Duurzamer
werfbeheer
Effecten van de werf op het milieu
Leefmilieu Brussel
BODEMBESCHERMING
Sébastien BREELS
MATRIciel
Doelstellingen van de presentatie
●
Meedelen wat de belangrijkste reglementeringen zijn
inzake bodembescherming op bouwwerven
●
De voornaamste activiteiten overlopen waar
bodemdegradatie tijdens de bouw van een gebouw bij
komt kijken
●
Pistes aanreiken om de overlast van de werf op de
bodem te verminderen
Opmerking:
Interventie ‘BODEM’ in parallel brengen met de interventie ‘LUCHt
& WATER’? Alsook ‘GEVAARLIJK AFVAL’
2
Plan van de uiteenzetting
●
Herinnering: belangrijkste reglementeringen in het BHG
●
Aandachtspunten voor bodembescherming vóór en
tijdens de werf
►
Aspecten met betrekking tot bodemverontreiniging
› in verband met bouwactiviteiten (bv. brandstofverliezen/wegvloeien van
gevaarlijke producten/zuur water, enz.)
►
Aspecten met betrekking tot de intrinsieke kwaliteit van de
bodem
› In verband met bodembewerkingsactiviteiten (bv. afgraven grond/beheer
van grond in wacht/bodembescherming, enz.)
3
Herinnering: belangrijkste reglementeringen
●
Risicoactiviteiten en bodems opgenomen in de inventaris van
verontreinigde bodems
►
2009-03-05 Verordening inzake het beheer en de sanering van
verontreinigde bodems (update 2011)
Er moet een erkenning van de toestand van de bodem worden uitgevoerd door een
persoon die bevoegd is in de vakgebied "bodemverontreiniging":
› 1° bij een ongeval dat de bodem of het grondwater heeft verontreinigd of toevallige
ontdekking van een dergelijke verontreiniging
› 2° vóór elke vervreemding van zakelijke rechten op een grond waarop een
risicoactiviteit werd of wordt uitgevoerd en vóór elke overdracht van de
desbetreffende milieuvergunning
› 3° vóór elke nieuwe risicoactiviteit op een site (opgenomen in het BBHR van
17/12/2009 of onder
http://www.bruxellesenvironnement.be/Templates/Professionnels/informer.aspx?id=32668
› 4° vóór elke activiteit op het grond die werd geïdentificeerd als vervuild of waarvoor
er sterke aanwijzingen van vervuiling bestaan volgens de inventaris
› 5° na de uitbating van een risicoactiviteit
4
Herinnering: belangrijkste reglementeringen
●
Ontdekking van bodemverontreiniging tijdens de uitvoering van
uitgraafwerken
►
2009-03-05 Verordening inzake het beheer en de sanering van
verontreinigde bodems (update 2011)
Een erkenning van de toestand van de bodem moet gebeuren op percelen die de grond
afbakenen waar deze ontdekking werd gedaan, binnen een door het BIM vastgestelde
periode
De erkenning van de staat van de bodem is ten laste van:
› de persoon die de uitgraafwerken doet of
› namens wie deze werken worden uitgevoerd of, bij gebreke daaraan,
› de houder van zakelijke rechten
Administratieve procedure bepaald door hetzelfde besluit en terug te vinden via:
http://www.bruxellesenvironnement.be/Templates/Professionnels/niveau2.aspx?maintaxid=11673&ta
xid=11673
5
Herinnering: belangrijkste reglementeringen
●
Wanneer moet men een prospectieve bodemstudie doen?
►
Als exploitant van een risicoactiviteit of als aanvrager van een
milieuvergunning:
1 - In geval van een risicoactiviteit, studie uit te voeren
› Vóór de beëindiging van de activiteit
› Vóór de overdracht van de milieuvergunning voor de activiteit
› Vóór de toekenning van een verlenging van de milieuvergunning voor deze activiteit
2 - In geval van een milieuvergunningaanvraag of verlenging van een
milieuvergunning voor een risicoactiviteit
3 - In geval van een aanvraag van een milieuvergunning, zelfs zonder
risicoactiviteit, voor een grond die is opgenomen in categorie 0 van de
bodeminventaris en als de beoogde installatie:
› een uitgraving omvat
› van die aard is dat ze een eventuele latere behandeling van de verontreiniging
belemmert
6
› van die aard is dat ze de blootstelling van mensen/het milieu aan het risico verhoogt
Herinnering: belangrijkste
reglementeringen
►
Karakterisering van de bodems volgens 2009-12-17 - BBHR tot
vaststelling van de interventienormen en saneringsnormen
Categorie 0: potentieel verontreinigde percelen
Categorie 1: niet-verontreinigde percelen
Categorie 2: licht verontreinigde percelen zonder risico
Categorie 3: verontreinigde percelen zonder risico
Categorie 4: verontreinigde percelen die momenteel worden onderzocht of behandeld
7
Herinnering: belangrijkste reglementeringen
●
Hoe weet ik of mijn grond is opgenomen in de inventaris van de
bodemtoestand?
VIA kaart van de bodemtoestand: Identificatiefiches van elk perceel dat is
opgenomen in de inventaris met gedetailleerde informatie (Informatie wordt slechts ter
info gegeven!)
VIA aanvraag van een bodemattest bij het BIM:
› Enige volledige document
› Enige officiële en verplichte document om een grond te verkopen of een
risicoactiviteit over te dragen
Tool: Kaart van de bodemtoestand:
http://geoportal.ibgebim.be/webgis/inventaire_sol.phtml
Aanvullende informatie:
http://www.bruxellesenvironnement.be/Templates/Professionnels/informer.aspx?id=33584
8
Herinnering: belangrijkste
reglementeringen
9
Herinnering: belangrijkste
reglementeringen
10
Herinnering: belangrijkste reglementeringen
11
Herinnering: belangrijkste
reglementeringen
●
Wie doet de erkenningsstudies van de bodemtoestand en welke
procedure wordt er gevolgd?
►
2009-12-17 - BBHR tot vaststelling van de interventienormen en
saneringsnormen
Studies via een erkende expert en volgens vastgelegde procedure:
http://app.bruxellesenvironnement.be/listes/?nr_list=EPS00011
Erkenning van de bodemtoestand:
› aan het licht brengen van eventuele bodem/waterverontreiniging omvang/aard/herkomst
› Bepaalt of het al dan niet nodig is om een gedetailleerde studie te doen volgende de
interventienorm en saneringsnormen
Gedetailleerde studie
› Als de erkenningsnormen worden overschreden
› Om de omvang en de aard van de verontreiniging te bepalen
› 3 types verontreiniging: enig (bodem - duidelijk herkenbaar - één verantwoordelijke)
/
12
gemengd (bodem - door meerdere personen in niet duidelijk identificeerbare
Herinnering: belangrijkste
reglementeringen
●
Wie doet de erkenningsstudies van de bodemtoestand en welke
procedure wordt er gevolgd?
Studies via een erkend expert en volgens een vastgelegde
procedure:
Onderzoek van het risico:
› Voor gemengde of weesverontreinigingen
› Bepaald naargelang het risico voor de volksgezondheid (blootstelling van mensen)
en het milieu (ecosystemen/verspreiding naar naburige gronden, enz.)
Project voor risicobeheer:
› Voor gemengde of weesverontreinigingen
› Bepaalt de wijze en het type toe te passen uitvoering voor de reiniging
› Bepaald op basis van efficiëntie/kostprijs/uitvoeringstermijn/impact op milieu
› Doelstelling à het risico wegnemen tot de waarden van de saneringsnormen
Saneringsproject:
› Voor enige verontreiniging
› Saneringstechniek gebaseerd op het BATNEC-principe (Beste Available
13
Herinnering: belangrijkste
reglementeringen
●
Wie doet de erkenningsstudies van de bodemtoestand en welke
procedure wordt er gevolgd?
Studies via een erkend expert en volgens een vastgelegde
procedure:
Saneringswerken OF risicobeheermaatregelen:
› Uitgevoerd door een geregistreerde aannemer bodemsanering
http://app.bruxellesenvironnement.be/listes/?nr_list=EAS0001
› Naargelang het geval: IN-SITU-technieken (zonder uitgraving) of EX-SITU
(uitgraven en afvoeren naar een erkende stortplaats of verwerkingscentrum of
uitgraving en oppervlaktebehandeling zonder afvoer)
Eindevaluatie:
› Door verontreinigingsexpert + onderworpen aan Leefmilieu Brussel ter validatie
Eindverklaring:
› Uitgegeven door Leefmilieu Brussel na validatie van de eindevaluatie
› Valideert de naleving van de bodemverordening en de voorwaarden die zijn
vastgelegd in het saneringsproject of risicobeheerproject (naargelang het type 14
verontreiniging)
Herinnering: belangrijkste
reglementeringen
15
Herinnering: belangrijkste
reglementeringen
●
De regelgevende herinnering BODEM moet in overweging worden
genomen, naast de regelgevende herinnering WATER (cfr. presentatie
"Overlast van de werf met betrekking tot lucht en water")
16
Aandachtspunten voor
bodembescherming
Bodembescherming is meer dan één regelgevend kader in
verband met verontreiniging, of sanering…
…maar ook…
…goede praktijken om de bodems tijdens de werffase te
beschermen, en goede praktijken om de bodem te respecteren
als bron van leven en regelaar van ons milieu…
17
Aandachtspunten voor bodembescherming
●
Goede praktijken om de impact van werven te beperken: WATER/BODEM
ASPECTEN I.V.M. VERONTREINIGING
►
Beschermende maatregelen in de voorbereidings- en opvolgingsfase
van de werf
Een werfzoneplan opstellen met daarop:
› De beschermde zones
› De opslagzones voor
materialen en opslagvoorwaarden
› De opslagzones voor afval
› De opslazones voor
gevaarlijk afval
Afbakening van gevoelige zones op de site:
› Behouden vegetatie
/ zones die worden beplant
› Specifieke vochtige zones
/ beschermde zones…
18
Aandachtspunten voor bodembescherming
●
Goede praktijken om de impact van werven te beperken: WATER / BODEM
ASPECTEN I.V.M. VERONTREINIGING
Bepaling van de specifieke voorzieningen en installaties die nodig zijn voor de
bevoorrading, de opslag en het onderhoud indien er koolwaterstoffen of
gevaarlijke producten lekken(bv.: bevoorrading in een geïdentificeerde en 'beveiligde'
zone/waterdichte zone/aanwijzing van een verantwoordelijke voor de opslag en
behandeling van de producten)
19
Aandachtspunten voor bodembescherming
●
Goede praktijken om de impact van werven te beperken: WATER / BODEM
Plannen van de zones voor opslag en bewaring van gevaarlijke producten en gevaarlijk
afval met gepaste containers. Elk product dat het water en de bodem kan veranderen
moet afgedekt worden opgeslagen in het zone die 100% van de opgeslagen vloeistof
kan tegenhouden
Definitie van het afvoerprincipe van afvalwater (bv.: werfbarakken…)
20
Aandachtspunten voor bodembescherming
Uitvoering van de installatie van een geschikte behandeling (bv.: bezinking/neutralisatie,
...) van waswater dat cementmelk bevat (bv.: mobiele betoninstallaties…)
Werfmachines in perfecte werkstaat houden om verlies van brandstof/smeermiddel te
voorkomen.
Opslag van machines buiten de sensibele invloedszone
21
Aandachtspunten voor
bodembescherming
Aanwezigheid van het nodige materiaal om snelle interventies te beheren in geval van
accidentele verspreiding van verontreinigende stoffen
Bepalen van een was- en onderhoudszone op de werf (grote werven)
Informatieprincipe op de werf
› De gidsen voor goede praktijken en brochures ter beschikking stellen
› Communiceren over de aangenomen milieubepalingen
› Ervoor zorgen dat iedereen de bewegwijzering goed begrijpt
› Informeren over de specifieke milieurisico's van een operatie
› Regelmatig herinneren aan de toe te passen richtlijnen op de werf;
› Partnerbedrijven sensibiliseren
22
Aandachtspunten voor bodembescherming
●
Goede praktijken om de impact van werven te beperken: BODEM
ASPECTEN I.V.M. DE INTRINSIEKE KWALITEIT
►
De bodem, een levende omgeving
Al onze verplaatsingen te voet, onze gemotoriseerde trajecten, onze economische
activiteiten, onze landbouwbedrijven..., alles wordt gedaan op de grond, en niets
gebeurt zonder bodem: het is een levensruimte, de basis van alles
Naast water hangt het leven af van de bodem:
› Hij voorziet de planten van water en voedingsstoffen
› Hij herbergt tal van levende organismen
› Hij dient als een buffer en filter
› Hij regelt de watercyclus en beschermt tegen overstromingen
› Hij zuivert het water dat wordt gebruikt voor voeding
23
Aandachtspunten voor bodembescherming
●
Goede praktijken om de impact van werven te beperken: BODEM
ASPECTEN I.V.M. DE INTRINSIEKE KWALITEIT
►
Beschermende maatregelen in de voorbereidings- en opvolgingsfase
van de werf
De bodem bestaat meestal uit een biologisch actieve toplaag 'bouwland' (horizon A),
een minder rijke laag die echter zeer gevoelig is voor verdichting (horizon B) en
naargelang het geval een 'onderlaag' (horizon C)
De bescherming MOET minstens betrekking hebben op Horizons A en B
24
Aandachtspunten voor bodembescherming
●
Goede praktijken om de impact van werven te beperken: BODEM
De bovenste laag van de bodem, ook wel bodem, horizon A of
humus genoemd:
› Eigenschappen:humusrijk, goed gekoloniseerd door de wortels,
rijk aan organismen en voedingsstoffen, donkerbruine kleur.
› Dikte:15 tot 35 cm.
› Functies:plaats waar organische stoffen door levende
organismen worden omgezet in humus en voedingsstoffen voor
planten.
De ondergrond, horizon B genoemd:
› Eigenschappen:gekoloniseerd door wortels en organismen,
lichtbruine tot donkere roestkleur.
› Dikte:30 tot 80 cm.
› Functies:reservoir voor water en voedingsstoffen, bevat de
verankeringswortels
Het oudermateriaal, horizon C of moedergesteente genoemd:
› Eigenschappen:sedimenten of losse rotsen die weinig of niet
verbrokkeld zijn.
› Functies:moedermateriaal dat aan de oorsprong ligt van de
bodemvorming, watertank, kan verankeringswortels bevatten.
25
Aandachtspunten voor bodembescherming
●
Goede praktijken om de impact van werven te beperken: BODEM
Belang van de uitgraving en afzonderlijke opslag van de twee bodemlagen
Het inzaaien van de afzettingen kan worden voorzien om:
› De kwaliteit en de biologische activiteit van de grond te handhaven
› Oppervlakte-erosie te voorkomen
› Stof te verminderen
Het principe van het afgraven en vervangen van de grond moet het mogelijk maken om
de verzakking en verdichting van de grond te beperken om de doordringbaarheid van de
grond en het waterabsorptievermogen ervan te bewaren
Voorbeelden:
› Herhaaldelijke passages op de aanwezige bodem vermijden (voorrang aan rotatie
op de as en achteruitrijden)
- Afgraven van laag A door te
rijden op horizon A
- Afgraven van horizon B door te
rijden op horizon C
26
Aandachtspunten voor bodembescherming
●
Goede praktijken om de impact van werven te beperken: BODEM
Voorbeelden:
› Interventies tijdens regenachtige periodes verbieden
› Voorrang verlenen aan voertuigen met rupsbanden of voertuigen met minimale
bodemdruk en hoge transportcapaciteit en/of bodembescherming voorzien
› De grondafzettingszones mogen niet dienen als afzettingszones voor materieel,
materialen of als doorgangszone voor mensen of voertuigen
Bepaling van maatregelen om de bestaande te bewaren vegetatie en biotopen te
beschermen cfr. uiteenzetting "Beschermen & maximaliseren van de fauna en flora"
Voorbeeld:
› bij werven in ontwikkeling op een al beplante en te bewaren site
27
Aandachtspunten voor bodembescherming
●
Goede praktijken om de impact van werven te beperken: BODEM
28
Aandachtspunten voor bodembescherming
●
Goede praktijken om de impact van werven te beperken: BODEM
►
Beschermende maatregelen in de voorbereidings- en opvolgingsfase
van de werf
Er moet bijzonder opgelet worden dat het afval zich niet verspreidt op de werf
› Een afvalopslagzone met afdekking aanduiden
van containers indien nodig ('zwerfafval' vermijden!)
› Vermijden van verlies tijdens het vullen
van de containers of het ophalen
› Begraven van afval in een stortput of
vermengen in aanaardingsgrond is verboden!!!
(zelfs voor 'inert' of 'ongevaarlijk' afval!!)
Bijzondere aandacht moet worden besteed aan de kwaliteit van de uitgegraven grond
en aanaardingsgrond (indien verschillend van 'gezonde’ uitgravingsgrond)
› Bij twijfel de mogelijke vervuiling van de uitgegraven grond controleren om de
vervanging te verbieden
› Bij de aanvoer van 'externe' grond op de site controleren of deze geen vervuiling
29
bevat
Aandachtspunten voor bodembescherming
●
Goede praktijken om de impact van werven te beperken: BODEM
►
Beschermende maatregelen in de voorbereidings- en opvolgingsfase
van de werf
Bijzondere aandacht moet worden besteed aan de kwaliteit van de uitgegraven grond
en aanaardingsgrond (indien verschillend van 'gezonde’ uitgravingsgrond)
› Bij twijfel de mogelijke vervuiling van de uitgegraven grond controleren om de
vervanging te verbieden
› Bij de aanvoer van 'externe' grond op de site controleren of deze geen vervuiling
bevat
Opmerking:
Voorwaarden voor hergebruik van uitgegraven grond in het BHG:
http://documentation.bruxellesenvironnement.be/documents/IF_SOL_ConditionsTerresRemblai2
010_FR.PDF
30
Voordelen van een goed bodembeheer
►
Beschermende maatregelen in de voorbereidings- en opvolgingsfase
van de werf
Oordeelkundige hergebruik van grondmaterialen op de site verlaagt de kosten
Een correct teruggeplaatst bodem absorbeert zonder problemen het
regenwater/afvloeiend water
Daling van de risico's voor gebouwen on-site door het behoud van de
drainagekwaliteiten
Behoud van de ecologische bodemkwaliteit
Daling van de behoefte aan sproeien en bijdrage aan de daling van het
overstromingsrisico
Vrijwaring van de bodem als natuurlijke hulpbron
31
Interessante tools, websites, enz.:
●
Gids voor duurzaam bouwen:
http://guidebatimentdurable.bruxellesenvironnement.be/fr/accueil?IDC=3
●
Fiche MAN 00 – Procedure voor het beheer van het project, de werf en de
bouw
Fiche NAT00 - Valoriseren, bescherpen en ontwikkelen van het
natuurlijke milieu bij duurzaam bouwen en op het bouwperceel
BIM: milieuvergunning
http://www.bruxellesenvironnement.be/Templates/Professionnels/niveau2.aspx
?maintaxid=11669&taxid=11669
●
BIM: Verontreinigde bodems
http://www.bruxellesenvironnement.be/Templates/Professionnels/niveau2.aspx?main
taxid=11680&taxid=11680
32
Interessante tools, websites, enz.:
●
Richtlijn werf - kanton Neuchâtel (CH)
Dienst milieubescherming SCPE
www.ne.ch/environnement/construction
●
Bouwen met vrijwaring van de bodem
Federale Bureau voor milieu, bos en landschap (OFEFP)
www.environnement-suisse.ch
●
Eco-Advies - professionele ecogidsen http://www.ecoconseil.org/decouvrirnos-actions/conception-d-outils-et-de-documents/eco-guides-professionnels
●
Groene werf: http://www.chantiervert.fr/index.php
33
●
Wat u moet onthouden van de
uiteenzetting
Veel activiteiten in verband met de werf kunnen de bodem
vervuilen of aantasten:
Om de impact van deze activiteiten te beperken, is het
noodzakelijk om:
►
Een organisatieplan van de werf op te stellen met daarin alle
milieuproblemen in verband met het risico van verslechtering van
de bodem (en het water)
►
zowel het begrip verontreiniging als biologische afbraak van de
bodem in overweging te nemen (in verband met de
grondbewerking)
►
De minst vervuilende producten en technieken voor te schrijven,
terwijl de gewenste kwaliteit behouden blijft
►
De verschillende beroepen informeren over en sensibiliseren voor
de milieuproblematiek en de genomen maatregen op de werf
34
Contact
MATRIciel s.a.
Sébastien BREELS
Projectmanager & milieupool
Place de l’Université 25, Etg.2. 1348 Louvain-la-Neuve
: 010 / 24.15.70
E-mail: [email protected]
DANK U…
35
© Copyright 2024 ExpyDoc
