Belastingdienst bedreigt voortbestaan 80.000 ZZP

Belastingdienst bedreigt voortbestaan 80.000 ZZP'ers in de zorg
80.000 zelfstandigen in de zorgsector worden sinds oktober 2013 door de Belastingdienst
uitgesloten van mogelijkheden om hun dienstverlening te kunnen uitoefenen. Stichting ZZP
Nederland en FNV Zelfstandigen vragen uw aandacht hiervoor omdat er sprake is van uitsluiting
van zelfstandigen op basis van een onrechtmatige interpretatie van de wetten.
Er werken sinds jaren veel mensen als zelfstandige in de zorgsector. Zij voorzien zelf in hun
inkomen en zorgen voor hooggekwalificeerde zorg. Met name in de AWBZ- en PGB-zorg wordt zeer
veel en dankbaar gebruik gemaakt van de dienstverlening van zelfstandigen. Deze dienstverlening
wordt zeer gewaardeerd door honderdduizenden cliënten die ZZP’ers verkiezen boven grote
zorginstellingen. Naast kwaliteit en vakmanschap zijn lage overhead, scherpe kostprijs en
flexibiliteit belangrijke motieven om dienstverlening van zelfstandigen in te kopen. De palliatieve
zorg wordt zelfs vrijwel uitsluitend door zelfstandigen uitgevoerd in verband met de 24-uursdiensten die ZZP'ers wel kunnen verzorgen en mensen in loondienst niet.
Problemen sinds oktober 2013
Echter sinds oktober 2013 worden zelfstandigen in de zorgsector uitgesloten door de
Belastingdienst. Zelfstandigen krijgen niet meer de benodigde VAR-verklaring (VAR-WUO) om als
zelfstandige hun diensten te kunnen verlenen. De Belastingdienst beoordeelt de fiscale status van
iemand die een VAR aanvraagt en werkzaam is in de zorgsector altijd als een loondienstverband
(behoudens PGB, de directe contractering in de zorg via een pilotfase AWBZ met de zorgkantoren
en particuliere financiering). Daarbij toetst men niet op ondernemerschap, maar uitsluitend op de
aard van de dienstverlening. Men neemt daarbij het standpunt in, dat zorgwerkzaamheden
uitsluitend in een dienstverband als werknemer kunnen worden uitgevoerd en nooit als
dienstverlening door zelfstandig ondernemers kunnen worden beschouwd. Dit betekent het einde
van de dienstverlening door ondernemende en flexibele vakmensen in de zorgsector.
In oktober 2013 heeft de Belastingdienst een controle uitgevoerd bij een zorgbemiddelaar en
geconcludeerd dat er bij de inhuur van zelfstandigen sprake was van een loondienstverband.
Vervolgens heeft de Belastingdienst van iedere zelfstandige die ingeschreven stond bij deze
bemiddelaar de VAR-WUO ingetrokken. Daarbij maakte het niet uit of de zelfstandige nu wel of
niet ingehuurd was bij deze bemiddelaar. Vanaf dat moment zijn 250 zelfstandigen uitgesloten van
werken als zelfstandige. De bemiddelaar is op geen enkele manier aansprakelijk gesteld.
Vanaf dat moment wordt, naast bovengenoemde 250 mensen, voor iedere zelfstandige in de
zorgsector het werken onmogelijk gemaakt door het intrekken van de VAR-WUO. De gedupeerde
zelfstandigen hebben in november massaal bezwaar aangetekend tegen het niet afgeven van de
VAR-WUO. Hierop kwam van de Belastingdienst de reactie dat de beoordeling 6 weken zou duren
plus een uitsteltermijn van twee maanden. Inmiddels is het februari 2014 en wordt geen enkele
VAR-WUO meer afgegeven voor de sector AWBZ/WMO. De ingediende bezwaarschriften worden
massaal afgewezen, volgens de Belastingdienst is er sprake van een gezagsverhouding 1.
Ook het feit dat er niet rechtstreeks gefactureerd wordt aan de patiënt telt men daar in mee. Het
rechtstreeks binnenhalen van opdrachten is vrijwel onmogelijk door de manier van aanbesteding
van zorg. De huidige systemen voorzien er in dat de uitbesteding van zorg is voorbehouden aan
zorginstellingen en bemiddelaars die een contract hebben kunnen sluiten met de zorgverzekeraars.
Dit is geen wettelijke bepaling, maar wordt opgelegd door de zorgverzekeraars. Door de huidige
werkwijze is er geen ruimte voor rechtstreekse contractering. De zelfstandigen zijn gedwongen om
te factureren via de tussenschakels wat kostenverhogend werkt en volgens de Belastingdienst een
loondienstverband is.
Vanuit de ZZP-organisaties proberen we sinds lange tijd het mogelijk te maken dat zelfstandigen in
de zorgsector kunnen functioneren. Een mooi voorbeeld daarvan is de pilot die wordt getest met
rechtstreekse contractering in de AWBZ-zorg en zonder tussenkomst van bemiddelaars. De pilot
draait nu voor het derde jaar en de resultaten zijn erg positief. De kosten voor zorg zijn beduidend
lager dan de reguliere zorg via bemiddeling en de zelfstandigen ontvangen een fatsoenlijk uurtarief
waardoor men ook bijdraagt aan inkomsten voor belastingen etc. Helaas kunnen slechts 650
zelfstandigen aan de pilot meedoen, de rest moet werkloos toekijken.
1
De Belastingdienst schrijft bij afwijzingen van bezwaarschriften: “U verricht uw werkzaamheden via een
AWBZ-erkende zorgaanbieder. De doelstelling van de AWBZ-erkende-thuiszorgorganisatie – het aanbieden van
kwalitatief hoogwaardige zorg (in natura) – wordt geconcretiseerd door de werkzaamheden van de
zorgverleners zodat deze als wezenlijk onderdeel in de bedrijfsvoering van de thuiszorgorganisatie zijn
opgenomen. Er is dus sprake van een organisatorisch en vakinhoudelijk kader waarbinnen de zorgverleners
werkzaam zijn. Omdat u werkzaam bent binnen het organisatorisch en vakinhoudelijk kader van de
thuiszorgorganisatie is van zelfstandigheid geen sprake. Uw werkzaamheden worden daarom niet als winst uit
onderneming gekwalificeerd.”
We zijn vanuit Stichting ZZP Nederland en FNV Zelfstandigen in gesprek geweest met de
Belastingdienst, met het ministerie van Financiën en met voormalig staatsecretaris Weekers.
Behoudens ontwijkende antwoorden kon niemand ons de exacte motivatie aangeven op grond van
welke wettelijke regels de VAR-WUO is ingetrokken. De weigering van de VAR is niet gebaseerd op
de wet Belastingen maar op een eigen onterechte interpretatie van de Belastingdienst.
Deze interpretatie is, naar wij informeel hebben vernomen, ingegeven door de opdracht van
hogerhand om het aantal zelfstandig ondernemers in de zorgsector te doen laten afnemen. Naar
onze mening is hier sprake van onrechtmatige uitsluiting.
Conclusie
Het wordt zelfstandigen onmogelijk gemaakt om te kunnen functioneren in de zorgsector. Zodra
een zelfstandige werkt als onderaannemer via een bemiddelaar of zorginstelling is er volgens de
Belastingdienst geen sprake meer van ondernemerschap. Dit is in tegenstelling tot alle andere
sectoren waar veelal ook op diezelfde manier gewerkt wordt. Als je als ICT’er werkt aan een
systeem dat niet rechtstreeks aan de eindgebruiker geleverd wordt is er geen discussie over
zelfstandigheid. Als een freelance journalist een stuk schrijft en dat levert aan een magazine dat
door derden wordt gelezen, wordt deze (overigens terecht) wel als zelfstandig ondernemer gezien.
Het kan niet zo zijn, dat de werkzaamheden van een zelfstandige worden gezien als een
loondienstverband, enkel en alleen omdat men aan de vakinhoudelijke norm moet voldoen.
De handeling van de Belastingdienst is onrechtmatig en de motivatie daarvoor is gebaseerd op
schijnargumenten en is ondeugdelijk. Gezien de gevolgen voor de werkgelegenheid en de acute
inkomens- en rechtsonzekerheid van een grote groep zelfstandig ondernemers is dit niet alleen een
onrechtmatige daad, maar wanprestatie.
Wij doen hierbij een dringende oproep aan u als Tweede Kamerlid om dit probleem aan de orde te
stellen en er voor te zorgen dat de onterechte handhavingsstrategie, die fatale gevolgen heeft voor
alle ZZP'ers in de zorg en het dreigend tekort aan vakmensen in deze sector, per direct wordt
beëindigd of opgeschort.
Graag werken wij mee om te bezien op welke wijze het ondernemerschap kan worden gestimuleerd
en tegelijkertijd schijnconstructies en zorgfraude kunnen worden uitgebannen. Daarbij dient de
focus te liggen op de aansprakelijkheid van de opdrachtgever, met name als het gaat om
bemiddelingsconstructies en niet op het eenzijdig uitsluiten van zelfstandigen. In bijlage 1 worden
de fiscale en juridische aspecten nader toegelicht. In bijlage 2 wordt dieper ingegaan op de
gevolgen voor continuïteit van zorg en de maatschappelijke consequenties.
Graag lichten wij deze onverkwikkelijke situatie toe in een gesprek met u.
5 februari 2013
Contactgegevens:
Stichting ZZP Nederland
Johan Marrink
[email protected]
06 22 49 33 24
FNV Zelfstandigen
Josien van Breda-Hoekstra
[email protected]
06 23 42 48 04
Bijlage 1: fiscale aspecten
Jurisprudentie over ondernemerschap in de thuiszorg
Volgens de Belastingdienst is het vrijwel onmogelijk om als zzp’er in de thuiszorg te werken. De
Belastingdienst baseert zich voor wat betreft haar standpunt met name op één uitspraak van de
Rechtbank Haarlem. Echter er zijn net zoveel uitspraken van Rechtbanken die voor als tegen het
standpunt van de Belastingdienst pleiten.
Voor zover bekend is er slechts één inhoudelijke procedure aan het Gerechtshof voorgelegd. Deze
procedure is door de belastingdienst verloren (Hof Leeuwarden 15 mei 2012; ECLI:NL: GHLEE:
2012:BW6128) Het Hof overwoog als volgt over de werkwijze van deze zzp’er in de zorg:
“4.2 Voor de beantwoording van de vraag of belanghebbende in het jaar 2007 als ondernemer kan
worden aangemerkt acht het Hof het volgende van belang.
4.3 Belanghebbende is naast haar dienstbetrekking alwaar zij haar BIG-registratie aan ontleent, in
2007 gedurende ten minste 1225 uren werkzaam als zorgverlener. In het jaar 2007 laat
belanghebbende zich bemiddelen door een bemiddelingsbureau, vanaf 2008 door twee
bemiddelingsbureaus. Daarnaast verzorgt zij met enige regelmaat cliënten die haar rechtstreeks
benaderen.
4.4 De werkzaamheden vinden plaats op het huisadres van de zorgvrager. In veel gevallen gaat
het om verzorging van terminale patiënten, waarvoor specifieke deskundigheid is vereist.
Belanghebbende is volledig gekwalificeerd en heeft voor eigen rekening aanvullende cursussen
gevolgd.
4.5 Gelet op hetgeen partijen hieromtrent hebben aangevoerd ziet het Hof als kerntaak van het
bemiddelingsbureau: het bemiddelen van gekwalificeerde zorgverleners bij zorgvragers die via dit
bureau thuiszorg en thuisverpleging zoeken.
4.6 Voorts staat vast dat de zorgverlener een aanvraag van een zorgvrager kan weigeren en dat
er voor de zorgverlener geen verplichting bestaat tot het werken van ten minste een bepaald
aantal uren. Bij het opstellen van het zorgplan in overleg met de zorgvrager en/of de familie,
alsmede bij de uitvoering daarvan handelt belanghebbende geheel zelfstandig. Dat geldt ook voor
afspraken over het aantal op het zorgadres te werken uren en voor de vraag of behoefte is aan
een team van zorgverleners, bij voorbeeld bij 24-uurs zorgverlening. Het bemiddelingsbureau
speelt geen rol bij deze zaken die de concrete uitvoering en organisatie van de zorgverlening
betreffen.
4.7 Enkel bij een klacht van de zorgvrager over een zorgverlener kan het bemiddelingsbureau
weer in beeld komen. Daarbij verdient vermelding dat het bemiddelingsbureau in 2007 niet zelf
beschikt over inhoudelijke expertise.
4.8 Dat belanghebbende haar cliënten voor een groot deel werft via een bemiddelingsbureau
brengt naar het oordeel van het Hof niet mee dat zij om die reden niet in zelfstandigheid haar
beroep van zorgverlener uitoefent. Dit geldt evenzeer voor het feit dat het bemiddelingsbureau de
door de zorgverlener gewerkte uren aan de zorgvrager factureert en de ontvangsten, na aftrek
van een fee, doorbetaalt aan de zorgverlener. Dat sprake is van vaste uurtarieven die door het
bemiddelingsbureau zijn bepaald, staat aan de zelfstandige uitoefening van het beroep niet in de
weg. Belanghebbende heeft ter zitting van het Hof onweersproken gesteld, dat in de medische
sector alom sprake is van vaste vergoedingen die worden bepaald door anderen dan de feitelijke
beroepsbeoefenaar.
4.9 De wijze waarop belanghebbende haar werk organiseert brengt voor haar het risico mee dat
zij bij gebrek aan werk of onvoldoende presteren geen inkomsten uit de zorgverlening heeft. Zij
heeft niet enig recht op werk als zorgverlener. Zij bouwt over de inkomsten uit deze zorgverlening
geen pensioen op. Bij niet betaling of vertraagde betaling loopt belanghebbende hiervan het risico.
Dat dit laatste spaarzaam voorkomt doet daaraan niet af.
4.10 Het voren overwogene leidt het Hof tot de conclusie dat de werkzaamheden van
belanghebbende als zorgverlener in het jaar 2007 moeten worden aangemerkt als de zelfstandige
uitoefening van een beroep. “
De in het voornoemde vonnis beschreven werkwijze lijkt zeer sterk op de werkwijze van de zzp’ers
in de achterban van FNV Zelfstandigen en ZZP Nederland.
Wijze van handhaving
Ruim 250 zzp’ers in de zorg zijn hun VAR WUO kwijtgeraakt op basis van het enkele feit dat zij bij
een bepaalde thuiszorgsituatie stonden ingeschreven en zonder dat er bij hen een onderzoek heeft
plaatsgevonden. Dit is volgens FNV Zelfstandigen en ZZP Nederland in strijd is met de
jurisprudentie.
Zo
blijkt
uit
een
uitspraak
van
de
Rechtbank
Arnhem
op
27
oktober
2009
(ECLI:NL:RBARN:2009:BM0873): Verweerder heeft naar het oordeel van de rechtbank niet voldaan
aan de op hem rustende bewijslast dat voor wat betreft de inkomsten uit AWBZ- zorg in natura
sprake is van loon uit dienstbetrekking tot TCC. Met name heeft verweerder niet aannemelijk
gemaakt dat er sprake is van een gezagsverhouding tot TCC en van een verplichting persoonlijk
arbeid te verrichten. De enkele stelling van verweerder dat uit boekenonderzoeken bij
vergelijkbare (thuis)zorgbureau ’s is gebleken dat daarvan in dit soort situaties vaak sprake is, is
daarvoor onvoldoende. Verweerder heeft geen op eiser gericht onderzoek verricht naar de
aanwezigheid van een gezagsverhouding en een verplichting persoonlijk arbeid te verrichten.
Schending vertrouwensbeginsel
Wij zijn voorts van oordeel dat het vertrouwensbeginsel is geschonden en verwijzen hiervoor naar
het oordeel van het Hof Arnhem van 10 juli 2012. ECLI:NL:GHARN:2012:BX4766:
“Gelet op het vorenstaande kan een belastingplichtige in beginsel vertrouwen ontlenen aan een
afgegeven VAR. De mogelijkheid van herziening is blijkens de wetsgeschiedenis gebaseerd op de
gedachte dat de inspecteur niet kan worden gehouden aan de rechtsgevolgen van een beschikking
indien blijkt dat de feiten en omstandigheden waarop de beschikking is gebaseerd zich niet blijken
te hebben voorgedaan, anders zijn geweest, of in de loop van de tijd zijn gewijzigd. De
herzieningsmogelijkheid is derhalve niet bedoeld om ten aanzien van hetzelfde feitencomplex een
voortschrijdend of ander inzicht van de inspecteur tot uitdrukking te brengen.”
Conclusie
Het standpunt dat door de Belastingdienst is ingenomen omtrent ondernemerschap in de zorg en
werken via bemiddelingsbureaus is nog niet uitgekristalliseerd in de rechtspraak. De rechtspraak
steunt slechts in de helft van de gevallen de standpunt van de Belastingdienst. De enige uitspraak
van een Hof is in het voordeel van de zzp’er. Daar komt nog bij dat het vertrouwensbeginsel is
geschonden. Tot slot is het niet mogelijk op basis van de jurisprudentie om een VAR WUO te
herzien zonder dat er een boekenonderzoek bij de betrokken zzp’er heeft plaatsgevonden.
Bijlage 2: gevolgen voor de zorg
Er is een maatschappelijk probleem en dat is dat de continuïteit van zorg in gevaar komt. In de
thuiszorg worden bijvoorbeeld nacht- en 24-uurs diensten (veelal terminale zorg) voor ruim 80% door
zzp’ers ingevuld. Zorginstellingen kunnen dit niet leveren, allemaal huren zij hiervoor zzp’ers in.
Wanneer het niet mogelijk is om 24-uurs zorg te leveren met zzp’ers, dan zal het aantal
ziekenhuisopnames toenemen, hetgeen de zorgkosten zal doen stijgen.
ZZP’ers zorgen voor flexibele inzet van sterk veranderende en grillige zorgvraag; zoals terminale zorg.
Waarbij instellingen niet in staat zijn deze zorg te leveren in verband met de arbeidstijden wet en het
gebrek aan loondienstpersoneel dat deze onregelmatige diensten wil uitvoeren.
We benadrukken hierbij dat er geen sprake is van verdringing van arbeidsplaatsen. Reguliere
zorginstellingen en zzp’ers vullen elkaar juist aan. De zzp’ers zorgen voor de onplanbare zorg die
zorginstellingen niet kunnen leveren. Het vak van terminale zorg heeft zich de afgelopen jaren snel
ontwikkeld tot een specialisme binnen de thuiszorg. We maken ons dan ook grote zorgen over de
continuïteit van zorg.
Berekening kosten terminale thuiszorg per etmaal
Met inzet zzp’ers
Nachtzorg
Momenten wijkverpleging
Uren
8
3
Tarief
€ 44,80
€ 44,80
•
Tarief gebaseerd op gemiddeld NZA tarief functie BG/VP
•
ZZP'er waakt tijdens nachtzorg in nabijheid van de terminale patiënt.
Totaal
€ 358,40
€ 134,40
€ 492,80
Zonder inzet zzp’ers
Zorg wijkverpleging
Ambulante nachtzorg
Consult SMASH Arts
Spoedvervoer ambulance
Risico inzenden ziekenhuis
3 uur
2 uur
1x
Rit
Dag
NZA Tarief
€ 44,80
€67,00
€ 150,00
€ 660,00
€ 1.1864,00
Totaal
€ 134,40
€ 134,40
€ 2.942,40
•
Terminale patiënt wordt (mogelijk) ondersteund door familie
•
Bij plotselinge achteruitgang zal sneller een beroep worden gedaan op SMASH arts of
ziekenhuis
•
Kosten uitval mantelzorger uit arbeidsproces niet in te schatten

Download Report