Lees het volledige juryverslag

Juryverslag VRP Afstudeerprijs 7/11/2014
1
VLAAMSE VERENIGING VOOR RUIMTE EN PLANNING VZW
JURYVERSLAG VRP-AFSTUDEERPRIJS 2014
Werelddag van de Stedenbouw - BRUSSEL - 7 NOVEMBER 2014
In 2014 reikt de VRP voor de zesde maal de VRP-Afstudeerprijs uit, de opvolger van de VRPEindwerkprijs die de VRP sinds 2002 organiseerde.
Met de Afstudeerprijs wil de VRP studenten een forum aanreiken om hun werk aan de
vakwereld te tonen omdat hun werken vaak fris en inspirerend zijn.
De VRP wil met de prijs tevens het debat verder voeden over theorie en praktijk in het
vakgebied van ruimtelijke planning en stedenbouw.
Voor de VRP-Afstudeerprijs kunnen studenten eender welk kwalitatief werk (of een deel
ervan) met een stedenbouwkundige of ruimtelijk planmatige invalshoek indienen.
Inzendingen zijn niet beperkt tot de eigenlijke masterproeven, en ook niet tot de opleidingen
stedenbouw en ruimtelijke planning, maar moeten wel gemaakt zijn tijdens een
masteropleiding georganiseerd door een onderwijsinstelling in Vlaanderen of Brussel.
Genomineerden en winnaars van de VRP Afstudeerprijs krijgen een gratis VRP-lidmaatschap
voor 1 jaar, incl. een abonnement op het tijdschrift Ruimte. De VRP-Afstudeerprijs bestaat
verder uit reischeques voor de totale waarde van € 1.200, te verdelen onder de winnaars. De
winnaars krijgen ook de kans om een artikel publiceren in ‘Ruimte’.
Dankwoord
Een woord van dank is vanzelfsprekend gericht aan alle deelnemers en aan de
onderwijsinstellingen en de betrokken begeleiders.
Tevens bedankt de VRP de juryleden en de medewerkers van het VRP-secretariaat, die er
samen voor zorgden dat de jurering en de prijsuitreiking op de Werelddag van de
Stedenbouw in Brussel op 7 november 2014 vlot konden verlopen.
Samenstelling van de jury
De niet-academische jurysamenstelling van de VRP Afstudeerprijs (editie 2014) kende
dezelfde samenstelling als de editie 2013:
Kristien Lefeber
Isabelle Loris
Gunther Slagmeulder
Philippe Teughels
Kathleen Van de Werf
Bram Vermeulen
Mieke Gevaert (voorzitter) en
Elisabeth Wouters (secretaris).
Algemene observaties van de jury
Eerst staan we even stil bij enkele algemene indrukken van de jury bij de inzendingen.
1. Enkele kengetallen
Met 18 inzendingen in 2014 (tegenover 16 in 2011, 17 in 2010, 18 in 2012, 20 in 2009 en 22 in
2013) was het aantal inzendingen vergelijkbaar met de vorige jaren. 3 inzendingen voldeden
Juryverslag VRP Afstudeerprijs 7/11/2014
2
- omwille van de omvang van de bestanden - helaas niet aan de toelatingscriteria die door
de VRP zijn opgesteld en werden daarom niet meegenomen in de beoordeling. Dit zorgde
ervoor dat door de jury uiteindelijk slechts 15 ontvankelijke werken werden beoordeeld.
Deze inzendingen waren afkomstig van masterstudenten van 5 verschillende onderwijsinstellingen in Vlaanderen en in Brussel.
Net iets meer dan de helft van de ingezonden werken kwam tot stand binnen een opleiding
stedenbouw en/of ruimtelijke planning, de andere werken binnen een architectuuropleiding
of opleiding toegepaste wetenschappen.
2. Kwaliteit van de inzendingen.
De jury noemde het kwaliteitsgehalte van de inzendingen hoog en de inhoud inspirerend.
Het grootste deel van de werken was beleidsrelevant. Een handvol werken bevatte
daarenboven inspirerende en/of vernieuwende analyses en/of strategieën of
ontwerpvoorstellen. Sommige werken waren ook grafisch erg sterk en visueel aantrekkelijk.
Globaal stelde de jury vast dat er, net zoals in de voorgaande editie, in quasi alle werken
doorgaans goede wetenschappelijk onderbouwde analyses zijn uitgevoerd die
daarenboven rijkelijk geïllustreerd werden. In heel wat van de uitgevoerde analyses slagen
studenten er daardoor goed in om de complexiteit van een ruimtelijk vraagstuk en/of gebied
te vatten. De jury merkte wel op dat dit soms ten koste lijkt te gaan van het bedenken en de
uitwerking van concrete strategieën en/of ontwerpvoorstellen, en dat sommige analyses een
duidelijke focus missen.
Ondanks de reeds aangegeven kwaliteiten van de ingezonden werken, stelde de jury vast
dat ontwerpers er niet altijd in slagen om hun ontwerpen goed te duiden en te ‘verkopen’ en
dat die ontwerpen daardoor ook nog te weinig wervend zijn, een gegeven dat toch
belangrijk is in de dagdagelijkse praktijk.
3. Onderwerpen van de inzendingen.
De onderwerpen van de inzendingen waren zeer uiteenlopend. Zoals eerder aangehaald,
werden zowel analyses, strategieën en ontwerpvoorstellen (of combinaties van voorgaande)
ingediend.
Globaal gezien zijn er hierbij veel inzendingen die vertrekkend vanuit een regionale visie
uiteindelijk resulteren in ontwerpen op relatief detaillistische schaal. De jury ervaart hierbij dat
het geen evidentie is om over deze hele lijn, deze ‘spreidstand’, een gelijkwaardige kwaliteit
te blijven handhaven.
De jury stelde ook vast dat meer dan de helft van de inzendingen was gericht op een locatie
in het buitenland. De jury wijst er daarbij op dat de werken die de landsgrenzen overschrijden
ook maatschappelijk relevant kunnen zijn, maar in het kader van deze Afstudeerprijs pas een
meerwaarde krijgen als er interessante en bruikbare methodieken en/of aanbevelingen voor
een ruimere beleidscontext worden aangereikt.
Daarnaast raken een aantal inzendingen de superdiversiteit van onze westerse samenleving
aan.
Een andere vaststelling m.b.t. de aard van de gekozen onderwerpen, die de jury graag
onder de aandacht brengt, is dat er geen werken werden ingediend die een analyse van
het vigerend ruimtelijk beleidskader in Vlaanderen bevatten en die op basis van de
uitgevoerde analyse beleidsaanbevelingen formuleren die de vakwereld kunnen inspireren.
De jury is van mening dat dergelijke analyses aanmoediging verdienen en nodigt studenten
en docenten uit om het gesprek daarover aan te gaan.
Juryverslag VRP Afstudeerprijs 7/11/2014
3
Wel behandelen een aantal inzendingen een onderwerp dat betrekking heeft op de relatie
tussen ruimtelijke planning en mobiliteit.
Beoordeling
Met veel enthousiasme boog de jury zich over de 15 ontvankelijke inzendingen.
Een volledig overzicht van de inzendingen vindt u op de website van de VRP.
Na een eerste jureringsronde selecteerde de jury 4 inzendingen die zij verder naar de tweede
ronde wenste mee te nemen.
Verder in dit verslag zal de jury de aandacht ook nog vestigen op enkele werken die de
tweede ronde niet haalden, maar wel een interessante basis voor een artikel in Ruimte of
bijdrage aan een VRP-activiteit kunnen vormen.
In de tweede ronde konden de indieners hun werk persoonlijk aan de jury toelichten en met
de jury in debat treden. We lichten de werken die deze tweede ronde haalden hieronder toe
in de volgorde zoals ze aan de jury werden voorgesteld.
‘Woontrajecten van jongvolwassenen in Brussel’
van de hand van Ellis Christiaens,
tot stand gekomen onder begeleiding van P. De Decker, K. Vermeersch en B. Meeus, aan de
KU Leuven/ Luca, bevat een onderzoek naar de woontrajecten van jongvolwassenen in
Brussel, waarbij wordt gezocht naar mogelijke manieren om de bijkomende ruimtevraag voor
jongvolwassenen in Brussel op een kwalitatieve wijze op te vangen, aansluitend bij hun
woonwensen.
De appreciatie van de jury gaat uit naar de goed gedocumenteerde analyse, naar de
overzichtelijke beschrijving van theoretische stadsmodellen die de groei en werking van
een stad beschrijven en naar de koppeling tussen de historische analyse en de huidige
woonproblematiek(en) in Brussel. De jury is overtuigd van de hoge maatschappelijke
relevantie van dit werk met het thema dat erin behandeld wordt en van de methodiek
om te werken met diepte-interviews, maar is minder overtuigd van de methodologie om
tot de uiteindelijke conclusies te komen, en mist ook focus in de conclusies. Zo merkt de
jury op dat er enkel diepte-interviews zijn afgenomen met stedelingen die in Brussel
wensen te blijven; terwijl het wellicht ook relevant was geweest om personen te
interviewen die nooit of niet meer in Brussel wensen te (ver)blijven en dus per definitie een
groter anti-stedelijk gevoel hebben, of hebben gekregen. De jury is ook minder overtuigd
van de voorbeelduitwerkingen.

‘Sculpting the hill - Cultivating the valley. Reclaiming the West Rand’s post-mining
landscape’
van de hand van Marjolein Lyssens en Griet Juwet,
tot stand gekomen onder begeleiding van B. De Meulder, H. Le Roux, W. Wambecq en T.
Toffa aan de KU Leuven,formuleert een nieuwe visie voor het landschap van de West
Rand in Johannesburg, een regio waar goudmijnactiviteiten en de ruimtelijke
ontwikkelingen onder het voormalige apartheidsregime een grote impact hebben
gehad: cycli van grond en water werden verstoord en het stedelijk weefsel getuigt van
grote sociale ongelijkheid. Deze thesis toont hoe de rehabilitatie van het
goudmijnlandschap, nu het ontginnen van goud er tot een einde komt, met herstel van
de cycli van water en grond, de basis kan vormen van een toekomstvisie voor dit gebied.
De auteurs zien hun werk niet als een eindoplossing, maar als een start voor dialoog.
De appreciatie van de jury gaat uit naar de grondige analyse en de daardoor degelijke
onderbouwing van de voorgestelde visie, waarbij de auteurs ook ter plaatse heel wat
veldwerk hebben uitgevoerd en zelf aangeven dat ‘mapping understanding’ is. De jury
erkent het belang van dit pioniersproject, waarbij de opgedane kennis voor post-mining
landschappen verspreid over de wereld gebruikt kan worden. Ook het uitgangspunt van
Juryverslag VRP Afstudeerprijs 7/11/2014
4
de auteurs dat het landschap een belangrijke drager is bij de uitwerking van een
ruimtelijke visie, wordt door de jury onderschreven.
De jury is echter minder overtuigd van de voorgestelde maatregelen en van de
leesbaarheid van het bijhorende kaartmateriaal.

‘De Brusselse kleine ring, conflictgebied tussen stad en auto. Zoektocht naar de toekomst
van een stedelijke verkeerscollector’
van de hand van Rien Van de Wall,
tot stand gekomen onder begeleiding van N. Casabella aan de VUB, bevat een
streefbeeldstudie voor de Brusselse kleine ring die wordt ingebed in een bredere visie op
de stadsontwikkeling en de stedelijke mobiliteit.
De appreciatie van de jury gaat andermaal uit naar de grondig uitgevoerde analyse en
naar de wijze waarop de resultaten van die analyse werden vertaald in de visie en
concepten van de streefbeeldstudie. De jury waardeert ook de gedurfde, innovatieve
stellingen die de auteur daarbij uiteindelijk (na uitvoerige analyse) als uitgangspunt voor
zijn streefbeeldstudie heeft genomen, en naar zijn ambitie om los van het
verkeerskundige, maar (mede dankzij deze analyse) niet in strijd daarmee, hierin de
ruimte centraal te stellen.
De jury is minder overtuigd van de vertaling van de inrichtingsprincipes in een concreet
voorstel voor de zuidwestelijke sectie van de ringlanen: het voorgestelde ontwerp schetst
geen overtuigend beeld. Dit doet echter geen afbreuk aan de kwaliteit en het
inspirerende karakter van de streefbeeldstudie en de daarin voorgestelde concepten.

‘De Kustlijn als adaptieve grens, op zoek naar een ruimtelijke adaptatiestrategie’
van de hand van Marian Plas,
tot stand gekomen onder begeleiding van J. Aerts en J. Parys aan de VUB, bevat een
analyse van de Belgische kust en bouwt daarbij verder op het vele onderzoek dat de
voorbije jaren over onze kustzone is uitgevoerd (Kustatlas, Vlaamse baaien, CcASPAR
enz.) Het werk bevat tevens een visie die de veerkracht van de kustzone, met het oog op
klimaatadaptatie, moet verhogen door economische en sociale ontwikkeling mogelijk te
maken en de bestaande ecosystemen te beschermen. De auteur stelt daartoe een
combinatie van dense overstromingsveilige zones en openruimte gebieden voor, die niet
enkel het veiligheidsniveau van de kustlijn moeten verhogen, maar ook de rentabiliteit en
de ruimtelijke kwaliteiten van de kustzone versterken, waardoor deze (quasi)
zelfvoorzienend wordt en voor het toerisme een nieuw elan krijgt.
De appreciatie van de jury gaat uit naar het genuanceerde en geïntegreerde beeld
voor de kustlijn, en naar de concrete suggesties van de auteur om het imago van de
streek te versterken en daarbij ook rekening te houden met toekomstige
zeespiegelstijgingen die zich bij gewijzigde klimatologische omstandigheden zullen
voordoen. Ook de verdere concretisering van het ‘compartimenteringsprincipe’, dat zijn
oorsprong vindt in het CcASPAR-onderzoeksproject, wordt door de jury gewaardeerd, net
zoals de keuze om niet de oost-west-oriëntatie van de kustlijn als uitgangspunt te
hanteren in de visievorming, maar wel de noord-zuid-georiënteerde ondergrond als
belangrijke drager voor de ruimtelijke ontwikkelingen te beschouwen.
Net zoals in het hierboven besproken werk van Rien Van de Wall is de jury minder
overtuigd van het wervend karakter van de eindbeelden voor een aantal deelzones
tussen Nieuwpoort en Oostende. Dit doet echter geen afbreuk aan de kwaliteit en het
inspirerende karakter van de voorgestelde visie en de daarin voorgestelde krachtlijnen
voor de ruimtelijke ontwikkeling van de Middenkust.
Na deze tweede jureringsronde velde de jury haar eindoordeel.
Juryverslag VRP Afstudeerprijs 7/11/2014
5
Eindoordeel
De jury concludeerde algemeen dat alle werken die de 2de ronde haalden, maatschappelijk
relevant zijn en door de jury als vernieuwend werden ervaren op het vlak van hun analyse,
aanpak en/of voorstellen. Ze bevatten alle ook voldoende haalbare elementen om aan te
zetten tot een interessant debat en/of om inspirerend te zijn.
En, zoals vastgesteld kan worden in dit juryverslag, formuleerden de leden van de jury bij elk
werk dat de tweede ronde haalde positieve punten, alsook enkele kanttekeningen. Het
eindoordeel was daardoor geenszins gemakkelijk te vellen, maar na rijp beraad besloot de
jury unaniem om 2 laureaten voor de VRP Afstudeerprijs editie 2014 aan te duiden en de
overige 2 werken die de 2de ronde haalden te nomineren.
De volgende 2 inzendingen worden aangeduid als laureaten, en winnen hiermee gedeeld
de VRP Afstudeerprijs 2014:


‘De Brusselse kleine ring, conflictgebied tussen stad en auto. Zoektocht naar de toekomst
van een stedelijke verkeerscollector’
van de hand van Rien Van de Wall,
tot stand gekomen onder begeleiding van N. Casabella,
aan VUB en
‘De Kustlijn als adaptieve grens, op zoek naar een ruimtelijke adaptatiestrategie’
van de hand van Marian Plas,
tot stand gekomen onder begeleiding van J. Aerts en J. Parys,
aan VUB.
Beide werken bevatten een degelijke analyse van het onderzoeksgebied en een eindbeeld
voor een bepaald deel van hun onderzoeksgebied.
 Met de inzending over de Brusselse kleine ring wenst de jury de aandacht te vestigen op
de samenhang tussen ruimtelijke ordening en mobiliteit. De appreciatie van de jury gaat
in het bijzonder uit naar de gedurfde stellingen die de auteur in zijn streefbeeldstudie
voorop stelt: de kleine ring is volgens hem geen ring, maar te beschouwen in segmenten,
als een aaneenschakeling van centrale lanen. De jury hoopt dat de auteur, zoals hij in zijn
geëngageerde en overtuigende toelichting aan de jury aangaf, werkelijk stappen zal
nemen om zijn werk verder kenbaar te maken op ambtelijk vlak en hopelijk op politiek
vlak.
 Met de inzending over de kustlijn wenst de jury de aandacht te vestigen op de
toekomstige impact van klimaatsveranderingen op ruimtelijke ontwikkelingen. De
appreciatie van de jury gaat uit naar de concretisering van de
compartimenteringsstrategie uit het CcASPAR-project waarbij ‘protect’, ‘accomodate’
en ‘retreat’ elkaar afwisselen naargelang het onderliggende fysisch systeem en het
bestaande nederzettingspatroon. ‘We moeten niet bang zijn om water op welgekozen
locaties toe te laten’.
Aanbevelingen voor de VRP en de VRP-Afstudeerprijs in 2015
De jury stelt voor om ook in een volgende editie de criteria ‘beleidsrelevant, innovatief en
inspirerend’ als uitgangspunt te behouden, maar stelt voor om bij de inschrijvingen aan de
studenten te vragen om in hun leeswijzer zowel kort te omschrijven wat het opzet van het
ingediende werk is, als ook om zelf te duiden in hoeverre het werk beleidsrelevant (voor de
Vlaamse beleidscontext, Europees of mondiaal), innovatief én inspirerend kan zijn. De jury
suggereert om hiertoe een sjabloon aan de studenten ter beschikking te stellen.
De jury blijft de inzenders van studentenwerken verzoeken om stil te staan bij de scoop van
het onderwerp van de potentiële inzending. De voorkeur van de jury gaat uit naar werken
met een sterk ruimtelijk aspect, op een grotere schaal (die de schaal van architectuur
Juryverslag VRP Afstudeerprijs 7/11/2014
6
overstijgt) en naar werken m.b.t. het instrumentarium aangewend bij het beleid, waarbij
steeds een raak gekozen en wetenschappelijk onderbouwde analyse ook leidt tot
vernieuwende inzichten en inspirerende beleids- of ontwerpvoorstellen.
Daarbij aansluitend, en net zoals in voorgaande edities aangehaald, hoopt de jury
dat studenten in 2015 opnieuw meer durven dromen en out of the box voorstellen durven
formuleren.
Werken met een uitsluitend sociologische, historische of architecturale invalshoek zonder
duidelijke ruimtelijke dimensie, of werken die zich beperken tot analyse, komen niet of
alleszins veel minder in aanmerking om in de prijzen te vallen.
De jury verkiest daarbij ook werken waarin binnen een duidelijk focus bepaalde aspecten
grondig worden uitgediept, boven werken waarin men alles tracht te behandelen.
Voor de buitenlandse inzendingen benadrukt de jury de relevantie voor de Vlaamse
beleidscontext of de praktijk voor planners op Europese of mondiale schaal. Voor de
uitgevoerde analyses vestigt de jury de aandacht op de gerichtheid ervan.
Zoals hoger reeds aangehaald, nodigt de jury studenten en docenten ook uit om
beleidsaanbevelingen m.b.t. het vigerend ruimtelijk kader in Vlaanderen uit te werken die
door de vakwereld in de dagdagelijkse praktijk tot uitvoering kunnen worden gebracht.
De jury vraagt ook blijvend aandacht voor de (in Mb en in aantal bladzijden te beperken)
omvang van de inzendingen en betreurt dat enkele auteurs er niet in slaagden - ook niet na
aandringen van de jury - om de omvang van hun bestanden te beperken tot de gevraagde
maximaal 10 x 25Mb, waardoor ze niet mee genomen konden worden in de beoordeling.
Als laatste aanbeveling wenst de jury de aandacht van de redactie van Ruimte te vestigen
op enkele werken die uiteindelijk niet in de prijzen vielen, maar ook wel een interessante basis
voor een (al dan niet uitgebreid) artikel in Ruimte kunnen vormen. De jury wenst hiermee ook
de maatschappelijke relevantie van de voorgestelde werken te benadrukken en
ondersteunt het pleidooi van de auteurs om hun thema, zoals de superdiversiteit in onze
samenleving, Brussel, de typologie van gevangenissen en de link tussen ruimtelijke planning
en mobiliteit (hoger) op de (politieke) agenda te krijgen.
Het gaat - naast de genomineerde werken en de laureaten - in concreto om de volgende
werken:
 ‘Articulating the void. Counter-strategies on urban neoliberalism in Guadalajara
Metropolitan area’
van de hand van Luis Angel Flores en Giulia Testori,
tot stand gekomen onder begeleiding van B. De Meulder en B. Secchi,
aan KU Leuven,

‘Compound culture revisited’
van de hand van Stef Turelinckx, Eva Van Puyvelde en Anke Vandenbempt
tot stand gekomen onder begeleiding van B. De Meulder en V. L’auria,
aan KU Leuven,
 ‘Fit in. Stand out. Een ruimtelijk-ontwerpend actieonderzoek naar de architectuur als
antwoord op mortificatie en recidivisme in de gevangenis. Onderzoek naar de
architectuur van het gevangenisregime’
van de hand van Fie Vandamme,
tot stand gekomen onder begeleiding van G. Boie,
aan KU Leuven/Luca,
 ‘Het structurerend vermogen van tramassen voor stedelijke verdichting’
van de hand van Chris Anseeuw,
tot stand gekomen onder begeleiding van D. Lauwers en H. Van Geel,
aan de Universiteit Antwerpen, en
 ‘Ruimtelijke manifestaties van Afrikaanse diaspora en religie in de middelgrote stad: een
typologisch onderzoek naar de Afrikaanse kerken in het stedelijk weefsel van Gent’
van de hand van Pieterjan Dehaene,
Juryverslag VRP Afstudeerprijs 7/11/2014
7
tot stand gekomen onder begeleiding van B. Notteboom en L. Beeckmans,
aan de UGent,
omdat de jury graag de verwondering van de auteur en de daaruit voortkomende
observatie als uitgangspunt voor een wetenschappelijk werk wenst aan te moedigen.
De jury wenst daarenboven de vakwereld en/of de huidige studenten aan te moedigen om
verder te werken op de resultaten van deze werken.
Slotwoord
De jury hoopt dat de VRP Afstudeerprijs een blijvende aansporing vormt voor kwaliteitsverhoging van studentenwerk, de opleidingen, en van de stedenbouw en de ruimtelijke
planning in het algemeen door ook blijvend interessante studentenwerken onder de
aandacht te brengen van de vakwereld.
Namens de jury
Mieke Gevaert,
voorzitter VRP Afstudeerprijs 2014
Elisabeth Wouters,
secretaris VRP Afstudeerprijs 2014

Download Report