Leven bij de gratie van vorm Leven bij de gratie van vorm

14
Sneinspetiele | 18 oktober 2014
De naam van waterval Dynjandi betekent zoiets als Donderaar,
waarschijnlijk omdat het geluid van de vele watervallen bij
elkaar een flink geraas veroorzaakt. Het gebied bij de waterval,
die een breedte heeft van ruim 30 meter is beschermd vanaf 1980.
14
Sneinspetiele | 18 oktober 2014
Leven bij de gratie van vorm
Leven bij de gratie van vorm
De naam van waterval Dynjandi betekent zoiets als Donderaar,
waarschijnlijk omdat het geluid van de vele watervallen bij
elkaar een flink geraas veroorzaakt. Het gebied bij de waterval,
die een breedte heeft van ruim 30 meter is beschermd vanaf 1980.
Museumparels
Kunstenaar André de Jong weet als geen ander natuurgeweld
te vangen in zijn werk. Zoals hier in Gehangen, een recent
Museumwerk van zijn hand. Door Han Steenbruggen.
parels
I
I
n de geregisseerde landschappen in Nederland kun
je het eigenlijk niet ervaren: de sensatie overweldigd en ontregeld te worden door
een groots natuurspektakel. Op de
weinige verlaten plekken waar de
natuurnhetdevoor
het zeggen lijkt
te
geregisseerde
landhebben,
weet je de
bewoondekun
weschappen
in Nederland
reld altijd
vlakbij
en zijn
er altijd
je het
eigenlijk
niet
ervawel vertrouwde
inrichtingseleren: de sensatie
overwelmenten
die het bewustzijn
van
de
digd en ontregeld
te worden
door
maat
der dingen
in tact laten.
een groots
natuurspektakel.
Op de
Wie
op
zoek
wil
naar
optimale
weinige verlaten plekken waar de
natuurdramatiek
is zeggen
dan ook
aannatuur het voor het
lijkt
te
gewezen
op andere
oorden. weDe
hebben, weet
je de bewoonde
Friese
kunstenaar
André
de altijd
Jong
reld altijd
vlakbij en
zijn er
(1945)vertrouwde
reisde er in de
jaren negenwel
inrichtingseletig onderdie
andere
voor naar IJsland.
menten
het bewustzijn
van de
Het isder
nietdingen
moeilijk
te stellen
maat
in voor
tact laten.
hoe
de
sensibele
kunstenaar
zijn
Wie op zoek wil naar optimale
eenzame wandeltochten
dooraandie
natuurdramatiek
is dan ook
ontzagwekkende
gewezen
op andereoerlandschapoorden. De
pen volkunstenaar
ruige lavastolsels
beFriese
André deenJong
moste reisde
rotsformaties
Atlan(1945)
er in de onder
jaren negentische
nevels
beleefde
als
een
existig onder andere voor naar IJsland.
tentiële
confrontatie
met
de naHet
is niet
moeilijk voor
te stellen
tuur.de sensibele kunstenaar zijn
hoe
eenzame wandeltochten door die
ontzagwekkende oerlandschappen vol ruige lavastolsels en bemoste rotsformaties onder Atlantische nevels beleefde als een existentiële confrontatie met de natuur.
Kunstenaar André de Jong weet als geen ander natuurgeweld
te vangen in zijn werk. Zoals hier in Gehangen, een recent
werk van zijn hand. Door Han Steenbruggen.
De Jong beleefde
zijn wandeltochten
als een existentiële
confrontatie met
De Jong beleefde
de natuur
zijn wandeltochten
als
een existentiële
In gedachten
zie je hem – als personage uit een negentiendeconfrontatie
met –
eeuws romantisch schilderij
staan voor zo’n imposant verde
natuur
schiet en voel je mee hoe hij zich
spiegelt aan die beangstigende
onmetelijkheid en hoe hij zichzelfgedachten
daarin dreigt
te hem
verliezen.
Het
In
zie je
– als peris niet zozeer
het besef
van zich
sonage
uit een
negentiendenietig voelen,
maar juist
het geeeuws
romantisch
schilderij
–
voel greep
verliezen
op ruimte,
staan
voorte zo’n
imposant
ververhouding
enjevorm
schiet
en voel
mee dat
hoe de
hijdiepzich
ste
kern raakt
van beangstigende
De Jongs kunspiegelt
aan die
stenaarschap. Het
ook
onmetelijkheid
en verklaart
hoe hij zichwaarom
hijdreigt
in zijn
geen Het
wezelf daarin
tewerk
verliezen.
zenlijk
verschil
tussen
is niet zozeer
het maakt
besef van
zich Gehangen (2014, een assemblage van André de Jong (1945) gemaakt van behangerslinnen, vissersnetten, touw en lood. Foto: Museum Belvédère
landschap
en maar
lichaam.
beide
nietig voelen,
juistInhet
gegevallen
gaat
het hem immers
om
voel greep
te verliezen
op ruimte,
het
benadrukken
van dat
vorm,
be- lichamen, valt op hoezeer De Jong gesloten in een van de meest re- een metaforisch beeld dat alles sa- Als om te accentueren dat het hem
verhouding
en vorm
de of
diepter:
het waarborgen
van
vorm
en aan de hand van warrelende lijn- cente assemblages die Museum menbindt waar de kunstenaar te doen is om vorm- en materiaalste kern
raakt van De
Jongs
kundaarmee
identiteit.
onderzoek verdubbelt hij zijn
stenaarschap.
Het verklaart ook structuren menselijke vormen be- Belvédère momenteel van André zich mee bezighoudt.
In de hij
werken
hijgeen
maakte
Water is per definitie een onvas- beeld en laat hij voor- en achterzijwaarom
in zijndie
werk
we- grenst en insnoert. Soms begelei- de Jong toont en die behoort tot
naar
aanleiding
zijn reizen,
mijn
persoonlijke
favorieten.
Ik
te
stof
die
zich
in
haar
stromen
de ervan
zien.
HetMuseum
is alsof Belvédère
hij daarden ze de(2014,
menselijke
contouren
zenlijk
verschil van
maakt
tussen Gehangen
een assemblage van André de Jong (1945) gemaakt van behangerslinnen, vissersnetten, touw
en lood.
Foto:
deed hij er lang
over zijnIn
ervarinlandschap
en lichaam.
beide liefdevol dan weer spreiden ze denk dat het me vooral zo aan- voegt naar de wetten der zwaarte- mee nog eens wil duidelijk maken
gen samen
te het
vatten
inimmers
heldereom
te- zich als striemen uit over een spreekt omdat het enerzijds niet kracht. Optisch manifesteert zij dat wij als mens existeren bij de
gevallen
gaat
hem
kens.
Tijdens een
is dan
in een waterval
vorm en datdat
wijhet
onshem
zelf
weerloze huid.
De
landschappen
het
benadrukken
van proces
vorm, ofvan
be- lichamen,
gesloten
in de
eensom
vanvan
de gevonden
meest re- zich
een metaforisch
beeldals
datbestendialles sa- gratie
Als omvan
te accentueren
valt op
hoezeer
De Jong meer
voortdurend
vereenvoudigen
– repen behangerslinvorm. Inwaar
De Jongs
vorm
ontdaarentegen
concentreren
ter:
het waarborgen
van vorm en aan
cente assemblages
die Museum ge
menbindt
de assemblage
kunstenaar verliezen
te doen is als
omons
vormen wordt
materiaalde hand van
warrelende zich
lijn- materialen
elimineren
ontstonden uiteinde- structuren
nen,
vissersnet,
touw
en
lood
–
en
weerspiegelt
dat
watervluchtige
nomen.
weliswaar op
één
vorm
of
enkele
daarmee
identiteit.
Belvédère
momenteel
van
André
zich
mee
bezighoudt.
onderzoek
verdubbelt
hij
zijn
menselijke vormen belijk
die landschappelijke
helemaal
is ingebed
in isdeperlichte,
loshangende
vormen,
kennen
een
open, anderzijds
Inbeelden
de werken
die hij maakte grenst
de Jong toont
en die behoort
tot zich
Water
definitie
een onvas- beeld en laat hij voor- en achterzijenmaar
insnoert.
Soms
begeleimaar aanleiding
ook lichamelijke
associaties
karakter. binnen
Han Steenbruggen
directeurDe Jongs oeuvre.
linnen
op elke de ervan
somsze
zelfs
naar
van zijn
reizen, den
mijn persoonlijke
favorieten. Ik slierten
te stof die
zichdie
in spelen
haar stromen
zien. Het is is
alsof
hij daarde panoramisch
menselijke contouren
oproepen.
hun
beurt
in Ervaar
je in
zijn
composities
conservator
vanwil
Museum
Belvédère
Voordat
wie
is met
zijn voegt
tochtvleug,
identiteit
van de mee
deed
hij erOp
lang
over
zijnlijken
ervarinhetbekend
me vooral
zo aannaar dedewetten
der zwaartenog eens
duidelijk
maken
liefdevol
dan
weer
spreidenmet
ze denk
de tekeningen
van lichamen
enteli- koppen,
en lichamen
is het
niet het
moeilijk
in de niet
vor- watervalvorm
in de
meebuigende,
gen
samen te vatten
in heldere
spreekt
omdat
enerzijds
kracht. Optisch
manifesteert
zij dat wij als mens existeren bij de
zich als handen
striemen
uit over dan
een werk
chaamsdelen
In Museumparels
belichten
Friese
vooralhuid.
de beklemming
van de men
de de
aansom
zwarte
ge- zich
maarinheldere
structuur
van het gratie
kens.
Tijdensweer
een landschappeproces van ook
meervan
is dan
van netten
gevonden
een waterval
als bestendivan vorm en dat
wij ons
zelf
weerloze
De landschappen
lijke
elementen
tevoorschijn en
te gesloten
musea wekelijks
eenvorm
topstuk
uit deontvorm,concentreren
in zijn landschaplinnen
één behangerslinvan De Jongs ge
zwarte
netInen
richting
van val- verliezen
voortdurend
vereenvoudigen
materialen
– repen
vorm.
DedeJongs
assemblage
als ons
wordt
daarentegen
zich knoopt
komen.
collectie.
Keramiekmuseum
Princessegloort
het
troostrijke
vermoebelangrijkste
motieven
te
herkenlend
water
in
de
verticaal
gespanelimineren ontstonden uiteinde- pen
weliswaar op één vorm of enkele nen, vissersnet, touw en lood – en weerspiegelt dat watervluchtige nomen.
Toch
is er een
verschil. den
van vrijheid.
het silhouet
van deisDynjandi,
nen touwen
en de zwaar
op de hof en Museum Belvédère wisselen
lijk
beelden
dieduidelijk
landschappelijke
anderzijds
helemaal
ingebed zich
in de lichte,
loshangende
vormen,
maar kennen een open, nen:
In
veelook
tekeningen
van koppen
en soms
Deze
kwaliteiten
liggen
ook op- IJslands
grootste
waterval. Het is slierten
vloer liggende
platen.
maar
lichamelijke
associaties
panoramisch
karakter.
HanafSteenbruggen is directeurbinnen De
Jongs oeuvre.
linnenloden
die spelen
op elke elkaar
zelfs
oproepen. Op hun beurt lijken in Ervaar je in zijn composities met
Voor wie bekend is met zijn tochtvleug, de identiteit van de conservator van Museum Belvédère
de tekeningen van lichamen en li- koppen, handen en lichamen dan werk is het niet moeilijk in de vor- watervalvorm in de meebuigende,
chaamsdelen weer landschappe- ook vooral de beklemming van de men van de aan zwarte netten ge- maar heldere structuur van het
In Museumparels belichten Friese
lijke
elementen
tevoorschijn
te gesloten vorm,
musea wekelijks een topstuk uit de
in zijn landschapknoopt linnen één van The
De Jongs
zwarte net
en de richting van val- Open:
Akomen.
modern
take
on the Amsterdam
tradition
of a merchant
Merchant
House
pen gloort het troostrijke vermoe- belangrijkste motieven te herken- lend water in de verticaal gespan- collectie. Keramiekmuseum PrincesseA playful
mix
of life
and commerce
Herengracht
254 en de zwaar op de Every
Friday
fromwisselen
Toch is er een
duidelijk
verschil.
hof en Museum
Belvédère
den van vrijheid.
nen: het silhouet van de Dynjandi,
nen touwen
veel tekeningen
en
elkaar af
Deze
kwaliteiten liggenart
ook op- IJslands grootste waterval.
HetBV
is Amsterdam
vloer liggende loden platen.
AInradical
shiftvan
in koppen
showcasing
contemporary
1016
12:00–06:00 pm
Art space founded by Marsha Plotnitsky in 2012
The Netherlands
and by appointment