De_kracht_van_kwetsbaarheid_files/De kracht van

DE KRACHT VAN
KWETSBAARHEID
19- GGZTotaal
Interview
DOOR WILLEM
GOTINK
WEET JIJ WAT EEN
PSYCHOSE IS?
PAGINA 14
EEN FILM, EEN
WERKBOEK EN EEN
INTERACTIEVE
BIJEENKOMST
PAGINA 13
LANDELIJKE EN
REGIONALE
PARTNERS ZIJN
WELKOM
PAGINA 15
HET IS NOOIT TE LAAT
De kracht van kwetsbaarheid: de campagne ‘Het is nooit te laat.’
Een schrijfster en theatermaakster; een event
Het ging om een ‘Temporary Defeat’ zoals Yve
producer; een filmmaker en ondernemer; de
Baya, één van de vier, het zegt. Ze waren
eigenaar van een audiovisueel productiebedrijf. tijdelijk verslagen. Tijdelijk!
Vier mensen met veel overeenkomsten. Ze zijn
Hun ervaringen tijdens en na het herstel
alle vier tussen de 20 en de 30, HBO-niveau,
formuleren doordacht en zorgvuldig, zijn
mondden uit in de campagne ‘het is nooit te
laat’, een campagne die 28 januari in het
ondernemend en gedreven. Er is nóg een overeenkomst: alle vier hebben
één of meerdere psychoses meegemaakt. Een
ervaring die voor menigeen het einde van
talloze dromen zou betekenen. Voor hen niet.
Amsterdamse Eye van start ging en waar
menige GGZ-instelling jaloers op zou zijn. Het
doel: wegnemen van stigma’s; het stimuleren
van herstel en het vroeg signaleren en
normaliseren van psychoses.
12- GGZTotaal
EEN FILM, EEN
WERKBOEK EN EEN
INTERACTIEVE
BIJEENKOMST
De campagne ‘Het is nooit te laat’, bestaat uit:
* ‘Het is nooit te laat’, een film van 45 minuten, met het verhaal van een
jongeman die langzamerhand in een psychose belandt. Ook vertellen drie
ervaringsdeskundigen in de film wat ze hebben meegemaakt en hoe ze dat
hebben ervaren. Een inlichtend maar ook vooral hoopvol verhaal.
* Een werkboek van 60 pagina’s, aansluitend aan de film, met ervaringen,
informatie en adviezen. *Een interactieve bijeenkomst met een
ervaringsdeskundige, een inspirational speaking en een interactief dialoog
met het publiek bedoeld voor scholen, instellingen en overheid.
De drie items zijn afzonderlijk of gezamenlijk te bestellen via
www.hetisnooittelaat.nl/bestellen/
Het wegnemen van stigma’s
daardoor ben ik alleen maar sterker geworden.
Daniël Krikke: “Toen ik tweeëneenhalf jaar na mijn
Elke keer als ik uit een psychose kwam, dacht ik:
psychose was hersteld, realiseerde ik me dat ik het
“Dat heb ik toch weer gedaan.” Als je het zo gaat
nog nooit aan iemand had verteld, zelfs niet aan
zien, wordt het gemakkelijker. Je weet steeds beter
mijn beste vrienden. Tijdens het maken van de
wat je wel en niet kunt. Als ik alleen maar denk dat
film interviewde ik mensen die psychotisch waren
het misschien wel terugkomt, blijft er weinig over.
geweest. Toen ik ze vroeg waarom ze meededen
Dat leer je door het te doen. Op een gegeven
gaf iedereen dezelfde twee antwoorden: dat ze
moment wil je er uit, en wil je verder. Dat is een
niet zichzelf konden zijn als ze het niet open en
proces, een omslagpunt. Bij de ene duurt dat
bloot konden vertellen én dat anderen kracht
langer dan bij de ander.”
konden putten uit hun verhaal. Aram Balian: “Je moet het lot accepteren. Sommige
Toen pas realiseerde ik me waarom ik het nog
dingen kunnen niet meer, maar heel veel kan wel.
nooit aan iemand had verteld. Bang dat mensen
Het verleden wordt een non-vraag, het
me zouden veroordelen, labellen als ‘Daniël heeft
romantiseren daarvan is zinloos, want het bestaat
een psychose gehad’. Ik was bang dat als mensen
niet meer.
me zo zouden gaan zien, ik me ook zo zou gaan
Die stap, dat omslagpunt moet je zelf maken. Die
voelen.
kracht moet uit jezelf komen. Maar wel in dialoog.
Tegenwoordig vertel ik het heel open. Het enige
Daniël is een film gaan maken, ik ben de dialoog
wat ik krijg is waardering, bewondering en respect.
met anderen aangegaan. Niet persé met
Ik was bang geweest voor niets.” behandelaars, maar met vrienden, familie.”
De angst voor veroordeling is misschien niet
Meike: “In eerste instantie zeiden ze altijd dat ik
terecht, er is wel heel veel onwetendheid rondom
nooit meer terug kon naar de theaterschool, omdat
psychoses. Meike Jansen: “Ik gaf laatst een training
het chronisch was wat ik heb. Pas na drie jaar zei
aan studenten SPH, 4-de jaars. Aan het eind zeiden
iemand: “Je kunt misschien niet meer naar de
ze: ‘wat ben jij eigenlijk normaal!’ Er is nog heel
theaterschool, maar je kunt wel in theater maken
veel misverstand.”
je eigen proces ontdekken.” Je moet kijken naar
wat je wél kan.”
Stimuleren van herstel
Daniël: “Je moet je gedachten niet vullen met wat
Meike: “Naast mijn psychose heb ik ook een soort
er niet kan, dat stimuleert niet. Als je je openstelt
van bipolaire stoornis. Als mijn stemming te snel
voor wat er wél kan, raak je gemotiveerd. Eigenlijk
heen en weer gaat, krijg ik een psychose. Daar
is dat iets universeels, het is een manier van
moet ik wel rekening mee houden. Maar ik heb een
denken die iedereen kan leren.”
proces meegemaakt, de afgelopen vijf jaar, en
13- GGZTotaal
WEET JIJ WAT EEN
PSYCHOSE IS?
‘Weet jij wat een psychose is?’
Volgens het Fonds Psychische Gezondheid is een psychose ‘een toestand waarbij
iemands contact met de werkelijkheid ernstig verstoord is. Tijdens een psychose
maken mensen een vreemde indruk op hun omgeving. Ze zien beelden of horen
stemmen die er voor anderen niet zijn. Of iemand is ervan overtuigd dat hij wordt
achtervolgd. Mensen in een psychose leven in hun eigen werkelijkheid.’
Over de ernst en de gevolgen van psychoses bestaan veel vooroordelen en
misverstanden. Minder bekend is bijvoorbeeld dat 20% van de mensen wel eens
hallucinaties heeft gehad, meestal in de vorm stemmen. Vanwege de misverstanden
en het bijbehorende stigma praten de meesten daar liever niet over.
Vroeg signaleren en normaliseren van psychoses je hebt meegemaakt. De belevenissen tijdens een
Aram: “In de loop van dit jaar willen we in elke regio
psychose bijvoorbeeld, zijn zeer traumatisch. Ze zijn
een cluster van partners opzetten. Daar moeten
weliswaar niet echt gebeurd, maar voor mijn gevoel
onderwijs- en zorginstellingen inzitten, media- en
wel. Daar is weinig tijd voor. Al begrijp ik best dat het
financiële partners, enzovoort. Een kick-off zoals wij
niet efficiënt is om daaraan te gaan werken.” hier in Eye doen, moet dan in elke regio gebeuren.
Daniël: “De GGZ is een noodzakelijk instrument
Elk cluster wordt getrokken door een
geweest, een tool. Net zoals deze campagne. De film
ervaringsdeskundige, zoals wij. Via die netwerken
en het werkboek zijn geen tool voor de
moeten de interactieve bijeenkomsten geboekt
wereldverandering, het is een tool die je kan
worden.
gebruiken om jezelf te veranderen.”
Meike: “Doordat wij een psychose hebben
•
meegemaakt, hebben we kennis en ervaring die
Dat er behoefte is aan de kennis die in deze campagne
anderen niet hebben. Er is ontzettend veel behoefte
verspreid gaat worden blijkt na de vertoning van de
aan die kennis, dat merken we heel duidelijk. film in Eye. Op het podium zitten vijf
Het is ook weer eens wat anders dan een hoogleraar.” ‘ervaringsdeskundige jongeren’, zoals de gespreksleider
Daniël: “We willen die kennis graag verspreiden.
het noemt, de 350 aanwezigen vuren de meest
Want als het jou overkomt en je weet in zo’n dal
uiteenlopende vragen op hen af.
waar je de kracht vandaan moet halen, zal de kans
“Hoe lang duurt het voor je hersteld bent?”
op succes groter zijn.”
“Hoe vond je de behandeling in de GGZ?”
“Wat is de aanlooptijd van zo’n psychose?”
“Wat me opvalt is dat jullie je niet afzetten tegen de
“Wat moet je doen als iemand in je omgeving
gevestigde GGZ…”
psychotisch is en geen hulp wil?”
Er valt een verbaasde stilte.
De meeste vragen lijkt het forum gewend te zijn, de
Meike: “Nee, helemaal niet. Ik ben er goed geholpen.
vragen worden adequaat beantwoord, te lange
Ik vind het wel jammer dat het veel over
discussies zorgvuldig afgekapt.
milligrammen en medicijnen gaat en minder over de
De zelfverzekerdheid wordt slechts één keer doorbroken
persoon.”
als een meisje van een jaar of tien vraagt: “Zijn jullie er
Aram: “Ik ben de GGZ-instellingen eerder dankbaar
ook wel eens mee gepest?” De antwoorden verschillen
voor wat ze gedaan hebben, dan dat ik me er tegen
per persoon, maar de vraag raakt overduidelijk een
af zou zetten. Maar er is meer nodig. gevoelige snaar. Maar wat óók overduidelijk is, is hoe
Het hele verhaal van mijn psychose is in drie
krachtig het overkomt als mensen zich kwetsbaar
kwartier verteld. Maar daarmee verwerk je niet wat
durven op te stellen.
14- GGZTotaal
HET IS NOOIT TE LAAT
De kracht van kwetsbaarheid
Partners zijn welkom
Om de campagne tot een succes te
maken zijn landelijke en regionale
partners meer dan welkom. Daarbij
denken de organisatoren aan
onderwijsinstellingen (middelbaaren voortgezet onderwijs, ROC’s,
HBO, WO); zorginstellingen;
financiële partners, overheid
etcetera). Belangstellenden kunnen contact
opnemen via
[email protected]
15- GGZTotaal