Mobiel strandlabo

Vlaamse NME-dag 2014 - Verslag sessie 8: Mobiel Strandlabo
Lesgever : Claude Willaert, Provincie West-Vlaanderen
In West-Vlaanderen organiseert de provincie dit jaar voor de 18de maal de “Week van de Zee” in samenwerking met
de kustgemeenten, verenigingen en bezoekerscentra. Het is de bedoeling om het mobiel strandlabo te gebruiken
voor het grote publiek en voor leerlingen van de derde graad basisonderwijs en eerste graad middelbaar onderwijs.
Met het karretje kan naar de mensen toegegaan worden, het kan ontleend worden door een gids wanneer het een
geschikt moment is om op het strand aan de slag te gaan. Voordelen van het mobiel strandlabo :
-
Voor het ruime publiek is het een zeer toegankelijke manier van deel te nemen aan de activiteit.
Het karretje is goed verplaatsbaar.
o Met de auto : de stang kan afgenomen worden en het past in de kofferruimte.
o Met de fiets, het is een aanhangwagentje. Tevens is het mogelijk op het zand te rijden.
-
Onderzoek en natuur kunnen op dezelfde plaats doorgaan.
De voornaamste onderdelen van het mobiel strandlabo is een fietsbagagekar, een opvouwbaar picknicktafel met
vier plooibare stoeltjes, 2 microscopen en heel wat educatief materiaal zoals loeppotjes, planktonnetten,... . Met dit
materiaal kunnen eenvoudige veldwerkopdrachtjes uitgevoerd worden op het strand, bij voorkeur bij laagwater. De
begeleiders kunnen per fiets met het lab tot op de dijk rijden. Het karretje kan je met wat licht trek- en sleurwerk
door het mulle zand op het nat strand krijgen. Daar wordt het lab opgezet, samen met de nieuwsgierigen of de
groep. De opdrachtjes kan je samenvatten in 5 thema’s: zand, zout, plankton en het leven van de zeepok,
microplastics en eutrofiëring.
Zand
Iedereen zoekt 5 verschillende soorten schelpen aan het strand. De gids voorziet 6 plaatsen, de schelpen worden
gesorteerd per vorm en bij de 6de plaats komen de schelpen die niet bij de andere passen. Aan de hand van een spel
, de groep wordt in 2 gedeeld, er wordt een balletje gegooid door de deelnemers en de soort die geraakt wordt moet
de groep determineren met behulp van een strandzoekkaart. Ook wordt de binnenkant van de schelp bekeken : de
mantelbocht – mantellijn- linker of rechter schelp.
Zand hebben de strandbezoekers nog nooit onder
de loep gezien, laat staan onder een microscoop. Als je zand vergroot bekijkt, dan begrijp je beter waar de oorsprong
ervan ligt.
Om de gevolgen van de verzuring van de oceanen uit te leggen gaan we het dunste schelpje die we op het strand
vinden, in een potje met azijn onderdompelen. De belletjes die ontstaan, verraden dat de schelp langzaam maar
zeker oplost!
Zout
Proef : je neemt 3 aardappelen en legt 1 in zoet water, 1 in zeewater en 1 in zeewater met een flinke scheut zout
erbij. Als de aardappel gaat drijven, dan zit er voldoende zout in je water om vis te pekelen. Zo kunnen we uitleggen
dat er in de Noordzee ongeveer 30g zout per liter zeewater zit, maar in de Dode Zee, waar mensen van zelf
bovendrijven er 10x zoveel zout in opgelost is.
Plankton en het leven van de zeepok
Plankton, meestal onzichtbaar voor het menselijk oog. Maar, o zo belangrijk in het ecosysteem van de zeeën en
oceanen. Met 2 planktonnetjes, die je kunt monteren op telescopische stokken, gaan we op planktonjacht. De
vangst bestuderen we onder de 2 microscopen die op LED verlichting en herlaadbare batterijen werken.
Proef : Zeepokken kan je uit hun kot lokken door opgeloste visbouillon toe te voegen in een aquarium. Verbazend
hoe ze reageren op die visbouillon.
Verslag sessie 8
Pagina 1
Plastics
Probleem : aan zee is veel “zichtbaar” plastiek, maar er is ook het probleem van de ‘micro-plastics’, deze zitten ook
in onze zee maar zijn met het blote oog niet zichtbaar. Onderzoek heeft aangewezen dat er per kilogram zand 160
kleine stukjes plastiek aanwezig zijn.
Zeewater bevat 35 gram zout per kilogram water. In de dode zee is dit 10x meer. Bedoeling is de dichtheid zodanig
te verhogen zodat het zand beneden blijft en het plastic naar boven komt. Er wordt een metalen emmer genomen,
zand in gedaan van langs de vloedlijn en een kilogram zout toegevoegd. Alles wordt goed gemengd en 2 uur aan de
kant geplaatst. Na 2 uur komen de micro-plastics naar boven. Het water wordt door een zeef gegoten en in de filter
blijven de plastics zitten. De filter wordt onder de microscoop geplaatst om dit te bekijken. Door het gebruik van
tandpasta en scrubs komen Micro-Plastics in het afvalwater in onze zee terecht. Ook de problematiek van zichtbaar
plastiek wordt aangekaart : bv. Door restanten van visnetten raken zeezoogdieren hierin verstrikt en stikken ze.
Zeevogels denken dat drijvend plastiek voedsel is en eten dit op, bij onderzoek van de Noordse Stormvogel hebben
95% tot 98% van de slachtoffers plastiek in hun maag.
Eutrofiëring
De laatste proef is bedoeld om de mensen duidelijk te maken dat ook zij een invloed hebben op de waterkwaliteit
van de Noordzee, ook als ze in het binnenland wonen. Via rivieren spoelen heel wat nitraten naar zee. Die zijn mee
verantwoordelijk voor de explosie van algenbloei in het voorjaar. We gaan dus zeewater testen op haar
nitraatgehalte. Deze test gaan we vergelijken met een staal zeewater die we sterk gaan vervuilen met nitraten. De
vervuiling gebeurt met chemische meststoffen die in tuinen wordt gebruikt. De deelnemers kunnen op die manier
niet ontkennen dat chemische meststoffen een negatieve werking hebben op de waterkwaliteit, niet alleen in de
rivieren bij hen thuis, maar uiteindelijk ook in zee.
Verslag sessie 8
Pagina 2

Download Report