Nieuwsbrief oktober 2014 - Heemkundekring HN Ouwerling

N I E U W S B R I E F oktober 2014
Geachte leden,
Met deze nieuwsbrief willen wij u weer graag informeren over een aantal actuele zaken die
onze Heemkundekring betreffen. Deze keer ontvangt u de Nieuwsbrief samen met D’n
Uytbeyndel in uw brievenbus. De meesten van u ontvangen de Nieuwsbrief echter maandelijks via
hun e-mailadres. Leden en relaties die daarover niet beschikken, krijgen de Nieuwsbrief net als nu in
thuis bezorgd. Die bezorging nemen leden vrijwillig voor hun rekening. Wij waarderen hun inzet, die
onze vereniging veel portokosten bespaart.
Mocht u over een e-mailadres beschikken maar dat nog niet aan ons doorgegeven hebben, dan
verzoeken wij u dat alsnog te doen aan de ledenadministratie via een mailtje aan
[email protected]. Wij zouden dat enorm op prijs stellen!
Verder verzoeken wij u een wijziging van uw e-mailadres eveneens z.s.m. via dit e-mailadres aan ons
door te geven. Wij garanderen u van onze kant dat wij zorgvuldig met uw adres om zullen gaan! Bij
voorbaat onze dank.
Inhoud van deze Nieuwsbrief:
 Herinnering: stem op ons in de Rabobank Clubkas Campagne tot en met 13 oktober
 Foto- en filmavond op 20 november
 Opening tentoonstelling Deurne 70 jaar bevrijd
 Lezing Bevrijding van de Peel op 13 oktober
 Vondsten bij Bakelse Aa
 Hans Timmers wint Heemkundige Quiz
 In Memoriam: Driek Smits
 Schenkingen uit nalatenschap Pieter Wiegersma en uit De Wieger
 Tijdlijn Deurne I nog te zien; Tijdlijn Deurne II in voorbereiding
1
Herinnering
De grote Rabobank Clubkas Campagne van 2 tot en met 13 oktober kan ons een belangrijke
aanvulling op ons budget opleveren. Alle leden van Rabobank Peelland Zuid kunnen twee
van hun vijf stemmen uitbrengen op onze vereniging. Dat levert ons twee keer € 5,00 op.
Als uw partner ook lid is en op ons stemt wordt dat € 20,00. U kunt natuurlijk ook uw
familie, vrienden en kennissen benaderen met de vraag om ons te steunen.
Indien u dat wenst, kan uw stemkaart ook bij u thuis opgehaald worden door Theo
Vosmeer. U kunt daarvoor bellen naar 0493-314367. Hij zal er dan voor zorgen dat uw
stemmen niet verloren gaan!
Kortom: help uw vereniging door op Heemkundekring H.N. Ouwerling Deurne te
stemmen en zoveel mogelijk mensen in uw omgeving te bewegen dat ook te doen.
Voorzitter Rob Berkvens
Foto- en filmavond
Op donderdag 20 november houdt onze werkgroep Beeld en Geluid van 20.00 tot 22.30 uur
haar jaarlijkse foto- en filmavond in het Gerardushuis in Walsberg.
Omdat het nu 70 jaar geleden is dat Deurne bevrijd is, wordt ruim aandacht besteed aan die
periode. Voor de pauze zijn filmbeelden van de mobilisatie en de bevrijding van Deurne te
zien. En ook een film uit 1960 over Neerkant. Na de pauze foto's over de bevrijding van
Deurne met bijbehorende uitleg.
2
Opening tentoonstelling Deurne 70 jaar bevrijd
Links: Josée van der Loo (rechts) van de werkgroep Tentoonstellingen in gesprek met Joan
Ogg, de dochter van Jack Ogg.
Rechts: Jeremy Foster (rechts) bij de opening van de tentoonstelling. Naast hem voorzitter
Rob Berkvens. (Foto’s: Hans van Hoek)
Op woensdag 24 september 2014 werd in het heemhuis de tentoonstelling Deurne 70 jaar
bevrijd onder grote belangstelling geopend. Onder de gasten mensen die
tentoonstellingsmateriaal beschikbaar hadden gesteld of een verhaal hadden verteld.
Namens de gemeente was wethouder Nicole Lemlijn aanwezig. Maar ook speciale gasten.
De heer Swinkels, zoon van verzetsheldin Truus van Geneijgen, en zijn vrouw. De heer
Jeremy Foster en zijn echtgenote. Hij is de zoon van Georg Foster, die op 24 september
1944, de dag dat Deurne bevrijd werd, door een sluipschutter in de Kerkstraat werd
gedood. Richard Schoutissen die op zijn website oorlogslachtoffers in ‘beeld’ brengt,
bracht mevrouw Ogg, haar dochter, schoonzoon en kleinkinderen mee. Haar vader de
Canadees John, roepnaam Jack, Ogg sneuvelde op dezelfde dag aan de Bakelseweg. De
tentoonstelling loopt tot 23 november.
In zijn openingswoord sprak voorzitter Rob Berkvens zijn verbazing uit over het gegeven dat
naast de heemkundekring geen enkele instantie aandacht besteedde aan de bevrijding van
Deurne in 1944. Wethouder Lemlijn bedankte vervolgens de heemkundekring voor het
organiseren van de herdenkingstentoonstelling. Zij voegde daar aan toe: “70 Jaar na de
bevrijding is de wereld nog steeds niet veilig. Het toenemend geweld in de wereld baart
iedereen steeds meer zorgen, omdat het sluipend naderbij komt.”
Kind van een soldaat
Jeremy Foster vertelde in een indrukwekkende toespraak over de impact die het vroege
overlijden van zijn vader, en de omstandigheden waarin dat gebeurde, gehad heeft op het
3
gezin Foster. Jeremy Foster: “Wij zijn vereerd met de uitnodiging voor deze gelegenheid.
Graag zou ik wat willen zeggen over de impact die de dood van mijn vader op mijn leven
heeft gehad. Die impact was natuurlijk enorm en heeft mijn leven gevormd en gekleurd.
Mijn ervaring is helaas niet uniek. Ik ben één van de tienduizenden in Europa en in de wereld
die hetzelfde hebben meegemaakt. En erger nog, elke dag komen er meer bij. Mijn band met
Deurne is uniek en speciaal. Mijn vader was geen soldaat, hij was accountant van beroep,
maar stierf wel als soldaat. Hij werd opgeroepen in maart 1943 en landde in Frankrijk op 20
augustus 1944. Daarna volgden vijf weken van actieve dienst; vechtend door Frankrijk en
België - vooral Antwerpen - en dan naar Deurne en zijn dood. Mijn moeder was daarna
radeloos van verdriet, een verdriet dat zij de rest van haar leven heeft meegedragen. Toen
kwam de angst, niet in plaats van het verdriet maar daar bovenop. De angst voor
eenzaamheid, onzekerheid en het onbekende voor ons beiden. Vanwege haar verdriet
werden de onderwerpen oorlog en de dood van mijn vader thuis verdrongen en ben ik nooit
in staat geweest daarover met mijn moeder te praten. Toen ik 9 jaar was, ben ik naar een
kostschool gestuurd en heb daarna eigenlijk nooit meer een thuis gehad.
Velen van u zullen zich realiseren dat men een ouder niet alleen als kind mist, maar ook als
volwassene. Niet alleen als kind de grote sterke hand om je vast te houden, maar ook bij alle
levensproblemen, groot en klein. Er is echter een goed einde aan dit verhaal. Ik werd me
opnieuw bewust van mijn vader in 2009 toen ik voor het eerst in contact kwam met Theo
van de Mortel. Zijn volharding om me op te sporen leidde tot een nieuwe verstandhouding
en relatie met mijn vader. Zo ontstond ook de vriendschap met Theo en Tiny en met Willy en
Lies Vermazeren en leerde ik een goed en degelijk Deurne kennen. Mijn vader had ook
ergens anders kunnen sneuvelen, tussen de puinhopen van Antwerpen of naamloos ergens
langs de weg, maar als hij dan toch moest sterven dan had hij dat niet op een betere plaats
en tussen vriendelijkere mensen kunnen doen. Dank u allen en dank je wel Deurne.”
(Vertaling Theo van de Mortel)
Jeremy Foster verrichtte na zijn toespraak de openingshandeling. Hij verwijderde de vlag
voor de vitrine waarin eer werd bewezen aan zijn vader en aan John Ogg. Onze Engelse
gasten bleken erg onder de indruk van hetgeen in de tentoonstelling te zien is en hun
reacties waren hartverwarmend. Ook de andere gasten bekeken de expositie met veel
belangstelling. Daarna werd er nog gezellig nagepraat.
(Voor meer informatie over WO II in Deurne: www.deurnewiki.nl en
www.oorlogsslachtoffers.nl)
--------------------------------------------------P.S.
Op 30 september bereikte ons vanuit Engeland nog een dankwoord van Jeremy Foster:
Ik wil de Heemkundekring graag bedanken voor de uitnodiging de expositie Deurne 70 jaar
bevrijd afgelopen week te openen. Het gastvrij welkom dat u mij en mijn vrouw bereidde,
was een voorbeeld van de vriendelijkheid die we hebben ervaren tijdens al onze eerdere
bezoeken aan Deurne. De onderwerpen in de expositie hebben onze interesse in verschillende
4
aspecten van uw gemeenschap tijdens de oorlogstijd aangewakkerd. Wij zullen ze verder
gaan verkennen. De beste wensen voor uw vereniging en al haar leden.
Lezingenreeks Gedonder in de Peel
De bevrijding van de Peel in 1944
Maandag 13 oktober verzorgt Jack Didden de tweede aflevering van de lezingenreeks
Gedonder in de Peel met een lezing over de bevrijding van de Peel in 1944. Ontvangst met
koffie/thee vanaf 19.30 uur in Zalen van Bussel, St. Jozefstraat 77 in Deurne, aanvang
presentatie 20.00 uur, entree € 7,50. De lezingenreeks is georganiseerd door het RHCe,
Heemkundekring De Vonder Asten-Someren en onze heemkundekring.
6 Juni 1944, operatie D-day. De bevrijding van Europa is op handen. De opmars van de
geallieerden verloopt voorspoedig. Medio september trekt het bevrijdingsleger bij
Maastricht en Valkenswaard de grens over. Door Operatie Market Garden zou heel
Nederland worden bevrijd. De bevrijding van de Peel zou hooguit enkele dagen in beslag
nemen. Toch? De bekende en grote tankslag bij Overloon en bijna twee maanden felle strijd
bij Neerkant en Liessel bewijzen dat de bevrijding van de Peel ‘a hell of a job’ was. En dan
was er ook nog de modder, regen, modder en nog meer regen….
Jack Didden zal deze avond ingaan op de minder bekende aspecten van de bevrijding van
Brabant. Hierbij zal hij vooral de rol van een geïmproviseerde eenheid, de Kampfgruppe Chill,
belichten en de grote invloed die deze gevechtsgroep gehad heeft op het krijgsverloop in de
periode 5 september tot 9 november 1944. Hij zal duidelijk maken dat deze betrekkelijk
onbekende eenheid roet heeft gegooid in de geallieerde plannen en er mede voor heeft
gezorgd dat de oorlog in Europa met maanden werd verlengd. Na de pauze zal Didden zich
richten op de bevrijding van de Peel en de diverse fasen tussen medio september en medio
november de revue laten passeren.
Dr. Jack Didden (1952) studeerde Engelse Taal en Letterkunde. Hij werd leraar op de
middelbare school in Waalwijk en promoveerde op een onderzoek naar de Kampfgruppe
Chill. Hij publiceerde tien boeken over lokale geschiedenis en de Tweede Wereldoorlog,
veelal met Maarten Swarts. Hij leverde bijdragen aan verschillende bundels en schreef zes
kinderboeken.
Vondsten bij Bakelse Aa
Het beekdal van de Bakelse Aa wordt opnieuw ingericht. De beek krijgt meer ruimte, de
natuur wordt versterkt en er is meer aandacht voor recreatie en cultuurhistorie. Daarnaast
wordt landgoed Bakelse Beemden ingericht als waterbergingsgebied om wateroverlast in
Helmond en gebieden benedenstrooms te voorkomen. In dit project werkt Waterschap Aa
en Maas samen met de Provincie en de gemeenten Deurne, Gemert-Bakel en Helmond.
5
Tijdens de werkzaamheden zijn ook de amateurarcheologen Louis Litjens en Antoon Vissers
van onze heemkundekring actief om archeologische vondsten veilig te stellen. Onlangs
vonden zij het spaakbeen uit het rechtervoorbeen van een paard. Er staan krassen op, die
niet verwijzen naar slachtsporen. De krassen kunnen van een schop of ploeg zijn of van het
gebruik van het bot. Er zal een C14-analyse moeten plaatsvinden om vast te stellen hoe oud
het bot is. In de beekdalen komen paarden voor vanaf de ijstijden. In het verleden zijn in de
omgeving al enkele botten van edelhert gevonden.
Een andere vondst verraste zo mogelijk nog meer. Het gaat om een koperen duit met aan de
voorzijde een weelderige versiering in rococostijl. Afgebeeld is een burchtje tussen twee
stervormige rozetten met daaronder de tekst Zelandia (met 1 e) en het jaartal 1766. De
keerzijde laat een gekroond ovaalvormig wapenschild met leeuw in de golven zien. Ook het
wapenschild is versierd in rococostijl. Er staat een tekst op: Luctor et emergo (Ik worstel en
kom boven). Dat is de duit gelukt…
6
Hans Timmers wint Heemkundige Quiz
Theo van Daele overhandigde winnaar Hans Timmers de Kannebuis-wisseltrofee. (Foto: Theo
Vosmeer)
Onze Heemkundige Quiz op zondag 5 oktober in het Gerardushuis in Walsberg werd
gewonnen door Hans Timmers. Hij mocht naast een boekenpakket de Kannebuiswisseltrofee mee naar huis nemen. Tweede werd Klaas Hendriks en derde Hettie van
Hoek-Goossens. Ook voor hen was er een boekenpakket.
De heemkundekring hield voor de derde keer deze grote quiz. Ruim veertig belangstellenden
waren aanwezig om hun kennis over het verleden en heden van Deurne te testen. Er was
meer belangstelling verwacht, maar de onderlinge wedijver tussen de deelnemers werd
daardoor allerminst getemperd. Precies om 14.00 uur ging de quiz na een korte inleiding van
start. Theo van Daele, Ludo Boeije, Pieter Koolen en Hans van Hoek hadden onder leiding
van Leny Hendriks op deskundige wijze pittige vragen over een grote variatie aan Deurnese
onderwerpen geformuleerd. Veel vragen werden geïllustreerd met historische foto’s.
In de eerste ronde moesten zesenzestig multiple choice-vragen worden beantwoord. Zes
deelnemers kwalificeerden zich hiermee direct voor de finale. Degene met het beste
resultaat gaf slechts 17 foute antwoorden.
7
Na een pauze, waarin druk werd nagepraat over de vragen en antwoorden, kregen de
overige deelnemers een herkansing om een finaleplaats te veroveren. Zij moesten staande
door middel van rode en groene kaartjes aangeven of een bewering volgens hen juist of
onjuist was. Wie fout antwoordde, moest gaan zitten. Uiteindelijk gingen drie deelnemers
alsnog via deze ronde door naar de finale. De tiende finaleplaats was voor Klaas Hendriks.
Uit de inzenders van de juiste oplossing van de in het Weekblad voor Deurne geplaatste
filippine was zijn naam getrokken. De oplossingwas overigens: Durninum.
De tien finalisten waren naast Klaas Hendriks: Jan van Lierop, Loes v.d. Heuvel, Louis Aarts,
Hettie van Hoek-Goossens, Thijs Flipsen, Riek Aarts, Anja Tabor, Joep Mutsaers en Hans
Timmers. Met het als eerste indrukken van een rode knop moesten zij de kans veroveren om
te antwoorden. Elk juiste antwoord leverde een punt op; een fout antwoord kostte een punt.
Er ontspon zich een nek aan nekrace tussen Hans Timmers en Klaas Hendriks, die uiteindelijk
door Timmers met 3 punten voorsprong gewonnen werd. Hij won de Kannebuis-wisseltrofee,
die hem werd uitgereikt door Theo van Daele. Klaas Hendriks werd tweede met 6 punten en
Hettie van Hoek-Goossens derde met 5 punten. Thijs Flipsen, de vorige winnaar van de
wisseltrofee, behaalde wel de finale maar moest deze keer genoegen nemen met de tiende
plaats.
De deelnemers beleefden een interessante middag en breidden op een ontspannen manier
hun kennis over het verleden en heden van Deurne uit. Een veel gehoorde opmerking: “Een
leuk initiatief van de heemkundekring, dat voor herhaling met meer belangstellenden
vatbaar is. En graag niet pas over vijf jaar!”
In Memoriam: Driek Smits
Ons zeer gewaardeerde lid Driek Smits (Bakel 5 augustus 1928) is
op vrijdag 29 augustus 2014 in Venray overleden. Hij was vele
jaren lid van onze vereniging en bezocht vrijwel iedere tweede
en vierde zondagmiddag van de maand met zijn opgeruimde
karakter ons heemhuis. Zijn laatste bezoek was van 24 augustus jl.,
nog geen week voor zijn dood. Driek was ook een graag geziene gast
bij de vele excursies van de heemkundekring. Driek stortte zich na zijn werkzame leven op
stamboomonderzoek; in eerste instantie van zijn eigen voorouders Smits. Dit resulteerde in
de publicatie in 1991 van zijn boek 'Kroniek van de familie Smits, met haar wortels in Deurne'.
Vervolgens verlegde Driek zijn belangstelling naar algemeen historisch onderzoek van
Heitrak, Moosdijk en Broek; de plek waar zijn voorouders lange tijd vertoefden. De laatste
tien jaar hield hij zich voornamelijk bezig met onderzoek van Bakelse archiefbronnen. Driek
was ook een verwoed verzamelaar van gedachtenisprentjes. Op zijn website De Kroniek van
Driek publiceerde hij niet alleen de basisgegevens van die prentjes, maar ook de resultaten
van zijn archiefbronnenonderzoek.
Zijn erfgenamen namen het wijze besluit om zijn bidprentjes beschikbaar te stellen aan het
Nederlands Bidprentjes Archief waardoor ook in de toekomst de digitale toegankelijkheid
8
van zijn archief gewaarborgd is. De overige papieren nalatenschap van Driek met betrekking
tot zijn historisch onderzoek, bestaande uit 15 verhuisdozen, is volgens de testamentaire
beschikking van Driek inmiddels overgedragen aan onze heemkundekring. Met zijn dood
verliezen we een zeer aimabele man en een trouw lid van onze heemkundekring, aldus
Pieter Koolen. Bovenstaande foto dateert van 2003 en is gemaakt door Pieter Koolen.
Schenkingen uit nalatenschap Pieter Wiegersma en uit De Wieger
Op 1 september mocht Pieter Koolen namens Heemkundekring H.N. Ouwerling een aantal
interessante schenkingen in ontvangst nemen. Ondermeer een bronzen riemgesp uit de
vijfde eeuw die Pieter Wiegersma vond bij het Klein Kasteel en een Madonna met Kind uit
Museum De Wieger.
Heemkundelid Lex van de Haterd schonk de vroeg-Merovingische bronzen riemgesp en een
aantal teksten en prenten. De gesp, teksten en prenten maakten deel uit van de ‘papieren’
erfenis van Pieter Wiegersma waarover Van de Haterd van de erven Wiegersma de
beschikking kreeg. Het gaat ondermeer om catalogi van exposities en plattegronden en
aanzichten van het Kasteel in Deurne. Deze teksten en prenten zullen op termijn te vinden
zijn op docudatadeurne.
Riemgesp
Foto: Pieter Koolen
De vijfde eeuwse riemgesp, door Pieter Wiegersma gevonden in de tuin van het Klein Kasteel,
is gedateerd door het Groninger Instituut voor Archeologie. De gesp wordt in
kennerskringen een absoluut topstuk uit de vroeg-Merovingische tijd genoemd en zal in het
Heemhuis ten toon worden gesteld.
9
Madonna met Kind
Foto: Hans van Hoek
Peter Aarts overhandigde Pieter Koolen namens Museum De Wieger een Madonna met Kind
in een houten kast met glazen voorfront. Museum De Wieger is gevestigd in het vroegere
woonhuis van dokter-schilder Hendrik Wiegersma, vader van Pieter Wiegersma. Pieter
Koolen trof in de door Lex van de Haterd geschonken documentatie het tijdschrift
10
Handenarbeid aan met daarin een artikel met de titel De Wieger van de priester Jean Adams.
Daarin schrijft hij: “Boven de trap, op de gang is als op een altaar een Lieve Vrouw neergezet.
In zijde en brokaat gekleed, troont zij daar in haar geluk om haar Kindje tussen koperen
kaarsenluchters en is in haar Spaanse stijl de huiszegen van ‘De Wieger’.” Koolen:
“Waarschijnlijk hebben we met deze madonna dus een beeld in handen gekregen, dat
historisch gezien ten nauwste met Huize De Wieger verbonden is.” Ook de Madonna met
Kind zal in het Heemhuis te zien zijn.
Fototentoonstelling Tijdlijn Deurne I nog te zien
Tweede editie over verenigingsleven in voorbereiding
Foto heemkundekring; coll. Frans Gloudemans. Deze foto is niet opgenomen in de route.
Zondag 21 september zijn tijdens de Boeken- en Platenmarkt van Lionsclub Deurne de vijf
prijswinnaars bekend gemaakt van de puzzel die gekoppeld was aan de fototentoonstelling
Tijdlijn Deurne I. De wandelexpositie met historische foto’s van Heemkundekring H.N.
Ouwerling in etalages in het centrum van Deurne startte op 29 juni en trok enorm veel
belangstelling. Daarom zullen de foto’s nog tot eind november te zien blijven; een aantal
daarvan op een alternatieve plaats in het centrum. Gezien het succes is een volgende editie
voor december inmiddels in voorbereiding.
In Tijdlijn Deurne I speelde het midden- en kleinbedrijf uit het verleden een grote rol. In
Tijdlijn II zal aan de hand van historische foto’s, wederom uit het archief van de
heemkundekring, het verenigingsleven van toen te zien zijn. De organisatie is nu op de
eerste plaats druk met het werven van de financiële middelen en met de selectie van foto’s.
11
Prijswinnaars
De juiste oplossing van de puzzelwedstrijd was: Beelden van vroeger roepen verre
herinneringen wakker. Uit de ruim 80 goede inzendingen zijn vijf prijswinnaars getrokken:
Annie Kerstens, Jos Trienekens, Corry van Hoof-van Bakel, Max Marges, en Antoinette
Heinen.
12

Download Report