Klassiek ziektemodel vs. geriatrische presentatie Klassiek Symptomen 1:1 Ziekte Klassiek Geriatrische ziekte uiting Waarom? Ziektebeloop: Patiënten met bv. kanker, hartfalen, dementie. Lorenz KA Ann Int Med 2008 Kenmerken van de geriatrische patiënt 1. Hoge biologische leeftijd 2. Multimorbiditeit Multimorbiditeit Barnett et al. Lancet 2012: Number of chronic disorders by age-group Chronische ziekten op verschillende leeftijden http://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/270061005.pdf De geriatrische patiënt • Hoge leeftijd (80 jaar) • Mulitmorbiditeit • • • • Frailty/kwetsbaarheid Geriatrische syndromen Atypische ziektepresentatie Interdependentie Frailty ? Frailty • Biologisch syndroom van verminderde reserve en weerstand tegen stressoren, dat het resultaat is van achteruitgang van diverse fysiologische systemen, en dat gevoeligheid voor ongewenste uitkomsten veroorzaakt (Fried et al. 2001) • At risk voor slechte uitkomsten: Opname VPH, overlijden, geriatrische syndromen Ferrucci et al. JAGS 2004 De geriatric giants??? • Geriatrisch syndroom: symptoom (of complex van symptomen), multifactorieel bepaald en samenhangend met andere syndromen… Inouye, 2007 De geriatrische ”Giants” • • • • • • • Verminderde mobiliteit Vallen Duizeligheid Incontinentie Depressie Verwardheid Geheugenstoornissen Atypische presentatie Bij ouderen ontbreken vaak specifieke medische klachten of objectieve signalen • Bij infectie geen koorts, maar vallen • Bij myocard infarct geen pijn, maar verwardheid • Bij DM type 2 geen dorst, maar zwakte Onduidelijke anamnese door bv delier/ geheugenklachten Interdependentie Interactie somatisch, psychisch functioneren en sociale problematiek Voorbeeld: Sociaal: verhuizing naar VZH Psychisch: somberheid Somatisch: uitdroging, urineweginfectie Mw C. Bundel-Katz Mw C. Bundel-Katz Mw C. Bundel-Katz Mw C. Bundel-Katz coördinatie co-morbiditeit herstel ? bestaande stoornis acute ziekte kwetsbaarheid woonomstandigheden mantelzorg herkenning coördinatie co-morbiditeit herstel ? bestaande stoornis acute ziekte diabetes mellitus kwetsbaarheid woonomstandigheden mantelzorg herkenning coördinatie co-morbiditeit herstel ? arthrose bestaande stoornis acute ziekte diabetes mellitus kwetsbaarheid woonomstandigheden mantelzorg herkenning coördinatie co-morbiditeit herstel ? arthrose bestaande stoornis acute ziekte kwetsbaarheid diabetes mellitus uwi woonomstandigheden mantelzorg herkenning coördinatie co-morbiditeit herstel ? arthrose bestaande stoornis acute ziekte kwetsbaarheid diabetes mellitus uwi woonomstandigheden mantelzorg dochter is op vakantie herkenning coördinatie co-morbiditeit herstel ? arthrose bestaande stoornis acute ziekte kwetsbaarheid diabetes mellitus uwi woonomstandigheden zelfstandig mantelzorg dochter is op vakantie herkenning coördinatie co-morbiditeit herstel ? arthrose bestaande stoornis acute ziekte kwetsbaarheid diabetes mellitus uwi woonomstandigheden zelfstandig mantelzorg herkenning pijn bij het plassen dochter is op vakantie coördinatie co-morbiditeit herstel ? arthrose bestaande stoornis acute ziekte kwetsbaarheid diabetes mellitus uwi 74 jr weduwe woonomstandigheden rijdt auto zelfstandig mantelzorg herkenning pijn bij het plassen dochter is op vakantie coördinatie co-morbiditeit herstel ? arthrose bestaande stoornis acute ziekte kwetsbaarheid diabetes mellitus uwi woonomstandigheden zelfstandig mantelzorg herkenning pijn bij het plassen dochter is op vakantie coördinatie co-morbiditeit herstel ? arthrose bestaande stoornis acute ziekte kwetsbaarheid diabetes mellitus uwi 84 jr weduwe woonomstandigheden loopt met rollator serviceflat mantelzorg herkenning acute verwardheid dochter is op vakantie De geriatrische patiënt, 2 • Interdependentie – Fysieke – Mentale – Sociale – Functionele problemen • Interactie: ziekte en ouderdom Geriatrische ziekte uiting • Atypisch • Comorbiditeit • Andere symptomen van ziektes e/o fysiologische verandering door veroudering • Geen betrouwbare anamnese • Psychosociale problemen Gevolg atypische ziekte uiting • • • • Lastiger diagnostiek en behandeling Vaker slechte uitkomst ZH opname Vaker SEH bezoek ↑ mortaliteit Gevolg atypische ziekte uiting • Waterer, 2006: delay in administering antibiotics in patients with pneumonia is more common in patients who present with an altered mental state or minimal signs of sepsis. Time to First Antibiothics Dose is likely to be a marker of comorbidities driving both an atypical presentation and mortality rather than directly contributing to outcome. • Jarrett, Rockwood, 1996: Premorbid functional dependency, atypical disease presentation, (like delirium) and functional decline on admission have independent impacts on adverse hospital outcomes. Assessment of each should be incorporated into the routine care of elderly patients. Aspecifieke sympt die specifieke ziekte kunnen representeren Verwardheid Zelfverwaarlozing Vallen Incontinentie Apathie Anorexie Dyspnoe Moeheid or hypothyroidism, presenting with confusion and agitation Verborgen symptomen… • Depressie, • Incontinentie • Musculoskeletale stijfheid • Vallen • Alcoholisme • • • • • • Gehoorsverlies Dementie Tandproblemen Slechte voeding Sexuele dysfunctie osteoartritis Verborgen symptomen… • Depressie, • Gehoorsverlies • Incontinentie • Dementie • Musculoskeletale • Tandproblemen Slecht voor kwaliteit van leven! stijfheid • Slechte voeding • Vallen • Sexuele dysfunctie • Alcoholisme • osteoartritis Hoe dan wel? Wat een mooi geriatrisch model Synergistisch morbiditeitsmodel Attributiemodel Causale keten model Ontmaskerend voorval model Modellen 1 2 3 4 Toepassing • Soms meerdere modellen tegelijk van toepassing • Soms ook klassieke ziektemodel • Effectief herkennen van geriatrisch problemen en ziekten (soms) lastig Praktijk • Volledig geriatrisch onderzoek – Somatisch – Psychisch – Sociaal – Functioneel • Ziektemodel effect op diagnostiek en therapie Waarom CGA? • • • • Proactieve benadering Beoordeling functionele reserve Herkenning van specifieke problemen Vroegtijdige interventies preventie & optimaal herstel • Evaluatie prognose / patient centred outcome/ levensverwachting
© Copyright 2024 ExpyDoc
