VAN NATURE - Natuurfotografie Jacques van der Neut

16
Stad & Regio
VAN NATURE
vrijdag 27 juni 2014
DS
Jacques van der Neut schrijft in Van Nature over opvallende
waarnemingen in de natuur. Hij werkt als boswachter in De
Biesbosch. Daarnaast is hij een verwoed natuurfotograaf.
De zuidrand van het Hollandsch Diep bij Moerdijk wordt gedomineerd door hoogspanningsmasten en rokende schoorstenen. Natuur lijkt hier in geen velden of wegen te bekennen,
maar langs de toegangsweg naar Shell Moerdijk bloeien orchideeën bij de vleet.
JACQUES
VAN DER
NEUT
www.boswachtervanderneut.nl
BijShellgedijendeorchideeën
Z Op de voorgrond groeien tientallen rietorchissen bij het complex van Shell. Op de achter-
‘W
ij hebben
hier een
mooi
terrein, waar we
trots op zijn,’’ stelt
Carla Westerbroek,
milieuadviseur bij
Shell Moerdijk.
,,Door de zandige
grondslag groeien en
bloeien hier allerlei
leuke planten, ook
zeldzame soorten. De
bodem bestaat in feite
uit opgespoten zand,
waardoor er
schrale situaties
ontstaan die gunstig
uitpakken voor de
ontwikkeling van
schaarse vegetaties in
ons land. Wij doen verder niets
met die stroken. Uit inventarisaties
blijkt de natuurwetenschappelijke
waarde van die terreinen.
Zo hebben we hier drie soorten
duizendguldenkruid, de ruige anjer
en de zomerbitterling. Daarbij
komen langs de toegangsweg naar
het bedrijfsterrein bij Moerdijk
maar liefst zes soorten orchideeën
voor: de bijenorchis, de grote keverorchis, de moeraswespenorchis, de
vleeskleurige orchis, de rietorchis en
vorig jaar werd hier ook hondskruid
gevonden.’’
De terreinen op en langs het terrein van Shell kennen uiteraard
geen bescherming conform Natura2000 of zoiets, maar de genoemde soorten zullen iedere terreinbeheerder van wat voor natuurbeschermingsinstantie dan ook toch
doen watertanden?
,,Dat kan ik mij voorstellen en bij
die orchideeën blijft het niet, want
op ons terrein hebben we een zandwal aangelegd waarin jaarlijks meer
dan honderd paar oeverzwaluwen
broeden. Ieder jaar zorgen we ervoor dat die wand over een steile
kant beschikt, waardoor die intact
blijft als broedgebied voor de oever-
grond de koeltoren van Essent op Moerdijk.
N Op de industrieterreinen bij Shell Moerdijk lijkt natuur in geen velden of wegen te bekennen, maar toch groeien er orchideeën bij de vleet, zoals deze moeraswespenorchis.
FOTO’S JACQUES VAN DER NEUT
zwaluw. We concentreren ze op deze
locatie en voorkomen zo dat deze
vogels zich elders op ons terrein vestigen, waar het ons uit bedrijfsmatige overwegingen, wellicht minder
goed uitkomt.
Incident
,,Op ons terrein ﬂadderen ook vlinders zoals bruin blauwtje en argusvlinder en op de koeltoren broedt
jaarlijks een slechtvalk. Ik zou u
graag over onze terreinen bij Moerdijk willen rondleiden, maar door
een recent incident op ons terrein
kan dat momenteel helaas niet.’’
Orchideeën zijn wispelturige
planten: ze laten het heel dikwijls
ineens afweten. Sommige soorten
kunnen jarenlang uitbundig groeien
en bloeien, om dan weer voor lange
tijd weg te blijven. In veel gevallen
zijn de oorzaken wel te achterhalen.
Er kan bijvoorbeeld sprake zijn
van grote droogte
in voor deze
planten kritieke
perioden, maar
bijna even vaak
kunnen we er slechts naar gissen.
Een en ander zal vermoedelijk ook
verband houden met die merkwaardige samenleving met bodemschimmels, die voor ons onzichtbaar blijven. Het in symbiose leven met bodemschimmels is voor orchideeën
van levensbelang. Met veel andere
planten hebben
orchideeën gemeen, dat ze
heel gevoelig
zijn
voor veranderingen
in
hun milieu.
Door het gebruik van kunstmest
en chemische bestrijdingsmiddelen
zijn veel soorten orchideeën uit onze
dagelijkse woon- en leefomgeving
verdwenen. Met veel kunst en vliegwerk proberen natuurbeherende instanties goede bestaansvoorwaarden voor schrale vegetaties in stand
te houden. Maar als ik hier om me
heen kijk, zie ik een koeltoren, hoogspanningsmasten en rokende
schoorstenen, nou niet bepaald een
Hier ﬂadderen ook
vlinders en op de
koeltoren broedt
een slechtvalk
–Carla Westerbroek (Shell)
idyllische omgeving voor orchideeën. Dat mag in onze belevingswereld zo zijn, bij goede omstandigheden is de vestiging van orchideeën slechts een kwestie van tijd.
De planten gedijen hier uitstekend.
Er staan tientallen rietorchissen
en honderden moeraswespenorchissen, waarvan vele in knop. Lopend
door de vegetatie zie ik tevens diverse bijenorchissen, met lichte- en
donkerroze gekleurde bloemen,
waarvan de onderste lip op een
honingbij lijkt.
Sommige soorten orchideeën lokken insecten door nectar te produceren, terwijl andere leven van bedrog: ze lokken de insecten alleen
met de geur en kleur van nectargevende bloemen, maar onthouden
hun de beloning in de vorm van
nectar.
Slaapplaats
Er zijn ook soorten die insecten een
slaapplaats bieden en bij die gelegenheid bestoven worden. Een speciale groep Europese orchideeën
van het geslacht Ophrys, lijkt door
beharing, geur en uiterlijk op de
vrouwtjes van bepaalde soorten solitaire bijen. De mannetjes trachten
met de bloem te paren en bestuiven
tijdens die pogingen de bloemen.
Orchideeën spreken door hun
bloemen en kleuren veel mensen
aan. De diverse soorten duizendguldenkruid zijn veel minder bekend,
hoewel die ook voorzien zijn van opvallend roze gekleurde bloemen, die
zich alleen op het heetst van de dag
uitspreiden. De bloemen bevatten
geen nectar en worden nauwelijks
door insecten bezocht.
Op het terrein bij Shell Moerdijk
komen echt-, fraai- en strandduizendguldenkruid veel voor. Deze
soorten worden gerekend tot de
gentiaanfamilie.
INDUSTRIEGEBIED
Sinds 1968
in Moerdijk
Eind jaren ’60 had Shell behoefte aan uitbreiding van de
capaciteit van de installaties in
Pernis. Antwerpen bood gunstige faciliteiten, maar dit zou
ten koste gaan van werkgelegenheid in Nederland.
Rotterdam onderhandelde met
Zevenbergen, Klundert en Lage
Zwaluwe over de aankoop van
een nieuw aan te leggen industriegebied aan het Hollandsch
Diep, dat bereikbaar diende te
zijn voor tankschepen met voldoende laadvermogen.
In 1968 kocht Shell de eerste
250 hectare grond, die met
zand uit de spaarbekkens van
de Brabantse Biesbosch op voldoende hoogte werd gebracht.
Het terrein werd later uitgebreid. Nu beslaat het terrein
nog zo’n 320 hectare.
Z Shell Moerdijk met op de
voorgrond een deel van de
Sassenplaat in het Hollandsch Diep.

Download Report