Nederland. De VKB zorgt voor de belangenbehartiging en de dienstverlening voor haar leden. Daarnaast is de Vereniging een kennisinstituut ten dienste van kerkrentmeesters en alle andere beheerders in de Kerk. De VKB beschikt daartoe over veel kennis en ervaring op het gebied van geldwerving, gebouwen en monumenten, beheer van begraafplaatsen, verzekeringen, enz. De VKB weet wat er speelt in de kerk en in de wereld daar omheen. Zij weet wat kerkelijke gemeenten nodig hebben en zoekt daar betaalbare oplossingen voor. Protestantse gemeenten, Hervormde gemeenten, Gereformeerde kerken en EvangelischLutherse gemeenten, maar ook externe relaties die binnen de doelstellingen van de Vereniging vallen, kunnen gebruik maken van de volgende diensten van de VKB: •MAATWERK IN VERZEKERINGEN: nu al bijna 6000 verzekeringen voor WA, bestuurdersaansprakelijkheid, rechtsbijstand, ongevallen, fraude en beroving, vervanging van predikanten, zorg en inkomen, inkomensverzekeringen onder op maat gemaakte polisvoorwaarden en tegen uiterst scherpe premies. •STEUN BIJ GELDWERVING: al het materiaal voor de actie Kerkbalans (Nieuwe Stijl), eigen folders en brochures voor uw gemeente, advies voor de plaatselijke geldwerving •ADVIEZEN VOOR BEHEERDERS: over kerktorens, orgels en kerkverwarming, belastingwetgeving en beheer van kerkelijke begraafplaatsen •PUBLICATIES: handleiding voor kerkrentmeesters, modellen voor plaatselijke regelingen, overeenkomsten en tarieven •ONDERSCHEIDINGEN VOOR VRIJWILLIGERS: draaginsignes, legplaquettes en speldjes bij jubilea van kerkelijke medewerkers. vkb - i n d i e n st v a n d e k e r k Centraal Bureau Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer in de PK icolaas Maessingel 271D, 3311 KS Dordrecht. N Postadres: Postbus 176, 3300 AD Dordrecht. Telefoon: 078 - 639 36 66, Fax: 078 - 631 59 49 E-mail: [email protected] Website: www.kerkrentmeester.nl
© Copyright 2024 ExpyDoc
