Rabobank Industrie Update Juli en augustus 2014 De maandelijkse Rabobank Industrie Update geeft een selectie van ontwikkelingen en nieuwsberichten in de industrie van de afgelopen maand1. De onderwerpen zijn voorzien van Rabobank commentaar en gegroepeerd naar vijf belangrijke thema’s in de Nederlandse industrie: Resources, Innovatie, Duurzaamheid, en Markt en Concurrentie. Het laatste deel betreft macro economische ontwikkelingen en kerncijfers voor de Nederlandse industrie. De Rabobank Industrie Update en andere Rabobank publicaties zijn ook te vinden op de Rabobank Kennis app (iOS en Android devices). Innovatie World Economic Forum looft Nederlands innovatiebeleid Het Nederlandse topsectorenbeleid, gericht op het versterken van het innovatieve vermogen van het bedrijfsleven, is succesvol. Dat concludeert tenminste het World Economic Forum (WEF) bij de presentatie van zijn jaarlijkse ranglijst van meest concurrerende economieën ter wereld. Nederland scoort dit jaar opvallend veel beter op het criterium ‘beschikbaarheid kenniswerkers’, met een stijging van plaats 41 naar plaats 30. Dit is volgens ingewijden te danken aan de succesvolle actie om de interesse voor technische opleidingen te vergroten. Ook is het voor bedrijven makkelijker geworden technici van buiten Nederland aan te trekken. Tevens is dankzij het topsectorenbeleid de samenwerking tussen universiteiten en bedrijfsleven verbeterd en zijn de investeringen in R&D toegenomen. De top 10 van meest concurrerende economieën is als volgt: 1. Zwitserland 6. Japan 2. Singapore 7. Hong Kong 3. VS 8. Nederland 4. Finland 9. United Kingdom 5. Duitsland 10. Zweden Andere noteringen: België (17e), China (28e), India (71e) Commentaar Rabobank: Het is uiteraard goed dat de WEF concludeert dat de uitgangspositie van Nederland nog steeds prima is. Aan de andere kant blijft er ruimte voor verbetering, bijvoorbeeld ten aanzien van de starre arbeidsverhoudingen, en moeten we ons ook realiseren dat andere landen niet stil zitten. Het innovatieklimaat is een belangrijk criterium voor de toekomstige concurrentiekracht van een land. Begin van dit jaar heeft Rabobank een thema-update gepubliceerd over dit specifieke onderwerp. Hierin pleiten we ondermeer voor de transformatie van de gouden driehoek (innoverend bedrijfsleven, overheid, kennisinstellingen) naar een platina vierhoek. In deze platina vierhoek hebben financiers een duidelijkere rol in het innovatiesysteem in met name regionale kennisclusters. De thema update is via deze link te downloaden Duurzaamheid Slim energiemanagement van Bayer Bayer Material Science heeft een energiemanagementsysteem (STRUCTese) ontwikkeld waarmee het bedrijf het energieverbuik van haar wereldwijde chemie installaties kan verminderen met 1,2 miljoen MWh. Het systeem monitort en analyseert continu het actuele energieverbruik per fabriek en kan op basis daarvan aanpassingen doen. Tot 2020 moet volgens Bayer een verdere besparing mogelijk zijn waardoor het energierendement in vergelijking met 2005 met 20% is verbeterd. 1 Voor bronnen: zie pagina 3. Page 1 of 4 woonwijken zijn al eerder lokale maatregelen noodzakelijk. Dit kan door het verzwaren van het net maar ook door tijdelijke productiebeperking en vraaggestuurde maatregelen. Tijdelijke productiebeperking tot 70% van het vermogen zou slechts tot een productieverlies van 2-3% leiden op jaarbasis, aldus het PBl. Met enkel deze maatregel (en bij gelijkwaardige verdeling over Nederland) zou het maximale opgestelde vermogen aan zonnestroom zelfs kunnen stijgen tot 27 GWp. Foto: een installatie in Shanghai beschikt over het STRUCTese energy management system. Commentaar Rabobank: Wij gaan er vanuit dat de feedstockkosten voor de chemie in Europa substantieel hoger blijven dan in de VS en andere regio’s. Lagere productiekosten zijn in Europa daarom alleen te realiseren door zo efficiënt mogelijk te produceren. Dit kan door te streven naar ‘minder’ en ‘beter’ gebruik van ondermeer energie, grondstoffen, en logistiek. Er zijn dan op vijf niveaus potentiële besparingsmaatregelen te nemen: productieproces, productiesite, chemiepark, chemieketen en buiten de keten op regionaal niveau. Het voorbeeld van Bayer laat zien dat er nog daadwerkelijk goede mogelijkheden zijn op de productiesite van een chemiebedrijf. Verder zou gedacht kunnen worden aan het aanbrengen van isolatie, het opslaan en hergebruik van warmte, het gebruik van 1 WKK-installaties , het verbeteren van de interne logistiek, versterking van MRO-activiteiten door integrale en multidisciplinaire aanbesteding. Elektriciteitsnet kan groei zon-PV komende 10 jaar aan Het opgestelde vermogen van zon-PV in Nederland is de afgelopen jaren sterker gegroeid dan eerder voorspeld. Dit jaar wordt waarschijnlijk de 700 MWp overschreden, hoewel sommige bronnen zelfs al melden dat de 1000 MWp al vorig jaar is gepasseerd. Een te sterke aanvoer van (lokaal) opgewekte zonnestroom, op bijvoorbeeld een zonnige zomerdag in juli, kan tot een overbelasting van het laagspanningselektriciteitsnetwerk leiden. De angst is dan ook dat de sterke stijging van het opgestelde zon-PV vermogen extra miljardeninvesteringen vergt om de capaciteit van het net te vergroten. Volgens verschillende doorrekeningen van het SERenergieakkoord zou het opgesteld PV vermogen ongeveer 4 GWp bedragen in 2020 (ECN, PBL). Het groeiscenario van Topconsortium Kennis en Innovatie Solar Energy trekt deze stijgende lijn door en komt op 20 GWp in 2030. Commentaar Rabobank: De situatie rondom de stijging van het opgestelde PV-vermogen is dus niet zo nijpend als sommige nieuwsberichten hebben doen vermoeden. Toch loont het om verder in de toekomst te kijken en te investeren in maatregelen en technologiën voor op de (middel-) lange termijn. Naast het verzwaren van het elektriciteitsnet en tijdelijke productiebeperking kunnen er ook maatregelen worden getroffen om de vraag beter af te stemmen op het aanbod. Zo kan er sterker ingezet worden op de ontwikkeling van Smart Grids in wijken waar veel zon-PV vermogen wordt opgesteld. Een andere optie zou zijn om lokale elektriciteitsopslag verder te stimuleren. Deze kunnen overdag het teveel aan zonnestroom opslaan en deze ’s avonds weer vrijgeven. Afgedankte accu’s van (elektrische) auto’s zouden hiervoor ingezet kunnen worden en een tweede leven krijgen. Op lange termijn kan er wellicht ook op lokaal niveau waterstof geproduceerd worden van het overschot aan zonnestroom overdag. Onderzoek van het PBL toont echter aan dat het huidige elektriciteitsnetwerk een groei tot 16 GW aan opgesteld zon-PV vermogen nog goed op kan vangen. Voorwaarde is wel dat de aanvoer van zonnestroom gelijkmatig verdeeld is over Nederland. Bij sterke concentraties in bepaalde regio’s of 1 Het gebruik van WKK-installaties is niet meer rendabel op het moment dat de gasprijs te hoog is. Stroom opgewekt in kolencentrales en leverbaar via het stroomnet is dan gunstiger. Flexibele WKK-installaties zouden daarin uitkomst kunnen bieden. Page 2 of 4 Markt en concurrentie LyondellBasell flexibiliseert zijn Europese krakers In een poging de productiekosten van haar Europese krakers te verlagen richt LyondellBasell zich op de verdere flexibilisering van deze krakers. In 2Q2014 werd 55% van de Europese kraker output van het bedrijf verkregen uit advanced feedstocks, zoals propaan en butaan. Daarnaast heeft het circa 1.000 werknemers ontslagen in Europa. Dit heeft allemaal tot doel om de kosten te verlagen en zo competitief mogelijk te kunnen binnen Europa. gedigitaliseerd. Door deze “slimme fabriek”, is Fokker in staat de kostenreducties te realiseren die haar afnemers elk jaar verlangen. Dit doet ze onder andere door een efficiëntere bezetting van het machinepark, het digitaal meten en beter voorraadbeheer van toeleveranciers. Bijkomend voordeel is de hogere kwaliteit van producten en de reductie van zowel uitval als afval. Commentaar Rabobank: Al met al een mooi voorbeeld van “the smart factory”; een belangrijk onderdeel van het Industry 4.0 concept: het Duitse concept van de de 4e industriële revolutie. Na ons bezoek eerder dit jaar aan de Hannover Messe waar het concept gepresenteerd werd, hebben we ons al afgevraagd of Industry 4.0 nou echt zo revolutionair is. Bovenstaand voorbeeld laat zien dat we in Nederland al daadwerkelijk invulling hebben gegeven aan het Industry 4.0 concept en o.i voorlopen op menig ander industrieland. Bronnen voor deze uitgave zijn: Petrochem, PBL, ICIS, Chemweek, FD, WEF. Commentaar Rabobank: Contactgegevens Het overgrote deel van de krakers in Europa zijn naftakrakers. Om meer concurrerend te zijn met andere regio’s, zoals de VS, kunnen de krakers omgebouwd worden tot flexibele/mixed krakers. Hierdoor kan bijvoorbeeld gebruik worden gemaakt van de import van ethaangas (schaliegas) uit de VS. Henri Cocu Sectormanager [email protected] Om die reden zijn naast LyondellBasell ook andere grote chemiebedrijven zich aan het bewegen op dit punt. Vanaf de eerste helft van 2015 zal het Zwitserse INEOS ethaan importeren vanuit de VS voor haar ethaankrakers in Grangemouth (Schotland) en Rafnes (Noorwegen). INEOS investeert GBP 350 miljoen op de Grangemouth site om de ethaan import vanuit de VS mogelijk te maken. Het belangrijkste onderdeel van de investeringen is een gas terminal van 33.000 ton. Ook het Oostenrijkse Borealis zal vanaf 2016 Amerikaans ethaan gebruiken voor haar flexibele stoomkraker in het Zweedse Stenungsund. Tot slot heeft SABIC recentelijk aangekondigd haar nafta kraker in Wilton (het VK) om te bouwen zodat het ethaan als feedstock kan gebruiken De Britse overheid subsidieert dit project met circa USD 15 miljoen. Sander Halsema Sectorspecialist [email protected] Arnold Hardonk Sectorspecialist [email protected] Kevin Rijpert Sectorspecialist [email protected] Industry 4.0 in de Nederlandse praktijk: Fokker Hoogeveen De vliegtuigonderdelenfabriek van Fokker in Hoogeveen werd onlangs door het FD bezocht en de ervaringen hiervan gepubliceerd. De Hoogeveense fabriek is een mooi voorbeeld van het “Duitse” industry 4.0 concept. Grote delen van het productieproces worden door gerobotiseerde machines uitgevoerd. Gedurende het productieproces wordt op meerdere plaatsen data verzameld door een grote hoeveelheid sensoren. Hierdoor is een groot deel van het, voorheen handmatig, meten Page 3 of 4 Kerncijfers Producentenvertrouwen en orderpositie 6 106 4 104 2 102 0 100 Het vertrouwen van Nederlandse producenten is in augustus gezakt tot 0. De NEVI-PMI bevestigt het lagere producentenvertrouwen: van 53,5 in juli naar 51,7 in augustus. Opvallend in de CBS cijfers is de zeer positieve orderpositie. Deze bereikte met -2 98 -4 96 2008). De PMI-NEVI geeft ook een toename van de -6 94 orderpositie aan, maar concludeert wel dat de 92 groei afneemt. Volgens de PMI-NEVI stijgt de -8 1-9-2010 1-9-2011 1-9-2012 Producer confidence (LH) 1-9-2013 103,7 het hoogste niveau sinds de crisis (december orderpositie voor de veertiende maand op rij. Order position (RH) . Source: Datastream; August 2014 latest data available Groei industriële productie in Nederland, Duitsland en de VS (JoJ) De seizoensgecorrigeerde productie op jaarbasis 20% steeg in Nederland in juli naar +0,9%. Een beperkte 15% groei dus na de daling van -0,3% in juni. Dit staat echter in schril contrast met de onverwacht sterke 10% productiestijging in Duitsland: +4,2%. Ook de VS 5% laat een verdere groei zien: +5,3% (grootste groei sinds maart 2011). Aangezien Duitsland de 0% grootste exportmarkt is voor de Nederlandse industrie zou dit ook voor Nederlandse bedrijven -5% 1-9-2010 1-9-2011 1-9-2012 NL Germany 1-9-2013 positief kunnen uitpakken. Voorwaarde is wel dat US de Duitse groei meerdere maanden voortzet. Source: Datastream; July 2014 latest available data Groei industriële productie per subsector van afgelopen 4 maanden (JoJ, 3M gemiddelde) Chemical High tech Paper Transport equipment 14% 12% maandsgemiddelde van de productiegroei. De rode lijnen geven duidelijk aan dat de dalende 10% productiegroei trend aanhoudt. Dit geldt voor 8% nagenoeg alle subsectoren. Voorlopig lijkt de 6% industrie dus over zijn productiepiek heen te zijn. 4% Ook de bezettingraden van de industrie zijn sinds 2% april 2013 voor het eerst gedaald. We dienen wel 0% onze conclusies met enige voorzichtigheid te Steel & other metals -2% -4% Manufacturing De figuur hiernaast geeft het 3- Rubber and plastics omkleden aangezien het voorlopige CBS data Metal products Machinery Textiles Source: CBS; Rabobank; production growth (YoY) 3M average of last 4 months; July 2014 latest data betreft. Wijzigingen in CBS data kunnen substantieel zijn en tot andere deelconclusies leiden. Deze publicatie is een uitgave van Rabobank International. De in deze publicatie gepresenteerde visie is gebaseerd op gegevens uit door ons betrouwbaar geachte bronnen die worden genoemd in de bronvermelding. Deze bronnen zijn op zorgvuldige wijze in onze analyse verwerkt. Rabobank International aanvaardt echter geen enkele aansprakelijkheid voor het geval dat de in deze publicatie neergelegde gegevens of prognoses onjuistheden bevatten noch voor eventuele (zet-)fouten en onvolledigheden. Het betreft algemene informatie die aan veranderingen onderhevig is. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Page 4 of 4
© Copyright 2024 ExpyDoc
