Pesten in het Buitengewoon Secundair Onderwijs

Verdedigers in het BuSO
Pesten in het Buitengewoon Secundair Onderwijs:
Wie Zijn de verdedigers?
Bullying in Schools for Special Education:
Who Are the Defenders?
Remy Gregoor
Eerste begeleider:
mw. dr. Nicole Gunther
Tweede begeleider:
mw. dr. Francien Dehue
Juli 2014
Faculteit Psychologie
Afstudeerrichting Arbeid- en organisatiepsychologie
Open Universiteit Nederland
1
Verdedigers in het BuSO
Inhoudsopgave
Samenvatting
Summary
2
4
Inleiding
1.1 Doel van het onderzoek
1.2 Context en verdedigergedrag
1.3 Sociale intelligentie en verdedigergedrag
1.4 Empathie en verdedigergedrag
1.5 Zelfeffectiviteit en verdedigergedrag
1.6 De rol van sociale status
1.7 Confounding variabelen
1.8 Centrale vraagstelling, deelvragen en hypothesen
6
7
9
11
13
14
16
17
1. Methode
2.1 Onderzoekspopulatie
2.2 Meetinstrumenten
2.2.1 Verantwoording vragenlijsten
2.2.2 De afhankelijke variabele
2.2.3 De onafhankelijke variabelen
2.3 Procedure
2.4 Analyse
19
20
20
21
21
24
25
2. Resultaten
3.1 De descriptieve gegevens
3.2 Toetsen deelvragen en hypothesen: hiërarchische regressieanalyse
27
28
3. Discussie
4.1 Conclusie
4.2 Beperkingen aan het onderzoek
4.3 Aanbevelingen voor verder onderzoek
35
38
39
4. Literatuurlijst
40
5. Bijlagen
1. Planning
2. Brief naar scholen
3. Brief naar ouders
4. Voorbeeld vragenlijst
5. Verklaring eigen werk
51
52
53
54
59
2
Verdedigers in het BuSO
Samenvatting
Achtergrond . Anti-pestprogrammas’s zijn meestal gebaseerd op onderzoek in het regulier
onderwijs. Maar zijn deze anti-pestpregramma’s ook toepasbaar in het buitengewoon
bijzonder onderwijs (BuSO)? Daarom wordt in dit onderzoek nagegaan of verdedigergedrag
in het BuSO dezelfde kenmerken heeft dan in het regulier onderwijs.
Doel. Het doel van dit onderzoek is na te gaan of er bij leerlingen in het BuSO een
significante relatie bestaat tussen verdedigergedrag en respectievelijk sociale intelligentie,
affectieve empathie en zelfeffectiviteit en of deze relaties gemodereerd worden door twee
componenten van sociale status: sociale voorkeur en populariteit.
Deelnemers, procedure en onderzoeksontwerp. Dit onderzoek werd afgenomen in drie
Vlaamse BuSO-scholen. In totaal beantwoordden 197 leerlingen (67 meisjes) tussen twaalf en
negentien jaar de vragenlijsten. Het onderzoek bestond uit een 60-tal vragen die als een selfreport beantwoord werden door een drie- of vierpuntenschaal aan te kruisen.
Meetinstrumenten. De afhankelijke variabele verdedigergedrag werd gemeten met de
Participant Role Questionnaire (PRQ) van Salmivalli en Voeten (2004). Sociale intelligentie
en empathie werden gemeten met de Peer-Estimated Social Intelligence (PESI) en met Peer–
Estimated Empathy scale (PEE) van Kaukiainen, Björkqvist, Österman, Lagerspetz en
Forsblom (1995b, 1995a). Zelfeffectiviteit werd gemeten met de Self-efficacy Beliefs for
Defending Behavior van Pöyhönen, Juvonen en Salmivalli (2012). Sociale voorkeur en
populariteit, twee componenten van sociale status, werden gemeten met een vragenlijst die
ontwikkeld is op basis van de Bower Class Play van Bower (1960) en een onderzoek van
Coie, Dodge en Copotelli (1982).
3
Verdedigers in het BuSO
Resultaten. Sociale intelligentie, affectieve empathie, zelfeffectiviteit en sociale voorkeur
hebben allen een positieve significante relatie met verdedigergedrag. Sociale voorkeur heeft
geen modererend effect op de relatie tussen sociale intelligentie en verdedigergedrag of op de
relatie tussen empathie en verdedigergedrag, Populariteit heeft geen modererend effect op de
relatie tussen empathie en verdedigergedrag of op de relatie tussen zelfeffectiviteit en
verdedigergedrag.
Conclusie. De invloed van sociale status op de relatie tussen verdedigergedrag en
respectievelijk sociale intelligentie, affectieve empathie en zelfeffectiviteit is in het BuSO
anders dan in het regulier onderwijs. Volgens dit onderzoek is er in het BuSO geen
significante modererende invloed van populariteit of sociale voorkeur. Verder onderzoek
naar de invloed van sociale status op verdedigergedrag is aan te bevelen.
Trefwoorden: pesten en verdedigen; sociale intelligentie; empathie; zelfeffectiviteit; sociale
status; populariteit; sociale voorkeur.
4
Verdedigers in het BuSO
Summary
Context . Anti-bullying programs for schools are usually based on studies in regular
education. Do these anti-bullying programs apply in special education (BuSO)? Hence this
study examines whether behaviour of defending in BuSO has the same characteristics as in
regular education.
Aim. The present study examines whether bullying behaviour has a significant relation with
respectively social intelligence, affective empathy and self-efficacy and whether these
relations are moderated by two components of social status: social preference and popularity.
Participants, procedure and research design. The present study was conducted in three Flemish
BuSO-schools. A total of 197 pupils (67 girls) aged twelve up to nineteen answered the 60 questions
long questionnaires by ticking a three or four point scale.
Measures. The dependent variable ‘behaviour of defending’ was measured with the
Participant Role Questionnaire (PRQ) of Salmivalli and Voeten (2004). Social intelligence
and empathy were measured with the Peer Estimated Social Intelligence Scale (PESI) and
with the Peer Estimated Empathy Scale (PEE) of Kaukiainen, Björkqvist, Österman,
Lagerspetz and Forsblom (1995b; 1995a). Self-efficacy was measured with Self-efficacy
Beliefs for Defending Behaviour by Pöyhönen, Juvonen and Salmivalli (2012). Social
preference and popularity, two components of social status, were measured with a
questionnaire which is developed on the basis of the Bower Class Play by Bower (1960) and a
study by Coie, Dodge and Copotelli (1982).
5
Verdedigers in het BuSO
Results. Social intelligence, affective empathy, self-efficacy and social preference all have a
positive significant relation with the behaviour of defending. Social preference has no
moderate impact on the relation between social intelligence and the behaviour of defending
nor on the relation between empathy and the behaviour of defending. Popularity has no
moderate impact on the relation between empathy and the behaviour of defending nor on the
relation between self-efficacy and the behaviour of defending.
Conclusion. The influence of social status on the relationship between the behaviour of
defending and respectively social intelligence, affective empathy and self-efficacy in the
BuSO is different from regular education. According to this study there is no significant
moderated influence of popularity or social preference on behaviour of defending. More
research, on the relation between social status and the behaviour of defending is needed.
Keywords: bullying and defending;social cognition; empathy; self-efficacy; social status;
popularity; social preference
6

Download Report