De zilvermeeuw

Beestje van de week
De zilvermeeuw
brug. Dat kunstje heeft hij geleerd,
daar kan hij zijn voedsel vandaan
halen, en daar houdt hij dus
spijkerhard aan vast.
'Meeuwen zijn ultraconservatief. Ze
staan te boek als opportunistisch,
omdat ze alles eten, maar neem
één zilvermeeuw en je ziet dat hij
altijd precies hetzelfde gedrag
vertoont. Zeker broedende
meeuwen hechten aan zekerheid.
'Dat er nu ook een klein aantal
meeuwen in de stad op daken broedt,
is een geleidelijke ontwikkeling
geweest.'
Foto Robin De Puy / Met dank aan
Naturalis Biodiversity Center
Kees Camphuysen ziet de
meeuwen in zijn Texelse kolonie allemaal persoonlijkheden - dag na
dag naar die ene brug of
lantaarnpaal in Amsterdam vliegen
om eten te halen. Want de
verguisde meeuw is
ultraconservatief.
CASPAR JANSSEN
'Ik hoor het mezelf vaak zeggen,
over een bepaalde meeuw in de
Texelse kolonie die ik al negen jaar
volg: 'Hij staat verkeerd, hij hoort 5
meter verderop te staan.' Zo vast
liggen de patronen. Ik ken beesten
die al zes jaar lang iedere dag naar
precies dezelfde lantaarnpaal
vliegen in de stad. Dat weten we
vanwege de kleurringen die we ze
hebben omgehangen, en door gpstrackers. We hebben hier een
broeder die iedere dag naar de
Albedagracht in Amsterdam vliegt.
Dus gingen we kijken wat daar voor
prachtigs te beleven is. Nou,
helemaal niets. Hij zit daar gewoon
op een betonnen brug. Niet op een
van die tientallen andere betonnen
bruggen, maar specifiek op deze
© de Volkskrant
'De strekdammen langs de NoordHollandse kust vormen het
belangrijkste foerageergebied voor
de Texelse zilvermeeuwen. Je hebt
individuen die altijd maar naar één
strekdam gaan, altijd dezelfde dam,
ook al ligt die tientallen kilometers
verderop, en ook al is er geen
wezenlijk verschil met al die andere
strekdammen.
'Dat lijkt wonderlijk, maar het is toch
logisch gedrag. Ze hebben maar
weinig tijd om te foerageren, want
er is maar twee keer per dag laag
water, waarbij mosselen bereikbaar
zijn. Die korte periode moeten ze
zo efficiënt mogelijk gebruiken. Het
is dan onhandig om je iedere keer
in te vechten op een nieuwe plek,
het loont dus om plaatstrouw te
zijn. Ze hebben, kortom, een
elegante manier gevonden om zich
te verdelen over de tafels in het
restaurant.
'Ik heb jarenlang meeuwen
onderzocht op zee, dus ik voelde
me hier op Texel aanvankelijk als
een bedoeïen in een pakhuis. In
het begin liep ik hier ook rond met
het idee: dit zijn allemaal anonieme
dieren. Maar dan kom je het jaar
daarna terug en denk je: hé, die
ken ik, en die ook, en dat is een
baasje, en hij is een
schuinsmarcheerder. Het zijn
allemaal persoonlijkheden, met hun
eigen dingetjes.
'Veel mensen kijken meewarig als
ik zeg dat ik in een
meeuwenkolonie werk. Want het
idee is toch: meeuwen zijn fout, en
zaterdag 13 september 2014
er zijn er te veel van. Als een
politicus aandacht wil, dan roept hij
iets over meeuwen. Informatie,
wetenschappelijk onderzoek werkt
bij dit soort types als een rode lap
op een stier. Er moet en zal
overlast zijn. En de oplossing moet
ook altijd zijn: de dieren moeten
dood.
'Maar mijn ervaring is: als mensen
eenmaal bij mij in de kolonie zijn
geweest, willen ze opeens ook
broedende meeuwen in de
dakgoot. Omdat het zo mooi is om
te zien, die paar kuikens in zo'n
nest.
'De werkelijkheid is dat het met de
zilvermeeuw al jaren achteruit gaat;
we zijn sinds de jaren tachtig zeker
40 procent van onze populatie
kwijtgeraakt. De aantallen waren
toen op een hoogtepunt. Dat had
een kunstmatige oorzaak:
vuilnisbelten. Zo veel voedsel, zo
dichtbij. Steeds grotere aantallen
meeuwen konden zo de winter
overleven.
'De vuilnisbelten zijn nu gesloten en
afgedekt. Als dat straks ook in
Zuid-Europa gebeurt, zullen de
populaties meeuwen nog verder
kelderen of normaliseren zo je wilt.
Daarnaast wil Europa de bijvangst
in de visserij beperken. We zijn er
eindelijk achter dat het geen goed
idee is om zoveel jonge vissen
dood overboord te gooien. Een
gevolg zal zijn: nog minder
meeuwen. En ondertussen blijven
wij maar schreeuwen: het zijn er
steeds meer.
'Alleen in de steden ligt
tegenwoordig nog volop troep op
straat. Halfvolle patatbakjes,
halfvolle milkshakes, brood. En ja,
daar komen beesten op af. Zo heeft
een aantal meeuwen uit mijn
kolonie op Texel zich
gespecialiseerd in het halen van
voedsel uit de stad. Die vliegen dus
naar de visboer in de Damstraat in
Amsterdam of naar precies die ene
lantaarnpaal ergens aan de gracht.
Pagina 51 (1)
Het loont blijkbaar, dat hele stuk
vliegen. Het kenmerk van dieren
waar wij last van hebben, is dat ze
ons een spiegel voorhouden; je zou
afval ook kunnen opruimen.
'Zoals gezegd: meeuwen zijn
ultraconservatief. Dat er nu een
klein aantal meeuwen in de stad op
daken broedt, is een geleidelijke
ontwikkeling geweest. Ze broedden
altijd in de duinen. Maar daar
hebben we ze te vuur en te zwaard
bestreden, God weet waarom. Er
werd altijd geroepen: ze eten de
kuikens van andere, zeldzame
dieren op. Iedere keer als dat
onderzocht werd, bleek dat niet te
kloppen. Nu broeden ze nauwelijks
nog in de duinen, hun natuurlijke
biotoop. Behalve dan op de
eilanden, waar geen vossen lopen.
roze poten met zwemvliezen. Gele
snavel met rode vlek.
Robin de Puy
'Een klein aantal meeuwen is dus
naar de stad getrokken. Dat had je
in het beginstadium nog kunnen
voorkomen, die eerste paar had je
wel weg kunnen krijgen. Nu is het
logistiek niet meer te doen, los van
de vraag of je het moet willen. De
meeuwen die nu op daken in de
stad broeden blijven dat doen, ze
zijn opgegroeid met het idee dat dit
de beste habitat is. Van de duinen
hebben ze geen weet meer. Ze
denken: we moeten platte
grinddaken hebben, daar horen we
thuis.'
Kees Camphuysen
Kees Camphuysen (55) is marien
ornitholoog en werkzaam bij het
NIOZ (Koninklijk Nederlands
Instituut voor Onderzoek der Zee)
op Texel. Hij promoveerde in 2013
op een proefschrift over twee
gerelateerde meeuwensoorten: de
zilvermeeuw en de kleine
mantelmeeuw.
ZILVERMEEUW
Larus argentatus
Algemeen: nog altijd een talrijke
broedvogel in Nederland, al is het
aantal broedparen gedaald tot
onder de 50 duizend
Kenmerken: grote soort (54-60 cm),
© de Volkskrant
zaterdag 13 september 2014
Pagina 51 (2)

Download Report