NOVEMBER
2014
Informatiekrant van het Bisdom Rotterdam s www.bisdomrotterdam.nl s jrg. 41 s nr. 4
Aan de slag
Er gebeurt veel in de parochies en
het bisdom. De vaste activiteiten vinden weer plaats - en er wordt werk
gemaakt van nieuwe initiatieven.
© Peter
van
Mulken
Als vervolg op het Jaar van Daden van
Liefde wordt een begin gemaakt met
het Laurentiusjaar.
De patroon van het bisdom kan gelovigen helpen antwoord te vinden op de
uitdagingen en vragen van deze tijd.
‘In het leven van de heilige diaken
Laurentius komen geloof en daden van
liefde op inspirerende wijze bij elkaar’,
aldus bisschop Van den Hende.
De start van het themajaar wordt
gegeven op 15 november, met de
eucharistieviering waarin vier mannen
de wijding ontvangen.
Ook in de steden en dorpen van
het bisdom gebeurt van alles. Kijk
maar eens naar de Mariakapel die
vrijwilligers in Oude-Wetering eigenhandig bouwden. Of het predicaat
van fairtrade-parochie, dat de katholieke gemeenschap van Pijnacker mag
voeren. In het Westland is een nieuwe
jongerengroep van start gegaan.
Andere zaken gaan “als vanouds”,
gelukkig maar. Zo is er de Adventsactie,
die in de parochies gevoerd gaat
worden en hopelijk tot een mooi
resultaat leidt in de vorm van substantiële bijdragen voor tien bijzondere
projecten die door Adventsactie zijn
geselecteerd.
Iets dat van alle tijden is: de bedevaart.
De parochies in Rotterdam organiseerden een bedevaart, dit keer niet
Uitkijken
Raam
In de Rotterdamse kathedraal vindt u een indrukwekkend Laurentiusraam
van de Voorburgse glazenier Henk Asperslagh. Op de foto een fragment
van het raam, waarop het sterven van de heilige wordt verbeeld. H. Laurentius
stierf op 10 augustus 258 de marteldood.
naar een Frans of Duits pelgrimsoord,
maar naar bijzondere plekken met een
katholieke betekenis dicht bij huis,
in Brabant, Limburg en Vlaanderen.
Twee deelnemers delen in deze
Tussenbeide hun ervaringen.
Jan Maasen onderzocht de kerkelijke
armenzorg door de eeuwen heen en
zag dat er veel is veranderd, maar ook
dat er altijd mensen nodig zijn die
zich inspannen voor hen die het veel
minder hebben.
Wijdingen in Rotterdam
© Peter
van
Mulken
Vier mannen ontvangen op 15 november de wijding.
Bisschop Van den Hende zal door handoplegging en
gebed Jos van Adrichem, Iwan Osseweijer en Bertran van
Paassen tot diaken wijden, en Bouke Bosma tot priester.
De plechtigheid in de Rotterdamse kathedraal is een
bijzonder moment op de levensweg van de vier. Van
Adrichem en Osseweijer zullen na hun wijding als
diaken aan het werk gaan in parochies van het bisdom;
Van Paassen volgt zijn roeping die hem in de nabije
Ook al draaien de werkzaamheden in
de Kerk op volle toeren, het nieuwe
kerkelijk jaar moet formeel nog starten.
Dat begint op 30 november, op de
eerste zondag in de Advent. Een mooi
gegeven: vanaf dan kijken we in de liturgie en in ons hart uit naar de komst van
Christus. Wat zouden onze inspanningen immers voor zin hebben zonder de
Zoon van God in ons midden!
De redactie
toekomst tot het priesterschap zal brengen. Bosma werd
in juni diaken gewijd en zet nu de stap om als priester
de Kerk te gaan dienen. Ook zij gaan werken in de parochies. Hun roepingsverhalen vindt u op pag 10 en 11
van deze Tussenbeide.
De wijding vindt plaats op zaterdag 15 november. De
eucharistieviering bij gelegenheid van de wijdingen
begint om 11.00 uur in de HH. Laurentius en Elisabeth
Kathedraal, Mathenesserlaan 305 in Rotterdam.
Eenieder is van harte uitgenodigd om de plechtigheid
mee te vieren. Na de viering is er gelegenheid de nieuwe
diakens en priester en elkaar te ontmoeten.
INHOUD
Diaconie niet van gisteren 4
Samenwerking met Allerzielen 5
Desiree Bühler maakt kwartier 6
Op weg naar vormsel 7
Geloof delen 8
Wijdelingen stellen zich voor 10-11
Bisschop in Delft
2
Kaskazini 25 jaar 4
Rotterdam op bedevaart 9
Adventsactie voor Bethlehem 14
nummer 4 • 2014
1
Week van het Katholiek Onderwijs
Bisschop viert feest met basisscholen in Schiedam
“Onderwijs geven is een talent; als leraar openstaan voor de kinderen die aan je
zijn toevertrouwd, ervoor gaan en steeds opnieuw de ruimte in je hart hebben
om hen iets te leren. SIKO doet dat nu 125 jaar. Ik ben blij dat ik dat vandaag
met u mee mag vieren.” Dit zei Mgr. Van den Hende op vrijdag 3 oktober bij het
125-jarige jubileumfeest van SIKO in Schiedam.
het Katholiek Onderwijs wil een stimulans zijn voor bestuurders, schoolleiders,
directeuren, docenten en leerkrachten
om stil te staan bij de katholieke identiteit van de school.
Daar vierde de bisschop van Rotterdam
in de H. Liduina basiliek mee met de
elf bij SIKO aangesloten basisscholen.
De viering vond plaats aan de vooravond van de Week van het Katholiek
Onderwijs. Deze duurde van maandag 6
oktober tot en met vrijdag 10 oktober.
Lesbrief
Week van het Katholiek Onderwijs
De ‘Week van het Katholiek Onderwijs’
werd dit jaar voor de eerste keer
gehouden. Het is een initiatief van de
Nederlandse Katholieke Schoolraad
(NKSR) in samenwerking met de
Nederlandse bisdommen. De Week van
Voor deze Week werd een lesbrief
gemaakt (zie www.nksr.nl), die in
het bisdom Rotterdam positief werd
ontvangen.
Bas Dumoulin is beleidsondersteuner
identiteit van de Rotterdamse Vereniging
voor Katholiek Onderwijs (RVKO). Hij
merkt op dat het materiaal een duidelijk
katholieke inslag heeft, met leerdoelen
die voor alle kinderen waardevol zijn,
ook als zij een andere achtergrond
hebben. Michael Westdijk, directeur van
de Mgr. Bekkersschool in Spijkenisse,
zegt dat zijn leerkrachten gemotiveerd
zijn om de lesbrief te gebruiken: het
materiaal is overzichtelijk en sluit goed
aan bij de lespraktijk.
Werkbezoek RK Stadsdiaconaat
Door het jaar heen brengt de bisschop Van den Hende enkele malen een
diaconaal werkbezoek vanwege de sociale leer van de Kerk. Geloof en liefde
horen bij elkaar, en geïnspireerd door het geloof gaat het in de sociale leer
van de Kerk, in ons sociaal en diaconaal handelen, om ‘een beschaving van
liefde’ gebaseerd op het liefdesgebod van de Heer: “Dit is mijn gebod dat gij
elkaar liefhebt, zoals Ik u heb liefgehad” (Joh. 15, 12).
Ondertussen werkt de diaconie in
Delft. Vooral via mond-tot-mond
reclame weten mensen de weg naar
de kerk te vinden. En aan de andere
kant helpen vele mensen mee, die
Samenwerking en oecumene
Mulken
De relatie met de gemeentelijke
overheid is goed, en er wordt samengewerkt met de protestanten en
met andere partners. “We hebben
hetzelfde probleem voor ogen, we
zien dezelfde nood,” benadrukt
Jan Lamberts. “Over de werken van
barmhartigheid kun je het alleen
maar eens zijn.” Of, zoals de bisschop
signaleert: “De Katholieke Kerk is in
onze regio geen meerderheid, maar
een interessante minderheid en we
staan open voor samenwerking. Als
van
In de tien jaar dat het Stadsdiaconaat
bestaat, breidde de Voedselbank,
in 2007 zelfstandig geworden, haar
aanbod uit van zes plastic tassen in het
begin naar 400 pakketten per week nu.
De verwachting is dat dit er over een
jaar 500 zullen zijn. Na de Voedselbank
ontstonden weer andere initiatieven, zoals een ‘Non-food bank’, voor
mensen die spullen nodig hebben voor
hun woonplek en die niet kunnen
kopen. Ook is er een ‘Vakantiebank’
om in de zomer een paar dagen vakantie, een weekendje weg of een uitstapje
mogelijk te maken voor mensen die
klant zijn bij de Voedselbank of die
om andere redenen geen geld hebben
voor vakantie.
Groot bereik
iets willen doen voor een ander.
De Voedselbank werkt samen met
lokale leveranciers, zoals telers uit
het Westland. En regelmatig worden
samen met scholen en kerken
inzamelingen gehouden bij supermarkten. Ook Diaconaal Centrum de
Jessehof heeft een groot bereik. Als
inloophuis is het een plek waar iedereen terecht kan die behoefte heeft
aan gezelschap en een luisterend oor.
© Peter
Zo bracht de bisschop op donderdag
9 oktober een bezoek aan het ‘RK
Stadsdiaconaat Delft en Omstreken’.
Gastheer was diaken Jan Lamberts. De
bisschop sprak met de bestuursleden
heer Jo Berkhoff en mevrouw Anita
van Velzen en had daarna een ontmoeting met vrijwilligers en bezoekers
van interkerkelijk diaconaal centrum
de Jessehof. Aansluitend bracht de
bisschop een bezoek aan het distributiecentrum van de Voedselbank.
het gaat om cohesie in de samenleving, zijn we als kerkgemeenschap
een instantie die daar mede voor kan
zorgen.”
GEKNIPT
2
nummer 4 • 2014
Dag van de mantelzorg
een kaars van de parochie
die aangestoken wordt als er
in de klas gebeden wordt.
De kerken van de parochiefederatie Sint-Franciscus, tussen
duin en tuin, besteden aandacht
aan mantelzorgers. Op 10
november houden zij op de “Dag
van de mantelzorg” een avond
in basisschool ‘t Startblok in
Honselersdijk. Centraal staat
de vraag: wat kunnen we als
kerkelijke vrijwilligers betekenen voor de mantelzorgers?
Het programma begint om
half zeven met een lampionnenoptocht vanuit ’t Startblok
In Kaag en Braassem is er op
14 december een herdenking
van alle overleden kinderen, in
het kader van Wereldlichtjesdag.
In de Petruskerk in
Roelofarendsveen worden
liederen gezongen, verhalen
verteld, gedichten voorgelezen
en kaarsjes aangestoken bij de
foto’s van overleden kinderen.
‘We willen de mensen in Kaag
en Braassem die een overleden
kind of kleinkind hebben, vragen
of ze een gedicht of ervaring
over “Troost” willen delen met
lotgenoten’, zo luidt de oproep
in het blad Samenstromen.
Mulken
Wereldlichtjesdag
van
De katholieke Egbertusschool
in Vianen heeft de traditie om
twee maal per jaar vieringen
in de kerk te houden. Dit keer
was het thema van de openingsviering “Samen bouwen
aan een nieuw schooljaar”.
Ter voorbereiding hadden de
kinderen een “bouwsteen” en
een woord meegekregen. ‘Deze
woorden, bijvoorbeeld respect,
liefde, veiligheid, vertegenwoordigen de kernwaarden van
de school, aangevuld met het
woord dat ons samenbrengt in
de kerk, namelijk “geloof”. (..)
In de openingsviering komen we
samen rondom Jezus en bidden
wij met elkaar om kracht en
zegen over dit nieuwe schooljaar.’ Om de verbondenheid van
school en kerk te symboliseren
heeft iedere groep op school
© Peter
Openingsviering
door Honselersdijk, met een
korte afsluiting in de parochiekerk OLV. van Goeden
Raad. Om acht uur begint de
bijeenkomst in de aula van ’t
Startblok, waarin de deelnemers
zich verdiepen in de bijbelse gronden voor mantelzorg,
gevolgd door informatie over
mantelzorg en over de ondersteuning van mantelzorgers
door overheid en vrijwilligers.
Ursulapenning
Dat het maken van een parochieblad een dankbare klus
kan zijn, bleek in Delft. In
het Parochieblad van de SintUrsulaparochie is te lezen hoe
Kees Lansbergen onderscheiden wordt. Hij kreeg als eerste
de Ursulapenning, in het leven
geroepen om parochianen
aan te moedigen “om nieuwe
wegen in te slaan”. ‘Hij wil het
missionaire karakter van de
parochie en de levendigheid van
de gemeenschap laten zien.’
Lansbergen kreeg de penning
voor zijn inzet voor het parochieblad. ‘Nu zes jaar geleden
is de Ursulaparochie ontstaan
uit de toen nog drie parochies.
In de parochie werden echter
parochianen verenigd van ooit
zes kerken. De parochiebladen
moesten een gezamenlijk blad
gaan vormen en het blad moest
recht doen aan de redactieleden
van de bestaande bladen. Maar
het moest ook ontwikkeling
ondersteunen van een nieuwe
Ursula-identiteit.’ Lansbergen
was blij met de onderscheiding: ‘Het maken van een
parochieblad vraagt veel tijd en
accuratesse maar vooral goede
samenwerking met elkaar.’
Voor aanwezigheid, getuigenis en dialoog
Dies Vronesteyn
Rijkdom
‘Wat zijn de kenmerken en criteria
van een katholieke theologie? Het
van
© Peter
‘In onze tijd merken we dat de samenleving en de Kerk grote veranderingen
doormaken. Trefwoorden als secularisatie, megaparochies, nieuwe evangelisatie
en Franciscus-effect verwijzen hiernaar.
De studie helpt de studenten hierover
te reflecteren en er hun plaats in te
vinden. Maar let op: ook de theologie is
in ontwikkeling. Dit wordt bijvoorbeeld
duidelijk wanneer je studieboeken over
de theologische Godsleer uit 1955 en
2005 met elkaar vergelijkt. Wat een veranderingen in die vijftig jaar van toon
en opbouw van zo’n boek!
In onze tijd wordt, wanneer men over
God nadenkt, natuurlijk uitgegaan
van de ervaringen van Abraham en
Mozes in het Oude Testament en van
de openbaring in Jezus Christus en de
ervaringen van de eerste christenen in
het Nieuwe Testament. Ook de dialoog
met bijvoorbeeld islam en hindoeïsme
spelen in recente literatuur een grote
rol. De “Internationale Theologische
Commissie” geeft adviezen aan het
Vaticaan en heeft in 2012 een interessant rapport uitgebracht met de titel:
“Theologie vandaag. Perspectieven,
principes en criteria”. Hierin wordt
nagedacht over de veranderingen in
de theologie tijdens de voorbije vijftig
jaren.’
Mulken
De vorming van de nieuwe generatie
priesters en diakens kent vier dimensies; in de opleiding wordt aandacht
geschonken aan de menselijke, de
geestelijke, de intellectuele en de pastorale vorming. Tijdens de viering van
de dies natalis van priester- en diaken­
opleiding Vronesteyn op 1 oktober, hield
dr. Kees van Vliet een voordracht over
de intellectuele en theologische vorming
van personen die zich geroepen voelen
tot het priesterschap of het diaconaat.
Van Vliet is priester in de parochie
van Zoetermeer en geeft colleges aan
opleidingen in Utrecht en Vogelenzang.
Hieronder - in zijn eigen woorden - een
samenvatting van zijn voordracht.
Links inleider Kees van Vliet pr
document noemt er zestien en gaat
onder meer in op “Het primaat van
Gods Woord”, de “Trouw aan de
apostolische traditie” en “Wetenschap
en wijsheid”. Ik ben ervan overtuigd
dat colleges Theologie in de lijn van
dit document, studenten helpen om te
groeien in geloof, om hun roeping uit
te zuiveren, om zich voor te bereiden
op hun latere dienstwerk in Kerk en
samenleving.
Een studie Theologie voert in, in de
diepte van het katholieke geloof. Het
biedt de student brede vergezichten en
laat hem of haar de schoonheid van het
katholieke geloof inzien. Zo’n studie
verrijkt het leven van de studenten
en helpt hen om later medemensen
en medegelovigen bij te staan, opdat
ook zij het geloof in Christus als een
rijkdom kunnen gaan ervaren.’
Vier aspecten
‘Natuurlijk dient de studie Theologie
in de persoon van de geroepene geïntegreerd te worden met de andere
drie aspecten van de vorming. Dus
de persoonlijke, de geestelijke en de
pastorale vorming. De priester- en
diakenopleiding probeert jongere en
oudere mensen hierbij te begeleiden.
Zo kunnen zij uitgroeien tot personen
die in staat zijn tot “presence - witness
- and dialogue”, zoals een jezuïetenprofessor uit Indonesië het onlangs
noemde. Hiermee wordt bedoeld:
christenen en ambtsdragers dienen als
gelovigen in onze samenleving present
te zijn (presence), zij dienen door hun
woorden en hun daden getuigenis af
te leggen van de verrezen Christus en
de waarden van het evangelie (witness)
en zij dienen in staat te zijn tot gesprek
en dialoog met mensen die anders
denken en geloven (dialogue)”. De
theologische vorming is zo een belangrijke ondersteuning voor wie priester
of diaken wil worden. Ja, het is een
boeiende studie voor allen die als professional of vrijwilliger in de Kerk aan
de slag willen gaan.’
van
© Peter
De Rotterdamse kathedraal bezit een indrukwekkend
Laurentiusraam van de Voorburgse glazenier Henk
Asperslagh. Het is aangebracht in november 1951 in
het transept. Het raam is verdeeld in vier segmenten
plus een randschrift en toont fragmenten uit het
leven van Laurentius,
Aan de linkerkant zien we paus Sixtus II, die al na
een eenjarig pontificaat als martelaar stierf, drie
dagen voor Laurentius. De paus overhandigt hier aan
zijn in rode dalmatiek geklede aartsdiaken een buidel
met geld, omdat het de taak van een diaken is de
gelden te beheren met name ter ondersteuning van
de armen.
Aan de rechterkant krijgt hij tijdens zijn
diakenwijding van dezelfde paus een kelk, omdat
een diaken tijdens de eucharistie assisteert.
Bovenaan ziet u Laurentius de armen helpen en hij
staat dit nota bene in Rotterdam te doen, in onze
tijd. Immers: naast hem is duidelijk de bekende toren
Mulken
Laurentiusraam
in de kathedraal
Rector Wim Bakker was voor het
laatst de gastheer op de ‘verjaardag’ van Vronesteyn, centrum
voor priester- en diakenopleiding
van het bisdom Rotterdam. Op 1
oktober heette hij de genodigden
van harte welkom op het Diesfeest. Per 1 januari wordt hij als
rector opgevolgd door Walter
Broeders, pastoor in de HH. Clara
en Franciscusparochie.
De Dies-rede werd uitgesproken
door Kees van Vliet (zie hiernaast).
Rector Bakker bedankte iedereen
met wie hij heeft samengewerkt
of anderszins te maken heeft
gehad in de lange tijd die hij
aan Vronesteyn verbonden was.
Twintig jaar geleden begon hij
daar als spirituaal en sinds twaalf
jaar is hij rector. Ook sprak hij
zijn dank uit aan iedereen die
Vronesteyn door hun gebed en
financiële bijdragen mogelijk hebben gemaakt. Verder zei hij: ‘Waar
het hart van Vronesteyn echt van
gaat kloppen, is het ogenblik dat
een persoon zich komt oriënteren op het priesterschap of het
diaconaat. Er worden momenteel
met twee personen oriënterende
gesprekken gevoerd.’
Op Vronesteyn zijn momenteel
zes priesterstudenten en acht
diakenstudenten; één persoon
is verbonden met Vronesteyn
door deel te nemen aan enkele
onderdelen van het vormingsprogramma. Bakker: ‘Een feestelijk
hoogtepunt waar het hart van
Vronesteyn dankbaar voor gaat
kloppen, is de wijding van vier
personen in de kathedraal van
Rotterdam op 15 november van
dit jaar.’ Bouke Bosma wordt
priester gewijd, Bertran van
Paassen transeunt diaken en Jos
van Adrichem en Iwan Osseweijer
permanent diaken. Interviews met
hen vindt u op pagina 10 en 11.
Bakker bedankte de aanwezigen
met de toezegging “in gebed
altijd verbonden te blijven met de
diaken- en priesterkandidaten van
Vronesteyn”. ‘Dat zij de Goede
Herder blijven navolgen als diaken
of priester in ons bisdom.’
van de Grote of Sint-Laurenskerk te zien, alsmede
hedendaagse bouwwerken, terwijl de mensen modern
gekleed zijn. Een aanduiding van de kunstenaar, dat
Laurentius voor de Kerk meer is dan een figuur uit de
historie.
Hij is op 10 augustus in het jaar 258 ter dood
gebracht door verbranding op een rooster, wat u in
het middendeel heel groot ziet uitgebeeld. Onder
het martelwerktuig zijn realistisch de vlammen
weergegeven die het rooster moeten verhitten.
Dat rooster is inmiddels zijn herkenningsattribuut
geworden. Op de achtergrond kunt u Rome zien
liggen, de stad waar hij woonde en begraven is.
In het midden is het wapen van onze bisschopsstad
Rotterdam afgebeeld.
In een randtekst wordt een der Zaligsprekingen op
onze patroonheilige toegepast: “Zalig die hongeren
en dorsten naar de gerechtigheid, want zij zullen
verzadigd worden.”
Tom Remken,
gids/rondleider in de kathedraal
nummer 4 • 2014
3
Diaconie in een lange traditie
Jan Maasen, medewerker Diaconie van Bisdom Rotterdam, heeft een sabbats­
periode benut voor onderzoek naar de geschiedenis van de kerkelijke armenzorg. Hij wilde materiaal verzamelen voor de ontwikkeling van stadspelgrimages langs plekken die in verleden en heden een rol spelen voor diaconie.
Naarmate de steden en het aantal
armen groeiden, ontstond er een veel
complexer stelsel van armenzorg. De
overheden gingen de armengoederen onder hun toezicht nemen. Zij
vertrouwden de zorg hiervan toe aan
aparte functionarissen. Die werden
“Heilige Geestmeesters” genoemd,
omdat de Heilige Geest gezien
werd als de inspiratiebron voor de
naastenliefde. Ook waren er toen
al armen, die zich schaamden voor
hun toestand en niet openlijk wilden
bedelen. Zij kregen hun voedselpakket
thuisbezorgd door speciale “huiszittenmeesters” of “aalmoezeniers”.
Naast deze hulp aan individuele
behoeftigen werden ook heel wat
voorzieningen voor armen in groepsverband opgericht. De gasthuizen van
de kloosters en parochies vervulden
aanvankelijk alle functies tegelijk:
ze boden logies voor pelgrims en
reizigers, verzorgden zieken, boden
huisvesting aan ouderen, vingen wezen
op, verzorgden mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking
en boden logies voor maximaal drie
nachten aan daklozen en reizigers.
In de loop der tijd werden instellingen voor speciale doelgroepen
opgericht, bijvoorbeeld aparte pesthuizen of leprozerieën buiten de
stad, om besmetting te voorkomen.
Stadsbesturen stichtten passantenhuizen aan de stadsrand om zwervende
bedelaars uit de stad te houden.
Maar de meeste instellingen werden
gesticht door particulieren: vorsten,
vooraanstaande burgers, rijke kinderloze echtparen of alleenstaanden. Of
ze verenigden zich voor dit doel en
vormden een broederschap. De sociale
kaart van een Middeleeuwse stad was al
aanzienlijk.
Zo zelfs, dat in de zestiende eeuw
stemmen opkwamen om alle armenzorg te centraliseren onder de hoede
van de stedelijke overheid en het
bedelen tegen te gaan door werk te
verplichten.
4
nummer 4 • 2014
Na de Reformatie werd de
Gereformeerde kerk de bevoorrechte
kerk. De kloosters, gasthuizen en
armenfondsen werden gesloten of
overgenomen. De stedelijke overheid zag hier kansen om meer greep
te krijgen op de armenzorg. De
Gereformeerde kerk richtte de diaconie op om haar eigen lidmaten te
bedelen. In de Gouden Eeuw zie je
drie modellen voor de armenzorg:
het Amsterdamse model ging uit van
een strikte scheiding tussen kerkelijke
en stedelijke armenzorg. De verschillende kerkgenootschappen zorgden
voor de eigen armen. De stad voor
alle anderen. Aanvankelijk konden
de rooms-katholieken hun armenzorg
alleen via particulieren regelen. Het
Sint Laurensfonds in Rotterdam is uit
zo’n initiatief (“de Gemeene Beurs”)
voortgekomen. Pas veel later kreeg
men toestemming om rechtspersonen op te richten en erfenissen te
aanvaarden.
Het Delftse model ging uit van
samenwerking tussen de stedelijke
armenzorg en de gereformeerde diaconie. Er was één orgaan, de Kamer
van Charitate, die iedereen hielp. Wel
mochten de katholieken hun eigen
geloofsgenoten bedelen.
Het platteland kende zijn eigen ontwikkelingen. De armoede was vaak
minder schrijnend dan in de stad.
Soms volgde men het Amsterdamse
model. In Haastrecht bedeelde de
gereformeerde diaconie haar eigen
leden en de Heilige Geest de niet-gereformeerden. In andere plaatsen
hing de vorm af van de ambachtsheer
(een soort burgemeester).
Bijstandswet
Door de verslechterende economie
werd in de achttiende eeuw het
Amsterdamse model de dominante
vorm: kerkgenootschappen zorgen
voor hun eigen leden. De overheid
ondersteunt slechts, waar de kerken
dat niet kunnen. Tot de invoering van
de Bijstandswet in 1965 zou dat het
principe blijven.
De hele lange geschiedenis van naastenzorg wordt
momenteel in beeld gebracht in
Museum Catharijneconvent. Daar is
de tentoonstelling “Ik geef om jou!” te
zien. Een rode draad daarin vormen
de werken van barmhartigheid. De
naastenliefde krijgt hierin telkens
concreet gestalte, van armendis tot
voedselbank, van gasthuis tot ziekenhuis.
Rond deze tentoonstelling worden tal
van activiteiten georganiseerd, waaronder stadswandelingen om kennis
te maken met zorgzaam Utrecht door
de eeuwen heen. Ik heb geen enkele
bemoeienis gehad met deze tentoonstelling, maar hij sluit naadloos aan bij
de thematiek van mijn sabbatsverlof.
Werken van barmhartigheid, Haarlem, 1580, Museum Boijmans Van Beuningen,
onderdeel van de tentoonstelling “Ik hou van jou” in het Catharijneconvent
Kaskazini 25 jaar
De stichting Kaskazini werd opgericht om het werk van twee
Nederlandse missionarissen te ondersteunen. Dat was in 1989. Op
zondag 28 september vierde de organisatie met onder meer een
drukbezochte viering in Noorden het 25-jarig bestaan.
Pater Roel Knaap en pater Piet
Leliveld, de twee missionarissen
met wie het allemaal begon, leven
niet meer. Maar de mensen achter
de stichting beseften dat er nog
heel veel andere initiatieven in
Afrika zijn die het ondersteunen
waard zijn. In het Ghanese dorp
Danyame werd het functioneren van een aggregaat voor een
gezondheidskliniek mogelijk
gemaakt; daarop volgde geld om
schoon drinkwater in het dorp te
krijgen en daarna de financiering
van stroomtoevoer naar het dorp.
Succesfactor is volgens Kaskazini
dat “de bevolking zelf het project
uitkiest, uitwerkt en zelf uitvoert”.
Na Ghana volgden projecten in
Kenia en Tanzania en daarna ook
weer het steunen van een project
in Soedan, het werkterrein van
Piet Leliveld.
Zodat onlangs het zilveren jubileum gevierd kon worden. In
Noorden werd een grote tent
gebouwd, met daarin bijvoorbeeld een echte Massai-hut. Maar
ook winkeltjes met Afrikaanse
producten en later ook een
tentoonstelling ten bate van
een kunstveiling. De viering op
zondag was druk bezocht en
volgens de organisatoren “grandioos”. Behalve parochiepriester
Jack Glas ging ook pater Simon
Peter Ntaiyia uit Kenia voor. De
muzikale ondersteuning was
uiteraard op Afrikaanse leest
geschoeid.
De viering vormde ook het
© Riet Spekman
Stelsel
Modellen voor armenzorg
© Catharijneconvent
Met veel plezier ben ik in de geschiedenisboeken gedoken. Mijn beeld
van de historische ontwikkeling van
de armenzorg is daardoor verdiept
en genuanceerd. Ja, het klopt, dat de
armenzorg in de Middeleeuwen is
gestart bij de kloosters en parochies.
Kloosters verschaften onderdak aan
pelgrims en andere reizigers. Uit de
opvanghuizen voor zieke pelgrims
(hospitia) ontstonden de ziekenhuizen.
Woorden als hospitaal en gasthuis herinneren ons nog hieraan.
Vanaf de twaalfde eeuw kwamen ook
de Tafels van de Heilige Geest of
Armendissen op: in het portaal van de
parochiekerk werden tafels geplaatst
waarop de gelovigen voedsel, kleding
en schoenen konden plaatsen. De
pastoor deelde die vervolgens uit aan
de armen. Soms werd er ook samen
aan tafel gegeten. De voedselbank
heeft verre voorgangers!
begin van de federatieweken van
de parochiefederatie Clara &
Franciscus in het Plassengebied.
Allerzielen in het licht
Allerzielen heeft de afgelopen decennia in Nederland in bredere kring
bekendheid gekregen. Zorginstellingen, uitvaartondernemers en kunstenaars hebben op diverse manieren herdenkingen vormgegeven.
Herdenken
In Zuid-Holland is dit fenomeen
goed zichtbaar. In verpleeghuis
Antonius IJsselmonde in Rotterdam
bijvoorbeeld, organiseert men al
sinds 1990 herdenkingsbijeenkomsten. In onder andere Leiden,
Vlaardingen en Alphen aan den
Rijn zijn herdenkingsavonden
opgezet die zijn afgeleid van het
kunstproject.
Achtergrond
Wat betekent dit alles voor de
Katholieke Kerk in Nederland? Is
er naast de nog steeds bestaande
Allerzielenviering een rol weggelegd voor de parochies? Een van
de meest interessante Allerzielenprojecten van Zuid-Holland komt
uit de koker van het Bisdom
Rotterdam: Allerzielen in ’t Licht.
Hierbij is vooral het idee om een
verscheidenheid aan kleine rituelen
aan te bieden op een gastvrij ingerichte begraafplaats. Allerzielen in
’t Licht is uiteraard niet de enige
vorm waarin parochies op een
nieuwe manier met Allerzielen
aan de slag kunnen gaan, naast de
reguliere viering. Wel is dit project
een goed voorbeeld van de kansen
die “Allerzielen nieuwe stijl” met
zich meebrengt voor parochies.
In het bijzonder gaat het dan om
de kans om samenwerking op te
zoeken met allerhande lokale partners. Parochies hebben over het
algemeen grote netwerken en flink
wat vrijwilligers.
Allerzielen-projecten mogen dan
niet meer louter katholiek zijn, het
brede maatschappelijke draagvlak
voor deze herdenkingsdag biedt
parochies wel een uitgelezen kans
om te laten zien wat ze in huis
hebben, door nieuwe verbindingen
aan te gaan en zo nieuwe mensen
aan te spreken.
William Arfman,
William Arfman is religiewetenschapper.
Hij onderzocht rituelen rond Allerzielen
en promoveerde daar in september op
aan Faculteit Katholieke Theologie van
de Universiteit van Tilburg.
van
Allerzielen in ‘t Licht wil
mensen gelegenheid geven
hun doden te gedenken, op
een individuele manier, in een
gemeenschappelijke context.
Allerzielen in ‘t Licht doet
dat vanuit een missionaire
doelstelling: het geeft gestalte
aan het gedenken van de
doden vanuit een christelijke
perspectief op de dood
(verrijzenis en nieuw leven).
Allerzielen in ‘t Licht is een
diaconaal aanbod van de
parochie aan de samenleving.
Mulken
In ‘t Licht
© Peter
In de jaren zestig was Allerzielen
een louter katholieke aangelegenheid. De afgelopen decennia is hier
echter verandering ingekomen.
Uitvaartverzekeraars organiseren
tegenwoordig speciale Allerzielenlichtjesavonden, in de zorg zijn
jaarlijkse herdenkingsbijeenkomsten haast niet meer weg te denken
en het kunstproject Allerzielen
Alom heeft navolging gevonden
door het hele land. Ook protestanten branden nu jaarlijkse lichtjes
voor hun doden.
De parochies in Leimuiden en
Oudewater hadden in 2010
de primeur. In 2011 sloten
de parochies van Voorhout
en Noordwijk zich hierbij aan.
Inmiddels is in 2014 de lijst
van deelnemende parochies
aangegroeid tot 16 locaties. In
de Matthiaskerk in Warmond
en de Antonius van Paduakerk
in Hellevoetsluis is er dit jaar
voor de eerste keer Allerzielen
in ’t Licht. Parochies die overwegen om volgend jaar ook een
‘Allerzielen in ’t Licht’ te organiseren kunnen informatie opvragen bij het bisdom Rotterdam.
Beschikbaar is ook een handleiding met een uitvoerige toelichting rond opzet en organisatie van ‘Allerzielen in ’t Licht’.
Zie: www.bisdomrotterdam.nl
Meer informatie:
pastoraledienstverlening@
bisdomrotterdam.nl
Sterven om te leven
Bisschop van den Hende: “In leven en sterven zijn wij met God verbonden. De Heer van het leven wil ons redden en Hij houdt ons vast. In het
voetspoor van de apostel Paulus mogen ook wij dat geloven. Het geloof
in God als een houvast, in leven en sterven. Op de eerste dagen van
november vieren we in de liturgie Allerheiligen en Allerzielen. Het zijn
dagen die alles te maken hebben met leven en dood. Toch zijn het geen
vieringen die somberheid uitstralen. Het gelovig optimisme mag overheersen: “Zolang wij leven, leven wij voor de Heer, en sterven wij, dan
sterven wij voor de Heer: of wij leven of sterven Hem behoren wij toe.”
(Rom. 14,8)
“In het verlengde van het Hoogfeest van Allerheiligen (1 november)
vieren wij Allerzielen (2 november). Wij gedenken alle overleden gelovigen. Maar het is niet zondermeer een dodenherdenking. Allereerst is
het een dag van gebed. We bidden voor hen die uit dit aardse leven zijn
heengegaan en nog niet bij de Heer zijn. Een bezoek aan het kerkhof.
Een viering in de kerk.
Op Allerzielen bidden wij voor onze mede-parochianen en dierbaren
die gestorven zijn. Wij willen de gestorvenen toevertrouwen aan God, de
levende Heer. Wij vragen dat ook zij, zoals de heiligen, eens mogen delen
in het eeuwig leven bij God. Door te gedenken en te bidden laten wij
zien dat we verbonden zijn met de gestorvenen. Het volk Gods van levenden en gestorvenen is één grote gemeenschap, sterk door de banden van
geloof, hoop en liefde. Aan God de Heer behoren wij allen toe. Heer,
geef hun de eeuwige rust en het eeuwig licht verlichtte hen.” (Ezra)
Start campagne
Vastenactie
Als vrijwilliger of beroepskracht actief in de Kerk dient
een mens vooruit te kijken. Ook al moet het nog
Advent worden, nu al beginnen de voorbereidingen
voor de Vastenaktie. Komende zaterdag, 8 november,
is er in Utrecht de landelijkse Startdag voor de geldwervingsactie van 2015.
De Startdag is hét ontmoetingsmoment in de voorbereiding op de komende Vastenaktie, zo stellen de
organisatoren. ‘Zoals u weet, leven we in een wereld
met overstelpende gebeurtenissen. Betrokken blijven op
elkaar, hier en wereldwijd, is dan niet altijd makkelijk.
Onmacht en onverschilligheid liggen op de loer.’ Om
in deze omstandigheden geïnspireerd te blijven, is het
belangrijk elkaar te ontmoeten.
Met de Startdag, met het thema “Waar leef jij voor”, wil
Vastenaktie een verlangen naar verbondenheid vorm
geven en mensen te helpen anderen daarin te betrekken.
‘We denken dat we sprekers hebben uitgenodigd die
opnieuw kunnen raken, motiveren en handvatten geven.’
Zo zal drs. Karin van den Broeke de bezoekers laten
ervaren hoe christelijk gedachtegoed een krachtig
middel is op weg naar sociale cohesie. Daarnaast zal in
een korte presentatie een aansprekende, andere kijk op
ontwikkelingssamenwerking gegeven worden.
Sri Lanka
Het thema van de campagne 2015 is: “Grenzeloos Samen
Leven”. We verdiepen ons in Sri Lanka en richten ons
op de werkers van de theeplantages. Het project wordt
gedragen door caritasorganisatie Setik van het bisdom
Kandy. Setik helpt de Tamil-gemeenschappen op de
theeplantages zich te ontwikkelen en uit hun isolement
te treden. Zo wordt er onder andere gezorgd voor
nijverheidsonderwijs, computertrainingen, leiderschapstrainingen en psychosociale begeleiding.
Workshops
Dit jaar zijn er twee rondes met workshops en lezingen.
Een beschrijving daarvan vindt u op I: www.vastenaktie.nl.
De Startdag is bedoeld voor iedereen die betrokken
is bij Vastenaktie: vrijwilligers, donateurs, leerkrachten en pastorale beroepskrachten. Deelname is gratis;
aanmelding kan via genoemde website. Plaats van handeling op 8 november is vergadercentrum Domstad,
Koningsbergerstraat 9 in Utrecht. Inloop van de dag is
om 09.45 uur; het programma start om 10.30 uur en
duurt tot 16.00 uur.
nummer 4 • 2014
5
Kwartiermaakster Bühler jaar aan het werk
M25: prachtig werk zorgt voor groei
Ruim een jaar is Desiree Bühler nu “kwartiermaakster” voor M25. Voor het bisdom Rotterdam
is ze beschikbaar om M25-groepen op te zetten. Ze is voor drie jaar aangesteld, dus dit is
een goed moment om een tussenbalans op te
maken. Hoe gaat het met haar werk, de groepen
en natuurlijk ook met haar zelf?
Opgewekt vertelt pastoraal werkster Desiree Bühler
over haar werk. Met vier clusters van parochies in
het bisdom heeft ze hechte contacten opgebouwd.
Die hebben ertoe geleid dat daar M25-groepen
zijn of worden opgericht. De doelgroep bestaat uit
jongeren tussen de twaalf en zeventien jaar, die
het sacrament van het vormsel hebben ontvangen
of dat binnenkort ontvangen. Door middel van
vrijwilligersactiviteiten bij minder bedeelden in
de samenleving ervaren ze wat het betekent zich
dienstbaar op te stellen. Tegelijk doen ze een schat
aan ervaring op door in groepsverband met leeftijdgenoten aan de slag te gaan. En dat allemaal
volgens het motto van Mattheüs 25 (M25): wie iets
gedaan heeft voor de minsten, heeft iets gedaan
voor Christus.
Overbodig
Desiree Bühler maakt een tevreden indruk, hoewel
het werk als kwartiermaakster een druk bestaan is. Er
komt veel bij kijken, voordat er een groep daadwerkelijk is opgericht. Haar werk moet er toe leiden, dat
ze zichzelf na een jaar tot anderhalf jaar overbodig
maakt. De eveneens nieuw gevormde leidinggroep
moet het ook zonder de kwartiermaakster kunnen
stellen.
Ze zegt: ‘Als ik begin, moet ik er zeker van zijn dat
het pastorale team M25 ziet zitten. Een parochie
moet een diaconaal gevoel hebben.’ Jongeren
van twaalf, dertien jaar voelen zich vaak geroepen
zich praktisch in te zetten, naast datgene wat ze al
geleerd hebben tijdens de catechese. ‘Voor die jonge
doelgroep is M25 ontwikkeld: praktisch, bijbels
gefundeerd, in groepsverband de handen uit de
mouwen steken.’
‘Een geniale uitvinding’, noemt Bühler het model
van M25. Het was de Delftse stadsdiaken Hans van
Bemmel die zo’n vijftien jaar geleden M25 bedacht.
Hij sprak een aantal jongeren in zijn parochie en
kende tegelijk ouderen die wel wat extra ondersteuning konden gebruiken.
Bühler: ‘Ons streven is dat M25 ook dienstig is aan
kerkopbouw.’ De website van het bisdom zegt het zó:
‘In zijn beste momenten is M25 een vorm van diaconale mystagogie: een inwijding in het mysterie van
het goed doen, in het gave-karakter van het menselijk bestaan en in de herkenning van Christus in de
mens in nood.’
Trakteren
Jarige Job. Kinderen van wie de ouders voedsel
krijgen van de Voedselbank, blijven op hun verjaardag
vaak weg van school omdat ze geen geld hebben om
te trakteren. Jarige Job verzorgt verjaardagspakketten,
zodat de kinderen op hun verjaardag zich toch op
school durven te vertonen. Ze krijgen een doos mee
met traktaties, slingers, limonade en voor henzelf een
cadeau. Bühler: ‘In één combinatie van parochies
hebben onze jongeren een eindeloze stroom van die
dozen ingepakt. Van tevoren kregen ze les aan de
hand van een budgetspel. Ze leerden dat je, ook als
je wel geld tot je beschikking hebt, altijd keuzes moet
maken. Daarna gingen ze aan de slag.’
Het werk voor M25 maakt vaak diepe indruk op de
jongeren, is de ervaring van de kwartiermaakster.
Soms kijken ze in het begin de kat uit de boom. De
mensen voor wie ze werken, worden soms een beetje
vreemd gevonden. Niet iedereen stapt bijvoorbeeld
makkelijk op ex-gedetineerden af. En koken in een
tehuis met geestelijk gehandicapte kinderen doe je
ook niet iedere dag. Evenmin als rolstoelers duwen
op een avondvierdaagse. ‘In het begin ervaren ze
het werk als spannend. Later verbinden ze het meer
met hun eigen leven. Dan realiseren ze zich dat hun
eigen oma ook in een verzorgingstehuis woont. En
krijgen ze oog voor de verkoper van straatkranten,
die ze voortaan vriendelijk groeten en niet meer zo
maar voorbij lopen.’
Desiree Bühler doet haar bijzondere taak met
plezier. ‘Het is prachtig werk, ook als je ziet dat
binnen de groepen jongeren andere jongeren ontmoeten die ook geloven. Verder is het prachtig dat
je op deze manier jongeren bij de parochie kunt
betrekken. Je ziet ze groeien in het christen zijn.’
Jan Goossensen
6
© Peter
van
Mulken
ld
© Ramon Mango
© Peter
van
Mulken
Concrete projecten waar pubers hun tanden in willen
zetten, zijn er genoeg. Er is bijvoorbeeld de Stichting
nummer 4 • 2014
Maandelijkse
ontmoeting
van bisschop
Van den Hende
en jongeren
Zondagmiddag 12 oktober vond opnieuw een
etappe plaats van de Tour of Faith. Zo’n zestig
mensen, grotendeels jongeren, kwamen naar de
St. Victorkerk in Waddinxveen voor de viering
van de eucharistie.
In het evangelie van de zondag werd een gelijkenis voorgelezen: “Het Rijk der hemelen gelijkt
op een koning die een bruiloftsfeest gaf voor
zijn zoon” (Mt. 22, 1-10). De bisschop benadrukte in de homilie dat het evangelie iedere
mens vraagt om persoonlijk ‘ja’ te zeggen tegen
de Heer en zijn evangelie, en op deze manier in
vrijheid te kiezen voor de bestemming die God
met ons leven heeft. “God heeft iedere mens
immers geschapen naar zijn beeld. Hij wacht op
een persoonlijk antwoord in geloof en vertrouwen van onze kant. Steeds opnieuw mag ieder
van ons in de eucharistieviering een stap zetten
op de weg naar het eeuwig bruiloftsmaal van de
Heer,” aldus de bisschop.
Na de eucharistie, verzorgde de bisschop in de
parochiezaal een catechese over de Bijbel als
het woord van God, gevolgd door gesprekken
in kleine groepen aan de hand van een aantal
vragen:
1. Lees jij regelmatig in de Bijbel, wat betekent de Bijbel voor jouw geloof?
2. Wat is je favoriete Bijbeltekst en waarom?
3. Stelling: het christendom is geen godsdienst van het boek, maar de godsdienst
van het Woord van God: Jezus Christus
(Catechismus van de Katholieke Kerk 108)
4. Stelling: Christus maakt door de heilige
Geest onze geest toegankelijk voor het
begrijpen van de Schriften (Catechismus
van de Katholieke Kerk 108, cfr
Emmausgangers, Lc. 24, 45).
De bijeenkomst werd afgesloten met een gezamenlijke maaltijd aan een extra lange tafel.
Een nieuw leven voor
religieuze voorwerpen
Kelk, kazuifel, doopvont, wierookvat, kandelaar: elke
kerk heeft ze. Maar deze voorwerpen worden overbodig
als een kerk aan de eredienst onttrokken wordt en
de parochianen naar een ander kerkgebouw gaan. De
met liefde bijeengebrachte voorwerpen verdienen een
nieuw leven in een religieuze omgeving. Ze zijn met zorg
gemaakt, vaak door vooraanstaande kunstenaars. Maar
hoe krijgen deze voorwerpen hun functie terug?
Vraag en Aanbod
Het bisdom Rotterdam werkt samen met het
Catharijneconvent om een passende bestemming te
vinden voor overtollig kerkbezit. Het museum biedt met
de site “Vraag en Aanbod Religieuze Voorwerpen” een
nationaal platform waar kerkelijke instellingen bezit kunnen
aanbieden of juist aanvragen.
De voorwerpen staan maximaal zes maanden op Vraag
en Aanbod. In die periode kunnen geïnteresseerden het
voorwerp aanvragen. Uiteindelijk beslist de aanbieder wie de
nieuwe eigenaar wordt.
De Lier gaat aan
de slag met vormsel
José Nederpel is een van de
vrijwilligers van de vormselwerkgroep in de parochie. Zij
verheugt zich over 32 kinderen/jongeren (‘wij noemen
ze als ouders kinderen, maar
zelf vinden ze zich jongeren’)
die volgens de laatste stand
van zaken de voorbereiding
mee gaan maken. Een mooi
aantal: al enige jaren ligt het
aantal vormelingen in de
parochie rond de dertig.
Die voorbereiding begint
met een brief aan de kinderen van de twee groepen
8 van de katholieke school
in De Lier. In het voorjaar.
Het programma begint dan
na de zomervakantie. In de
parochie is er voor gekozen
om het vormsel toe te dienen
aan jonge mensen die al op
de middelbare school zitten.
‘In groep 8 is al zo veel te
doen voor de kinderen’, legt
Nederpel uit. ‘Terwijl in de
brugklas kinderen bewuster
zijn van wat zij zelf willen.’
Nog voor de brief verstuurd
wordt, is natuurlijk de werkgroep bij elkaar gekomen.
‘We hebben dat jaren met
zijn drieën gedaan, maar nu
zijn er twee begeleiders bijgekomen.’ In die werving is
veel werk gestoken, door de
hele parochiegemeenschap.
Gastouders
Behalve de brief verscheen er
een oproep in het kerkblad,
om ook de kinderen op buitengewone of niet-katholieke
scholen niet te vergeten. Op
een informatie-avond konden
de twijfelaars proberen duidelijk te krijgen of ze al dan
niet mee gingen doen.
Op 1 september kwamen
de kinderen en hun ouders
voor de eerste keer echt bij
elkaar. Dat is de echte aftrap
van de voorbereiding. Op
die avond worden groepjes gemaakt van vijf of zes
kinderen en twee ouders,
gastouders. Die hebben zich
van tevoren opgegeven een
groep te willen begeleiden.
Het zwaartepunt van de
vormselvoorbereiding ligt
in deze groepjes, die vier
keer bij elkaar komen. De
groepjes worden ingedeeld
op “buurten”; om de kinderen zelf de gelegenheid te
geven naar de gastouders
toe te komen, worden ze bij
elkaar in de buurt ingedeeld.
De groepen maken zelf hun
planning. ‘Van oudsher is
de zondagavond een goede
avond, maar dat blijkt steeds
moeilijker te worden.’
Verder is er een avond voor
de vormelingen en de pastor.
Op de vrijdagavond voor
de vormselviering wordt er
‘geoefend’ en samen met de
vormheer gegeten.
Betrekken
De werkgroep heeft de
ambitie om de vormelingen
bij het parochieleven te
betrekken. ‘Een jongerenviering maakt onderdeel uit
van de voorbereiding.’ Op
20 september kwamen de
toekomstig vormelingen van
De Lier en Honselersdijk
naar Naaldwijk om daar een
gezinsviering mee te maken
Sowieso worden de kinderen
uitgenodigd om “dingen te
doen in de kerk”. Er is altijd
wel plaats voor misdienaars
bijvoorbeeld. ‘Veel hangt
natuurlijk af of de ouders er
achter staan.’
Ook de Vuurdoop is onderdeel van de voorbereiding.
Dit jaar is dat voor het eerst
gebeurt voorafgaand aan de
voorbereiding, dus de 32 jongeren zijn al in de kathedraal
in Rotterdam geweest.
Vraag en Aanbod is alleen bedoeld voor kerkelijke
instellingen. Registreert iemand zich als gebruiker? Dan
moet hij/zij aangeven namens welke kerk, kapel of klooster
dat gebeurt. Particulieren mogen nadrukkelijk niet
meedoen. Ook wordt om een motivatie gevraagd waarom
iemand het voorwerp graag wil hebben. De aanbieder kan
dan aan de hand van de motivatie beoordelen wie men het
voorwerp gunt. De aanbieder heeft dus de garantie dat het
voorwerp dan weer in een religieuze omgeving terechtkomt.
Met Vraag en Aanbod is geen geld gemoeid. Toekenning
gebeurt op basis van gunning. Na de toekenning spreken
de aanbieder en de nieuwe eigenaar onderling af hoe de
overdracht plaatsvindt.
Meer informatie via contactpersoon Anique de Kruijf
en via vraagenaanbod.religieuserfgoed.nl
Expositie in H. Jacobus
de Meerdere
Na-vormsel
Onzeker is nog of en hoe er
een na-vormselprogramma
wordt aangeboden. Dat is
niet aan de werkgroep met
Nederpel. ‘In het verleden
werden de jongeren na het
vormsel wel uitgenodigd voor
allerlei activiteiten. Maar daar
heb je ook vrijwilligers voor
nodig, en ook mensen die
stevig in hun schoenen staan
en zaken goed kunnen verwoorden.’ En naar dergelijke
types is de parochie nog hard
op zoek.
Ted Konings
© Evelyne Verheggen
In veel parochies van het bisdom hebben de kinderen
(jongeren!) eerder dit jaar het sacrament van het vormsel
toegediend gekregen. In De Lier gaat dit nog gebeuren:
daar staat de feestelijke vormselviering op 15 november
geprogrammeerd. Voor de vormelingen, hun ouders en
vrijwilligers van de Martelaren van Gorcumparochie braken
daarom aan het begin van een nieuw werkjaar al direct
drukke tijden aan.
Spelregels
Een samenwerking tussen het Catharijneconvent en de
Jacobusparochie in Den Haag leidde tot een bijzondere
expositie. In het weekend van Open Monumentendag werd
in de kerk H. Jacobus de Meerdere een kleine presentatie
getoond over de eerste communie. Pastoor Ad van der
Helm is blij met het initiatief en ondersteunt graag de rol
van het Catharijneconvent bij het beheer en de herbestemming van religieus erfgoed.
nummer 4 • 2014
7
Je geloof van binnenuit delen met elkaar
Schat
Fijen vertelt over een groep Vlaamse
jongeren in gesprek met de paus. Op
zeker moment vroegen de jongeren:
‘Welke vraag wilt u ons stellen?’ En
paus Franciscus antwoordde: ‘Wat is
de schat in jouw hart?’ Over precies
die schat moeten we vaker praten met
elkaar. Over dat wat ons ten diepste
raakt.
‘Iets van je eigen beleving delen, slaat
bruggen naar elkaar’, onderstreept
Fijen. ‘Je voelt je met elkaar verbonden.
Ook binnen de parochie. En wanneer
er dan eens spanningen in de parochie
van
vertelt - hoe je zelf op scharniermomenten in je leven moest buigen en hoe je
door God gedragen werd - dan kan God
ter sprake komen. Vertel zulke verhalen!
Noem God bij name. “Zit die ander daar
wel op te wachten?” denken we misschien. Maar bedenk dan dat pas toen de
moslim-kapitein zichtbaar bad, Alie en
haar man ook konden bidden.’
© Peter
Leo Fijen begint met vertellen over
een geloofsgesprek die ochtend in
Apeldoorn. Hij sprak met Alie en haar
man, die een verre reis hadden gemaakt
en tussen de Indonesische eilanden
Lombok en Komodo schipbreuk waren
geraakt. Veertig uur lang hadden zij in
het water gelegen. Wachtend op redding.
Alie vertelde hoe ze daar, vechtend tegen
de hoge golven, nadacht over haar leven.
Haar man was bij haar. Ze waren 37 jaar
getrouwd. Zouden ze samen gaan? Of
zouden ze nog thuiskomen?
Op zeker moment begon de kapitein
van de boot, een moslim, openlijk te
bidden. Toen kon ik ook niet anders dan
bidden, vertelde Alie. ‘Ik bad: Heer red
ons! Stuur ons een boot!’ Haar gebeden
werden na twee nachten verhoord.
Er kwamen vissers die voor redding
zorgden, zich over de mensen ontfermden. Juist deze vissers, die overduidelijk
zelf niet veel bezaten. Alie vertelde: ‘Dat
God bestaat, heb ik toen ervaren.’
Fijen legt uit: ‘Als je verhalen als deze
Mulken
Parochie De Goede Herder in Schiedam, Vlaardingen en Maassluis is in het
najaar onder de noemer Zondag-Plus van start gegaan met een bijzonder programma. Zondag-plus slaat een brug tussen liturgie en geloofsgesprekken en
is bedoeld als impuls voor het geloofsleven in de parochie. Op 26 september
was Leo Fijen te gast. Dit “gezicht” van KRO/RKK voert iedere zondagmorgen
op televisie een spiritueel gesprek als context voor de eucharistieviering.
Iets van je beleving delen
zijn, kun je elkaar recht in de ogen
kijken. We worden in de eucharistie
gevoed om naar buiten te gaan. Daar
kunnen we doorgeven wat we in de
kerk vieren.’
‘Verhalen over scharniermomenten in
je leven zijn een goed middel. Iedereen
denkt dat hij de enige is die af en toe
denkt: “Zou dit God zijn? De Heilige
Geest?” Praat daar over met elkaar!
Toekomst in de kerk is er alleen als we
dat wat op de bodem van ons hart leeft,
metelkaar delen en we ons zo verbonden weten met elkaar.’
Jolanda de Wolf
© Peter
van
Mulken
Misdienaars
samen
in Delft
8
nummer 4 • 2014
Het was weer een bijzonder
gezicht: bijna tweehonderd misdienaars bij elkaar! Op 4 oktober,
de feestdag van Sint-Franciscus,
troffen zij elkaar in de Maria van
Jessekerk in Delft voor de diocesane dag voor misdienaars en
acolieten.
Hun dag bestond uit een speurtocht, naar leeftijdsgroep, in en
buiten de kerk, en een gezamenlijke eucharistieviering.
Bisschop Van den Hende: “In
de eucharistie staat Jezus in het
middelpunt. Als wij in de kerk de
eucharistie vieren, dan zijn we op
een bijzondere manier met Jezus
verbonden en ook met elkaar.”
De symboliek van “het licht doorgeven” werd tijdens de viering tot
uitdrukking gebracht door het
aansteken van de twaalf apostellichten. Net zoals de apostelen
werken misdienaars mee aan de
opbouw van de Kerk en geven zij
het licht van het geloof door.
Indrukken van twee pelgrims
‘Rotterdammers naar zuidelijke streken’
Katholiek Rotterdam ging op bedevaart. Vanuit de parochies van de Maasstad werd een reis georganiseerd
naar minder “klassieke” bedevaartsoorden: drie dagen met de bus naar Brabant, Limburg en Vlaanderen.
Briene de Regt en Marianne Gijbels gingen mee en doen verslag.
Foto’s: Rita Schoolenberg
Briene de Regt
Vanuit een stageopdracht ben ik, een
22-jarige student Theologie, meegegaan met een bedevaart. De bedevaart
ging door Zuid-Nederland en een
stukje Vlaanderen. Zo zijn we geweest
bij het Heilig Bruurke, bij de franciscanen in Megen, in Molenschot.
We baden mee met de benedictijnen
in Vaals. Verder bezochten we de
kapel van pater Houben, bekeken
we iconen bij de benedictinessen in
Schoten, waren we op bezoek bij de
cisterciënzerabdij in Brecht en werden
we rondgeleid in de Abdij van Postel.
Overnachten deden we steeds in
Rolduc.
Marianne Gijbels
Briene de Regt, links
die iconen maken. En waar elke kleur
en elk detail met zorg gekozen wordt,
om de grootheid van God zo goed
mogelijk weer te geven.
Gemeenschap
Bij de Heilige Eik, Oirschot
Wat betekent dit nu voor mij, hoe
zit het met mijn gevoel en devotie?
Die vraag heb ik mezelf regelmatig
gesteld. Ik heb meer vragen gekregen
tijdens deze reis dan antwoorden. Ik
ben benieuwd waarom mensen steun
ervaren in het neerleggen van een
gebedsintentie, want ik zie dat het
gebeurt, maar mis de woorden om dat
te omschrijven. Ook ben ik verwonderd in welke vormen geloof is uit te
drukken.
De allerbelangrijkste ervaring voor mij
tijdens deze pelgrimage was gemeenschap. Een 22-jarige in een groep
senioren. Waarin ik direct werd opgenomen en waar ik me thuis voelde.
Waar mensen gezien en ondersteund
worden. Een groep waar met elkaar
gedeeld wordt: zowel een lach als
een traan. Daar voel ik me thuis, en
volgens mij is daar Jezus zichtbaar.
Dát is Johannes 13,35: aan jullie liefde
voor elkaar zal iedereen zien dat jullie
mijn leerlingen zijn.
De reis was georganiseerd door de
VNB en de pastorale werkers Rita
Schoolenberg en Rob Lijesen.
Zij waren tijdens de trip onze
reis- en pastorale begeleiders.
Overnachting en verblijf vonden
plaats in de abdij van Rolduc in
Kerkrade.
De eerste dag van onze reis voerde
ons door het Brabantse land, waar
we in Megen bij de abdij van De
Minderbroeders, de kapel van het
Heilig Bruurke bezochten, in
Molenschot de Sint Annakapel en
in Oirschot de kapel van de
Heilige Eik. Een dag vol volksdevotie en bijzonder om te zien hoe,
op alle bezochte plaatsen, constant mensen komen om kaarsjes
op te steken, te bidden en stil te
worden. In de Sint-Annakapel
komen bijvoorbeeld ieder jaar op
27 juli vrijgezelle vrouwen vanuit
heel Nederland om te bidden
voor een man en een kind.
De tweede dag trokken we
door het mooie Limburgse
land. We vierden in Vaals bij de
Benedictijnen de eucharistie mee,
we bezochten Wittem en hoorden
daar over de heiligenlevens van
Gerardus Majella en van pater
Karel Houben. Het is boeiend om
de bijzondere levensverhalen van
deze heiligen te horen en het is
opvallend dat beide zeer eenvoudige mensen waren, zonder veel
opleiding, maar met veel liefde
voor God en van daaruit met oog
voor de noden van arme mensen.
In de kapel bij het geboortehuis
van pater Karel hebben we samen
Marianne Gijbels, rechts
het Rozenkransgebed gebeden.
Een moment van bezieling, samen
in deze kleine kapel met al die
brandende kaarsen om ons heen.
Onze derde en laatste dag van
de bedevaart brengen we door in
België. We bezoeken de zusters
Benedictinessen in Schoten en
de zusters Trappistinnen van
Brecht. We sluiten de bedevaart
af met een bezoek aan de abdij
van Postel. Op deze dag ervaren
we iets van het monastieke leven
van de zusters en horen we hoe
de zusters samen leven, samen
bidden en samen werken. Bij de
zusters van Schoten is het werken
vooral de artistieke arbeid en bij
de zusters van Brecht gaat het
onder meer om het ambachtelijke maken van natuurlijke
zeepproducten.
Wat mij tijdens de bedevaart
vooral is opgevallen, is dat het
uiteindelijk gaat om de liefde, de
liefde voor God en de liefde voor
de medemensen. Verder valt op
de enorme diversiteit van uitingen
van geloven. Mooi dat in onze
katholieke traditie die verscheidenheid er mag zijn.
Kapel van pater Houben, Munstergeleen
Ook al heb ik een katholieke achtergrond, ik ben zelf pas een jaar of drie
echt bezig met geloven. Ik doe dat op
een vrij “woordelijke” manier. Toch
lijkt er voor velen een behoefte te zijn
om het geloof tastbaar te maken. Deze
volksdevotie kan gebeuren door een
kaarsje te branden, of een heiligdom
te bezoeken. Deze bedevaart was voor
mij zodoende een stap op onbekend
terrein.
Grootheid
Zo kwam ik te weten dat er een
overleden franciscaan is, genaamd
Everardus, die tijdens zijn leven veel
met mensen bad en erg gewaardeerd
werd. Tot op de dag van vandaag
worden briefjes met gebedsintenties
op het beeld van zijn graf gelegd. Of
de zusters benedictinessen in Schoten,
Maria in de crypte van Rolduc
Franciscus in Megen
nummer 4 • 2014
9
Twee nieuwe priesters voor het bisdom Rotterdam
Bouke Bosma en Bertran van Paassen
De wijding volgt na de afronding van
een vormings- en studietraject en
het uitzuiveren van de roeping. Voor
Van Paassen begon dat in 2001 in
Indonesië. ‘Ik was daar op vakantie
en voor familiebezoek en logeerde
bij iemand die priester was. Daar
in Indonesië, weg van alle luxe en
werk, had ik een godservaring. Ik was
bezig in een religieus boek, dat ik las
omdat ik alle boeken die ik mee had
genomen al uit had, en had plots heel
sterk het idee: er is iets of iemand
meer hier in deze ruime. Ik heb toen
gevraagd: “Bent U het, God? En moet
ik aan het werk in uw Kerk als priester?
Geef me dan een teken.” Ik vroeg een
teken en kreeg een teken. Dus toen
was er geen escape meer.’
Het jaar erop startte hij met de theologieopleiding. Waar kwam dat idee
van priester worden vandaan? ‘De
vraag aan God of ik priester moest
worden, was een ingeving en verraste
mij zelf ook. Maar ik was op bezoek
bij een priester en wat misschien ook
meespeelt is dat ik daar een centrum
bezocht voor mensen met een handicap, dat is opgericht door mijn tante
die franciscanes is. Tweemaal per jaar
gaan artsen daar naartoe om te opereren. In dat centrum ervaar je het
leven. Alles wat mooi is en luxe verdwijnt naar de achtergrond en het gaat
om de mensen die, omdat
ze gehandicapt zijn,
vaak worden verstoten
door hun familie. Ze
worden er geholpen
en leren een vak. Vaak
onderhouden juist zij
daarna hun familie.
Dat is een interessante omkering
die plaatsvindt.’
Nachtmis
Voor Bosma
begon het
met Kerstmis
2005. Hij was
niet katholiek,
maar was naar
de kerk gegaan
om de nachtmis
mee te maken.
‘De priester
10
nummer 4 • 2014
Mulken
Weg
van
Indonesië
de laatste jaren kernachtig samen: ‘De
intellectuele vorming helpt om het
geloof te kunnen verwoorden. De geestelijke vorming is het je wenden naar
God en vanuit Hem leven. De persoonsvorming is jezelf als instrument
goed kennen. En dat is allemaal nodig
om er in geloof voor de mensen te
kunnen zijn, de pastorale vorming.’
© Peter
Bouke Bosma (48) wordt op 15
november priester gewijd. Bosma
gaat na de wijding werken in de
federatie HH. Franciscus en Clara
in het Groene Hart. Hij woont nu op
Vronesteyn, maar verhuist komend
voorjaar naar Leimuiden. Bertran van
Paassen (47) wordt op 15 november diaken gewijd, als stap op weg
naar de priesterwijding. Van Paassen
werkte tot voor kort in Den Haag in
de parochie De Vier Evangelisten,
waar hij twee jaar extra praktijkwerk
deed. Momenteel is hij werkzaam
in de Sint Jan de Doperparochie in
Gouda en omgeving. Beiden studeerden aan de Priesteropleiding
Bovendonk.
zei toen: “Dit feest dat we vanavond
hebben gevierd, vieren we elke zondag
en daar nodig ik jullie van harte voor
uit. Die uitnodiging klonk bij mij door.
De zondag erop ben ik inderdaad naar
de kerk gegaan en ik heb geen zondag
meer overgeslagen.’ Na een voorbereidingstraject van een jaar, werd
hij met Pasen gedoopt en gevormd.
‘In dat jaar van voorbereiding kwam
de gedachte bij me op dat God me
misschien ook vroeg om priester te
worden. Maar ik dacht ook: wat weet
ik daar nou van af?’ Maar er waren
ook parochianen die het bij hem ter
sprake brachten. ‘Zij hebben me het
zetje gegeven om er met de pastoor
en de rector van Vronesteyn over in
gesprek te gaan. Juist die gemeenschap heeft gezegd: dit zien we in jou.’
In 2008 meldde Bosma zich aan voor
de priesteropleiding.
Dichtbij
Wat is het belangrijkste “leerpunt”
geweest van de laatste jaren? Van
Paassen: ‘Dat is: blijf je richten op God
en je krijgt kracht naar kruis. God is
met ieder van ons op weg. Waar je
moeilijkheden ervaart, daar is Christus
ook. Het is Zijn tijd waarop het
gebeurt. Dat is niet altijd onze tijd
en het kan op een andere manier
zijn dan je denkt of hoopt.’
Groeien in vertrouwen op God
is ook wat Bosma noemt. ‘Het
is met Gods hulp. We
hoeven het niet alleen
te doen. Dat geeft
mij rust om er voor
mensen te kunnen
zijn. Hoe graag je het
ook zou willen, je kunt
niet alles oplossen.
Maar door mensen
nabij te zijn en de
sacramenten te
bedienen, wil ik een
instrument zijn waardoor ze ervaren dat
God dicht bij hen is.’
‘Als “instrument van
God” moet je jezelf
goed kennen’, geeft Bosma aan. Het
was een belangrijk punt tijdens de
opleiding. ‘Als instrument moet je je
eigen barstjes kennen en alles wat je
karakter geeft.’ Aan de hand van de
vier pijlers van de opleiding, vat Bosma
Is de wijding een nieuwe start, een
“finish”, of een doorstart? Bosma: ‘Als
ik moet kiezen dan is het een doorstart. Het is een bevestiging op de weg
die ik ga. Ik krijg door de wijding de
genadegaven om in navolging van de
Heer als priester tussen de mensen te
zijn en er voor hen te zijn met name
in het vieren van de sacramenten.’ Van
Paassen: ‘Als afronding lijkt het een
soort finish, maar het zou slecht zijn
als je het daarbij laat. Het is net als
met de eerste heilige communie: is dat
de afronding van een traject, of maakt
het feit dat je mee gaat doen en de
communie ontvangt je tot een ander
mens? Zo is ook de wijding een weg
die je voortzet. Het is voortgaan op de
weg met de Heer.’
Daphne van Roosendaal
Bent u de nieuwe donateur van Vronesteyn?
Mogen wij dan uw adresgegevens om u te bedanken voor uw
ondersteuning en om u uit te kunnen nodigen bij speciale bijeenkomsten,
zoals bijvoorbeeld een wijding. Uw adres gegevens kunt u sturen naar:
Francis Wout, Kon. Emmaplein 3, 3016 AA Rotterdam of mail deze naar
[email protected].
Twee nieuwe diakens voor het bisdom Rotterdam
Jos van Adrichem en Iwan Osseweijer
van
© Peter
‘Eén specifiek moment is lastig aan
te geven, als je me vraagt naar mijn
roeping tot het diaconaat’, vertelt Jos
van Adrichem. ‘God heeft steeds een
belangrijke plaats in mijn leven gehad.
Ik ben altijd kerkelijk actief geweest.
Toen ik mijn vrouw, Hanneke, leerde
kennen, ben ik bij het jongerenkoor
gegaan waar zij dirigente was. Van
daaruit werd ik lector, lid van de liturgiewerkgroep, de pastoraatsgroep en
parochiebestuurslid. Op een gegeven
moment zei een jonge pastor tegen me:
“Ga eens kijken naar de studie theologie.” En toen ik een paar jaar studeerde,
zei hij: “Je kunt ook diaken worden.”
Daar heb ik over getwijfeld. “Ja” zeggen
tegen God was voor mij vanzelfsprekend, maar kiezen voor de Kerk als
hiërarchisch instituut lag anders. Totdat
iemand mij de spiegel voor hield, dat ik
al ruim twintig jaar werkte in een nog
meer hiërarchische defensieorganisatie.
Tijdens een bedevaart naar Lourdes
zeiden mensen, vanwege mijn zorg
en betrokkenheid: “Je bent een echte
diaken.” Ik hoorde dat steeds vaker en
het werken voor de Kerk gaf veel voldoening. Misschien leefde van binnen al wel
dat ik een “man van de Kerk” wilde zijn.
Het zetje dat ik nodig had om die beslissing te nemen was niet zo groot.’
Mulken
Jos van Adrichem (49) en Iwan
Osseweijer (35) worden op 15 november tot diaken gewijd tijdens een
plechtige eucharistieviering in de HH
Laurentius en Elisabethkathedraal.
Jos van Adrichem
woont in Den Haag met Hanneke, zijn echtgenote,
en hun vier kinderen (drie zoons van 22, 21 en
19 jaar oud en een dochter van 17). Hij begon
zijn theologieopleiding in 2006 aan de FKT in
Utrecht. Onlangs rondde hij deze studie af met
een masterthesis over parochies en de WMO (Wet
Maatschappelijke Ondersteuning). Gecoördineerd
door Centrum Vronesteyn volgde hij de laatste drie
jaar een maatwerktraject aan de Diakenopleiding
Bovendonk. In september 2012 beëindigde Jos
zijn loopbaan bij het Ministerie van Defensie.
Tot november werkte hij als diaken in opleiding
in de H. Nicolaasparochie in Zoetermeer.
Iwan Osseweijer
woont in Hillegom en werkt als pastoraal werker
in de H. Willibrordusparochie in Lisse, Hillegom
en De Zilk. Het is zijn eerste benoeming, sinds
2009, met tot nu toe een taak specifiek in de
catechese en het jongerenpastoraat. Hij studeerde theologie aan de KTU in Utrecht en rondde de
theologieopleiding in 2008 af met een master
aan de Fontys Hogeschool in Amsterdam. Iwan
is getrouwd met Sophie. Ze hebben samen een
dochter van 8 en twee zoons van 6 en 4. Iwan
volgde, verbonden met Centrum Vronesteyn, als
zij-instromer de Diakenopleiding Bovendonk.
Spiritualiteit
Iwan werd op zijn 18e gedoopt na
enkele jaren waarin hij zich breed oriënteerde in spiritualiteit. In een katholieke
kerk waar hij wat vaker kwam, ging de
pastoraal werkster een jaar met hem op
weg. ‘Toen realiseerde ik me: God is een
persoonlijke God, die fysiek en tastbaar
onder mensen wil zijn.’ Hij wilde God
tastbaar en concreet maken onder de
mensen en in eerste instantie priester
worden, maar zijn vriendschap met
Sophie intensiveerde en de twee kozen
voor het huwelijk. ‘Later kwamen we als
gezin in de kathedraal in Rotterdam,
een veelkleurige gemeenschap. Vanuit
de sociale en de pastorale vraagstukken
die ik daar zag, groeide het verlangen
om diaken te worden. Als diaken wil ik
een zichtbaar teken zijn van God, die
liefde is.’
Van Adrichem: ‘Het belangrijkste
dat je leert tijdens de opleiding en
vorming is dat je een instrument van
God bent. Niets meer en niets minder.
Dat het God is die jou beweegt en dat
jij door jouw handelen anderen bij
God mag brengen.’ Hij heeft met veel
plezier theologie gestudeerd aan de
Faculteit Katholieke Theologie (FKT).
De geestelijke vorming vond vooral
plaats op Bovendonk. ‘Ik had me niet
eerder gerealiseerd dat een diaken het
Getijdengebed bidt, regelmatig een
spirituaal en een biechtvader bezoekt
en dat je retraite houdt. Ik dacht: Ojee,
hoe ga ik dat inpassen? Maar het kostte
me weinig moeite. Het Getijdengebed
bidden voelde snel vertrouwd en naar
de retraite deze zomer keek ik erg uit.
Ik heb ontdekt dat ik dat geestelijk
voedsel nodig heb om goed te kunnen
functioneren.’
Supervisie
Osseweijer: ‘Op Bovendonk heb ik
vooral meer zelfreflectie geleerd. Je
denkt wel dat je jezelf kent, maar God
weet beter dan jij hoe je in elkaar zit. En
Hij laat dat zeggen via anderen. In de
opleiding gebeurt dat in de supervisie.
Opening studiejaar diakens
Continu
© Peter
van
Mulken
Op 10 september ontmoetten de diaken­
studenten van Vronesteyn de bisschop, bij
gelegenheid van de opening van het studiejaar.
Aanwezig waren (vlnr.): Ed Doe, Peter
Winnubst, Steef Lokken, bisschop Van den
Hende, Jos van Adrichem, Paul Schuurmans
(bisschoppelijk gedelegeerde voor de permanente
diakens), Frank Steijger, Michael Pelupessy
en Iwan Osseweijer. Niet op de foto, maar wel
diakenstudent dit jaar is Ronald Marks.
Je ontdekt dingen waar je meer mee
kunt, talenten, en je ontdekt dingen die
je moet veranderen.’ Van Adrichem: ‘De
studie en vorming zorgen ervoor dat je
steviger in het zadel zit, waar het gaat
om spreken over God en geloof. Ik heb
mijn diaconale hart ontdekt en het is
ook harder gaan kloppen tijdens de pastorale stage.’ Osseweijer: ‘Belangrijk is
ook dat er geen verschil is tussen wie je
bent tijdens het werk of daarbuiten. Dat
lukt niet zonder een stabiel gebedsleven,
waarbij je ervaringen bij God brengt, om
bijstand bidt en om de goede woorden.
Ik heb geleerd een natuurlijke band met
God te hebben, gevoed door de eucharistie, door gebed en de ontmoeting met
mensen.’
Is de wijding een nieuwe start,
een “finish”, of een doorstart? Van
Adrichem: ‘Het is een bevestiging in
het continue proces van Gods roepen
en hét moment waarop je blijvende
kracht van de Heilige Geest ontvangt
om steeds Gods instrument te kunnen
zijn.’ Osseweijer: ‘Het is een doorstart,
want wat voorafging is relevant. Vanuit
het geroepen zijn tot het doopsel, en
vanuit mijn huwelijk geef ik mijn leven
aan de Kerk. Om vanuit de wijding met
een zending de toekomst in te gaan.
Continuïteit dus.’
Daphne van Roosendaal
nummer 4 • 2014
11
Oude-Wetering krijgt Mariakapel
Behoefte
© Dianne
van
Klink
5 November 2013 is het dan uiteindelijk zo ver: de
Mariakapel mag gebouwd worden! Mede door de vele
handtekeningen van mensen uit het dorp, waaruit
bleek dat er echt behoefte was aan dit initiatief. De
kapel komt naast een woonzorgcentrum.
Mooier kan het niet, in het groen, bereikbaar en op
een rustige plek. Mensen vinden het belangrijk om een
plaats te hebben, waar ze rust, troost en kracht kunnen
vinden, een kaarsje op kunnen steken en even tijd
kunnen nemen voor bezinning.
‘
De penningmeester maakt het bord
Pastoor Walter Broeders: Het parochie­
bestuur kijkt vanaf de zijlijn mee en met
elkaar zijn wij verheugd over het resultaat
en dat de gemeente Kaag en Braassem
heeft meegewerkt door toestemming
hieraan te geven.
© Dianne
van
der Zwet besluiten om werk te maken van de bouw van
een kapel. Zo werden zij de initiatiefneemsters achter
de bouw. Ze verdiepten zich in een ontwerp - Van
der Zwet maakte bijvoorbeeld foto’s als ze elders een
Mariakapelletje tegenkwam. Ze verkenden wat er aan
vergunningen nodig was. Ze zochten contact met de
parochie.
De bouwers druk aan het werk
Klaar
De bouw van de kapel is bijna gereed. Er wordt uitgekeken naar de dag dat deze definitief open kan gaan.
Voor wie meer wil weten: op www.mariakapeloudewetering is het hele bouwproces vastgelegd.
Dianne van Klink
Donaties
Het motto was steeds “Voor en door mensen”. De
stichting “Vrienden van Maria” wordt opgericht om
onder meer met donaties de kapel mogelijk te maken.
Michelle van Klink wordt penningmeester van de
stichting.
Dit jaar is het dan eindelijk zo ver: onder anderen
Marcel en Emanuel van Klink, Wim de Jong en
Kees Jansen beginnen als vrijwilligers aan de bouw.
De initiatiefneemsters benaderden sponsors die
zorgden voor materialen en het verlenen van hulp bij
het bouwen. Op 5 april wordt de eerste steen gelegd.
De Mariakapel in Oude-Wetering is te vinden aan
de Dijkstraat 34, op de grens met Roelofarendsveen.
I: mariakapeloudewetering.webklik.nl.
‘
De Mariakapel biedt een moment
van bezinning tussen alle dagelijkse
beslommeringen door.
‘
Voor veel gelovigen is het best moeilijk als je hoort dat
de kerk waar je komt, gaat sluiten. Voor ouderen in de
omgeving des te meer, omdat er op loopafstand geen
kerk meer is. Dit deed Ria van der Meer en Ans van
Klink
Een groep vrijwilligers uit Oude-Wetering bouwde het afgelopen jaar aan een Mariakapel in hun dorp.
De bouw is bijna afgerond.
Nieuw parochiecentrum
in Den Hoorn
‘
hellemans
ENERGY CONSULTANCY
Blauw C100-M60 + groen C70-Y100
RGB: blauw R0 G93 B168 groen R89 G171 B37
HTML: #005da8 + #59ab25
Font: Neo Sans
hellemans
Bedankt voor uw deelname!
ENERGY CONSULTANCY
Voorbeeld uitvoering in zwart
Font: Neo Sans
Het was feest, op zondag 31 augustus, in Den Hoorn. Parochiekern St.
Antonius en St. Cornelius nam op feestelijke wijze het vernieuwde parochiecentrum in gebruik. Pastoor Ben Bolmer en diaken Jan Lamberts
zegenden het nieuwe onderkomen in.
Voorbeeld huisstijlkleuren in stappen van 10% raster
Ruim 3.500 kerken en kloosters hebben
zich inmiddels aangesloten bij het
inkoopcollectief Energie voor Kerken.
C100-M60
C70-Y100
© 2009 Dadomoto
Dankzij uw deelname kopen we gezamenlijk
voordelig groene energie in.
Greenchoice is voor
2015-2016 opnieuw gekozen als
onze energieleverancier. Met
Greenchoice kiest u niet alleen
voor groen, maar ook voor een
goede service. Greenchoice is
namelijk uitgeroepen tot klantvriendelijkste energieleverancier!
Uw voordelen:
•
•
•
•
Scherpe groene energie
tarieven
Uitstekende
contractvoorwaarden
Transparante dienstverlening
Optimale persoonlijke service
Ook interesse?
U kunt maandelijks instappen in het collectief.
Kijk voor meer informatie op
www.energievoorkerken.nl of neem contact op
met Sonja Boer van Hellemans Consultancy.
 030 767 01 21
 [email protected]
n
n
n
kken
Het collectief Energie voor Kerken is een initiatief
van CIO-K in samenwerking met
energie adviesbureau Hellemans Consultancy.
kken
hellemans
ENERGY CONSULTANCY
16-06-14 13:11
kken
Blauw C100-M60 + groen C70-Y100
RGB: blauw R0 G93 B168 groen R89 G171 B37
HTML: #005da8 + #59ab25
16-06-14 13:11
12
16-06-14 13:11
Font: Neo Sans
nummer 4 • 2014
hellemans
Het leegkomen van de aangebouwde pastorie bleek de
oplossing om de al langer
gewenste vernieuwing van de
gemeenschapsruimte te realiseren. De benedenverdieping van
de pastorie werd bij de bestaande
parochiezaal gevoegd.
Voor de inrichting van de
ruimtes is rekening gehouden
met de functie van het centrum.
Zo keerde het oorspronkelijke
vergadermeubilair van ongeveer
negentig jaar oud, terug uit de
opslag en vond gerestaureerd en
wel plek in het centrum.
Heel veel werk is mogelijk gemaakt
door de inzet van een flink aantal
vrijwilligers. De uitvoerenden vooral de “trekker” van het project,
Wim de Lange - werden tijdens
het gezellige samenzijn, uitvoerig
geprezen voor de wijze waarop de
verbouw is gerealiseerd.
Parochie in beeld
H. Joannes de Dooper
fairtrade-parochie
De H. Joannes de Dooper-parochie in Pijnacker is voortaan “fairtradeparochie”. De kerkgemeenschap wil werk maken van het gebruik van
producten waarvan een faire marge ten goede komt aan de producenten en
boeren aan het begin van de commerciële keten. Concreet, als verbruiker, en
als promotor van het idee.
Bruno van der Werff is huisarts in
Pijnacker en de promotor van eerlijke
handel in de parochie. Hij besloot
werk te gaan maken van het fairtrade-keurmerk voor de parochie, toen de
gemeente Pijnacker besloot fairtrade
te willen worden. ‘Dat moeten we als
parochie ook kunnen’, bedacht Van der
Werff. ‘Tenslotte gaat het concept terug
op een bijbelse grondslag, je wilt geen
dief zijn van je naaste.’
Van der Werff vat dat concept van
fairtrade samen als een manier van handeldrijven die de kleine boeren ruimte
laat voor de vier kernbegrippen onder
de mensenrechten: het recht op huisvesting, op eten, op scholing en op vrije
meningsuiting. Handel kan zo meedogenloos worden, dat deze rechten in
het geding komen. ‘Als christen zie ik
dat het mijn opdracht is producten te
kopen die op eerlijke wijze in de winkel
komen, tegen een eerlijke prijs.’
Fairetrade-weekend
Bewustwording
Mogelijkheden om werk te maken
van fairtrade zijn er volgens Van der
Werff genoeg in kerkgemeenschappen.
‘Allereerst is dat het actief uitdragen
van het idee.’ Bewustwording dus,
die er toe kan leiden het consumptiepatroon aan te passen en bewuster
boodschappen te doen. Verder is een
parochie uiteraard ook inkoper van
producten, en dit kan ook in de fairtrade-geest gebeuren, aldus Van der Werff.
‘Koffie, thee, suiker, wijn, vruchtensappen’, vormen een behoorlijk deel van
het inkooppakket van een gemiddelde
parochie.
De Joannes de Dooperparochie
vormt met buurparochies de federatie
Oostland. ‘Er is bij de buurparochies
zeker interesse voor het keurmerk’
aldus Van der Werff. Maar voor een
parochie het keurmerk mag dragen,
is er voor hem zeker nog werk aan de
winkel.
Er is ook een nieuw aspect aan fairtrade, zegt Van der Werff. ‘Met de
economische crisis en de vele tuinders
in de regio die het meestal moeilijk
hebben, moeten we misschien ook aan
hen extra aandacht schenken, bijvoorbeeld door rechtstreeks producten
bij hen te kopen in plaats van via de
supermarkt.’
hel
ENER
Blauw C100-M60
RGB: blauw R0 G
HTML: #005da8
Font: Neo Sans
hel
Be
ENER
Nu 2 weken
Nu
2 weken
gratis!
Nu
2
weken
gratis!
gratis!
Voorbeeld uitvo
Font: Neo Sans
Voorbeeld huiss
Ruim
zich
inko
C100-M60
C70-Y100
nederlands dagb
la
dinsdag 27
18°
4
ap / Oded Balilty
22
het op voor kinderen
Gerhard Wilts is.
pagina 7
▶▶ vervolg op
dinsdag 27
van de Klaagmuur
Rabinowitz, rabbijn af.
door Shmuel
gisteren
gadegeslagen
en Betlehem
in Jeruzalem,
Jordanië, Israël
bidt bij de Klaagmuurpaus sloot zijn bezoek aan
Paus Franciscus
Israël. De
plaatsen van
en de heilige
België betaalt
een hoge prijs
voor verlies
Vlaams Belang.
commentaar
Aaldert van
mei 2014
Willeke
nd.nl/cartoons
met
…Door een lijstverbinding het CDA zijn
behoudt
ChristenUnie/SGP Europees Parlement.
het
vijfde zetel in
Geslaagd!
Origineel
feliciteren?
verloren de christenin
…Op de Biblebelt
kiezers aan CU/SGP,
Twente
democraten veel
D66 en VVD, maar
Limburg aan
op Annie Schreijer.
stemde massaal
▶ Urk
donderdag
stemmen die
maar
Van de 5576
uitgebracht ging
op Urk werden
naar de ChristenUnie/
liefst 74 procent
was dat nog
jaar geleden
SGP-lijst. Vijf
in deze
CDA kelderde
58 procent. Het
de stemmen
procent van
maar
daar met 44
stip de grootste,
nog steeds met
opzichte
procentje ten
verliest wel een
een half pro-18°
CDA wint er
in
van 2009. Het
steeg de opkomst
cent en bovendien 43 naar 48 procent.
men.
van
nergens zo exRijssen-Holten
stemmenkaHoewel de beweging
symbolisch
het ‘Twentse
deze uitslag
De oorzaak:
De numvertreem was, is
van de Europese
non’ Annie Schreijer-Pierik.
landelijk
voor de uitkomst
In de 55 geCDA-lijst kreeg
en
de Biblebelt.
mer 25 op de
de
kiezingen op
voorkeurstemmen in
ChristenUnie/SGP
bijna 110.000
meenten waar
op eigen kracht
structuwint de fractie
komt ruimschoots Twee derde van de
grootste werd,
CDA leprocenten. Het
ging
het Europarlement.
proreel een aantal
in Rijssen-Holten
overal een aantal
CDA-stemmen
vert juist vrijwel
uit Hengevelde.
naar de boerin
centen in.
pagina 2
op dit beeld:
▶▶ vervolg op
is
Er is een uitzondering
ChristenUnie/SGP
22
De
28 naar 10 procent.en
gemeente van
procent
er anderhalf
PVV verloor
de stem11 procent van
kwam uit op
In toespraken tijdens
zijn gisteren
Relscho
afgesloten reis
pper-m
naar Jordanië,
Israëlet-een-reden
en Betlehem, refereerde
paus
Franciscus veelvuldig
aan de Bijbel
en nam het op voor
kinderen als
‘teken van hoop
en leven’.
4
met
MODEprijs € 1,40 zaterdag € 2,10
bijlage!
Rijssen-Holten.
hou van Holland’-gevoel
het ware ‘ik
Op zoek naar
5
Relschopper-met-een-reden
nd.nl/geloof beeld
ap / Oded Balilty
het op voor kinderen
▶ Jeruzalem
gisteren
tijdens zijn
Israël
In toespraken
naar Jordanië,
afgesloten reis
refereerde paus
en Betlehem,
aan de Bijbel
Franciscus veelvuldig
als
voor kinderen
en nam het op
en leven’.
‘teken van hoop
aan de
uitnodiging
Bij zijn verrassende Abbas en de IsraëPalestijnse voorzitter om bij hem in het
Peres
paus
lische president
om vrede, legde
Vaticaan te bidden in Betlehem een link
Franciscus zondag
‘Op deze
geboorteplaats.
naar Jezus’
is geboren,
de Vredevorst
plaats waar
intens geuit voor een
nodig ik u beiden
huis in het
om vrede. Mijn
bed tot God
bidstond.’
open voor zo’n
Vaticaan staat
tijdens zijn driedaagse
het
De paus verbond
gebed’ nadrukkelijk
‘bedevaart van
met de bescherming
christelijk geloof
Jezus een
Zoals het Kind
van kinderen.
kinderen
is, zo zijn de
teken van God
hoop en le‘een teken van
voor de
van vandaag
een graadmeter
ven, en tevens
de maatvan gezinnen,
gezondheid
hele wereld’.
schappij en de
eraan dat misFranciscus herinnerde
geweld en mensenbruik, dwangarbeid,
smoort van miljoenen
huilen
handel het huilen
hun moeders
Willen
kinderen. ‘Maar
moderne Rachels.’ en met
voor hen, als
zorgen, voor
we voor kinderen
hen, omdat
Of negeren wij
hen bidden?
onze eigen zahebben met
we het druk
Ted Konings
kerkken?’
de rooms-katholieke uit de
Vaak haalde
voorbeelden
in Jeruleider symbolische
de Heilig Grafkerk
Bijbel aan. In
naar relahij dat de weg
zalem erkende
Kerk lang
de Orthodoxe
tieherstel met
dinsdag 27
van de Klaagmuur
Rabinowitz, rabbijn af.
door Shmuel
gisteren
gadegeslagen
en Betlehem
in Jeruzalem,
Jordanië, Israël
bidt bij de Klaagmuurpaus sloot zijn bezoek aan
Paus Franciscus
Israël. De
plaatsen van
en de heilige
België betaalt
een hoge prijs
voor verlies
Vlaams Belang.
commentaar
Aaldert van
18°
de stemmen
procent van
maar
daar met 44
stip de grootste,
nog steeds met
opzichte
procentje ten
verliest wel een
een half proCDA wint er
in
van 2009. Het
steeg de opkomst
cent en bovendien 43 naar 48 procent.
men.
van
nergens zo exRijssen-Holten
stemmenkaHoewel de beweging
symbolisch
het ‘Twentse
is deze uitslag
De oorzaak:
De numverloren de christenverin treem was,
…Op de Biblebelt
van de Europese
non’ Annie Schreijer-Pierik.
landelijk
kiezers aan CU/SGP,
voor de uitkomst
In de 55 geCDA-lijst kreeg
Twente
democraten veel
en
de Biblebelt.
mer 25 op de
de
D66 en VVD, maar
kiezingen op
voorkeurstemmen in
Limburg aan
ChristenUnie/SGP
bijna 110.000
op Annie Schreijer.
meenten waar
op eigen kracht
structustemde massaal
wint de fractie
komt ruimschoots Twee derde van de
grootste werd,
CDA le22
procenten. Het
ging
het Europarlement.
reel een aantal
in Rijssen-Holten
een aantal pro▶ Urk
Holland’-gevoel
overal
donderdag
van
CDA-stemmen
vrijwel
hou
stemmen die
‘ikjuist
uit Hengevelde.
warevert
maar
Van de 5576
het
naar de boerin
naarging
uitgebracht
centen in.
zoek
werden
pagina 2
op dit beeld:
op Urk Op
▶▶ vervolg op
naar de ChristenUnie/
is
Er is een uitzondering
liefst 74 procent
ChristenUnie/SGP
was dat nog
jaar geleden
Rijssen-Holten.
SGP-lijst. Vijf
in deze
CDA kelderde
58 procent. Het
met
…Door een lijstverbinding het CDA zijn
behoudt
ChristenUnie/SGP Europees Parlement.
het
vijfde zetel in
Geslaagd!
d.
nd.nl/geslaagd
5
Relschopper-met-een-reden
Origineel
feliciteren?
nd.nl/geloof beeld
ap / Oded Balilty
Paus neemt
Gerhard Wilts Willeke
nd.nl/cartoons
Soest nd.nl/binnenland
op 3
advertentie
De
28 naar 10 procent.en
gemeente van
procent
er anderhalf
PVV verloor
de stem11 procent van
kwam uit op
4
met
MODE
bijlage!
prijs € 1,40 zaterdag
€ 2,10
het op voor kinderen
▶ Jeruzalem
gisteren
tijdens zijn
Israël
In toespraken
naar Jordanië,
afgesloten reis
refereerde paus
en Betlehem,
aan de Bijbel
Franciscus veelvuldig
als
voor kinderen
en nam het op
en leven’.
‘teken van hoop
aan de
uitnodiging
Bij zijn verrassende Abbas en de IsraëPalestijnse voorzitter om bij hem in het
Peres
paus
lische president
om vrede, legde
Vaticaan te bidden in Betlehem een link
Franciscus zondag
‘Op deze
geboorteplaats.
naar Jezus’
is geboren,
de Vredevorst
plaats waar
intens geuit voor een
nodig ik u beiden
huis in het
om vrede. Mijn
bed tot God
bidstond.’
open voor zo’n
Vaticaan staat
tijdens zijn driedaagse
het
De paus verbond
gebed’ nadrukkelijk
‘bedevaart van
met de bescherming
christelijk geloof
Jezus een
Zoals het Kind
van kinderen.
kinderen
is, zo zijn de
teken van God
hoop en le‘een teken van
voor de
van vandaag
een graadmeter
ven, en tevens
de maatvan gezinnen,
gezondheid
hele wereld’.
schappij en de
eraan dat misFranciscus herinnerde
geweld en mensenbruik, dwangarbeid,
smoort van miljoenen
huilen
handel het huilen
hun moeders
Willen
kinderen. ‘Maar
moderne Rachels.’ en met
voor hen, als
zorgen, voor
we voor kinderen
hen, omdat
Of negeren wij
hen bidden?
onze eigen zahebben met
we het druk
kerkken?’
de rooms-katholieke uit de
Vaak haalde
voorbeelden
in Jeruleider symbolische
de Heilig Grafkerk
Bijbel aan. In
naar relahij dat de weg
zalem erkende
Kerk lang
de Orthodoxe
tieherstel met
is.
pagina 7
▶▶ vervolg op
van de Klaagmuur
Rabinowitz, rabbijn af.
door Shmuel
gisteren
gadegeslagen
en Betlehem
in Jeruzalem,
Jordanië, Israël
bidt bij de Klaagmuurpaus sloot zijn bezoek aan
Paus Franciscus
Israël. De
plaatsen van
en de heilige
België betaalt
een hoge prijs
voor verlies
Vlaams Belang.
dinsdag 27 mei 2014
Willeke
nd.nl/cartoons
CU en SGP
nederlands dagblad
commentaar
Soest nd.nl/binnenland
CDA verliest aan
Aaldert van
op 3
met
…Door een lijstverbinding het CDA zijn
behoudt
ChristenUnie/SGP Europees Parlement.
het
vijfde zetel in
advertentie
Geslaagd!
d.
nd.nl/geslaagd
Origineel
feliciteren?
verloren de christenin
…Op de Biblebelt
kiezers aan CU/SGP,
Twente
democraten veel
D66 en VVD, maar
Limburg aan
op Annie Schreijer.
stemde massaal
▶ Urk
donderdag
stemmen die
maar
Van de 5576
uitgebracht ging
op Urk werden
naar de ChristenUnie/
liefst 74 procent
was dat nog
jaar geleden
SGP-lijst. Vijf
in deze
CDA kelderde
58 procent. Het
de stemmen
procent van
maar
daar met 44
stip de grootste,
nog steeds met
opzichte
procentje ten
verliest wel een
een half proCDA wint er
in
van 2009. Het
steeg de opkomst
cent en bovendien 43 naar 48 procent.
men.
van
nergens zo exRijssen-Holten
stemmenkaHoewel de beweging
symbolisch
het ‘Twentse
deze uitslag
De oorzaak:
De numvertreem was, is
van de Europese
non’ Annie Schreijer-Pierik.
landelijk
voor de uitkomst
In de 55 geCDA-lijst kreeg
en
de Biblebelt.
mer 25 op de
de
kiezingen op
voorkeurstemmen in
ChristenUnie/SGP
bijna 110.000
meenten waar
op eigen kracht
structuwint de fractie
komt ruimschoots Twee derde van de
grootste werd,
CDA leprocenten. Het
ging
het Europarlement.
proreel een aantal
in Rijssen-Holten
overal een aantal
CDA-stemmen
vert juist vrijwel
uit Hengevelde.
naar de boerin
centen in.
pagina 2
op dit beeld:
▶▶ vervolg op
is
Er is een uitzondering
ChristenUnie/SGP
Rijssen-Holten.
De
28 naar 10 procent.en
gemeente van
procent
er anderhalf
PVV verloor
de stem11 procent van
kwam uit op
prijs € 1,40 zaterdag
€ 2,10
18°
4
met
MODE
bijlage!
Relschopper-met-een-reden 5
Op zoek naar het ware ‘ik hou van Holland’-gevoel 22
Gerhard Wilts nd.nl/geloof beeld ap / Oded Balilty
Paus neemt het op voor kinderen
dinsdag 27 mei 2014
nederlands dagblad
▶ Jeruzalem
In toespraken tijdens zijn gisteren
afgesloten reis naar Jordanië, Israël
en Betlehem, refereerde paus
Franciscus veelvuldig aan de Bijbel
en nam het op voor kinderen als
‘teken van hoop en leven’.
18°
4
met
MODE
bijlage!
5
Op zoek naar het ware ‘ik hou van Holland’-gevoel 22
dinsdag 27 mei 2014
Paus neemt het op voor kinderen
nederlands dagblad
België betaalt
een hoge prijs
voor verlies
Vlaams Belang.
18°
Willeke
nd.nl/cartoons
CDA verliest aan CU en SGP
4
met
MODE
bijlage!
Paus neemt het op voor kinderen
België betaalt
een hoge prijs
voor verlies
Vlaams Belang.
Willeke
Aaldert van Soest nd.nl/binnenland
nd.nl/cartoons
CDA verliest aan CU en SGP
18°
4
voor kinderen
met
MODE
bijlage!
22
voor kinderen
België
B
ellg
lg
lgië
gië
ië b
betaalt
een
ee
e
e
en
n hog
ho
h
hoge
og
ge prijs
ge
voor
vo
v
oor
o
or
o v
verlies
ve
e
Vlaam
Vllaa
V
ams
a
mss Belang
m
B
.
Geslaa
G
eslaa
alg
gd!
dië! b
België
B
el
lg
lgië
gië
g
betaalt
een
ee
e
e
en
n hog
ho
h
hoge
og
ge prijs
ge
voor
vo
v
oor
o
or
o v
verlies
ve
e
Vlaam
Vllaa
V
ams
a
mss Belang
m
B
.
Origin
O
Ori
rigin
neel
eel
felicite
fe
fel
elic
iciite
ere
ren?
en?
Geslaa
G
België
B
eslaa
el
lg
lgië
gië
g
alg
gd!
dië! b
betaalt
een
ee
e
e
en
n hog
ho
h
hoge
og
ge prijs
ge
voor
vo
v
oor
o
or
o v
verlies
ve
e
Vlaam
Vllaa
V
ams
a
mss Belang
m
B
.
Origin
O
Ori
rigin
neel
eel
felicite
fe
fel
elic
iciite
ere
ren?
Geslaa
G
eslaa
a en?
g
gd!
d!
CDA verliest aan
CU
en SGP
nd.nl/cartoons
CDA verliest aan
CU
en SGP
nd.nl/cartoons
en SGP
nd.nl/cartoons
CDA verliest aan
CU
Willeke
Ook
Willeke
prijs € 1,40 zaterdag
€ 2,10
U ku
Kijk v
www
met
0
b
Willeke
prijs € 1,40 zaterdag
€ 2,10
nd.nl/ge
d.
slaagd
België betaalt
een hoge prijs
voor verlies
Vlaams Belang.
Paus Franciscus bidt bij de Klaagmuur in Jeruzalem, gadegeslagen door Shmuel Rabinowitz, rabbijn van de Klaagmuur
en de heilige plaatsen van Israël. De paus sloot zijn bezoek aan Jordanië, Israël en Betlehem gisteren af.
Gree
2015
onze
Gree
voor
goed
nam
vrien
4
met
MODE
bijlage!
Op zoek naar het
ware ‘ik hou van
Holland’-gevoe
l 22
Paus neemt het
op
nd.nl/ge
d.
slaagd
Bij zijn verrassende uitnodiging aan de
Palestijnse voorzitter Abbas en de IsraëPaus Franciscus bidt bij de Klaagmuur in Jeruzalem, gadegeslagen door Shmuel Rabinowitz, rabbijn van de Klaagmuur
lische president Peres om bij hem in het
en de heilige plaatsen van Israël. De paus sloot zijn bezoek aan Jordanië, Israël en Betlehem gisteren af.
Vaticaan te bidden om vrede, legde paus
Franciscus zondag in Betlehem een link
naar Jezus’ geboorteplaats. ‘Op deze
plaats waar de Vredevorst is geboren,
nodig ik u beiden uit voor een intens geAaldert van Soest nd.nl/binnenland
bed tot God om vrede. Mijn huis in het
commentaar op 3
Vaticaan staat open voor zo’n bidstond.’
De paus verbond tijdens zijn driedaagse
‘bedevaart van gebed’ nadrukkelijk het
christelijk geloof met de bescherming
van kinderen. Zoals het Kind Jezus een
5
teken van Relschopper-met-een-reden
God is, zo zijn de kinderen
Op zoek naar het ware ‘ik hou van Holland’-gevoel 22
van vandaag ‘een teken van hoop en leven, en tevens een graadmeter voor de
gezondheid van gezinnen, de maatschappij en de hele wereld’.
Franciscus herinnerde eraan dat misGerhard
Wilts nd.nl/geloof
ap / Oded Balilty
bruik,
dwangarbeid,
geweld enbeeld
mensenhandel het huilen smoort van miljoenen
kinderen. ‘Maar hun moeders huilen
voor hen, als moderne Rachels.’ Willen
we voor kinderen zorgen, voor en met
hen bidden? Of negeren wij hen, omdat
we het druk hebben met onze eigen zaken?’
▶ Jeruzalem
Vaak
haalde de rooms-katholieke kerkIn toespraken
tijdens
zijn gisteren
leider
symbolische
voorbeelden
uit de
afgesloten
naar Jordanië,
Israël
Bijbel
aan. Inreis
de Heilig
Grafkerk in
Jeruen Betlehem,
pausnaar relazalem
erkenderefereerde
hij dat de weg
Franciscusmet
veelvuldig
aan deKerk
Bijbel
tieherstel
de Orthodoxe
lang
en nam het op voor kinderen als
is.
‘teken
van op
hoop
en leven’.
▶
▶ vervolg
pagina
7
Bij zijn verrassende uitnodiging aan de
Palestijnse voorzitter Abbas en de Israëlische president Peres om bij hem in het
Vaticaan te bidden om vrede, legde paus
Franciscus zondag in Betlehem een link
naar Jezus’ geboorteplaats. ‘Op deze
plaats waar de Vredevorst is geboren,
nodig ik u beiden uit voor een intens gebed tot God om vrede. Mijn huis in het
Vaticaan staat open voor zo’n bidstond.’
De pauscommentaar
verbond tijdens zijn
opdriedaagse
3
‘bedevaart van gebed’ nadrukkelijk het
christelijk geloof met de bescherming
van kinderen. Zoals het Kind Jezus een
teken van God is, zo zijn de kinderen
van vandaag ‘een teken van hoop en leven, en tevens een graadmeter voor de
gezondheid van gezinnen, de maatschappij en de hele wereld’.
Franciscus herinnerde eraan dat misbruik, dwangarbeid, geweld en mensenhandel het huilen smoort van miljoenen
kinderen. ‘Maar hun moeders huilen
voor hen, als moderne Rachels.’ Willen
we voor kinderen zorgen, voor en met
hen bidden? Of negeren wij hen, omdat
we het druk hebben met onze eigen zaken?’
Vaak haalde de rooms-katholieke kerkleider symbolische voorbeelden uit de
Bijbel aan. In de Heilig Grafkerk in Jeruzalem erkende hij dat de weg naar relatieherstel met de Orthodoxe Kerk lang
is.
▶▶ vervolg op pagina 7
d
dinsdag 27 mei
2014
18°
Gerhard Wilts nd.nl/geloof beeld
Bij zijn verrassende
uitnodiging aan ap / Oded Balilty
de
Palestijnse voorzitter
Abbas en de Israëlische president
Peres om bij hem
in het
Vaticaan te bidden
om vrede, legde
paus
Franciscus
us zondag
zond in Betlehem
een link
naar Jezus’ geboortepla
ge
ats. ‘Op deze
plaats waar de
Vredevorst is geboren,
nodig ik u beiden
beide uit voor een
▶ Jeruzalem
intens gebed tot God om
vrede. Mijn huis
In toesprakenRelscho
tijdens zijnpper-m
in het
Vaticaan staat open
gisteren
et-een-reden 5
afgesloten op
voor zo’n bidstond.’
reis naar
De paus verbond
Jordanië, Israël
Op zoek naar het
en Betlehem, tijdens zijn driedaagse
ware ‘ik hou van
‘bedevaart van refereerde
paus
gebed’
g
Franciscus veelvuldig
nadrukkelijk het
Holland’-gevoe
christelijk geloof
aan de Bijbel
l
en nam het op voor
met de beschermin
kinderen als g
van kinderen.
Zoals
Zo
‘teken van hoop
het Kind Jezus
en
een
leven’.
teken Gerhard
van God Wilts is,
i zond.nl/geloo
zijn de kinderen
f beeld ap / Oded Balilty
van vandaag ‘een
Bij zijn verrassende
teken van hoop
leuitnodigingenaan
ven, en tevens
een
ee graadmeter
de
Palestijnse voorzitter
gezondheid van
Abbas voor de
lische presidentgezinnen, deen de IsraëPeres om bij hem
maatschappij en de hele
in het
hel wereld’.
Vaticaan te bidden
om vrede, legde
Franciscus herinnerde
herinn
paus
Franciscus
us
zondag
zond in eraan
dat misbruik, dwangarbei
Betlehem
een link
naar Jezus’ geboortepla
ged, geweld en
handel het
ats.mensen‘Op deze
huilen smoort
plaats waar
van miljoenen
des Vredevorst
kinderen.
is geboren,
▶ Jeruzalem
nodig
h
ik‘Maar
u beiden
beidehun
huilen
uit moeders
voor een intens
voor hen,
toespraken
als
mode tijdens
gebedIntot
Rachels.’
Godmoderne
om vrede.
zijn Willen
gisteren
we voor
Mijn
afgesloten
huis
kinderenreis
in het
Vaticaan
naar
staat open
Jordanië,
opzorgen,
en
met
voorvoor
hen bidden?
Israël
zo’n
bidstond.’
Betlehem,
Of negeren
neg refereerde
De en
paus
wij hen,paus
verbond
omdat
tijdens
we het
zijn driedaagse
Franciscus
druk hebben
‘bedevaart
vanveelvuldig
aan
eigen
gebed’
g met onze
de Bijbel
zaken?’ en nam het
nadrukkelijk
het
christelijk geloof
op voor kinderen
met de beschermin
als
Vaak haalde
de rooms-kath
van
room
van‘teken
hoop
kinderen.
olieke kerk- g
Zoals
Zo en
hetleven’.
leider symbolische
Kind
Jezus een
teken van God voorbeelden
is,
i zo zijn de uit
de
BijbelBij
kinderen
zijn
In verrassende
de Heilig
Hei Grafkerk
vanaan.
vandaag
‘een
in Jerutekenuitnodiging
zalemPalestijnse
van hoop
enaan
hijvoorzitter
le- de
ven,erkende
dat
da de weg
en tevens
Abbas
naaren
een
ee
relagraadmeter
de
tieherstel
Israëlischemet
voor de
president
de Orthodoxe
gezondheid
Or Peres omKerk
langin het
gezinnen, bij
is.
Vaticaan tevan
dehem
maatschappij
en debidden
om vrede, legde
hele
hel wereld’.
▶▶ ver
vervolg
paus
rFranciscus
volg op us
pagina
Franciscus
zondag
zond7 in Betlehem
herinnerde
herinn
eraan dat een
naar Jezus’ geboortepla
mis-link
bruik,
ge
dwangarbei
ats. ‘Op deze
plaats waar ded, geweld en
mensenhandel
het huilen smoort
s Vredevorst
is geboren,
van miljoenen
nodig ik u beiden
kinderen.
beide uit voor
‘Maar
een intens geh
moeders
bed
tot God omhun
huilen
voor
hen,
als moderne
Mijn huis in het
modevrede.
Rachels.’
Willen
staat open
weVaticaan
voor kinderen
op voor zo’n bidstond.’
voor en metPaus Franciscus bidt
paus verbondzorgen,
henDe
bidden?
bij de Klaagmuur
Of negeren
neg tijdens
in Jeruzalem, gadegeslage
wijzijn
hen,driedaagse
omdaten de heilige plaatsen van
we‘bedevaart
van gebed’
het druk hebben
g met nadrukkelijk
n door Shmuel Rabinowitz,
Israël. De paus sloot
onze eigen za-het
christelijk geloof
zijn bezoek aan
rabbijn van
ken?’
met de beschermin
Jordanië, Israël
en Betlehem gisteren de Klaagmuur
g
van kinderen. Zoals
Vaak
Zo
haalde de rooms-kath
af.
het Kind Jezus
room
olieke kerk-een
teken van God
leider
i zo zijn de kinderen
symbolischeis,
van vandaag ‘een voorbeelden
uit de
Bijbel
In de Heilig
van hoop en
Hei teken
Grafkerk
leven,
coaan.
commen
co
mmenta
mm
m
in Jeru-Aaldert
enme
van Soest nd.nl/binn
mtevens
entaa
entaa
zalem
taar
aa
a
a de
een
ee
erkende
graadmeter
op
enland
dat
da
weg3 naar voor
gezondheid hij
rela- de
tieherstel
van
met de
Orthodoxe
Or gezinnen, de maatis. schappij en de hele
hel wereld’.Kerk lang
▶▶Franciscus
herinnerde
herinn
vervolg
ver
r volg op pagina
eraan dat mis7
advertentie
bruik, dwangarbei
d, geweld en mensenhandel het huilen
smoort
s
van miljoenen
kinderen. ‘Maar
hun
h
moeders huilen
…Door een lijstverbindi
voor hen, als moderne
mode
ng met
Rachels.’ Willen
ChristenUnie/SGP
we voor kinderen
gemeente van 28
behoudt het CDA
naar 10
zorgen, voor en
zijn
vijfde zetel in het
met
hen bidden? Of
PVV verloor er anderhalf procent. De
daar met 44 procent
Europees
negeren
neg
wij hen, omdatPaus Franciscus
van de stemmen
procent en
bidt bij deParlement.
we het druk hebben
Klaagmuur in kwam
nog steeds met
uit op 11 procent
en de heilige
Jeruzalem,
stip de grootste,
met onze eigen …Op
gadegeslagenvan
de stemmaar
za- de Biblebeltplaatsen van Israël. De paus
ken?’
men.
door
verliest wel een
Shmuel Rabinowitz,
verloren de christensloot zijn bezoek
procentje ten opzichte
rabbijn van
aan Jordanië, Israël
democraten veel
de Klaagmuur
Vaak haalde de
Hoewel de beweging
van 2009. Het CDA
kiezers aan CU/SGP,
rooms-kath
room
nergens zo ex- en Betlehem
gisteren af.wint er een half proolieke kerkin treem was,
Limburg aan D66
leider symbolische
cent en bovendien
is deze uitslag symbolisch
en VVD, maar Twente
voorbeelden uit
steeg de opkomst
stemde
de
Bijbel aan. In de
voor de uitkomst
in
Rijssen-Holten van
massaal op Annie
Heilig
Hei Grafkerk
van de Europese
Schreijer.
43 naar 48 procent.
in Jeruverzalem erkende hij
kiezingen op de
De oorzaak: het
Aaldert van Soest com
commen
co
dat
da
‘Twentse
mmenta
mm
mentaa
weg naar relaentaa
taar
aa
a
a deop
nd.nl/binnenland meenten waar Biblebelt. In de 55 ge▶ Urk
tieherstel me
3
non’ Annie Schreijer-Pi stemmenkamet de Orthodoxe
ChristenUnie/SGP
Or
erik. De numKerk lang
de
Van de 5576 stemmen
is.
grootste werd, wint
mer 25 op de CDA-lijst
die donderdag
de fractie structukreeg
op Urk werden
▶▶ ver
reel een aantal procenten.
vervolg
bijna 110.000 voorkeurste landelijk
r volg op pagina 7
uitgebracht ging
Het CDA lemaar
mmen en
liefst 74 procent
vert juist vrijwel
komt ruimschoots
advertentie
naar de ChristenUni
overal een aantal
op eigen kracht
e/
proSGP-lijst. Vijf jaar
in
centen in.
het Europarlem
geleden was dat
ent. Twee derde
nog
58 procent. Het
van de
Er is een uitzonderin
CDA-stemmen in
CDA kelderde in
g op dit beeld:
Rijssen-Holten ging
deze
Rijssen-Holten.
naar de boerin uit
…Door een lijstverbindi
ChristenUnie/SGP
Hengevelde.
is
ng met
▶▶ vervolg op pagina
ChristenUnie/SGP
gemeente van 28
2
naar 10
Paus Franciscusbehoudt het CDA zijn
vijfde
bidt bij de Klaagmuur PVV verloor er anderhalf procent. De
zetel in het Europees
daar met 44 procent
in Jeruzalem, gadegeslage procent en
van de stemmen
en de heilige
plaatsen vanParlement.
nog steeds met
uit op 11 procentn door Shmuel
Israël. De pauskwam
stip de grootste,
van de
Rabinowitz, rabbijn
sloot zijn bezoek
…Op de Biblebelt
men.
verliest
aan Jordanië,stemde Klaagmuurmaar
verloren de christenIsraël en Betlehemwel eenvan
procentje
ten opzichte
democraten veel
Hoewel de beweging
van 2009.gisteren
kiezers aan CU/SGP,
Het CDAaf.wint er
nergens zo exeen half proin treem was,
Limburg aan D66
cent en bovendien
is deze uitslag symbolisch
en VVD, maar Twente
steeg de opkomst
stemde massaal
voor de uitkomst
in
Rijssen-Holten van
op Annie Schreijer.
van de Europese
43 naar 48 procent.
Aaldert van Soest com
commen
co
mmenta
mm
mentaa
me
verentaa
taar
aa
a
De oorzaak: het
a op 3
nd.nl/binnenland kiezingen op de Biblebelt.
‘Twentse stemmenka
▶ Urk
meenten waar ChristenUniIn de 55 genon’ Annie Schreijer-Pi
erik. De nume/SGP de
Van de 5576 stemmen
grootste werd, wint
mer 25 op de CDA-lijst
die donderdag
de fractie structukreeg
op Urk werden
reel een aantal procenten.
bijna 110.000 voorkeurste landelijk
uitgebracht
advertentie
ging maar
Het CDA lemmen en
liefst 74 procent
vert juist vrijwel
komt ruimschoots
naar de ChristenUni
overal een aantal
op eigen kracht
e/
proSGP-lijst. Vijf jaar
in
centen in.
het Europarlem
geleden was dat
ent. Twee derde
nog
58 procent. Het
van de
Er is een uitzonderin
CDA-stemmen in
CDA kelderde in
g op dit beeld:
Rijssen-Holten ging
…Door een lijstverbindi
deze
Rijssen-Holten.
naar de boerin uit
ng met
Hengevelde.
ChristenUnie/SGP
e/SGP is
gemeente vanChristenUni
behoudt het CDA
▶▶ vervolg op pagina
28 naar 10 procent.
zijn
De
2
vijfde zetel in het
PVV verloor er anderhalf
daar met 44 procent
Europees Parlement.
van de stemmen
procent en
kwam uit op 11
nog steeds met
procent van de
stip de grootste,
stem…Op de Biblebelt
maar
men.
verliest wel een
verloren de christenprocentje ten opzichte
democraten veel
Hoewel de beweging
van 2009. Het CDA
kiezers aan CU/SGP,
nergens zo exwint er een half
in treem was,
Limburg aan D66
procent en bovendien
is deze uitslag symbolisch
en VVD, maar Twente
steeg de opkomst
stemde massaal
voor de uitkomst
in
Rijssen-Holten van
op Annie Schreijer.
van de Europese
43 naar 48 procent.
verkiezingen op de
De oorzaak: het
Biblebelt.
‘Twentse
▶ Urk
meenten waar ChristenUniIn de 55 genon’ Annie Schreijer-Pi stemmenkaerik. De nume/SGP de
Van de 5576 stemmen
grootste werd, wint
mer 25 op de CDA-lijst
die donderdag
de fractie structukreeg
op Urk werden
reel een aantal procenten.
bijna 110.000 voorkeurste landelijk
uitgebracht ging
Het CDA lemaar
mmen en
liefst 74 procent
vert juist vrijwel
komt ruimschoots
naar de ChristenUni
overal een aantal
op eigen kracht
e/
proSGP-lijst. Vijf jaar
in
centen in.
het Europarlem
geleden was dat
ent. Twee derde
nog
58 procent. Het
van de
Er is een uitzonderin
CDA-stemmen in
CDA kelderde in
g op dit beeld:
Rijssen-Holten ging
deze
Rijssen-Holten.
naar de boerin uit
ChristenUnie/SGP
Hengevelde
.
is
▶▶ vervolg op pagina
2
nd.nl/ge
d.
slaagd
Bij zijn verrassende uitnodiging aan de
Palestijnse voorzitter Abbas en de Israëlische president Peres om bij hem in het
Vaticaan te bidden om vrede, legde paus
Franciscus zondag in Betlehem een link
naar Jezus’ geboorteplaats. ‘Op deze
plaats waar de Vredevorst is geboren,
nodig ik u beiden uit voor een intens gebed tot God om vrede. Mijn huis in het
Vaticaan staat open voor zo’n bidstond.’
De paus verbond tijdens zijn driedaagse
‘bedevaart van gebed’ nadrukkelijk het
christelijk geloof met de bescherming
van kinderen. Zoals het Kind Jezus een
teken van God is, zo zijn de kinderen
van vandaag ‘een teken van hoop en leRelschopper-met-een-reden
ven, en tevens
een graadmeter voor de
gezondheid van gezinnen, de maatschappij en de hele wereld’.
Franciscus herinnerde eraan dat misbruik, dwangarbeid, geweld en mensenhandel het huilen smoort van miljoenen
Gerhard Wilts nd.nl/geloof beeld ap / Oded Balilty
kinderen. ‘Maar hun moeders huilen
voor hen, als moderne Rachels.’ Willen
we voor kinderen zorgen, voor en met
hen bidden? Of negeren wij hen, omdat
we het druk hebben met onze eigen zaken?’
Vaak haalde de rooms-katholieke kerkleider symbolische voorbeelden uit de
▶ Jeruzalem
Bijbel aan. In de Heilig Grafkerk in JeruIn toespraken tijdens zijn gisteren
zalem erkende hij dat de weg naar relaafgesloten reis naar Jordanië, Israël
tieherstel met de Orthodoxe Kerk lang
en Betlehem, refereerde paus
is.
Franciscus veelvuldig aan de Bijbel
▶▶ vervolg op pagina 7
en nam het op voor kinderen als
‘teken van hoop en leven’.
5
Paus neemt het
op
mei 2014
ad
dagbl
lands
en SGP
nederCDA
verliest aan CU
is.
pagina 7
▶▶ vervolg op
Dank
voor
4
met
MODE
bijlage!
Op zoek naar het
ware ‘ik hou van
Holland’-gevoe
l 22
ap / Oded Balilty
▶ Jeruzalem
Soest nd.nl/binnenland
op 3
advertentie
nd.nl/geloof beeld
Paus neemt het
op
CU en SGP ad
dagbl
verliest aan
lands
nederCDA
Paus neemt
Gerhard Wilts d
18°
nederlandsvodorakignd
berlaend
▶ Jeruzalem
gisteren
tijdens zijn
Israël
In toespraken
naar Jordanië,
afgesloten reis
refereerde paus
en Betlehem,
aan de Bijbel
Franciscus veelvuldig
als
voor kinderen
en nam het op
en leven’.
‘teken van hoop
aan de
uitnodiging
Bij zijn verrassende Abbas en de IsraëPalestijnse voorzitter om bij hem in het
Peres
paus
lische president
om vrede, legde
Vaticaan te bidden in Betlehem een link
Franciscus zondag
‘Op deze
geboorteplaats.
naar Jezus’
is geboren,
de Vredevorst
plaats waar
intens geuit voor een
nodig ik u beiden
huis in het
om vrede. Mijn
bed tot God
bidstond.’
open voor zo’n
Vaticaan staat
tijdens zijn driedaagse
het
De paus verbond
gebed’ nadrukkelijk
‘bedevaart van
met de bescherming
christelijk geloof
Jezus een
Zoals het Kind
van kinderen.
kinderen
is, zo zijn de
teken van God
hoop en le‘een teken van
voor de
van vandaag
een graadmeter
ven, en tevens
de maatvan gezinnen,
gezondheid
hele wereld’.
schappij en de
eraan dat misFranciscus herinnerde
geweld en mensenbruik, dwangarbeid,
smoort van miljoenen
huilen
handel het huilen
hun moeders
Willen
kinderen. ‘Maar
moderne Rachels.’ en met
voor hen, als
zorgen, voor
we voor kinderen
hen, omdat
Of negeren wij
hen bidden?
onze eigen zahebben met
we het druk
kerkken?’
de rooms-katholieke uit de
Vaak haalde
voorbeelden
in Jeruleider symbolische
de Heilig Grafkerk
Bijbel aan. In
naar relahij dat de weg
zalem erkende
Kerk lang
de Orthodoxe
tieherstel met
© 2009 Dadomoto
dinsdag 27 mei
2014
Relschopper-m
et-een-reden 5
met
MODE
bijlage!
hou van Holland’-gevoel
het ware ‘ik
Op zoek naar
5
Relschopper-met-een-reden
nd.nl/geloof beeld
dinsdag 27 mei
2014
nederlands dagb
la
mei 2014
ad
nederlands dagbl
Paus neemt
Gerhard Wilts d.
nd.nl/geslaagd
De huisarts zette zich in de parochie al
lange tijd in voor Amnesty International
en diens brievenactie. Van daaruit
promootte hij in de gemeenschap de
betrokkenheid van de Wereldwinkel.
Dat liep naadloos over, een jaar of drie
geleden, in de organisatie van fairtrade-weekenden. Die worden maandelijks
in de kerk gehouden, met de aanwezigheid van de Wereldwinkel, afgestemde
voorbeden en aandacht voor eerlijke
koffie tijdens het koffiedrinken na de
viering.
Een formele status zou verder kunnen
helpen om het idee van eerlijke
handel te bekrachtigen, zo besefte
Van der Werff. ‘Ik kwam geregeld in
de Adelbertkerk in Delft, die ook het
keurmerk heeft’; zodoende groeide
het idee om in Pijnacker ook de fairtrade-status te realiseren. Hij kaartte zijn
idee aan bij de pastoraatsgroep, die het
tot speurpunt maakte. Zo gebeurde het
dat op 30 maart formeel de status van
fairtrade-parochie werd verleend. Dat
kreeg vorm met het plaatsen van een
bordje voor de kerk.
De kerk is de eerste fairtrade-organisatie in Pijnacker. ‘Nu is ook een school
bezig die status aan te vragen. En ook
de PKN-kerk in Delfgauw is goed aan
de gang.’
Maak nu gratis kennis met het Nederlands
d l d D
Dagblad.
bl d N
Natuurlijk
t
lijk h
heb
b jje di
die 2 weken
k
ook voor niks toegang tot onze website, het archief, de digitale editie en de app.
commentaar op 3
Paus Franciscus bidt bij de Klaagmuur in Jeruzalem, gadegeslagen door Shmuel Rabinowitz, rabbijn van de Klaagmuur
en de heilige plaatsen van Israël. De paus sloot zijn bezoek aan Jordanië, Israël en Betlehem gisteren af.
Willeke
Aaldert van Soest nd.nl/binnenland
nd.nl/cartoons
CDA verliest aan CU en SGP
Origin
O
Ori
rigin
neel
eel
felicite
fe
fel
elic
iciite
ere
ren?
en?
prijs € 1,40 zaterdag
€ 2,10
Maak nu gratis kennis met het Nederlands
d l d D
Dagblad.
bl d N
Natuurlijk
t
lijk h
heb
b jje di
die 2 weken
k
Ga naar nd.nl/2weken of bel 0342 411711
ook voor niks toegang tot onze website, het archief, de digitale editie en de app.
nd
d
nd
d
nd
d
Maak nu gratis kennis met het Nederlands
d l d D
Dagblad.
bl d N
Natuurlijk
t
lijk h
heb
b jje di
die 2 weken
k
Ga
0342
411711het archief, de digitale editie en de app.
ooknaar
voornd.nl/2weken
niks toegang of
totbel
onze
website,
Ga naar nd.nl/2weken of bel 0342 411711
NDc-adv-105x135-2wekengratis_Scherp.indd 1
Van der Werff
christelijk betrokken
christelijk betrokken
16-06-14
christelijk betrokken
NDc-adv-105x135-2wekengratis_Scherp.indd 1
NDc-adv-105x135-2wekengratis_Scherp.indd 1
Het co
van CIO
energie
13:11
16-06-14 13:11
nummer 4 • 2014
16-06-14 13:11
13
Adventsactie 2014
Naastenliefde in actie!
Advent is in de liturgie de periode
van verwachting, van uitzien naar
een nieuw begin, naar God die mens
wordt. Een periode van hoop. Juist
in deze tijd wil de Adventsactie
deze hoop doorgeven. Dit doet de
Adventsactie door kleinschalige
ontwikkelingsprojecten te steunen.
Grote idealen worden concreet in
kleine daden van naastenliefde onder
het motto: ‘Groot denken; klein doen’.
Beate Gloudemans is campagneleider
van de Adventsactie: “Met Adventsactie
geven we mensen die leven in moeilijke,
soms mensonterende omstandigheden,
via kleinschalige projecten hoop op een
betere toekomst. Duizenden mensen
in Nederland komen vrijwillig in beweging voor anderen, ze zijn geraakt en
ondernemen actie om mensen ver weg
te helpen.”
Gloudemans vertelt verder: “Onze
Nederlandse katholieke kerk is altijd
sterk geweest in de missie. Dat zijn we
nog steeds! We willen graag mensen
helpen wereldwijd, maar we willen
nog liever dat zij leren om zichzelf
te helpen. We geloven in de betrouwbaarheid van het kerkelijk netwerk;
we weten wie we kunnen aanspreken.
Onze projecten komen overigens
ten goede aan iedereen, ongeacht
geloof, want ook dat hoort bij kerkelijk
ontwikkelingswerk: het staat open voor
alle mensen in nood.”
Doen
Adventsactie werkt aan missie en
ontwikkeling: “Missie omdat we onze
inspiratie putten uit het evangelie
van het Mens-geworden Woord.
Ontwikkeling omdat het Woord
gedaan moet worden: door mensen
die geven om elkaar. Hier én daar’,
aldus Gloudemans. ‘Ik heb het geluk
dat ik mijn bezieling in daden kan
omzetten en daarmee anderen verder
kan helpen. Christen-zijn betekent
voor mij op weg zijn, met Christus als
leidraad.”
In de weken voorafgaand aan
Kerstmis, werft Adventsactie fondsen
voor tien kleinschalige ontwikkelingsprojecten, alle te vinden op
www.adventsactie.nl. Daaronder het
project van stichting Friends of Young
Bethlehem, dat sterke wortels heeft
in het bisdom Rotterdam. Friends of
Young Bethlehem biedt een toekomstperspectief aan jongeren door middel
van verzoening met hun andersdenkende leeftijdsgenoten.
Tijdens de Adventsactie kiest elke
parochie een van de tien projecten als
collectedoel of zamelt geld in voor het
algemene fonds. Via de webshop zijn
producten van Pure Jute te koop: een
tafelloper met een deel van het vredesgebed van Franciscus van Assisië, een
zak van Sinterklaas en tassen.
Vreedzaam samenleven in Bethlehem
Voormalig Rotterdammer Toine van
Teeffelen woont met zijn gezin al jaren
in Bethlehem. Hij noemt de historische
stad: “een gemeenschap van warme,
gastvrije en spontane mensen”. Van
Teeffelen werkte als onderwijsconsulent en zag dat de jongeren en hun
docenten snakten naar een hoopvol
toekomstperspectief en naar een actieve
rol in de samenleving. Hij zet zich
daarom in voor een bijzonder onderwijsprogramma: “Leven in het Heilig
Land: verschillen respecteren”.
Het programma bevordert het begrip
tussen jongeren met een christelijke en een
islamitische achtergrond, die samenleven
op de Westbank. Via de jongeren wordt
er gebouwd aan een nieuwe generatie
Westbankbewoners, die openstaat voor
elkaar en die respectvol met de verschillende religies omgaat. Het programma
is onderdeel van een groter schoolprogramma, dat tevens bijdraagt aan het
gemeenschapsgevoel in dit geïsoleerde
gebied.
De jongeren volgen in dit programma
samen godsdienstlessen en workshops
en ze bezoeken elkaars godsdienstige bijeenkomsten. Daarnaast gaan
ze samen een dag op reis, met een
thema dat door moslims en christenen
gedeeld wordt, bijvoorbeeld vrede,
creativiteit of verzoening. De jongeren
bespreken hoe ze in hun dagelijks leven
deze items concreet kunnen maken.
Momenteel worden ruim 750 leerlingen tussen de 14 en 17 jaar bereikt.
Zij worden begeleid door twee godsdienstdocenten: één moslim en één
christen. Tijdens de schoolreizen gaat
een speciaal getrainde jeugdwerker
mee. De Adventsactie wil hier graag
een bedrag van € 30.000 aan bijdragen, als de werving van middelen in de
Adventsactie genoeg resultaat oplevert.
Foto’s: Adventsactie
14
nummer 4 • 2014
Parochiedag 2015:
Wat kan een parochie
leren van kloosters?
Kan een parochie iets leren van de spiritualiteit
die kloosters in onze tijd bij bezoekers zo populair
maakt? Die vraag staat centraal op de landelijke Parochiedag 2015. Abten en abdissen uit
Nederlandse abdijen komen naar Hilversum om te
vertellen over hun spiritualiteit. Zij komen op zaterdag 31 januari naar het gebouw van omroep RKK
om hun weg naar God te delen met vertegenwoordigers van parochies uit het hele land.
Verwacht worden abdis Marianne van de clarissen in Nijmegen, abt Gerard Mathijsen van de
benedictijnen in Egmond, abdis Benedict Thissen
van de trappistinnen in Oosterbeek, provinciaal
Rob Hogenboom en broeder Fer van der Reijken
van de franciscanen in Amsterdam, Holkje van der
Veer van de dominicanessen in Huissen en Alberic
Bruschke van de trappisten in Diepenveen.
Dit biedt een unieke kans: u hoeft als deelnemer
niet naar het klooster, het klooster komt naar u
toe. De broeders en zusters praten plenair over
hun zoektocht naar God, maar gaan ook in workshops in gesprek met vertegenwoordigers van
parochies. Wat is de betekenis van stilte in de
liturgie, waar liggen kansen voor vespers, wat kan
de spiritualiteit van kloosters toevoegen aan de
vieringen in de parochiekerk?
Wordt uw parochie “Parochie van het jaar”?
Verder wordt deze dag de parochie van het jaar
bekend gemaakt. Daarvoor komen dit keer die
parochies in aanmerking die op vernieuwende
wijze de spiritualiteit van het monastieke leven
hebben verwerkt in de liturgie. Denkt u dat uw
parochie hier voor in aanmerking kan komen,
meldt u dan aan met een korte beschrijving waarom, bij: [email protected] onder
vermelding van “nominatie Parochiedag 2015”.
AGENDA
Zondag 9 november
Tour of Faith
Jongerenviering en ontmoeting met bisschop Van den
Hende. Dit keer in Dordrecht. Jongeren tussen 16 en 30
jaar zijn uitgenodigd om meer te vieren, met elkaar en met
de bisschop te spreken aan de hand van een thema, en
een gemeenschappelijke maaltijd, bereid door jongeren uit
de gastparochie. Op 14 december is Lisse gastheer voor de
rondtrekkende Tour.
Waar: H. Antoniuskerk, Burg. de Raadtsingel 45
Tijd: 15.00 uur
groep gaat op zaterdag aan de slag met een klussendienst;
zo wil ze geld inzamelen voor stichting ParticipArte, die
door middel van kunstzinnige projecten sociale doeleinden
ondersteunt. Op zondagmiddag is er een diaconaal concert,
verzorgd door verschillende koren.
Informatie:
www.nicolaasparochiezoetermeer.nl
Zaterdag 29 november
Themadag voor gebedsleiders
Verdiepingsdag voor gebedsleiders. Centraal staan de
Psalmen. Vincent de Haas, exegeet en permanent diaken
in het bisdom Breda, gaat als inleider in op dit “hart van de
bijbel”. Hij bespreekt hoe een psalm een bouwsteen kan
zijn voor een overweging. Ook vraagt hij zich met de deelnemers af hoe te luisteren naar de psalm dat God zich daarin
laat horen? En hoe kun je voor de psalmen een plek inruimen in je dagelijks gebedsleven?
Naast verdieping in het Psalmboek biedt de themadag de
gelegenheid om andere gebedsleiders te ontmoeten, werkervaringen in de parochie uit te wisselen en nieuwe inspiratie op te doen.
Waar: Adelbertkerk, Minervaweg 7, Delft
Aanvang: 10.00 uur
Aanmelden (voor 20 november):
[email protected]
Kosten: € 10,- inclusief lunch
Zondag 16 november
Benefietconcert JuDeo
Vrijdag 19 december
Kerstlichtjesavond
Koor JuDeo organiseert een benefietconcert voor het
behoud van kapel Weddesteyn. Het concert duurt ongeveer
anderhalf uur en is gratis toegankelijk. Maar, zo laat het
koor weten: het is wel een benefietconcert.
Waar: Bonaventurakerk, Woerden
Aanvang: 15.00 uur
Op 19 december viert de RK Begraafplaats St. Laurentius
Kerstlichtjesavond. Op deze avond zal bisschop Van den
Hende aanwezig zijn. De avond begint om 19.00 uur.
Adres: Nieuwe Crooswijkseweg 123, Rotterdam
22 en 23 november
Diaconieweekend
De Nicolaasparochie in Zoetermeer houdt een diaconieweekend. De parochie staat dan stil bij “diaconie als kerkelijke opdracht”. In de verschillende vieringen is er aandacht
voor diaconie en zal worden gecollecteerd. De jongeren-
COLOFON
Ontvang voortaan
Tussenbeide bij u thuis
Tussenbeide is het blad van het bisdom Rotterdam, met vijf keer
per jaar nieuws en achtergronden uit het kerkelijke leven in het
bisdom, levensverhalen en bijzondere ervaringen, kennisgevingen van
bijeenkomsten en berichten van de bisschop en vanuit het bisdombureau.
Voor 10 euro per jaar valt Tussenbeide steevast bij u door de brievenbus.
Wie niets wil missen van het nieuws uit het bisdom stuurt een mailbericht
naar E: [email protected]
of belt naar T: 010 - 2815171 en krijgt Tussenbeide
met ingang van het speciale Kerstnummer thuisgestuurd.
Tussenbeide is de nieuws- en informatiekrant van
het Bisdom Rotterdam. Het blad verschijnt onder
verantwoordelijkheid van de afdeling Pers en
Communicatie.
Hoofdredactie: Francis Wout
Redactie: Frits Vermeulen, Monique Meeussen,
Willien van Wieringen, Jolanda de Wolf, Ted Konings
Jongerenredactie: Sander van Aarle, Shirleni Blanken,
Emy Jansons-van Steekelenburg, Thom Oosterveer
Nederlandse
missionaris viert
jubileum in Brazilië
In 1982 ging pastor Ton van Baalen
na zijn emeritaat als missionaris naar
Brazilië. Hij vierde op 29 juni jongstleden in Santana de Caldas zijn 60-jarig
priesterfeest met een eucharistieviering
als dankzegging. Deze viering celebreerde hij samen met zeven andere
priesters van het bisdom Pouso Alegre.
Ook aanwezig waren de gelovigen van
Santana, vrienden, gezagsdragers en
vertegenwoordigers van de gemeente. Hij werd hartelijk toegesproken en
een gedenkplaat werd onthuld. Na de
viering vond een luidruchtige huldiging
plaats door de straten van Santana met
motoren en auto’s om de warme genegenheid van de Santanenzen voor hun
vriend en reeds ‘Santanenzer’ Padre
Antonio van Baalen te duiden.
Aan dit nummer werkten verder mee:
William Arfman, Marinus van den Berg (column),
Desiree Bühler, Marianne Gijbels, Jan Goossensen, Gerdi
Janssen, Dianne van Klink, Maria de Kruijf, Jan Maasen,
Briene de Regt, Daphne van Roosendaal, Kees van Vliet
Redactie en abonnementenadministratie:
Koningin Emmaplein 3, 3016 AA Rotterdam,
Tel: 010 - 281 51 71, Fax: 010 - 436 71 90
E: [email protected]
I: www.bisdomrotterdam.nl
Postgiro: 464304
Vormgeving:
Halewijn NV, Halewijnlaan 92, B-2050 Antwerpen
Fotografie: Shirleni Blanken, Dianne van Klink, Ramon
Mangold, Peter van Mulken, Rita Schoolenberg, Riet
Spekman, Evelyne Verheggen
Drukkerij:
Halewijn NV, Halewijnlaan 92, B-2050 Antwerpen
Abonnementen:
€ 1,50 per jaar (voor parochies)
€ 10 per jaar (individueel abonnement incl. porto)
Abonnementen kunnen elk gewenst moment
ingaan en worden automatisch verlengd, tenzij minimaal
vier weken voor het verstrijken van de abonnementstermijn schriftelijk wordt opgezegd.
Advertenties:
Borgerpark Media
Marion Polmans -Paus, Postbus 8027, 6060 AA
Posterholt
T: 0475 - 711 362
E: [email protected]
I: www.borgerparkmedia.nl
Overnemen:
Artikelen uit Tussenbeide mogen met bronvermelding,
vrij worden overgenomen in parochiebladen.
Illustraties en foto’s mogen alleen worden gebruikt als
vooraf toestemming is verleend door de redactie.
nummer 4 • 2014
15
jong!
M25 op het Vredesfeest
in de Schilderswijk
Samen Doen!
In het kader van de Vredesweek vond in de Schilderswijk te Den Haag het
Vredesfeest plaats. Maria de Kruijf was er bij en vertelt: ‘Wat ik nog het meest
tof vond, is dat ondanks allerlei spanningen en demonstraties, wij mooi met
z’n allen de vrede konden bewaren en vieren.’
Op zaterdagmiddag 20 september was het zover: bij het ontmoetings­centrum
MOC aan het Teniersplein in Den Haag, werd een groot feest voorbereid.
Muzikanten, koks en mensen van allerlei verschillende groeperingen waren
aanwezig om elkaar in vrede te ontmoeten en te spreken.
Voor de kinderen was er in de achtertuin van het MOC van alles te doen:
begeleid door M25-jongeren en vrijwilligers kon er worden geloomd,
geknutseld en geschminkt. Ze konden hun nagels (laten) lakken, haren
vlechten en allerlei zeer kunstige ballonfiguurtjes vouwen. De middag werd
afgesloten met een hindernisren waarbij koekhappen, bowlen, zaklopen
en een evenwichtsspelletje moesten worden getrotseerd. Iedereen die de
eindstreep haalde mocht een cadeautje grabbelen.
De vrijwilligers van het MOC zorgden voor overheerlijke hapjes voor alle
aanwezigen, jongeren en kinderen, waardoor we de middag gezellig konden
afsluiten. Als M25 hebben we zo’n zestig kinderen uit de Schilderswijk een
hele leuke middag gegeven en iedereen kon naar huis met een zelfgemaakt
armbandje, knutselwerkje, ballon of gegrabbeld cadeautje.
© Shirleni Blanken
Meer ideeën nodig?
Kijk op de website van het Bisdom Rotterdam,
onder de knop DiaconAction!
Doe je met een groep mee? Meld dit dan bij:
E: [email protected].
We sturen dan voor alle deelnemers een fraaie rugzak op
met het logo van DiaconAction erop.
Jullie doen toch ook mee!?
Ontmoeting centraal bij RKJ Westland
‘Ontmoeting met God en met
elkaar’, dat was het thema tijdens
de eerste avond van RKJ Westland.
Op 17 september vierden we eerst
samen de mis in de Adrianuskerk in
Naaldwijk, met celebrant Stefan Kuik,
kapelaan in de Bollenstreek.
Daarna was het eten, met dank aan
twee van ons die hadden gekookt.
Tijdens het eten kon je de anderen
leren kennen, want het was immers
onze eerst avond samen. Na het
eten begon het verdiepingsgedeelte
van de avond, aan de hand van een
Power Pointpresentatie met filmpjes.
Gastspreker Stefan Kuik vertelde
dat iedereen van ons op weg is. Op
de tocht die je loopt, ontmoet je
verschillende mensen.
Je maakt vriendschappen met
andere tochtgenoten, je maakt
vriendschap met jezelf en je maakt
vriendschap met Jezus.
Onze gastspreker liet een filmpje
zien over de Wereldjongerendagen
(WJD). Daar zijn de jongeren ook op
weg en ontmoeten zij ook andere
gelovigen en Jezus. Erg interessant
en indrukwekkend om te zien. Dat er
16
nummer 4 • 2014
zoveel gelovigen naar één stad gaan
om elkaar te ontmoeten.
Na de inleiding gingen we in groepjes
uiteen en werd er gevraagd wie er in
2016 naar de WJD gaan in Krakau.
Daarna kwamen we weer bij elkaar
om alles na te bespreken. Rond
22.00 uur werd Stefan Kuik bedankt
en was het tijd om met elkaar na te
praten.
We kunnen terugkijken op een
gezellige en interessante avond.
Op woensdag 15 oktober hielden
we ondertussen ook al onze tweede
thema-avond, over de eucharistie,
met als gastspreker pater Johan,
broeder van Sint-Jan. Op 19
november en 17 december zijn er
opnieuw thema-avonden bij RKJ
Westland. Dus ben jij tussen de
16-30 jaar? Geloof je? Ben je op
zoek? Of gewoon nieuwsgierig? Kom
dan naar een thema-avond van RKJ
Westland! En neem een vriend of
vriendin mee!
Gerdi Janssen,
[email protected]
Ester de musical
Jongeren uit de Sint-Jan de Doper parochie voeren de musical
Ester op in Bodegraven. Wilt u dit mooie Bijbelse verhaal vol liefde,
spanning en idealen meebeleven? Kom dan 21 of 22 november
naar Bodegraven en geniet van boeiende dialogen, sprankelende
muziek en een mooi decor in de Willibrorduskerk.
Het verhaal gaat over het joodse meisje Ester. Zij werd zo’n 500
jaar voor Christus koningin van Perzië. Als vrouw van koning
Ahasveros heeft ze het niet makkelijk. De koning houdt van feesten
en maakt niet altijd de juiste keuzes in het landsbelang. Daar weet
de slinkse raadsman van de koning, Haman, goed op in te spelen.
Deze heeft een hekel aan het volk van Ester. Lukt het Ester om haar
volk te redden?
Wanneer: 21 en 22 november,
vanaf 20.00 uur
Waar: Willibrorduskerk in
Bodegraven, Overtocht 20
Kosten: 8 euro in de voorverkoop
(10 euro aan de deur)
Dit project is ontstaan vanuit jongerenkoor St. Willibrordus. Alle
jongeren uit de parochie werden uitgenodigd om deel te nemen.
Onder leiding van Johan van der Zwet en Frank Jansons studeren
nu zo’n 25 enthousiaste jonge mensen de musical in. Deelnemers
komen uit Bodegraven, Gouda, Waddinxveen, Reeuwijk en Alphen
aan de Rijn. Jansons schreef zowel de muziek als de teksten voor
dit project.
Meer info over het project? Www.facebook.com/EsterDeMusical.
Meer info over de voorverkoop? Ga naar www.sintjandd.nl, of stuur
een mailtje naar [email protected].
De pagina Jong! wordt samengesteld door een jonge redactie, met Shirleni Blanken, Emy Jansons - van Steekelenburg, Thom Oosterveer, Sander van Aarle en Ted Konings.
DiaconAction is een sociaal-diaconaal project voor tieners en
jongeren. DiaconAction wordt ook dit jaar weer in ons bisdom
gehouden op een zelf te kiezen datum in november
of december.
Het is de bedoeling dat jongeren aan de slag gaan om iets te
betekenen voor hun omgeving. Jongeren worden uitgenodigd
om anderen te laten zien wat ze in hun mars hebben.
DiaconAction betekent avontuur, nieuwe mensen leren kennen
en samen goed en zinvol bezig zijn. DiaconAction betekent
dat we doen wat we in de Kerk zeggen: hulp bieden aan
je naaste.
Jongerengroepen bedenken en organiseren hun eigen
projectopdracht. Je kijkt in je eigen omgeving waar en hoe
je iets voor je medemensen kunt betekenen. Wat groepen
vorig jaar zoal gedaan hebben? JEK-Time uit Gouda hielp
Sinterklaas een handje, jongeren uit Aarlanderveen/Ter Aar
hebben een knutsel- en spelletjesavond gehouden, samen
met kinderen met een verstandelijke beperking. Sommige
groepen hebben kerststukjes gemaakt voor ouderen en die
zelf gebracht.

Vooraankondiging: “Parochie naar buiten”! Symposium naar

Weekschema 3 t/m 9 november 2014

Aan de Bisschoppen van de Nederlandse R.K. Kerkprovincie Betreft

februari - Bisdom Rotterdam

OPEN KLOOSTERDAG 10 mei - Assel Don Bosco Centrum

Spotpenning op de paus en de kardinalen. ECCLESIA:PERVERSA

Parochienieuws week 39

De eenmaking van charismaten en de katholieke

Mijn ziel zingt Jezus

141215 Weekschema