JessaZiekenhuis opinie DeStandaard 17.04.2014 - RE-ST

KAN EEN LIMBURGS VOORBEELD MODEL STAAN?
Zorg voor de stad met zorg in
de stad
17/04/2014 | Tim Vekemans en Dimitri Minten, architecten
Het ziet ernaar uit dat een van de grote zorgvoorzieningen van Hasselt
de wijk zal nemen buiten de stad. Tim Vekemans en Dimitri Minten
vragen dat nog even pas op de plaats zou worden gemaakt: misschien
hebben zij een voorstel waar iedereen beter van wordt, de patiënten
eerst.
Tim Vekemans en Dimitri Minten Vekemans & Minten
Met de bouw van een Nieuw Eenheidsziekenhuis verliest
Hasselt binnenkort het Jessa Ziekenhuis in zijn
stadscentrum. Hasselt neemt hiermee afscheid van een
belangrijke (zorg)functie met een stedelijke rol en een grote
invloed op de levendigheid en de dynamiek van het
stadscentrum. De voorkeur voor een geïsoleerde zorgcampus
buiten het stadscentrum kent zeker voorbeelden. Een stad als
Kortrijk deed het recent nog voor. Een keuze die haaks lijkt te
staan op de nood aan meer stedelijkheid in Vlaanderen. Is er
nog een rol voor zorg in de Vlaamse stadscentra?
Ziekenhuislandschap veranderen
Tijdens het recente grote verkiezingsdebat over gezondheid
en welzijn in Gent, bleek er een consensus te bestaan tussen
de grootste politieke partijen van Vlaanderen. De politieke
leiders pleitten ervoor om zorg te clusteren. Niet elk
ziekenhuis moet in de toekomst alle behandelingen kunnen
aanbieden. Een niet onlogisch besluit in tijden van slinkende
budgetten. Jessa Ziekenhuis is vandaag een van de grootste
Vlaamse clusterziekenhuizen. Met drie campussen waarvan
twee in Hasselt (Virga Jesse en Salvator) en één in Herk-deStad (Sint-Ursula) wil Jessa hét voorkeursziekenhuis zijn
binnen een brede regio. Een organisatiemodel dat lijkt te
voldoen aan de ambitie tot clustering en een zoektocht naar
efficiëntiewinsten. Vanaf 2020 zouden de ziekenhuizen ook
fysiek worden verenigd. De bouw van een eenheidscampus
op de huidige Salvator-site – buiten de stad – is in volle
voorbereiding en vergt een investering van 520 miljoen euro.
De vraag wordt niet meer gesteld of deze verandering ook
‘stedelijke’ winst zal genereren voor Hasselt als stad.
5.
6.
7.
5.
4.
6.
4.
3.
3.
1.
1.
2.
- huidige situatie Virga Jesse Campus ruimtelijke wildgroei met oplossingen van het moment
1. oorspronkelijk centrumziekenhuis 2. verzameling van huidige uitbreidingen
3. restzones met bovengrondse parking 4. stadspark 5. cultureel centrum
6. Kunstlaan 7. Guffenslaan
7.
2.
- ongevraagd advies eenheidscampus studiemodel van stedelijk zorgcampus
1. oorspronkelijk centrumziekenhuis 2. nieuwe uitbreidingen na sloop
3. nieuwe uitbreiding met ondergrondse parking 4. stadspark 5. cultureel centrum
6. Kunstlaan 7. Guffenslaan
Modelziekenhuis
Een toekomst op de huidige campus Virga Jesse in het
stadscentrum wordt niet meer overwogen. De toekomst of
herbestemming van deze site is nu geen prioriteit voor het
bestuur. Van wat ooit in 1960 werd gebouwd als een modelcentrumziekenhuis, is vandaag de oorspronkelijke vorm
haast onherkenbaar. Virga Jesse is besmet met een ruimtelijk
uitzaaiingsverschijnsel. Een wildgroei, typisch ‘van bij ons’.
De site toont een verzameling van ‘oplossingen van het
moment’. Het is deel van onze – Vlaamse – cultuur om
weinig vooruitziend onze ruimtelijke behoefte pragmatisch in
te willigen. Dat is misschien onschuldig in onze achtertuin,
maar bij het Jessa-ziekenhuis heeft het wellicht de perceptie
van gebrek aan ruimte veroorzaakt.
Ongevraagd advies
Een ontwerpend onderzoek leert dat de Jessa-campus wel
degelijk een lang leven gegund is in het centrum van Hasselt.
Een studiemodel toont dat, na een mogelijk traject van
gefaseerd slopen en gestructureerd vervangend bouwen, de
huidige oppervlakte bijna verdubbeld kan worden.
Door het ziekenhuis in de stad te houden kan zijn publieke
missie uitbreiden en biedt dit nieuwe stedelijke kansen.
Nieuwe functies als een zorghotel, dokterskabinetten,
welzijnscentrum, opleidingscentrum of wellnessruimte
zouden onderdak kunnen krijgen binnen dat nieuwe
‘stadsziekenhuis’. Als stedelijk project kan het bijdragen aan
de kwaliteit van het publieke domein. Het studiemodel leidt
tot een scenario waarbij stad en park vergroten en beide
fysiek worden verbonden. Een model met zeven
buitenruimten waarrond het vernieuwde programma wordt
georganiseerd. Een verdrievoudiging van het aantal
parkeerplaatsen kan ruimschoots een oplossing bieden aan
de huidige parkeerdruk in de buurt. Door deze ondergronds
te voorzien, onder de nieuwe uitbreidingen, wordt het
maaiveld opgeruimd en vergroend.
Geef het een kans, én inspraak
De Medische Raad van het Jessa-ziekenhuis uitte onlangs
ook zijn ontevredenheid over de geplande verhuizing. De
nieuwe locatie zou te klein en onbereikbaar zijn.
Waarschijnlijk terechte bezorgdheden.
Het vernieuwde en uitgebreide parkeeraanbod zou ook
tegemoet kunnen komen aan een belangrijk burgerinitatief
dat zich onlangs ontvouwen heeft. De actiegroep ‘red het
stadspark’ tekende protest aan tegen de bouwplannen voor
een parking onder het stadspark. Het Jessa-ziekenhuis is als
buur van het stadspark en potentiële gebruiker van de
nieuwe parking betrokken bij dit debat. Het gebrek aan
participatie werd de stad niet in dank afgenomen. Het
autonoom gemeentebedrijf heeft de vergunningsaanvraag
tijdelijk opgeborgen. Deze problematiek vervalt omdat de
extra capaciteit aan parking wel degelijk op de eigen site kan
voorzien worden.
Een zorgcampus met een mix aan zorgfuncties en een
uitgesproken stedelijke missie is dus mogelijk. Meer
ziekenhuis. Meer zorg. Meer park. Meer stad. Vooralsnog een
onbesproken toekomstperspectief. We durven zorg blijkbaar
niet meer stedelijk te programmeren. Terwijl er ruimte
(nodig) is voor zorg in de stad.