STUDIE NAAR KOSTENOPTIMALE NIVEAUS VAN DE MINIMUMEISEN INZAKE ENERGIEPRESTATIES VAN GERENOVEERDE BESTAANDE RESIDENTIËLE GEBOUWEN Jeroen Van der Veken Jan Creylman Toon Lenaerts KENNISCENTRUM ENERGIE (KCE) Voorstelling resultaten VEA-studie 23-09-14 OVERZICHT • Methodiek • Randvoorwaarden/aannames • Resultaten • Conclusies 2 Eindvergadering VEA 07/06/2013 REFERENTIEWONINGEN • Vrijstaande woning − Architecturale woning − Fermette • Halfopen woning • Rijwoning − Arbeiderswoning − Herenhuis • Appartementen − Dak-zijkant − Onderaan-midden − Midden-midden 3 Methodiek RIJWONING 1: ARBEIDERSWONING 4 Referentiegebouwen RIJWONING 1: ARBEIDERSWONING 5 Referentiegebouwen RIJWONING 2: HERENHUIS 6 Referentiegebouwen RIJWONING 2: HERENHUIS 7 Referentiegebouwen HALFOPEN WONING 8 Referentiegebouwen HALFOPEN WONING 9 Referentiegebouwen VRIJSTAANDE WONING 1: ARCHITECTURALE WONING 10 Referentiegebouwen VRIJSTAANDE WONING 1: ARCHITECTURALE WONING 11 Referentiegebouwen VRIJSTAANDE WONING 2: FERMETTE 12 Referentiegebouwen VRIJSTAANDE WONING 2: FERMETTE 13 Referentiegebouwen APPARTEMENT 14 Referentiegebouwen EIGENSCHAPPEN REFERENTIEWONINGEN Arbeiderswoning Herenhuis Halfopen woning Bouwjaar 1970 1920 1950 BV 425 631 548 Bruto vloeropp 133 210 187 Compactheid 1,99 2,47 1,63 K-peil 94 141 141 E-peil 208 209 237 Ongeïsoleerd (1,9 W/m²K) Ongeïsoleerd (1,9 W/m²K) Ongeïsoleerde volle muur (2,2 W/m²K) Ongeïsoleerde spouwmuur (1,7W/m²K) Ongeïsoleerd (0,85 W/m²K) Ongeïsoleerd (0,85 W/m²K) Dak Gevel Vloer Geïsoleerd, 4 cm dakisolatie tussen kepers (0,85 W/m²K) Geventileerde spouwmuur, 3 cm spouwisolatie (0,85 W/m²K) Ongeïsoleerd (0,85 W/m²K) Dubbel glas, meerkamer Enkel glas, houten raamprofiel Enkel glas, houten raamprofiel raamprofiel (Uw = 3,5 W/m²K) (Uw = 5 W/m²K) (Uw = 5 W/m²K) Centrale verwarming, gasketel Verwarming Plaatselijke gaskachel (h = 0,75) Plaatselijke gaskachel (h = 0,75) (h = 0,72) Combiketel op gas met Individuele doorstroom Warm tapwater Elektrisch met opslag opslagvat gasgeiser Venster 15 Referentiegebouwen EIGENSCHAPPEN REFERENTIEWONINGEN Architecturale woning Fermette 1970 1985 659 581 206 197 Compactheid 0,97 1,3 K-peil 137 85 E-peil 256 169 Bouwjaar Beschermd volume Bruto vloeroppervlak Dak Geïsoleerd, 4 cm (0,85 W/m²K) Geïsoleerd, 6 cm tussen kepers (0,60 W/m²K) Geventileerde spouwmuur, 6 cm spouwisolatie (0,60 W/m²K) Gevel Ongeïsoleerde spouwmuur (1,7 W/m²K) Vloer Ongeïsoleerd (0,85 W/m²K) Isolerende chape (0,75 W/m²K) Dubbel glas, meerkamer raamprofiel (Uw = 3,5 W/m²K) Dubbel glas, meerkamer raamprofiel (Uw = 2,8 W/m²K) Centrale verwarming op stookolie (h = 0,75) Centrale verwarming op stookolie (h = 0,80) Elektrisch met opslag Combiketel op stookolie met opslagvat Venster Verwarming Warm tapwater 16 Referentiegebouwen EIGENSCHAPPEN REFERENTIEWONINGEN Onderapp (1) Middenapp (3) Bovenapp (5) Topapp (x) 1970 1970 1970 1970 283 292 292 292 Bruto vloeroppervlak 91 97 97 97 Compactheid 2 5,57 1,95 1,57 K-peil 96 96 96 96 E-peil 215 166 217 195 Bouwjaar Beschermd volume Dak Geïsoleerd, 4 cm (0,85 W/m²K) Gevel Ongeïsoleerde spouwmuur (1,7 W/m²K) Vloer Ongeïsoleerd (0,85 W/m²K) Venster Dubbel glas, meerkamer raamprofiel (Uw = 3,5 W/m²K) Verwarming Collectieve centrale verwarming op stookolie (h = 0,70) Warm tapwater 17 Referentiegebouwen Individueel elektrisch met opslag METHODIEK • EPB-berekening • Cfr nieuwbouw • Rekening houden met specifieke problematiek (bv. koudebruggen) • Financiële berekeningen • Gelijkaardig aan nieuwbouw • Bijkomende afbraakkosten • Aangepaste (plaatsings)kosten voor verbouwing => andere aannemers • Optimalisatie naar Primair energieverbruik, TAK en investeringskost • Is onderdeel aan vervanging toe of niet ? Verschil tussen methodiek op gebouwschaal en componentschaal 18 Methodiek METHODIEK : EPB-BEREKENING • Cfr nieuwbouw • Sensitiviteitsanalyse op rebound-gedrag • Volledige energiebesparing • 50% energiebesparing • Installatiekundige maatregelen (ventilatie, verwarming, SWW, HE) worden gedimensioneerd en toegepast op eerder geselecteerde woningen. • Aanwezig afgiftesysteem kan worden behouden, en levert zelfs lagere regimetemperaturen op bij afnemende warmtevraag 19 Methodiek MAATREGELEN SCHIL ref eis nieuw BBT U plat dak 1.9 0.5 0.4 0.32 0.27 0.24 0.2 0.16 0.13 0.1 U hellend dak 1.9 0.5 0.4 0.32 0.27 0.24 0.2 0.16 0.13 0.1 U gevel 2.2 1 0.6 0.4 0.27 0.24 0.2 0.16 0.13 0.1 U vloer 0.85 0.6 0.5 0.4 0.35 0.3 0.25 0.2 0.15 0.1 U glas 5 1.6 1.1 1.0 1.1 0.8N 0.8 1.1Z 0.8 0.6 U profielen 5 2.9 2.2 1.8 1.4 0.8 U deuren 4 2.0 1.75 1.5 1.25 1 0.32 1.3 2.2 • Maatregelen worden ook toegepast op 25/50/75/100% van schildelen • Lage toepassingspercentages van ingrijpende renovaties komen in concurrentie met overal toegepaste maatregelen met hogere U-waardes • Gedeeltelijk renov. kan financieel interessanter zijn door lagere plaatsingskosten 20 Methodiek MAATREGELEN SCHIL kwaliteit bouwknopen C B+ # niet-aanvaarde B v50 12 7 0.5 3 1 (enkel bij totaalrenova zonnewinsten g-waarde glas zonnewering handbediend automatisch 21 Methodiek 0.6 0.6 0.4Z 0.4 0.25 geen Z Z-O-W overal MAATREGELEN CV-INSTALLATIE Productie gasketel stookolieketel houtpelletketel WP lucht-water WP bodem-water WP water-water (flatgebouw) WP lucht-lucht 22 type/dimension. condensatie HR (LT) condensatie HR SPF 2.5 SPF 3 SPF 4 SPF 5 SPF 5 SPF 5.5 SPF 2.5 SPF 3 regeling Twater afgifte decentraal variabel HTrad decentraal variabel decentraal vast decentraal variabel decentraal variabel decentraal variabel decentraal / lucht HTrad LTrad HTrad LTrad VV LTrad VV LTrad VV compactmodule SPF 3 centraal / lucht el. weerstand direct decentraal / convector Methodiek MAATREGELEN SWW-INSTALLATIE Productie Gas opslag zon geiser / boiler Elektrisch boiler WP (bodem / lucht / binnenlucht) boiler / collector / collector / collector • Met ook minstens 1 collectief systeem voor verwarming en SWW in de meergezinswoning 23 Methodiek MAATREGELEN VENTILATIE Systeem WTW balans Bypass Regeling mfactor A (ref) / / / / 1.5 1 1.5 C / / D 24 onbalans 0.75 0.85 Methodiek / balans / 0.88 1.33 1.17 0.75 1 geen 1 1.5 onvolledig 0.88 volledig 0.75 1.33 1.17 1 MAATREGELEN HERNIEUWBARE ENERGIE • PV • • • (µ)WKK • Meergezinswoning (wetgeving?) • Gedimensioneerd op 20% van warmtevraag (cfr kantoorgebouwen) of SWW Afstandsverwarming • • 25 2.5-7.5 kWp, georiënteerd op meest zuidelijk dakdelen Grenzen van toepasbaarheid onderzoeken douchewarmteterugwinning Methodiek INVESTERINGSKOSTEN • Materiaal + plaatsing + secundaire kosten van energetische maatregelen • Prijzen worden verzameld bij verschillende aannemers en installateurs m.b.v. Arcadis en Aspen-database • Binnen-, spouw-, buitenisolatie • Modaal tot passief • Verschillende technieken • Secundaire kosten worden bepaald o.b.v. referentiewoningen en bouwwijze • Oplossen koudebruggen (raamneg, vensterbank, ophangpunten, dakrand…) • Plinten / stopcontacten / verwarming / regenafvoer / mechanische bevestigingen • Vrijwaren binnenhoogte / dakoprand / dakgoot 26 Methodiek PRIJS BUITENISOLATIE IFV R-WAARDE 0.032 m²K/W W/m²K m primaire kosten totaal €/m² materiaal €/m² plaatsing €/m² Isolatie (l=0.032W/m²K) totaal €/m² materiaal €/m² plaatsing €/m² secundaire kosten Aanpassing kroonlijst 5 €/lm Uitbreken dakgoot 0 €/lm nieuwe dakgoot 0 €/lm waterafvoer 6 €/lm zink tss isolatie en dak 0 €/lm nieuwe deksteen of overkapping 0 €/lm Verlenging dak zonder isolatie (incl pannen) 0 €/m² Verlenging dak met isolatie 0 €/m² doorboring (bv. luchtrooster) 0 €/stuk Supplement kleine ramen (<2m²) 0 €/lm Supplement raam (2-4m²) 25 €/lm Supplement grote ramen (>4m²) 0 €/lm Vensterbank vervangen (blauwe steen) 0 €/lm Geïsoleerde vensterbank 3 €/lm plint blauwe hardsteen 0 €/lm Ophangblok (PUR) (nodig per bevestiging) 0 €/blok Indien zowel isolatie als ramen vervangen 0 €/lm Totaal €/m² Onderhoudskosten %/j Afbraakkosten % levensduur j BUITENISOLATIE 27 lambda-waarde EPS Rmat U dikte Pleister Methodiek 0.83 1 0.03 70 1.50 0.6 0.05 70 2.33 0.4 0.07 70 2.96 0.32 0.09 70 3.53 0.27 0.11 70 4.00 0.24 0.13 70 4.83 0.2 0.15 70 6.08 0.16 0.19 70 7.52 0.13 0.24 70 9.83 0.1 0.31 70 12.8 17.2 21.6 26.1 30.3 34.7 39.4 44.1 48.8 53.5 0 0 125 30 12.8 10 104 154 100 70 40 32 150 100 110 64 -35 112.40 2 25 90 0 0 125 30 17.0 10 108 158 100 75 45 34 150 100 110 68 -35 119.30 2 25 90 0 0 125 30 22.3 12 112 162 100 80 50 36 150 100 110 72 -35 126.21 2 25 90 50 2.54 130 30 26.3 12 116 166 100 85 55 38 150 100 110 76 -35 138.19 2 25 90 50 2.54 130 30 30.0 12 120 170 100 90 60 40 150 100 110 80 -35 144.87 2 25 90 50 2.54 130 30 32.9 12 124 174 100 95 65 42 175 125 110 84 -35 153.34 2 25 90 75 2.54 140 30 38.3 12 128 178 100 100 70 44 175 125 110 88 -35 163.04 2 25 90 75 2.54 140 30 46.2 14 132 182 100 105 75 46 175 125 110 92 -35 170.23 2 25 90 75 2.54 140 30 55.4 14 136 186 100 110 80 48 200 150 110 96 -35 178.93 2 25 90 75 2.54 150 30 70.1 16 140 190 100 115 85 50 200 150 110 100 -35 186.12 2 25 90 PRIJS BINNENISOLATIE IFV R-WAARDE BINNENISOLATIE primaire kosten lambda-waarde PUR Rmat U dikte PUR-platen + gipskarton afwerking gipskarton secundaire kosten vervangen stopcontact vervangen lichtschakelaar verplaatsen radiator + leidingen verplaatsen plinten isoleren + afwerken raamneggen 2cm PUR uitbreken houten vloer uitbreken plafond isoleren tussenvloer verwijderen oude gipspleister Totaal Onderhoudskosten Afbraakkosten levensduur (j) 28 Methodiek 0.023 m²K/W W/m²K m totaal €/m² materiaal €/m² plaatsing €/m² totaal €/m² materiaal €/m² plaatsing €/m² 5 €/stuk 3 €/stuk 4 €/stuk 10 €/lm 25 €/lm €/m² €/m² €/m² €/m² €/m² %/j % 0.83 1 0.02 31.5 1.50 0.6 0.03 33.1 2.33 0.4 0.05 35.0 2.96 0.32 0.07 37.3 3.53 0.27 0.08 39.2 4.00 0.24 0.09 44.2 4.83 0.2 0.11 65.8 6.08 0.16 0.14 75.5 7.52 0.13 0.17 84.6 9.83 0.1 0.23 100.0 20.4 20.8 21.2 21.5 21.8 22.0 22.5 23.2 23.9 24.7 38.1 35.1 185 13 43.7 0.27 0.23 1.00 0.71 99.3 1 25 90 38.1 35.1 185 13 43.7 0.32 0.25 1.09 0.71 101.5 1 25 90 38.1 35.1 185 13 43.7 0.42 0.27 1.23 0.71 104.0 1 25 90 38.1 35.1 185 13 43.7 0.57 0.35 1.32 0.71 106.9 1 25 90 38.1 35.1 185 13 43.7 0.66 0.42 1.38 0.71 109.3 1 25 90 38.1 35.1 185 13 43.7 0.74 0.47 1.54 0.71 114.9 1 25 90 38.1 35.1 185 13 43.7 0.90 0.58 2.13 0.71 137.7 1 25 90 38.1 35.1 185 13 43.7 1.15 0.73 2.65 0.71 149.0 1 25 90 38.1 35.1 185 13 43.7 1.39 0.89 2.92 0.71 159.6 1 25 90 38.1 35.1 185 13 43.7 1.69 1.08 3.46 0.71 176.8 1 25 90 PRIJS BINNENISOLATIE IFV R-WAARDE 29 Methodiek PRIJS BUITEN/BINNENISOLATIE IFV R-WAARDE 30 Methodiek ECONOMISCHE BEREKENINGSWIJZEN Micro m. subs • Incl. BTW en energietaksen Micro z. subs • Incl. BTW en energietaksen Macro • Excl. BTW en energietaksen • Incl. subsidies • Excl. Subsidies • Excl. Subsidies • Terugdraaiteller • Terugdraaiteller • injectietarief (±5 • Incl. netvergoeding • Excl. netvergoeding cent/kWh) voor nietgedekt deel productie • Geen CO2-kost • Geen CO2-kost • CO2-kost volgens EC • Discontovoet 1/3/5 • Discontovoet 1/3/5 • Discontovoet 1/3/5 bovenop inflatie bovenop inflatie bovenop inflatie 31 OPTIMALISATIEVARIANTEN REFERENTIEWONINGEN • Vrijstaande woning − Architecturale woning − Fermette • Halfopen woning jaar U-schil K-peil EPC 1970 1,31 K127 527 mazoutketel 1985 0,86 K75 235 mazoutketel 1950 1,67 K138 371 mazoutkachels 1970 1,34 K100 325 gasketel 1920 2,1 K140 296 gaskachels 1970 1,54 K109 • Rijwoning − Arbeiderswoning − Herenhuis • Appartementen − Dak-zijkant − Onderaan-midden − Midden-midden 32 Methodiek mazoutketel 459 331 238 collectief MOGELIJKE MAATREGELEN • Vrijstaande woning − Architecturale woning − Fermette • Halfopen woning jaar isolatie Te herbruiken 1970 Spouw + buiten Dakbedekking 1985 Buiten Onderdak HT-radiatoren 1950 Spouw + binnen 1970 Buiten Plafond HT-radiatoren 1920 Binnen / 1970 Spouw + buiten Zoldervloer • Rijwoning − Arbeiderswoning − Herenhuis • Appartementen − Dak-zijkant − Onderaan-midden − Midden-midden 33 Methodiek Dakbedekking Collectieve CV RESULTATEN MACRO IFV U-WAARDE GEVELS 34 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN ARCHITECTURALE WONING 35 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN ARCHITECTURALE WONING TAK restwaarde TAK afbraakkosten TAK onderhoudskosten Investeringskost Jaarlijkse energiekosten TAK energiekosten TAK vervangingskosten TAK subsidies TAK macro TAK CO2-emissiekosten 36 Resultaten kostenoptimum renovatie K66 + K66 + WW WP5 gascondensatieketel 12087 8003 356 110 9535 8065 49492 32994 2296 3188 49453 70879 7990 4393 5000 1600 107881 118637 3498 10310 RESULTATEN ARCHITECTURALE WONING TAK restwaarde TAK afbraakkosten TAK onderhoudskosten Investeringskost Jaarlijkse energiekosten TAK energiekosten TAK vervangingskosten TAK subsidies TAK macro TAK CO2-emissiekosten 37 Resultaten kostenoptimum renovatie K66 + K66 + WW WP5 gascondensatieketel 12087 8003 356 110 9535 8065 49492 32994 2296 3188 49453 70879 7990 4393 5000 1600 107881 118637 3498 10310 RESULTATEN ARCHITECTURALE WONING TAK restwaarde TAK afbraakkosten TAK onderhoudskosten Investeringskost Jaarlijkse energiekosten TAK energiekosten TAK vervangingskosten TAK subsidies TAK macro TAK CO2-emissiekosten 38 Resultaten kostenoptimum renovatie K66 + K66 + WW WP5 gascondensatieketel 12087 8003 356 110 9535 8065 49492 32994 2296 3188 49453 70879 7990 4393 5000 1600 107881 118637 3498 10310 RESULTATEN APPARTEMENT COLLECTIEF 39 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN APPARTEMENT INDIVIDUEEL 41 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN RENOVATIES MACRO 43 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN FERMETTE 44 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN FERMETTE 45 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN HERENHUIS 46 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN RENOVATIES Referentie 49 Micro Micro zs Macro 3% 3% 3% Rij 1: Arbeiders K101 E190 K43 E79 K74 E110 K74 E110 Rij 2: Herenhuis K139 E207 K36 E63 K36 E32 K36 E63 Halfopen K138 E230 K52 E90 K52 E61 K52 E76 Vrij 1: Architecturaal K127 E251 K63 E57 K63 E28 K79 E66 Vrij 2: Fermette K75 E144 K71 E114 K71 E81 K75 E119 Appartement individueel K115 E202 K48 E79 K48 E79 K48 E79 Appartement collectief K115 E202 K59 E78 K67 E84 K67 E64 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN RENOVATIES Referentie 50 Micro Micro zs Macro 3% 3% 3% Rij 1: Arbeiders K101 E190 K43 E79 K74 E110 K74 E110 Rij 2: Herenhuis K139 E207 K36 E63 K36 E32 K36 E63 Halfopen K138 E230 K52 E90 K52 E61 K52 E76 Vrij 1: Architecturaal K127 E251 K63 E57 K63 E28 K79 E66 Vrij 2: Fermette K75 E144 K71 E114 K71 E81 K75 E119 Appartement individueel K115 E202 K48 E79 K48 E79 K48 E79 Appartement collectief K115 E202 K59 E78 K67 E84 K67 E64 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN RENOVATIES Referentie 51 Micro Micro zs Macro 3% 3% 3% Rij 1: Arbeiders K101 E190 K43 E79 K74 E110 K74 E110 Rij 2: Herenhuis K139 E207 K36 E63 K36 E32 K36 E63 Halfopen K138 E230 K52 E90 K52 E61 K52 E76 Vrij 1: Architecturaal K127 E251 K63 E57 K63 E28 K79 E66 Vrij 2: Fermette K75 E144 K71 E114 K71 E81 K75 E119 Appartement individueel K115 E202 K48 E79 K48 E79 K48 E79 Appartement collectief K115 E202 K59 E78 K67 E84 K67 E64 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN RENOVATIES 52 Eisen 2012 Eisen 2014 Minimum optima Gem. optima Maximum Max. als optima geïsoleerd E-peil - / / 63 87 119 K-peil - / / 36 64 79 Primair energieverbruik kWh/m²j / / 89 146 194 Ugevels W/m²K 0.32 0.24 0.24 0.45 0.85 0.36/0.24 Uhellend dak W/m²K 0.27 0.24 0.16 0.65 0.85 0.2 Uplat dak W/m²K 0.27 0.24 0.32 0.41 0.85 0.32/0.24° Uvloer W/m²K 0.35 0.3 0.2 0.72 0.85 0.25 Uraamprofiel W/m²K / / 1.4/2.3 2.09/2.3 4.19 2.9 Uglas W/m²K 1.3 1.1 1 1.9 2.9 1.1 Uraam W/m²K 2.2 1.8 1.42/ 1.69 2.51 3.47 1.96 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN RENOVATIES 53 Eisen 2012 Eisen 2014 Minimum optima Gem. optima Maximum Max. als optima geïsoleerd E-peil - / / 63 87 119 K-peil - / / 36 64 79 Primair energieverbruik kWh/m²j / / 89 146 194 Ugevels W/m²K 0.32 0.24 0.24 0.45 0.85 0.36/0.24 Uhellend dak W/m²K 0.27 0.24 0.16 0.65 0.85 0.2 Uplat dak W/m²K 0.27 0.24 0.32 0.41 0.85 0.32/0.24° Uvloer W/m²K 0.35 0.3 0.2 0.72 0.85 0.25 Uraamprofiel W/m²K / / 1.4/2.3 2.09/2.3 4.19 2.9 Uglas W/m²K 1.3 1.1 1 1.9 2.9 1.1 Uraam W/m²K 2.2 1.8 1.42/ 1.69 2.51 3.47 1.96 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN RENOVATIES 54 Eisen 2012 Eisen 2014 Minimum optima Gem. optima Maximum Max. als optima geïsoleerd E-peil - / / 63 87 119 K-peil - / / 36 64 79 Primair energieverbruik kWh/m²j / / 89 146 194 Ugevels W/m²K 0.32 0.24 0.24 0.45 0.85 0.36/0.24 Uhellend dak W/m²K 0.27 0.24 0.16 0.65 0.85 0.2 Uplat dak W/m²K 0.27 0.24 0.32 0.41 0.85 0.32/0.24° Uvloer W/m²K 0.35 0.3 0.2 0.72 0.85 0.25 Uraamprofiel W/m²K / / 1.4/2.3 2.09/2.3 4.19 2.9 Uglas W/m²K 1.3 1.1 1 1.9 2.9 1.1 Uraam W/m²K 2.2 1.8 1.42/ 1.69 2.51 3.47 1.96 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN GRONDIGE RENOVATIES 55 Eisen 2012 Eisen 2014 Minimum grondig Gem. grondig Maximum grondig E-peil - / / 55 66 91 K-peil - / / 36 49 63 Primair energieverbruik kWh/m²j / / 83 111 146 Ugevels W/m²K 0.32 0.24 0,2 0,32 0,6/0,36 Uhellend dak W/m²K 0.27 0.24 0,13 0,16 0,2 Uplat dak W/m²K 0.27 0.24 0,32 0,32 0,32 Uvloer W/m²K 0.35 0.3 0,2 0,66 0,85 Uraamprofiel W/m²K / / 1,4/2,3 1,9/2,3 2,36/2,9 Uglas W/m²K 1.3 1.1 0,7 1,9 2,9 Uraam W/m²K 2.2 1.8 1,19/1,46 2,2/2,44 3,47 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN GRONDIGE RENOVATIES 56 Eisen 2012 Eisen 2014 Minimum grondig Gem. grondig Maximum grondig E-peil - / / 55 66 91 K-peil - / / 36 49 63 Primair energieverbruik kWh/m²j / / 83 111 146 Ugevels W/m²K 0.32 0.24 0,2 0,32 0,6/0,36 Uhellend dak W/m²K 0.27 0.24 0,13 0,16 0,2 Uplat dak W/m²K 0.27 0.24 0,32 0,32 0,32 Uvloer W/m²K 0.35 0.3 0,2 0,66 0,85 Uraamprofiel W/m²K / / 1,4/2,3 1,9/2,3 2,36/2,9 Uglas W/m²K 1.3 1.1 0,7 1,9 2,9 Uraam W/m²K 2.2 1.8 1,19/1,46 2,2/2,44 3,47 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN GRONDIGE RENOVATIES + VENT 57 Minimum gemiddeld Maximum E-peil - 18 59 76 K-peil - 41 49 59 Primair energieverbruik kWh/m²j 38 96 122 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN RENOVATIES ½ VERBRUIK 58 Referentie Micro Micro zs Macro ½ Micro ½ Mi zs ½ Macro Rij 1: Arbeiders K101 E190 K43 E79 K74 E110 K74 E110 K84 E121 K84 E121 K84 E121 Rij 2: Herenhuis K139 E207 K36 E63 K36 E32 K36 E63 K64 E118 K64 E88 K59 E112 Halfopen K138 E230 K52 E90 K52 E61 K52 E76 K53 E91 K54 E63 K54 E93 Vrij 1: Architecturaal K127 E251 K63 E57 K63 E28 K79 E66 K79 E128 K79 E99 K79 E66 Vrij 2: Fermette K75 E144 K71 E114 K71 E81 K75 E119 K75 E120 K75 E86 K75 E120 Appartement individueel K115 E202 K48 E79 K48 E79 K48 E79 K67 E98 K67 E98 K67 E98 Appartement collectief K115 E202 K59 E78 K67 E84 K67 E64 K67 E84 K67 E84 K67 E64 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN RENOVATIES ½ VERBRUIK 59 Referentie Micro Micro zs Macro ½ Micro ½ Mi zs ½ Macro Rij 1: Arbeiders K101 E190 K43 E79 K74 E110 K74 E110 K84 E121 K84 E121 K84 E121 Rij 2: Herenhuis K139 E207 K36 E63 K36 E32 K36 E63 K64 E118 K64 E88 K59 E112 Halfopen K138 E230 K52 E90 K52 E61 K52 E76 K53 E91 K54 E63 K54 E93 Vrij 1: Architecturaal K127 E251 K63 E57 K63 E28 K79 E66 K79 E128 K79 E99 K79 E66 Vrij 2: Fermette K75 E144 K71 E114 K71 E81 K75 E119 K75 E120 K75 E86 K75 E120 Appartement individueel K115 E202 K48 E79 K48 E79 K48 E79 K67 E98 K67 E98 K67 E98 Appartement collectief K115 E202 K59 E78 K67 E84 K67 E64 K67 E84 K67 E84 K67 E64 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN RENOVATIES ½ VERBRUIK 60 Referentie Micro Micro zs Macro ½ Micro ½ Mi zs ½ Macro Rij 1: Arbeiders K101 E190 K43 E79 K74 E110 K74 E110 K84 E121 K84 E121 K84 E121 Rij 2: Herenhuis K139 E207 K36 E63 K36 E32 K36 E63 K64 E118 K64 E88 K59 E112 Halfopen K138 E230 K52 E90 K52 E61 K52 E76 K53 E91 K54 E63 K54 E93 Vrij 1: Architecturaal K127 E251 K63 E57 K63 E28 K79 E66 K79 E128 K79 E99 K79 E66 Vrij 2: Fermette K75 E144 K71 E114 K71 E81 K75 E119 K75 E120 K75 E86 K75 E120 Appartement individueel K115 E202 K48 E79 K48 E79 K48 E79 K67 E98 K67 E98 K67 E98 Appartement collectief K115 E202 K59 E78 K67 E84 K67 E64 K67 E84 K67 E84 K67 E64 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN FERMETTE IFV ENERGIESCEN. 61 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN HERENHUIS IFV ENERGIESCEN. 62 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN FERMETTE IFV DISCONTO 63 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN HERENHUIS IFV DISCONTO 64 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN ARBEIDERSWONING IFV PV 65 Resultaten kostenoptimum renovatie RESULTATEN FERMETTE IFV PV 66 Resultaten kostenoptimum renovatie CONCLUSIES • Beginsituatie bepaalt veel − Wat is technisch mogelijk? − Besparingspotentieel ≈ renovatiebudget • Als er wordt gerenoveerd en er zijn geen fysische belemmeringen, dan energetisch voldoende ver gaan − Optima voor nieuwbouw gelden ook voor te isoleren schildelen uitz. - na te isoleren spouwmuren - platte daken met beperkte dakopstand − Energiezuinige technieken, zelfs warmtepompen kunnen financieel interessant zijn, als ze zonder dure aanpassingen in de bestaande woning kunnen geïntegreerd worden. − Als er een ventilatiesysteem geplaatst wordt, dan best C++ of Dwtw − PV staat los van andere beslissingen, meestal net niet optimaal 68 Conclusies CONCLUSIES • Algemeen E-peil doel? − Algemeen − Helft verbruik − Grondige renovatie − Grondige renovatie + ventilatie spreiding blijft groot Gemiddeld K64 E87 K70 E96 K49 E61 K49 E59 spreiding E63-E119 E64-E121 E55-E91 E18-E76 • Uitgegaan van energetisch kwalitatieve verbouwing: − Koudebruggen wegwerken waar mogelijk − Luchtdichtheid verhogen bij elke maatregel aan schil − Goede (her)dimensionering van CV − Gedetailleerde ingave EPB 69 Conclusies VERDERE EVOLUTIES • Nieuwe VEA-studie op komst gericht op renovaties − Verdere verlagingen naar E40 en E30 verwacht voor nieuwbouw • VIS-project RENOFASE van WTCB • Verdere ontwikkeling (R)E-calculator i.s.m. KMO’s en VCB • PWO-project i.s.m. sociaal werk 70 Conclusies
© Copyright 2024 ExpyDoc