GRENZENLOOS
MAGAZINE
Grenzenloos.nl
Voor emigranten, expats en tweedehuisbezitters
NR
2
Mrt 2014
Liesbeth Arts
Wonen in Frankrijk
EEN EINDELOOS LAND
Ondernemen in Vancouver, BC
MEDISCH FRANS
Redt u zichzelf bij de dokter?
THUIS IN ZWEDEN
Het hoge noorden blijft trekken
Uitgeverij
1
Grenzenloos
Welkom
Colofon
GRENZENLOOS MAGAZINE
Gratis online magazine voor emigranten,
expats en tweedehuisbezitters.
Verschijnt 12 x per jaar, elke laatste
vrijdag van de maand.
Een uitgave van Uitgeverij Grenzenloos,
een imprint van VanDorp Uitgevers
Voor meer informatie of adverteren,
kijk op www.grenzenloos.nl
of mail naar [email protected]
In dit nummer staan bijdragen van:
Frans Buysse
Liebeth Arts
Peter Schoenmaker
Roy van Niersen
Diana Vile
Tin van Arkel
Eric Jan van Dorp
EEN GOED BEGIN IS HET HALVE WERK
B
egin februari verscheen het eerste nummer
van Grenzenloos Magazine. Ik had er alle
vertrouwen in dat de lancering succesvol zou zijn,
maar uiteindelijk overtrof het toch nog mijn stoutste
verwachtingen. Niet alleen werd het eerste nummer
door velen gelezen, maar ook kregen we tientallen
e-mails met enthousiaste complimenten over de
inhoud en vormgeving. Een stimulans om op de
ingelagen weg door te gaan.
Dit tweede nummer van Grenzenloos Magazine
bestaat uit 48 pagina’s met gevarieerd nieuws,
interviews en artikelen over Nederlanders en
Vlamingen in alle uithoeken van de wereld.
Laat ons gerust weer weten wat u van dit nummer
vindt. Uw reacties en tips worden altijd gewaardeerd.
Wij zijn te bereiken via [email protected]
Grenzenloos Magazine verschijnt 12 x per jaar, elke
laatste vrijdag van de maand.
Veel leesplezier!
Eric Jan van Dorp - Uitgever/hoofdredacteur
Twitter: @ericjanvandorp
Copyright©2014 VanDorp Uitgevers
Op de teksten en foto’s in deze uitgave
rust auteursrecht. Niets uit deze uitgave
mag worden opgeslagen, gekopieerd
of op andere wijze dan ook worden
verveelvoudigd en/of verspreid,
zonder uitdrukkelijke en schrijftelijke
toestemming van de uitgever.
2
Inhoudsopgave
4
Nieuws
Canada - Een eindeloos land
16
Column: Burenhulp
Meren, bossen, ongerepte natuur
34
20
De wraak van Napoleon
Ondernemen in Andalusië
44
6
Medisch Frans
3
36
Nieuws
ALSNOG GELD VOOR NEDERLANDSE SCHOLEN IN HET BUITENLAND
ONDERWIJSKWALITEIT BLIJFT GEWAARBORGD
Nederlandse scholen in het buitenland die
zijn aangesloten bij NOB krijgen de komende
jaren toch een financiële bijdrage vanuit
de Nederlandse overheid. Deze bijdrage is
bedoeld als overgangsregeling voor de abrupte
subsidiestop per 1 januari 2014. Het onderwijs
aan ruim 10.000 Nederlandse kinderen in het
buitenland wordt hiermee in ieder geval voor de
komende jaren gewaarborgd.
De afgelopen 30 jaar subsidieerde de
Nederlandse overheid Nederlands onderwijs
in het buitenland met een bescheiden bedrag.
Per 1 januari 2014 werd deze subsidie abrupt
gestopt met als reden dat een grotere financiële
bijdrage van ouders en werkgevers mogelijk
zou moeten zijn. Eerder al gaf NOB aan dat het
verhogen van de ouder- of werkgeversbijdrage
zeker niet voor alle scholen en ouders haalbaar
is. Sinds de subsidiestop heeft een tiental
scholen besloten de deuren te sluiten, een deel
overweegt in de loop van dit jaar de activiteiten
te staken. Veel scholen hebben als gevolg van
de subsidiestop maatregelen genomen die de
onderwijskwaliteit niet altijd ten goede komen.
Waarborging van de onderwijskwaliteit
Dankzij deze overgangsregeling kunnen scholen
hun onderwijskwaliteit ook de komende jaren
waarborgen. Bovendien krijgen zij de tijd
om te onderzoeken hoe het onderwijs in de
toekomst zonder financiële bijdrage vanuit de
overheid voortgezet kan worden. In totaal is 10
miljoen euro beschikbaar. Naar verwachting
kan het geld uit deze regeling in drie jaarlijkse
termijnen (in de jaren 2014, 2015 en 2016) door
NOB aan de scholen worden uitgekeerd.
Bron: Stichting NOB
4
Nieuws
GRATIS ADVIES EN HULP BIJ VESTIGING IN FRANKRIJK
NIEUW INITIATIEF ONDER DE NAAM RAAD & DAAD
Resideren in Frankrijk. Een droom van velen.
Maar voor u daadwerkelijk als god in Frankrijk
kunt gaan leven, valt er nog heel wat te regelen.
Raad & Daad is een team van vrijwilligers
die Nederlanders en Vlamingen helpt bij hun
vestiging in Frankrijk. Het team bestaat op dit
moment uit 40 leden, verspreid over diverse
departementen. Het is de bedoeling dat dit
aantal nog flink zal toenemen.
Hoe zijn de omgangsvormen in mijn regio?
Bij welke instantie moet ik zijn als ik mij als
zelfstandige wil gaan vestigen? Waar is het
dichtstbijzijnde ziekenhuis?
Enkele voorbeelden van vragen die de
ervaringsdeskundigen van Raad & Daad
eenvoudig voor u kunnen beantwoorden.
Een lovenswaardig initiatief dat potentiële
Frankrijkgangers veel tijd kan besparen.
Of er een Raad & Daad vrijwilliger in het
departement van uw keuze actief is, kunt u
eenvoudig opzoeken op de website:
www.raadendaad.eu
‘GOUDEN VISUM’ IN TREK BIJ RIJKE RUSSEN EN CHINEZEN
EEN EU VERBLIJFSVERGUNNING KOPEN MET VASTGOED
Zuid-Europese landen als Portugal,
Griekenland, Malta en Spanje proberen
hun vastgoedmarkt een impuls
te geven door bij aankoop
van onroerend goed
een EU-visum te
verlenen aan
buitenlanders.
Het visum geeft
toegang tot de 26
Shengenlanden.
5
In Portugal of Spanje krijgt men
dit ‘gouden visum’ bij aankoop van
een woning vanaf 500.000 euro. In
Griekenland volstaat de helft van dit
bedrag, terwijl in Malta 650.000 euro
op tafel gelegd moet worden.
Met name gefortuneerde Russen en
Chinezen maken gebruik van deze
mogelijkheid, die ook makelaars in de
genoemde landen een volledig nieuwe
doelgroep geeft.
Canada
‘EEN EINDELOOS LAND’
THE CANADIAN WAY OF LIFE
D
e familie Linders heeft bewust voor
Canada gekozen, nooit is er sprake
van geweest om naar een ander land te
vertrekken. Het begon voor Kimo met een
bezoek aan een vriend die politieagent was
in Victoria, Vancouver Island. Kimo was
meteen onder de indruk van de leefwijze van
de Canadezen. Ook Joanne was helemaal
gecharmeerd van de Canadian way of life en
de overweldigende natuur.
de natuur. Ze stoppen met hun auto als je
oversteekt, ze vragen of je hulp nodig hebt als
je op een kaart kijkt, als je ziek bent wordt het
avondeten aan de deur gebracht en als ze weten
dat je alleen zit met kerst, word je uitgenodigd
voor het familiediner. Respect hebben voor
de ander is hier vanzelfsprekend. Wat me
ook erg aansprak was hun dienstbaarheid.”
Dit waren voor Kimo en Joanne de eerste
prikkels om over emigratie na te denken. Na
“We werden vooral geraakt door de manier
waarop de Canadezen met elkaar omgaan,
het respect dat ze voor elkaar tonen en voor
verschillende bezoeken sloeg de vonk echt
over. Het definitieve besluit om te vertrekken
duurde toch nog even. Na de geboorte van
Kiki kwamen de plannen weer bovendrijven.
6
Ondernemen in Vancouver
De dag dat Pim Fortuyn werd doodgeschoten
was voor hen de bekende druppel. Kimo en
Joanne keken elkaar twintig seconden aan en
ze wisten het, Buysse bellen. “We hebben eerst
nog een informatiebijeenkomst in Culemborg
bijgewoond en zijn daarna meteen met de
visumaanvraag gestart. Dromen moet je niet
onbesproken in je hoofd laten hangen”, zegt
Kimo. “Als je het niet doet, krijg je daar later
spijt van. Je moet het gewoon doen.” Na
zo’n besluit moeten er veel zaken tegelijk in
werking worden gezet. Het creëerde bij hen een
gezonde spanning. Ze hielden rekening met een
doorlooptijd van een jaar voordat het visum
zou worden afgegeven. Het huis verkopen in
Nederland en een huis kopen in Canada zonder
dat je honderd procent zeker weet dat je een
visum krijgt, vonden ze niet niks. Ze werkten
met ontbindende voorwaarden, ofschoon ze vrij
zeker waren dat ze zich zouden kwalificeren.
zou mijn vader een oogje in het zeil houden”.
Het bedrijf was niet de grootste belemmering
volgens Joanne. “Waar we in Nederland
tegenaan liepen, was de onbekendheid met
emigratie en de opmerkingen van familie en
vrienden. Je hebt het hier toch goed, je woont
voortreffelijk en je runt een goedlopend bedrijf.
‘WE HEBBEN DOORGEZET, WANT
WE WILDEN LATER NIET HOEVEN
ZEGGEN ‘HADDEN WE MAAR...’’
We stuitten op veel onbegrip en hadden het
gevoel ons constant te moeten verantwoorden.
Onze familie was ook niet gelijk laaiend
enthousiast, want wie wil zijn of haar (klein)
kinderen nu naar de andere kant van de
wereld zien vertrekken. Daar komt bij dat
het woord emigreren blijkbaar een negatieve
lading heeft. Wij zagen het meer als een
Canada en Nederland
Kimo en Joanne runden samen met Kimo’s
vader een handelsonderneming in slijp- en
schuurmaterialen. Hun insteek was om hun
aandeel in het bedrijf een paar jaar aan te
houden, zodat ze in elk geval een klein
inkomen zouden behouden. Tegelijk
konden ze de zaken in Canada op
zich af laten komen. “We waren
ons ervan bewust dat niemand
op ons zat te wachten en je terug
gaat naar af. Ook als het niet zou
lukken, konden we terugvallen op
ons bedrijf in Nederland. Om de
zaak door te kunnen laten draaien
moesten we wel de nodige afspraken
met medewerkers maken. Verder
7
Canada
langeafstandsverhuizing. We hebben doorgezet,
want we wilden later niet hoeven zeggen
‘Hadden we maar...’.”
Kimo en Joanne zijn op afstand betrokken
bij hun Nederlandse bedrijf, maar de band
met Nederland verandert wel. De familie
komt regelmatig op bezoek, maar ze zien de
intensiteit van de banden met vrienden uit
Nederland langzaam afnemen. Het mooie is wel
dat als ze contact hebben met oude Nederlandse
vrienden, via sociale media als Facebook ze
de draad zo weer oppakken en het weer net is
als vroeger. Dit geldt eveneens voor spontane
contacten tijdens bezoeken aan Nederland. “We
hebben niet de tijd alle Nederlandse contacten
grondig te onderhouden en daarnaast ook nog
ons leven hier op te bouwen.” In Canada hebben
ze inmiddels een groot netwerk van kennissen
en vrienden opgebouwd.
De familie Linders woont nu ruim zeven jaar in
Canada, maar staan nog steeds met één been
in Canada en met het andere in Nederland.
Hockey
Kimo en Joanne kozen voor Vancouver Island.
Daar kenden ze wat mensen en ze streken neer
in Victoria. Kimo kreeg al snel een aanbod
voor een tijdelijke baan. Als hockeycoach uit
Nederland had hij een toegevoegde waarde voor
het Canadese hockey. Kimo werd aangenomen
als interim bondscoach van het nationale
dameselftal. De hockeysport is wel anders
georganiseerd dan in Nederland. In Canada is
het in de eerste plaats een universiteitssport
en daarvan gaan de beste spelers naar het
nationale elftal. “In Nederland ben je lid
van een club en is het veel meer een sociaal
gebeuren. Hier kent men dat niet. Iedereen
is na de training of wedstrijd vrij snel weg. In
Nederland blijven sporters nog even hangen in
het clubhuis. Anderzijds is hier het commitment
aan de sport erg groot. Kinderen zijn ’s ochtends
om zeven uur al aan het trainen en ze worden
van school gehaald om een toernooi te spelen.”
De vier grote sporten in Canada zijn ijshockey,
8
Ondernemen in Vancouver
basketbal, honkbal en American football. Dat
merkte Kimo aan den lijve, want hij besloot zijn
tijdelijke contract na negen maanden niet te
verlengen. Field hockey is in Canada een kleine
sport en de carrièremogelijkheden zijn daardoor
beperkt. Hij nam de beslissing om verder te
kijken. Het werd al snel duidelijk dat je voor
de werkgelegenheid beter op het vaste land
kunt zitten. Ofschoon Vancouver Island een
prachtig eiland is, gingen Kimo en Joanne zich
opnieuw oriënteren en dit keer op Vancouver en
omgeving.
Het werd Tsawwassen, ongeveer vijfenveertig
minuten verwijderd van downtown Vancouver,
waar de veerpont van het vaste land naar
Vancouver Island oversteekt. Tsawwassen ligt
tegen de grens van de Verenigde Staten en is
een erg goede plek in de Greater Vancouver
area, volgens Kimo en Joanne. Het ligt als een
schiereiland aan drie kanten ingesloten door
het water. Kimo praat enthousiast verder over
Tsawwassen. “Een plaats aan het strand met
hoge bomen, vergeleken met de rest van de
Greater Vancouver area weinig regen en veel
zon. Het is hier lekker rustig, maar we zitten
ook zo in de stad. We hebben er zeker ook
rekening mee gehouden dat er goede scholen en
ziekenhuizen in de buurt staan. Verder is voor
ons van belang bij de keuze van een woning dat
je flexibel moet zijn. Koop een courante woning
en leg je niet te vast. En het allerbelangrijkste is
dat je je er thuisvoelt.”
9
Canada
Baan in Canada
Als nieuwkomer kun je, als je niet te kieskeurig
bent, altijd wel werk vinden in Canada. Zo is het
belangrijker wie je kent, dan wat je denkt dat
je kunt. Eenmaal aan de slag, moet je het maar
laten zien. Pas dan kom je verder. Bovendien
is de betaling, zeker in het begin, niet fors te
noemen.
‘DOORDAT IK HET WERK IN
EIGEN TEMPO KAN AFHANDELEN,
BLIJFT ER TIJD OVER OM VOOR DE
KINDEREN TE ZORGEN’
“Na gestopt te zijn als hockeycoach begon
ik bij Fraserway Rentals, een verhuurbedrijf
van campers, aan een baan als customer
service medewerker. Hier verdiende ik twaalf
Canadese dollar per uur met het instrueren
van vakantiegangers die met de camper op
pad gingen”, vertelt Kimo. Na het seizoen
kreeg Kimo te horen dat hij permanent kon
blijven. De leiding van Fraserway RV zag in
hem capaciteiten voor het management. Zo
rolde hij vrij snel door in een management
functie als operations coördinator en inmiddels
is hij operations manager rentals. Kimo is
verantwoordelijk voor de dagelijkse gang
van zaken in de rentals divisie in de diverse
vestigingen.
‘Doordat ik het werk in eigen tempo kan
afhandelen, blijft er voldoende tijd over om voor
de kinderen te zorgen’
“Ongeveer zeventig procent van de campers
die we verhuren is minder dan een seizoen
oud.” Het bedrijf maakt het grootste deel van
haar campers zelf en heeft eigen garages voor
onderhoud en reparaties. Daarnaast heeft het
een afdeling die onderdelen verkoopt en een
bedrijfstak die campers verkoopt. In totaal
werken er vierhonderd mensen voor Fraserway
RV. In de zomer, een periode van rond de zes
maanden, hebben ze zo’n elfhonderd wagens
op de weg. “De rest van het jaar zijn we bezig
met voorbereidingen. Als operations manager
ontwikkel en analyseer je werkprocedures
en -processen met als doel de organisatie
zo efficient mogelijk te laten draaien zonder
Fraserway RV is een familiebedrijf met
haar hoofdkantoor in Abbotsford en heeft
zes vestigingen verspreid over Canada. “In
Canada is Fraserway de grootste en de beste
in deze branche”, durft Kimo te beweren.
10
Ondernemen in Vancouver
consessies te doen aan de hoge kwaliteit
waarom we bekend staan. Alle rental managers
(managers van de zes verhuurpunten)
rapporteren aan mij, en ik op mijn beurt,
rapporteer weer aan de general manager.”
Ieder jaar stel ik een groep van Nederlandse
seizoenswerkers samen die voor de diverse
vestigingen van Fraserway aan de slag gaat.
Daarnaast regel ik Nederlandse stagiaires, doe
vertaalwerk, interpreteer de resultaten van
de vragenlijsten die de klanten krijgen, doe
demonstraties van wagens voor Nederlandse
klanten, etcetera. Doordat ik het werk in eigen
tempo kan afhandelen, blijft er voldoende
tijd over om voor de kinderen te zorgen en
van het land en het leven te genieten.” De
betrokkenheid bij het bedrijf in Nederland is
inmiddels geringer geworden. Kimo en Joanne
vinden het tijd om zich terug te trekken. Het
gevoel van zekerheid om nog een vangnet
achter de hand te hebben is niet meer nodig. Ze
zijn zoals ze dat zelf noemen geworteld.
Een eigen bedrijf in Canada
Naast dat Kimo en Joanne al die jaren beiden
mede-eigenaar in Nederland zijn gebleven
en Kimo in Canada voor een vaste baan heeft
gekozen, hebben ze samen ook in Canada hun
eigen bedrijf opgezet onder de naam Linders
Consultancy and Support. Kimo’s werkgever
geeft hem de nodige flexibiliteit wat indeling
van de uren betreft. Zo kan hij zijn hobby
als hockeytrainer blijven vervullen. Dit werk
doet hij dan vanuit Linders Consultancy and
Support. Joanne biedt diensten van met name
administratieve aard aan via dit bedrijf.
“Ik werk niet in loondienst
maar op projectbasis. Dit
kunnen allerlei soorten
klussen zijn. Zo
kom ik op gezette
tijden in andere
werkomgevingen.
Dit is een fijne
manier om
verschillende
gezichten van
de Canadese
samenleving te
leren kennen. Ik
heb onder meer voor
een recruitmentbureau
gewerkt downtown
Vancouver en nu verricht ik
werkzaamheden voor Fraserway RV.
Alles zeer gevarieerd.
Bedrijfscultuur in Canada
Kimo heeft het bij Fraserway RV
erg goed naar zijn zin. Het
is behalve een sociaal
bedrijf ook een bedrijf
dat ethiek hoog
in het vaandel
heeft staan.
“Mijn ervaring
als zelfstandig
ondernemer in
Nederland kan
ik op mijn positie
goed inzetten.
Het kritisch
denken en een
spiegel voorhouden
is niet een automatisch
onderdeel van de Canadese
bedrijfscultuur. In Canada worden
mensen graag aardig gevonden, maar daarmee
11
Canada
kom je niet altijd vooruit. Ik kan goed zaken van
meerdere kanten bekijken en bereik daarmee
dat er geïntegreerde beslissingen worden
genomen.” Daarnaast is een andere belangrijke
toegevoegde waarde voor zijn werkgever, zijn
kennis van de Europese markt. Kimo’s ervaring
als zakenman in Nederland stelt hem in staat
om de Nederlandse aanpak te vergelijken
met de Canadese. In zijn algemeenheid valt
hem op dat de Canadees minder strategisch
denkt. Het is een snelle economie in een snelle
samenleving, met minder bureaucratie. Als
het werk morgen in Saskatchewan is, dan gaat
men naar Saskatchewan. Het gevaar hiervan
is dat er ad hoc wordt gereageerd op nieuwe of
onvoorziene situaties die zich voordoen. “Onze
organisatie is vlak te noemen. Er zijn uiteraard
managers, maar de directeur gaat gewoon met
je vissen. Tegelijk is er onder deze informele
organisatiestructuur een hiërarchie. Ingeval
je je werk niet goed doet, kun je zo maar op
staande voet ontslagen worden. Je krijgt nog
een salaris van twee weken mee en je staat
dezelfde dag op straat.”
De balans
“Als we terugkijken, hebben we in het begin
vooral een sociaal vangnet gemist”, vertelt
Joanne. ”Je kent niemand en moet alles weer
opbouwen. In het begin mis je zeker je vrienden
en familie. Je kunt die gemeenschappelijke
ervaringen niet zomaar vervangen. Zelf moet
je proactief zijn, alleen dan kun je vrij snel
een netwerk opbouwen. De mensen staan hier
positiever in het leven en zijn toegankelijk om
contact te maken. Het glas is altijd half vol en er
is voldoende relativeringzin. Goede manieren,
vriendelijkheid, hulpvaardigheid en een warm
hart voor de omgeving zijn hier gewoon.
‘ZEKER ALS HET OM EMOTIES
GAAT DAN KOM JE ER MET ALLEEN
ALGEMEEN BESCHAAFD ENGELS
NIET’
Andere zaken dan in Nederland zijn belangrijk.
Economische crisis of niet, als er een kat uit
een boom gered moet worden, dan is dat het
hoofdnieuws in het lokale journaal. In financieel
opzicht was het niet altijd makkelijk.
We hadden een extraatje op de bank staan
wat we hard nodig hadden. Verder moet je je
aanpassen. Maar aan wie, als je je nog niet kunt
spiegelen aan gelijkgezinden of vrienden?”
Met de taal was het ook wennen, alhoewel
hun Engels goed was. Kimo: “Zeker als het om
emoties gaat dan kom je er met alleen algemeen
beschaafd Engels niet. Vooral in groepsverband
kan dat wel eens lastig zijn. Dan zijn er allerlei
uitdrukkingen die je alleen kunt leren door met
anderen om te gaan.”
Canadezen communiceren reactief in
tegenstelling tot Nederlanders die allemaal wel
12
Ondernemen in Vancouver
een mening hebben. Een Canadees moet je om
zijn mening vragen en laat veel makkelijker
alles begaan. Ze zijn niet zo ‘recht door zee’ als
de Nederlander. Het voordeel daarvan is dat ze
anderen meer in hun waarde laten. Het nadeel
is echter, dat de Canadees niet altijd even open
en duidelijk is, wat vooral in het begin wel eens
tot misverstanden heeft geleid. Zo werd Kimo
van alles toegezegd over een toekomst bij de
hockeybond, maar toen puntje bij paaltje kwam,
bleek daar geen budget voor te zijn. “Mensen
komen wel op bezoek bij elkaar, maar dan
op afspraak. Ze lopen over het algemeen niet
zomaar bij iemand binnen. Elkaar uitnodigen
doe je veel vaker buiten de deur, bijvoorbeeld
met een lunch of warme maaltijd.”
Uiteindelijk zijn Canadezen meer op zichzelf
en hechten ze veel waarde aan hun gezin.
Wellicht komt dit voort uit de pionierstijd van
de emigranten. Toen ieder echt helemaal op
zichzelf was aangewezen. Die geest van ‘zelf je
broek ophouden’ zit er altijd nog.
“Het netwerken gebeurt overal. Na het wegbrengen van de kinderen naar school ga je
bijvoorbeeld met andere ouders naar een
coffee house om te kletsen of doe je allerlei
vrijwilligerswerk op school. Sport is erg
13
Canada
belangrijk in de Canadese cultuur en ook
binnen de sport-clubs is veel te doen. Je kind
even afzetten op de schaatsbaan voor een
ijshockeywedstrijd zit er niet in. Alle ouders,
opa’s en oma’s komen naar de wedstrijd kijken.
Heel gezellig maar wel tijdrovend. Andere
mensen zijn weer lid van een serviceclub.
Verder zijn er veel country- en golfclubs. Als
je in zaken zit, moet je wel ergens lid van zijn.
Er wordt veel vrijwilligerswerk gedaan en
daarbij valt ons de hulp van Canadezen bij
inzamelingsacties voor goede doelen absoluut
op.”
bij het land, dan moet je het gewoon doen.
“Nederland heeft ons veel gebracht en zaken
zoals Sinterklaas houden we in stand. Toen de
kinderen nog in Sinterklaas geloofden, vierden
we het met een club Nederlanders, compleet
met een intocht, pepernoten en marsepein. Het
voordeel voor de kinderen is dat we Santa Claus
ook vieren.” Dus toch ook een beetje Canadees.
‘SPORT IS EEN ERG BELANGRIJK
ONDERDEEL VAN DE CANADESE
CULTUUR’
“En als tijdens de Olympische Spelen Sven
Kramer een afstand wint, dan zijn we apentrots.
Het Heinekenhuis stond volledig op z’n kop,
inclusief onze Canadese vrienden die we hadden
meegenomen. Het was geweldig om even die
Nederlandse sfeer te proeven. Dan merken we
duidelijk dat we nog echte Hollanders zijn.” Ze
Trots
Kimo en Joanne geven allebei aan dat
wanneer je van je emigratie een succes wilt
maken je doorzettingsvermogen en een
positieve, proactieve instelling moet hebben.
Wil je emigreren en heb je het goede gevoel
14
Ondernemen in Vancouver
hebben ook Nederlanders in Canada als
vrienden, maar niet omdat ze Nederlander zijn,
maar gewoon omdat het leuke mensen zijn.
Dit interview is samen met 16 andere
boeiende interviews verschenen in het
boek ‘Enkele reis Canada’.
‘DE RESPECTVOLLE EN
VRIENDELIJKE MANIER WAAROP
MENSEN MET ELKAAR OMGAAN,
GEEFT EEN FIJN GEVOEL’
Interviews over allerlei persoonlijke
uitdagingen van Nederlanders die de
afgelopen jaren naar Canada verhuisd
zijn en daar op een of andere manier als
Daarnaast zijn Kimo en Joanne ook trots dat ze
in Canada leven. “Mooi is de uitbundige wijze
waarop de Canadezen hun feestjes vieren. Ze
bellen aan en komen met eten, drank en
cadeaus naar binnen. De respectvolle en
vriendelijke manier waarop mensen met elkaar
omgaan, geeft een fijn gevoel. Goed is dat de
Canadees een ander minder snel veroordeeld
zoals we dat toch een beetje in Nederland
kennen. Canadezen geven niet zo snel een
waardeoordeel over anderen.
Verder genieten we van de vele natuur en
die is altijd dichtbij. Het water, de bossen
en de bergen geven volop mogelijkheden tot
recreëren, van varen, vissen, wandelen tot
skiën. Een eindeloos land.”
zelfstandig ondernemer aan de slag zijn
gegaan.
Enkele reis Canada
Ondernemende emigranten vertellen
Frans Buysse
Tekst & foto’s: Frans Buysse
UItgeverij Grenzenloos
ISBN 9789077698846
Prijs € 19,95
O.a. te koop bij:
Bol.com en Emigratieboek.nl
15
Wonen in Frankrijk
LIESBETH
BURENHULP
L
iesbeth Arts woont samen met haar
man Henk sinds een paar jaar in
de Auvergne. Vorig jaar verscheen het
eerste boek van Liesbeth, waarin ze op
enthousiaste wijze vertelt over haar
emigratie. Daarnaast schrijft ze met
regelmaat veelgelezen columns over haar
allerdaagse belevenissen in Frankrijk.
“Wacht even, kom even binnen, ik moet je wat
laten zien.”
We lopen naar de tafel waar het advertentiekrantje van de Carrefour ligt.
“Ah,” zegt ze met een gilletje en haalt uit haar
tas eenzelfde blaadje, met pen een grote cirkel
om een advertentie.
We moeten lachen.
“Mooi, dus jij vindt het ook wel wat,” constateer
ik goedgemutst.
16 december. Ik open de voordeur en daar
staat ze: buurvrouw Agnes. Eenenzeventig
jaar, keurig in de make up, chique lammycoat,
hoed een tikje schuin op haar hoofd en een
overheersend maar lekker luchtje.
“Coucou Lisbeth, On y va?” vraagt ze kokette.
Nou dat gaat een makkie worden, we weten
dus al wat we gaan kopen. Nu hoeven we
niet helemaal naar de Fnac in Vichy zoals
afgesproken, maar kunnen we gewoon naar
Thiers, twintig minuutjes hier vandaan.
16
Liesbeth Arts
Vandaag is het namelijk een belangrijke dag,
onze afspraak staat al een week.
Wij gaan vandaag een computer voor haar
kopen en het geluk is aan onze kant, want
eergisteren kwam deze fantastische advertentie
van een super HP laptop in de bus vallen.
“Ok, on y va!”
Ik pak snel mijn jas en daar gaan we dan, met
haar auto.
Ik heb me er helemaal op ingesteld, vandaag
ben ik volledig ten dienste van haar. Nou, als
dat nog geen staaltje van goed sociaal gedrag is
dan weet ik het niet meer, denk ik om mijn ego
op te poetsen en mezelf moed in te spreken.
M’n geduld wordt echter direct op de proef
gesteld; met een vaartje van zo’n 40 kilometer
per uur tuffen wij gemoedelijk over de route
nationale. Maar wel de kachel op 10. Ik stik
zowat van de hitte. In mijn buitenspiegel zie ik
achter ons een enorme staart met auto’s. Phoe,
blij dat we niet helemaal naar Vichy gaan. Even
doorbijten deze middag en dan mijn nobele
daad van burenhulp er weer op.
Nu is de aanschaf van een nieuwe computer
natuurlijk altijd wel opwindend, maar in
dit geval is het veel meer dan dat. Wij gaan
namelijk een ‘helse’ machine kopen en
Agnes is zich hierop al geruime tijd aan het
voorbereiden. Ze is zuinig, control freak, houdt
van zekerheid en wil waar voor haar geld. Tja,
dan zit je met computers
in een lastig parket
want er zijn veel
soorten, maten en
mogelijkheden
en natuurlijk
heeft iedereen
er ook nog
eens een eigen
mening over.
Verschillende
mensen hebben
haar al advies gegeven.
Maar nu, na anderhalf
jaar twijfelen, heeft ze uiteindelijk
besloten dat ze aleen mijn aanbod om haar
te helpen aanneemt. Ik ben voor haar de
deskundige. De verantwoordelijkheid voor de
aankoop rust volledig op mijn schouders.
De hulp om te assisteren bij de aankoop van een
compuer heb ik haar ooit aangeboden omdat ik
het leuk voor haar zou vinden als ze wat meer
Agnes en haar man wonen zo’n 500 meter bij
ons vandaag in een keurig gestreken huis en
tuintje. Het is een echtpaar op leeftijd, ik mag
ze erg graag maar ik zie ze haast nooit omdat ze
zich niet willen opdringen -zoals ze zelf zeggenen ik te druk ben met mijn eigen leven.
Nu beginnen ze inmiddels met hun gezondheid
te kwakkelen en alleen al hierom vind ik dat je,
zeker als je op zo’n geïsoleerde plek woont als
wij, blijk moet geven van enige belangstelling
en burenhulp. Maar ja een bezoekje aan hen
kost tijd. Agnes is erg gestructureerd, dus
‘even’ langs gaan is eigenlijk niet mogelijk. Een
bezoekje wordt gelijk een heel gedoe. Henk,
mijn man, moet dan ook altijd verplicht weer
meekomen. Het voelt erg als opzitten en pootjes
geven, dus zolang ik geen echte dringende reden
om te gaan heb, stel ik mijn bezoek steeds uit.
Ondanks mijn principes en het feit dat ik ze
graag mag. Ik voel daar wel een tikkie schuldig
over, omdat ik weet dat er weinig gebeurt in
hun leven en ze het altijd leuk vinden als wij
komen. Daarom ben ik blij dat ik nu eens iets
practisch voor haar kan doen.
17
Wonen in Frankrijk
Als Lies op een avond Henk ontmoet
slaan de vonken direct over. Behalve hun
verbonden zou zijn met de wereld. En omdat ze
hier in de buurt ook geen computercursus kon
vinden, heb ik daarnaast ook nog aangeboden om
haar wat computer basisbeginselen te leren.
artiestenbestaan blijkt al snel dat ze ook
hun passie voor Frankrijk delen.
Het begint met dromen over later als...
maar hun enthousiasme haalt de droom
In de winkel blijkt dat het exemplaar dat we
hebben uitgezocht al uitverkocht is. Als het nu voor
mezelf zou zijn dan was de keuze voor een andere
computer simpel; de goedkoopste met de meeste
mogelijkheden maar Agnes overweegt elk aanbod.
Omdat ze echt niets van computers weet, stelt ze
vragen die er niet toe doen en ze zaait hiermee
nogal wat verwarring. Niet alleen bij mij, maar
ook bij de Carrefour verkoper wiens hulp we na
drie kwartier hebben ingeroepen. Computertaal
is gewoonlijk al gecompliceerd maar nu moet ik
de betekenis ervan ook nog eens in het Frans zien
uit te leggen aan iemand die er werkelijk geen
snars van begrijpt, maar absoluut controle wil
houden over de aankoop. Uiteindelijk komen we
naar buiten met een exemplaar waar ik niet voor
gekozen zou hebben. Maar hij is wel mooi.
Opgetogen dat de kogel door de kerk is, gaan
we naar huis. Agnes moet nog een internetabbonement aanvragen, dus tot die tijd blijft de
computer bij mij. Dan kan ik alles alvast installeren
en voor haar gebruiksklaar maken. “Ja,” zegt ze
resoluut, “ik ben blij dat je me wilt helpen met de
computer. Als ik nu straks les van je krijg wil ik er
best wel iets voor betalen hoor, je hoeft dat niet
voor niets te doen. Maar ik wil minimaal twee keer
per week een uur les!”
Ik voel een licht beklemmend gevoel opkomen.
Burenhulp. Waar ben ik aan begonnen?
in. Samen storten ze zich in het avontuur
en belanden van het ene toeval in het
andere. Een verhaal vol humor, over
passie en durf, dromen en aanpakken,
liefde en loslaten maar vooral over
verwondering.
Toekomstmuziek in Frankrijk
Dromen over de grens
Liesbeth Arts
UItgeverij Grenzenloos
ISBN 9789461850638
Prijs € 16,95
O.a. te koop bij:
Bol.com en Emigratieboek.nl
Tekst en auteurfoto: Liesbeth Arts
18
Opmerkelijk nieuws
AUTEUR BOEK ‘IK VERTREK NOG NIET’
VERTREKT ALSNOG
Josie Kneepkens was al twee jaar lang bezig
met het voorbereiden van haar emigratie naar
Frankrijk, toen haar droom in duigen viel. Als
voormalig journalist kwam ze op het idee om
gelijkgestemden te interviewen. Dit resulteerde
in het prachtige boek ‘Ik vertrek nog niet’, met
veertien opmerkelijke en zeer persoonlijke
verhalen. Vorige week maakte Josie bekend dat
ze alsnog vertrekt...
“Het lange wachten destijds zorgde plotseling
voor een heel ander licht op mijn relatie,
die uiteindelijk knapte. Ik was in één klap
alles kwijt. Mijn huwelijk, mijn huis, mijn
spaarrekening, auto en mijn Frankrijkdroom,”
vertelde Josie onlangs openhartig in een
interview op Radio 1.
Josie stortte zich vervolgens volledig op haar
muziekpassie. Met succes, want in korte
tijd verwierf ze veel bekendheid en lof met
zelfgeschreven nummers. Mede hierdoor gaat
haar emigratiedroom alsnog in vervulling. Josie
vertrekt over enkele weken naar Spanje, waar
ze zich in de buurt van Valencia gaat vestigen
om samen met een collega uit de muziekwereld
te werken aan een nieuwe muziekstijl.
“Ongelofelijk hoe alles dan toch weer op zijn
pootjes terecht komt. Soms moet je eerst alles
afbreken om opnieuw te kunnen beginnen denk
ik,” aldus Josie.
Ik vertrek nog niet
Auteur: Josie Kneepkens
Verkoopprijs: € 16,95
Tekst: Eric Jan van Dorp
ISBN 978 94 61850 492
Bol.com en Emigratieboek.nl
19
Thuis in Zweden
MEREN, BOSSEN EN
ONGEREPTE
NATUUR
20
Leo & Janke
L
eo had al meerdere keren geroepen ‘koop
nooit een vakantiehuis, want dan ben je niet
meer flexibel in je keuzes’. Ironisch genoeg was
hij het die, samen met zijn schoonzus, de kogel
door de kerk joeg en op een zonnige winterdag
in maart zijn handtekening zette onder een
contract voor een vakantiehuis in Zweden. Hij
wist toen nog niet dat dit het begin was van
een avontuur waarvan ze nog steeds met volle
teugen genieten.
niet prettig,” vertelt Janke berustend. Even later
verstomt het geknal en worden ook de husky’s
weer rustig.
Janke, oorspronkelijk geboren op Bermuda,
verhuisde later via Terschelling met haar familie
naar Drenthe. Toen ze haar opleiding aan de
pedagogische academie in 1984 afsloot kon ze
aan het werk op een LTS als muzieklerares.
“De scholieren daar hadden al jaren geen
muziekdocent meer gehad en dan krijgen ze
er eindelijk één - is het ook nog een vrouw.”
Janke schiet in de lach om dan te vervolgen.
Als ik Janke spreek zit ze eenzaam in een hutje
nabij de skihellingen van Branäs een beetje bij
te komen van de afgelopen dagen. “Nou het
was me het weekje wel zeg, versnellingsbak
van de auto kapot, stroomuitval in ons dorp,
vanmorgen Leo op de trein naar het vliegveld
gezet en tussendoor ook nog mijn werk en de
honden.” Een diepe zucht beëindigt haar relaas.
Leo is, hals over kop, naar Nederland geroepen
in verband met trieste familie omstandigheden.
“Dus je zult het met mij moeten doen,”
verbreekt Janke de stilte.
‘HET IS NU ZEVEN GRADEN
BINNEN’
In het hutje waar ze nu verblijft is geen
stromend water of elektriciteit maar wel een
houtkachel die ze net heeft aangestoken. “Het is
nu zeven graden binnen, maar ik zal straks de
deur wel open moeten zetten omdat het te warm
wordt.” Janke weet uit ervaring hoe snel de hut
opgewarmd is, want in de wintermaanden is ze
hier wekelijks. Op de achtergrond laten ook de
husky’s horen dat ze er zijn, met wat geblaf en
gejank. “Ze beginnen vuurwerk af te steken bij
de skipiste en dat vinden mijn honden beslist
21
Thuis in Zweden
“Ze hadden nog nooit een vrouwelijke docent
gehad, dus de bouw afdeling moest met spoed
een toilet voor me bouwen.” En weer die
aanstekelijke lach. Haar zus had in Drenthe
verkering gekregen met een jonge man die de
KMA (Koninklijke Militaire Academie) doorliep.
Bij één van zijn bezoeken aan zijn geliefde
nam hij zijn vriend en studiegenoot Leo mee.
Als Janke en Leo elkaar zien is het liefde op
het eerste gezicht. Toen Leo de KMA afrondde
was het voor hem inmiddels duidelijk dat een
militaire toekomst toch niet de juiste keuze was.
Hij begon aan een studie wiskunde aan de TH
van Delft, maar brak die af om te gaan werken
in de IT. Een ‘booming business’ destijds. Als
IT-manager bij onder andere de belastingdienst,
verdiende Leo een bovenmodaal inkomen. Nu
konden Janke en Leo ook gaan rondkijken naar
een eigen woning. Het stel verhuisde naar de
omgeving van Rijssen en kocht een boerderij
met vierduizend vierkante meter grond op één
van de mooiste plekken in Twente. Janke en
Leo voelden zich er bijzonder prettig en genoten
van een onbezorgd leven.
Vrouw met ballen
Tijdens ons gesprek gaat ineens de deur van de
hut open en staat er een man in de deuropening
die uitstekend gekleed is om de, inmiddels
tot -23 graden gezakte buitentemperatuur, te
weerstaan. Achter hem is nog net een glimp
te zien van het vervoersmiddel waarmee hij
gekomen is; een sneeuwscooter. Stationair
draaiend, een witte rookpluim uit de uitlaat
spuwend. Ook bij de honden, die nu weer
onrustig aan hun lijnen trekken, zie je de
witte pluimen uit hun bek komen als ze
blaffen en ademen. Een kort onderonsje en
22
Leo & Janke
de sneeuwscooter verdwijnt in een wolk van
uitlaatgassen en opspattende sneeuw... “Dat
is de buurman, die zet met zijn sneeuwscooter
niet alleen loipes uit voor de langlaufers, maar
ook voor mijn hondenslee.” En daarmee is dit
intermezzo voor Janke verklaard en afgesloten.
Janke is van het type ‘vrouw met ballen’. Haar
was helemaal zoals ik me dat had voorgesteld.
Ik keek ook al die Zweedse kinderfilms, Emil,
Madieke, Pippi, en dan kom je er zelf en dan
is het er net zoals in de films.” Toen Janke en
Leo verkering kregen gingen ze jaarlijks naar
Scandinavië op vakantie. “Niet alleen Zweden
hoor, ook Noorwegen en Finland hebben we
regelmatig bezocht. Op een gegeven moment
hebben we besloten om nog maar één keer
per twee jaar te gaan, we wilden ook nog wat
anders zien van de wereld.” Wel werd ieder jaar
de wintersport in Zweden genoten, waarbij het
gezin van Jankes zus, Wilmien, vaak van de
partij was. Zo ook in februari 2000.
Leo en Janke hebben nu hun huis in het
‘MET ZIJN SNEEUWSCOOTER
ZET DE BUURMAN LOIPES UIT’
zal men niet snel in een jurkje en hoge pumps
zien flaneren. Nu zou dat ook beslist hebben
misstaan tussen de paarden, honden en katten
die ze op de boerderij in Rijssen had. Deze
beestenboel werd zelfs nog uitgebreid met een
husky, een hondenras waaraan zowel Leo als
Janke helemaal verknocht raakten. Al snel bleek
dat één husky zich alleen voelt en dus werd er
een tweede aangeschaft.
“We hadden natuurlijk de ruimte rondom
de boerderij, het zijn tenslotte geen honden
die je binnen kunt houden.” Janke en Leo
droomden ervan om ooit nog eens een
sledehondenvakantie te boeken. In plaats
daarvan hebben ze nu 27 husky’s waarmee ze er
’s winters dagelijks op uit trekken, hun droom is
meer dan verwezenlijkt.
gehucht Gravol, zo’n honderdtwintig kilometer
ten noorden van Karlstad in het noorden van
de provincie Värmland. Het is een zogenaamd
2-plans hus, wat wil zeggen een begane grond
met daarbovenop een verdieping. Pas daarna
begint het dak. Daarnaast is het hele huis
onderkelderd. Janke geeft aan dat het eigenlijk
wat te groot is voor hun tweeën. Toen ze het
huis kochten had het achttien jaar leeggestaan,
maar het enige dat echt niet werkte was de olie
Leo was al eens een aantal maanden met
vrienden in Zweden geweest. Ook Janke was
als tiener tweemaal naar Scandinavië afgereisd,
omdat haar moeder een cursus weven volgde in
Finland. “Dat zijn twee zomervakanties geweest,
maar als haar cursus was afgelopen dan gingen
we ook echt vakantie houden, onder andere in
Zweden.”
“En ik weet nog goed die eerste keer. Zweden
23
Thuis in Zweden
gestookte verwarmingsketel en alle radiatoren.
Graag zouden ze een bergvärme systeem
hebben geïnstalleerd, maar omdat ze dan ook
alle radiatoren moesten vervangen werd dit een
te grote investering. In plaats daarvan lieten ze
twee luchtwarmtepompen plaatsen en enkele
nieuwe elektrische radiatoren. Tezamen met
de al aanwezige houtkachels krijgen ze het hele
huis comfortabel warm.
Ze kan er nog steeds hartelijk om lachen, zo
impulsief, zo hebberig, maar ook zo leuk. “We
kochten het huis met z’n vieren en hadden
afspraken over het gebruik, dat ging gewoon
fantastisch.” In de herfst van 2004 verkochten
ze hun aandeel aan Wilmien en haar man
waardoor die enig eigenaar werden. “Hun
kinderen hebben al gezegd dat ze het huis nooit
mogen verkopen. Tja, die waren erbij toen
we het kochten en hebben er een groot deel
van hun jeugdherinningen opgedaan. Dus we
hebben voorlopig nog regelmatig Nederlandse
aanloop... en dat is erg gezellig.”
Nederlandse aanloop
Ze hadden de hele dag op de skies gestaan,
die februaridag in 2000 en gingen nog snel
even wat boodschappen doen in het dorp, toen
Wilmien opgewonden de supermarkt uitkwam
met een papiertje in haar hand. Het bleek een
advertentie te zijn waarin een huis te koop werd
aangeboden voor 35.000 Duitse marken. Even
later zag Janke dat Wilmien en haar man samen
met Leo in gesprek waren, ondertussen druk
wijzend op het papiertje.
Door de aankoop van het vakantiehuis kwamen
Janke en Leo steeds vaker naar Zweden. “De
route naar Zweden toe werd steeds korter en
die naar Nederland steeds langer,” waarmee
Janke aangeeft dat het afscheid steeds lastiger
werd. Nu wilden ze zich ook verstaanbaar
kunnen maken in het land waar ze zo vaak
waren en gingen allebei op cursus. “De
uitdaging kwam natuurlijk bij
het volgende bezoek aan
Zweden, boodschappen
doen in het Zweeds.
Kennelijk hebben
we allebei een
talenknobbel want
dat ging gewoon
super,” vertelt
Janke enthousiast.
Leo zat toen
inmiddels zonder
werk nadat de ITbubble uiteen was
gespat. Zijn ontslag werd
bezegeld met een gouden
handdruk en Leo kon daardoor
De volgende dag werd de
makelaar bezocht en weer
een dag later werd
het koopcontract
ondertekend van
een vakantiehuis
op vijfentwintig
kilometer van
hun huidige
huis. “Het
was dus niet
het huis van
de supermarkt,”
verduidelijkt Janke,
“maar een ander huis
dat we voor het eerst
bij de makelaar zagen.”
24
Leo & Janke
enkele maanden rustig en ongestoord genieten
van zijn herwonnen vrijheid. Even geen stress,
ontslagrondes en te halen ‘targets’.
begonnen met de voorbereidingen voor hun
emigratie. “Het was natuurlijk niet zo impulsief
als bij de aankoop van het vakantiehuis, maar
menigeen hebben we wel kunnen verrassen met
dit besluit,” lacht Janke.
Moment voor beslissing
Nog nooit waren Janke en Leo in de zomer in
de streek rond Branäs geweest, alleen tijdens
de wintersport. Toen het vakantiehuis was
aangeschaft werden ook de zomervakanties
weer in Zweden doorgebracht. “Die eerste
keer dat we er zomers kwamen vielen we
zowat van onze stoel. We vonden de streek
prachtig in de winter, maar nu zagen we dat
het er ’s zomers minstens zo mooi was. Al
die meren, bossen, ongerepte natuur... om
van te houden gewoon.” Malmö ligt zo’n
zevenhonderd kilometer zuidelijker, een
mooie afstand om in één dag te overbruggen.
“Daar stapten we dan op een boot van Finnline. Op de boot kun je nog voor een normaal
bedrag eten, het is tenslotte vooral voor truckers
bedoeld, en na een goede nachtrust konden we
dan aan de laatste ruk van Noord-Duitsland
naar Nederland beginnen.” Ook nu nemen ze
nog altijd deze route als ze met de auto gaan,
anders vliegen ze veelal vanaf Oslo.
Augustus 2004 kwamen Janke en Leo aan in
Zweden en begonnen met de renovatie van
het huis dat achttien jaar had leeggestaan. In
oktober kon de verhuiswagen al komen en
konden ze de kampeermeubels, waarmee ze tot
dan gewoond en geslapen hadden, opbergen. De
paarden bleven nog tot het voorjaar van 2005
in Nederland, maar de katten, de twee husky’s
en de Jack Russel konden wel kerst 2004
vieren in Zweden. Op vijfentwintig kilometer
van hun huis zat toen een commercieel
sledehondenbedrijf. Toen zij lucht kregen
van het feit dat Janke husky’s had werd haar
gevraagd of ze mee kon helpen in de drukke
wintertijd. Uiteraard hoefde Janke hierover niet
na te denken en zo kreeg ze een exclusief kijkje
in de keuken. “Dat was prachtig, de hele dag
buiten, de hele dag werken met de honden, de
hele dag gasten blij maken, kortom, de hele dag
gewoon genieten.”
Door hun frequente bezoeken en, volgens
Janke, omdat ze de taal spraken hadden ze
al snel goede Zweedse vrienden. Toen die
vernamen dat Janke lerares was kreeg Janke
te horen dat ze zaten te springen om bevoegde
leerkrachten in de regio.
Het liet Janke niet met rust. Toen Leo, begin
2004, een baan kreeg aangeboden wisten
beiden dat dit hét moment was om een
beslissing te nemen. Leo bedankte voor het
aanbod, de boerderij werd te koop gezet en ze
25
Thuis in Zweden
In het voorjaar van 2007 vertelde de eigenaar
dat ze het wat hogerop wilden zoeken, in de
buurt van Östersund, of Janke geïnteresseerd
zou zijn in overname van de contacten,
contracten en enkele honden. “Dat had ik
dus niet zien aankomen,” vertelt Janke met
overslaande stem, “daar hebben Leo en ik wel
even over moeten nadenken.” Na alle voors en
tegens te hebben afgewogen besluiten Leo en
Janke om op het aanbod in te gaan. Ze kopen
nog een viertal husky’s om goed voorbereid het
aanstaande winterseizoen in te kunnen gaan.
gemeente wel een GPS-systeem van Leo heeft,”
vertelt Janke overtuigend. Helaas voor Leo
deden de webshops hem na enkele jaren de
das om en besloot hij zijn werkzaamheden te
stoppen.
‘OF WIJ HET BEDRIJF NIET
WILDEN OVERNEMEN?’
Goed en wel bekomen van de verhuizing en
het aanpakken van hun huis zag Janke in
november 2004 een advertentie voor leerkracht
op een grundskola in het plaatsje Lima.
Natuurlijk wilde ze graag een baan, maar Lima
lag negentig kilometer noordelijker. “Als net
geëmigreerde Nederlander is dat toch een
behoorlijke afstand voor woon- werkverkeer.”
Leo had een samenwerking met Waypoint
op zak toen hij naar Zweden emigreerde.
Regelmatig belegde hij bijeenkomsten waarin
hij vertelde over de GPS- systemen. “Ik denk
dat iedere jager en bosbouwer bij ons in de
26
Leo & Janke
Ze besloot toch te schrijven en werd uitgenodigd
voor een sollicitatiegesprek. Diezelfde avond
ging de telefoon en had ze een baan, leerkracht
voor vijftig procent. In eerste instantie duurde
haar contract tot de zomervakantie van 2005,
maar het volgende schooljaar werd dit al
aangepast in een vast contract voor vier dagen
in de week. “En die woon-werkafstand is me in
al die jaren nooit gaan tegenstaan, met zoveel te
zien om je heen vliegen de kilometers onder je
door.”
kunnen zaken met elkaar overleggen, want het
is voor ons beide ‘ons ding’. Leo weet net zoveel
als ik van de honden, sledes en de tochten. We
weten allebei waarover we het hebben, wat het
werk en overleg wel erg makkelijk maakt moet
ik zeggen.” Janke klinkt zowel trots als gelukkig
als ze zo over haar partner praat.
Toch kunnen ze in de winterperiode wel wat
extra hulp gebruiken en sinds enkele jaren
maken ze daarvoor gebruik van de website
wereldwerk.eu. “Daarop staat veelal werk
aangeboden tegen ‘kost en inwoning’ en dat
is voor ons een prima site om aan wat extra
werkkracht te komen.” Voor deze winter zijn
er in ieder geval twee Nederlandse jongens
vastgelegd. “Zo’n eerste week is natuurlijk een
leerweek maar als ze er gevoel voor hebben
kunnen ze vanaf de tweede week volledig
meedraaien en zelfs honden inspannen en
gidsen. Het moeilijkste voor ze is meestal de
Zweedse commando’s, want de
honden hebben allemaal
Zweeds gehad op school,”
vertelt Janke lachend.
Door de flexibele houding die bijna alle
werkgevers in Zweden hebben, is het niet zo
moeilijk voor Janke om op haar eigen school
een regeling met te treffen voor het runnen van
het sledehondenbedrijf. Vanaf kerst tot aan
de pasen werkt ze maar drie dagen per week,
waardoor ze tijd heeft om de tochten te lopen en
voor te bereiden.
Sledetochten
Leo had het na een tijdje thuiszitten ook wel
gezien en wilde weer onder de mensen. Als ex
IT-er zette hij zijn computerkennis en kunde
in om, meer als hobby, voor anderen websites
te bouwen, maar zo wilde Leo niet zijn dagen
slijten. Aangezien Leo, hoewel hoog opgeleid,
geen enkel probleem heeft met een ‘mindere’
baan reageerde hij op een oproep in de lokale
krant. Sindsdien werkt hij als nachtportier in
een groot conferentiecentrum/hotel op nog
geen vijftien kilometer van hun huis. Deze
dienst vult hij samen in met nog twee collega’s
waardoor Leo ook veel dagen vrij is. En dat
komt goed uit, want nu kan hij regelmatig mee
op sledetochten en de verzorging van de dieren
op zich nemen als Janke werkt. “Het is heel erg
leuk om als stel samen te kunnen werken. We
Daarnaast is
er ook nog
een soort
‘esperanto’ voor
honden, een
internationale
commandotaal.
“Als ik hier een
Eskimo uit Alaska
zou krijgen kan die
zo met mijn honden
overweg,” verduidelijkt
Janke.
27
Thuis in Zweden
Het woordje ‘Hike’ in de bedrijfsnaam ‘Hike
Huskytours’ is dan ook tweeledig. ‘Hike’ in de
betekenis van ‘voettocht’ maar ‘Hike’ betekent
ook ‘gaan’ in de esperanto hondentaal.
Janke en Leo hebben niet alleen stallen
gebouwd voor de paarden, maar ook kennels
voor hun husky’s. Daarnaast werd er een
overdekte trailer aangeschaft met plaats voor
honden en sleden, waardoor ze eigenlijk overal
tochten kunnen starten. “Toen wij het contract
overnamen van het sledehondenbedrijf, hield
dat onder andere in dat we sledehondentochten
moesten aanbieden in het skigebied van Branäs.
Daar hebben we nu een tocht van zo’n twee
kilometer die zeer geschikt is voor families
die het eens willen meemaken zonder meteen
een dag kwijt te zijn of veel geld uit te moeten
geven. Hiervoor hoeven mensen ook niet te
reserveren, we zijn daar op een aantal vaste
dagen in de week. Daarnaast kunnen er ook
langere tochten gemaakt worden, maar dan
gaan we naar andere locaties die daarvoor
geschikter zijn.” Het is duidelijk te merken dat
ze dit verhaaltje wel vaker heeft verteld.
Het grappige is dat ze onbewust er regelmatig
een Zweeds woord tussen zet. “Oh ja, sorry
hoor,” verontschuldigt ze zich “maar als ik een
hele dag op school gewerkt heb is dat nog veel
erger. Als ik dan met Leo praat is soms de halve
zin in het Nederlands en de andere helft in het
Zweeds.”
Alaska husky, hoewel de Alaska husky eigenlijk
geen officieel ras is. “De Alaska husky wordt
gefokt op eigenschappen. En die eigenschappen
worden gevonden door ze te kruisen met andere
rassen. Een Alaska husky heeft dus diverse
verschijningsvormen terwijl de Siberische
husky veel eenvormiger is.” Wat alle husky’s
wel gemeen hebben is een tomeloze energie
en werkwilligheid. “Doe ze een tuig om en het
enige dat ze willen is trekken.” Daarom zijn
ze minder geschikt om ermee te wandelen, ze
trekken een volwassene zo omver. “Als ik ga
hiken neem ik hooguit mijn Jack Russel mee.”
‘DOE ZE EEN TUIG OM EN HET
ENIGE WAT ZE WILLEN IS TREKKEN’
De husky’s die Janke en Leo hebben zijn van
twee verschillende rassen; de Siberische- en de
28
Leo & Janke
natuurlijk altijd mijn mobiel mee, maar vorig
jaar bijvoorbeeld, tijdens een tocht van twee
weken, geen enkel moment dekking gehad.
Tja, dan moet je even niet denken aan wat er
kan gebeuren als het onderweg misgaat.”
Kennis van taal cultuur en tradities
Hiken doen Janke en Leo in het voorjaar,
zomer en herfst. Daarnaast staat Janke iedere
vrije minuut op de langlaufskies. Met als
jaarlijks hoogtepunt de Vasaloppet (negentig
kilometer) en de Mattila ski- marathon.
Met zoveel activiteiten zou je bijna vergeten
dat Janke ook nog een baan als docent
heeft. “Van de sledehondentochten kun je
niet leven, ik ben al blij als we ‘break-even’
draaien. Alleen al het voer, dierenarts en
materieel kosten een vermogen. Maar het
is zo’n leuke en gewaardeerde bezigheid dat
we dat er graag voor over hebben.” Janke
vertelt met vuur over haar hobby’s, maar zet
ook wat kanttekeningen bij haar gasten. “Ik
ben er nu achter gekomen hoe eigenwijs wij
Nederlanders zijn, wij weten het ook altijd
beter,” begint ze lachend. “Dus het eerste
wat ik nu tegen mijn gasten zeg die een tocht
komen maken met de slede; ‘eigen initiatief
word niet op prijs gesteld’ en dat ze moeten
luisteren zonder ‘ja, maar’.
Hiken is die andere passie van Janke. Een ‘luxe’
zoals ze zelf zegt, die ze pas ontdekte in Zweden.
“Leo gaat wel eens mee, maar meestal trek ik er
alleen op uit. Soms maar een dag, maar ook wel
meerdere dagen of weken. Dan loop ik een deel
van één van de vele leden (wandelroutes) die
dwars door Zweden lopen en kom dan helemaal
tot rust... heerlijk.” Janke vertelt het met een
passie die je haast zou doen besluiten ook zelf te
gaan hiken. Het is dan ook niet moeilijk
voor te stellen om deze vrouw, getooid met
stevige schoenen en een flinke rugzak, door
de ongerepte natuur te zien banjeren. “Ik heb
Want ‘we’ willen zo graag helpen. Als ze mij
dan een lijntje zien vastmaken dan denken
de meeste ‘Oh, ik zal even meehelpen en die
andere lijntjes doen’, en dan gaat het dus fout.”
Janke is door ervaring wijs geworden en kent de
eigenaardigheden van haar gasten wel. “Denen
zijn ook zo hoor, Duitsers zijn eigenlijk het
makkelijkst.” Volgens Janke is dat ook vaak het
probleem met Nederlandse emigranten. “We
29
Thuis in Zweden
hebben verschillende hier binnen twee jaar
weer zien vertrekken, en altijd zijn ‘de Zweden’
de oorzaak. Ze willen geen contact, komen hun
afspraken niet na, zijn lui en laks maar ik denk
dat het vooral komt door kennisgebrek van
de Nederlander. Gebrek aan taalkennis, maar
zeker ook gebrek aan kennis van de cultuur en
tradities.”
uur.” Ze kan er nu hartelijk om lachen, vooral
om hun eigen onkunde. “Maar zo zijn er wel
meer zaken die je, als efficiënte Nederlander,
misschien grijze haren bezorgen, maar die je
niet kunt, en zeker ook niet moet proberen te
veranderen... ‘just go with the flow’. Dat heeft
ze wel geleerd op school, waar vergaderingen
en schoolbijeenkomsten soms lachwekkende
besluitvormingen opleveren. “Dan wordt er een
agendapunt besproken met het verzoek daarop
te reageren. Zegt de ene jahå de andere hmm
en zijn we dus nog geen steek verder.” Een
hele opgave natuurlijk voor een daadkrachtige
Nederlander om dan rustig te blijven. Janke
weet inmiddels dat een besluit, uiteindelijk,
toch wel genomen wordt, alleen gaat dat op de
Zweedse manier.
‘IK BEN ER NU ACHTER
GEKOMEN HOE EIGENWIJS WIJ
NEDERLANDERS ZIJN’
Ter verduidelijking haalt Janke een voorval
naar boven dat hun zelf is overkomen. “We
maakten een afspraak met de schoorsteenveger
voor een bepaalde dag en hij zei dat hij i
eftermiddagen zou komen. Wij schatten in
dat dat zo rond vier uur ‘s middags zou zijn
en gingen nog boodschappen doen. Vanaf
vier uur hebben we zitten wachten maar er
kwam niemand... nee, natuurlijk niet! Hij
was allang geweest, eftermiddag begint
namelijk al tussen de middag vanaf twaalf
Tot de zomer van 2012 was Janke verbonden
aan de school in Lima. Sinds de start van het
nieuwe schooljaar 2012-2013 is ze overgestapt
naar een privéschool in Likenäs op nog geen
vijfentwintig autominuten van huis. Hoewel
het schooljaar nog niet halfweg is heeft Janke
al een fantastisch aanbod en enorme uitdaging
30
Leo & Janke
aangeboden gekregen. “Het was even lastig
in het eerste begin om mijn Nederlandse
bevoegdheden geaccepteerd te krijgen in
Zweden. Ik had ze allemaal laten vertalen in
het Engels maar dat was niet voldoende, die
moesten in het Zweeds. Ik heb dus alleen die
bevoegdheden laten vertalen die relevant waren
want zo’n officieel vertaalbureau is hartstikke
duur, die krijgen betaald per woordje. Maar ze
zijn zo blij op deze school dat ze een bevoegd
docent hebben, dat ze me hebben aangeboden
om ook mijn Zweedse bevoegheid te halen, dat
is de enige bevoegheid die ik niet heb.”
In de praktijk betekent dit dat Janke kan gaan
studeren voor haar bevoegdheid met behoud
van tachtig procent van haar loon. “Ja, en er
zit dus geen tijdslimiet aan. Ik zou er zomaar
vijf jaar over mogen doen. Dan komt er
gewoon een vervanger op mijn plek, zoals dat
op scholen heel gebruikelijk is.” Janke vertelt
over een collega die een jaar ‘onbetaald verlof’
had genomen, om in dat jaar bij een andere
werkgever aan de slag te gaan en te kijken of dat
een goede verandering zou zijn. “Lijkt het hem
toch niets kan hij altijd weer terugkomen, dat is
hier heel normaal.”
Dit interview is een van de 15 hoofdstukken die gebundeld zijn in het
prachtige boek ‘Thuis in Zweden’.
Door de grote verscheidenheid van de
geintervewden is ieder verhaal een uniek
en waardevol document geworden over
Nederlanders die zich de afgelopen jaren
in Zweden hebben gevestigd.
Bent u zelf een Zweden fan of loopt u
met plannen rond om zelf in het hoge
noorden te gaan wonen, dan is dit boek
een absolute aanrader.
Thuis in Zweden
Janke kleedt zich warm aan, want ze moet naar
buiten om de honden in de trailer te leggen. “Ze
kunnen prima tegen de kou hoor, ik doe het ook
meer voor mijn eigen gemoedsrust. Nu hoef
ik niet bang te zijn dat een onverlaat met een
sneeuwscooter de honden niet ziet liggen of dat
wolven even komen buurten.” En weg is ze in de
donkere en koude nacht, terwijl de honden haar
luidruchtig begroeten.
Succesvolle emigratieverhalen
Roy van Niersen
UItgeverij Grenzenloos
ISBN 9789461850614
Prijs € 19,95
O.a. te koop bij:
Bol.com en Emigratieboek.nl
Tekst: Roy van Niersen
Foto’s: Leo Krabbendam en Janke Nobel
31
Spanje bestseller
TOEKOMST & TAPAS
EEN NIEUW LEVEN AAN DE COSTA
Daarnaast bevindt de Spaanse economie zich
in zwaar weer. Toch vinden ze met vallen en
opstaan hun weg en raken ze steeds meer
geïntegreerd in het Spaanse leven.
Robert en Ariane zijn net dertig als zij hun
internetbedrijf verkopen. De vraag is dan:
Stoppen we dit geld in een mooi huis ergens in
de Randstad en blijft verder alles bij hetzelfde?
Kantoorbanen, deadlines, files, donkere winters
en zomerse goed-weer-stress, of.....?
Ze krijgen een dochter - Donna - en de jonge
familie verhuist naar het platteland tussen de
avocadobomen. Idyllisch, want hun buurman
is schapenherder en de weg naar huis leidt
door een heus riviertje. Ten opzichte van hun
keurig uitgestippelde leven in Nederland
is werkelijk alles veranderd! Lees hoe een
zonnig Mediterraans
avontuur
dagelijkse
realiteit
wordt.
Tegen alle verwachtingen in emigreren ze naar
het Zuid-Spaanse Andalusië en ze settelen
zich in Nerja ten oosten van Málaga. In dit
pittoreske badplaatsje vinden ze vlak bij zee een
veelbelovend pand dat ze ombouwen tot hun
restaurant Bagels & Salads.
Zoals de meeste guiris (buitenlanders) heeft
het stel echter zijn strubbelingen met de taal,
bureaucratie, een natuurramp, personeel en
met het opbouwen van een nieuw sociaal leven.
Toekomst & Tapas
Een nieuw leven aan de Costa
Ariane van Wijk
Uitgeverij Grenzenloos
ISBN 9789461851000
Prijs € 16,95
O.a. te koop bij:
Bol.com en Emigratieboek.nl
32
Nieuwe boeken
Het eerste jaar is alles
opwindend
Wat een emigratie doet met je relatie
Annemies Gort & Auk Dijkstra
Uitgeverij Grenzenloos
ISBN 9789461850607
Prijs € 16,95
O.a. te koop bij:
Bol.com en Emigratieboek.nl
HET EERSTE JAAR IS ALLES OPWINDEND
Annemies Gort & Auk Dijkstra
In Het eerste jaar is alles opwindend vertellen
Nederlandse emigranten openhartig over de invloed
van de emigratie op hun relatie. Hoe is het om
ineens 24 uur per dag samen te zijn? Wat doe je als
je partner heimwee krijgt? Hoe houd je het samen
goed als de eerste opwinding verdwenen is?
Het eerste jaar is alles opwindend is een aanrader
als je overweegt om voor korte of lange tijd in het
buitenland te gaan wonen. Het boek bevat veel handige
tips van mensen die je zijn voorgegaan. Daarnaast geven
zes experts – van emigratiecoach tot seksuoloog – adviezen om je
samen goed voor te bereiden.
33
Frankrijk
PETER SCHOENMAKER
DE WRAAK VAN NAPOLEON
P
eter Schoenmaker runt een klein eigen hotel
in het zuidwesten van Frankrijk. Vorig jaar
bundelde hij 56 geestige anekdotes on het boek
‘Je maakt wat mee als hotelier’, waaarvan dit er
een van is.
geen wind. Ergo, buziau, conclusio: om zich te
ontdoen van elke vorm van wind diende men
alle bomen te kappen. Toen ik ’s avonds mijn
vader vroeg om dat te doen kreeg ik een draai
om mijn oren, ging er een potentiële Nobelprijs
aan Nederland voorbij en waait het er nog
steeds. Niet mijn schuld.
Van jongs af aan heb ik een hekel aan wind.
Ik zal een jaar of vier, vijf geweest zijn toen ik
besloot om er wat aan te doen. Zoals het een
veelbelovende jonge wetenschapper betaamt,
begon dat met een periode van grondige
observatie. Na een paar weken kon ik een
werkbare hypothese formuleren.
Feit: het waaide alleen als de bomen bewogen.
Feit: stonden de bomen stil dan was er ook
Ik kom erop omdat hier in Frankrijk de laatste
tijd veel bomen worden gekapt. Incidenteel,
bij oude, leegstaande boerderijen, maar ook
massaal. Dat zit zo. De oud geworden eigenaren
gaan naar het verzorgingshuis. Ik denk dat
het pand dan nog niet verkocht wordt omdat
de opbrengst anders naar het Maison de
34
Peter Schoenmaker
Retraite gaat. De kinderen willen er zelf niet
in wonen omdat renoveren te duur is. Pas na
de onvermijdelijke begrafenis(sen) kan het
ouderlijk bezit aan een rijke buitenlander
worden verkocht. Intussen worden wel alle
eeuwenoude bomen eromheen gekapt, want
dat stookt goed en goedkoop. Dat daarmee de
waarde van de erfenis hard achteruit gaat, ziet
men blijkbaar niet. De andere reden om bomen te kappen was
tot voor kort het terugdringen van het aantal
dodelijke auto-ongelukken. Het schijnt dat
Napoleon ooit heeft besloten dat alle Franse
wegen aan weerszijden van die prachtige
platanen moesten krijgen, zodat zijn troepen in
de schaduw konden marcheren.
Een paar eeuwen later bleken ze echter
hinderlijk in de weg te staan als jonge en vaak
beschonken Franse chauffeurs ’s nachts de
macht over het stuur verloren. Napoleons wraak
voor zijn verbanning.
van een boom met eronder het woord: ‘Arbres!’
Ik bedoel: we zijn toch niet blind? Maar nu
is het kappen wettelijk verboden én voert de
gendarmerie alcohol-controles uit.
Dus kan het ook hier nog steeds gaan waaien.
Tekst: Peter Schoenmaker
Lees alle 56 verhalen:
Je maakt wat mee als hotelier
Elke dodelijke aanrijding tussen een auto en een
plataan was aanleiding voor familie en vrienden
om meteen na de begrafenis op de plaats des
onheils tientallen platanen om te gaan hakken.
Om zowel de ongelukken als het omhakken
van bomen tegen te gaan heeft de overheid de
driehoekige waarschuwingsborden geplaatst
waar wij ons zo over verbaasden: een tekening
Peter Schoenmaker
Prijs € 14,95
Te bestellen via:
Emigratieboek.nl
35
Spanje
HET BEGINT PAS BIJ WEGGAAN
ONDERNEMEN IN SPANJE
F
lamenco, tapas en passie voor het leven. Andalusië betovert menig toerist.
Vakantieondernemers Monica Welsing (55) en
Ronald Marees (55) weten waar ze over praten.
Ze wonen al jaren in Andalusië . Eerst in het dorp
Colmenar en sinds de kinderen naar de middelbare school gaan in Malaga. “Hoe bijzonder Andalusië is, moet je vooral zelf voelen en ervaren.”
Jarenlang woonden Monica en Ronald in
Apeldoorn. In 1995 kregen ze de tweeling. Kort
daarna verhuisde het gezin naar Friesland, waar
ze in 1996 een watersportbedrijf startten. Na
tien jaar nachtbraken met de klanten en vroeg
weer op voor het klaarmaken van ontbijt, waren
ze toe aan ‘iets nieuws’. Het werk nam zoveel
tijd in beslag dat ze amper toekwamen aan het
gezinsleven.
“We hebben tien jaar heel hard gewerkt om ons
zeilcentrum in Nederland op te bouwen en wilden
afstand nemen van die tropenjaren. We waren
toe aan verandering en fantaseerden al heel lang
over een verhuizing naar een mediterraan land.
Daar was het nu de tijd voor.”
Zuid-Europa, maar waar?
Iets minder hard werken en nog meer gaan
genieten. Waar kan dat beter dan in een land
rondom de Middellandse Zee? Griekenland,
hun eerste keus, viel af vanwege de taal en
36
Ondernemen in Andalusië
de te verwachte moeizame integratie met de
overwegend conservatieve bevolking. Bovendien
zag Ronald wonen op een eiland niet zitten.
Frankrijk? Italië? Zo passeerden enkele landen
de revue. Toch ontbrak er steeds iets. Totdat
ze, tijdens een bootreis met vrienden, op het
idee gebracht werden om naar Spanje te gaan.
“We hadden vrienden die met hun gezin in een
catamaran een reis door Europa maakten. Ze
waren erg enthousiast over de gastvrijheid van de
Spanjaarden aan de zuidkust. We zijn een tijdje
met ze opgevaren. Zo kwam Andalusië in beeld.
Niet alleen vanwege de manier van leven, maar
ook vanwege het prachtige landschap en het
prettige klimaat.”
Ze besloten stap voor stap te wennen aan Spanje.
“Voordat we er gingen wonen zijn we regelmatig
in Spanje op vakantie geweest. Een paar keer
onafhankelijk van elkaar en een keer tijdens een
vakantie met onze beide kinderen.”
Op zoek naar het ideaalplaatje van een klein
vissersdorp aan de kust, kwam het gezin
uiteindelijk terecht in een boerendorp in het
binnenland.
September 2005 verhuisde het gezin naar ZuidSpanje. Aanvankelijk was hun plan om tijdelijk
een huis te huren en de kinderen thuis zelf les te
geven, zodat ze rustig op zoek konden gaan naar
de meest geschikte woning. Dat bleek geen ideale
situatie.
“We waren klein behuisd en het kost veel
discipline om je kinderen, via de Wereldschool,
zelf les te geven. Als ondernemer heb je het
al druk genoeg om je pand en plek op orde te
krijgen en je bedrijf op te starten. Daarnaast
hebben kinderen structuur nodig en moeten ze
met leeftijdsgenootjes kunnen spelen, dus hebben
37
we al snel het idee opgepakt onze kinderen toch
naar school te sturen. We wilden onze kinderen
niet vrijblijvend van de ene naar de andere school
verplaatsen. Toen we het daar eenmaal over
eens waren, hebben we ook een vaste woonplek
gezocht. Het huis waar we kwamen te wonen ligt
op een fantastische plek met uitzicht op de Sierra
Nevada. Het klopte helemaal.”
De Spaanse taal
De taal leerde het gezin pas in Spanje. “Door alle
verhuisperikelen en de verkoop van ons bedrijf,
kwam het er in Nederland niet van. De kinderen
hadden de taal na een half jaar nagenoeg onder
de knie. Hun lagere school begeleidde ze daar
goed bij. Nu spreken ze vloeiend Spaans met een
Andalusisch accent. Ik heb een maand privéles
gehad van een Spaanse docent. Ronald leert de
taal op straat en tijdens zijn werk. We redden
ons goed in het sociale verkeer, maar het kan nog
beter. Zeker nu onze kinderen ouder worden en
vrienden mee naar huis nemen.”
Nu ze er eenmaal wonen zijn ze tevreden.
“Andalusië overweldigt. De rust, de ruimte en het
Spanje
gevoel van vrijheid. Je leert beter te relativeren
en stil te staan bij de mooie dingen van het
leven. Andalusië, dat is voor mij flamenco. Het
temperament en de passie van de flamenco zit
de mensen hier in het bloed. Het kan zomaar
gebeuren dat je twee oude mannen op straat
tegenkomt, die vanuit het niets beginnen te
zingen. Dat is toch fantastisch?” Inmiddels danst
dochter Berber ook flamenco. Het voornemen
om nog meer te genieten van het leven gaat de
familie uitstekend af.
Het is niet alleen mooi weer
Toch heeft de emigratie twee kanten. Wegwijs
worden in een nog onbekende taal en cultuur,
opnieuw sociale contacten opbouwen, je
familieleden en vrienden missen, maar ook het
onbegrip van het thuisfront aanhoren over je
moeizame start in ‘het vakantieland waar altijd
de zon schijnt’.
“Emigreren en ondernemen in het buitenland
heeft niet alleen tijd nodig, maar vraagt ook veel
geduld. Flexibiliteit is hét sleutelwoord. Je kunt
alles wel afdekken en vooraf regelen, maar in de
praktijk loopt het vaak anders dan je van tevoren
kunt overzien. Het zijn vaak geen ‘en ze leefden
nog lang en gelukkig’ verhalen, zoals in de boeken
beschreven staan. Het is hier niet alleen mooi
weer en vakantievieren, want van de zon alleen
kun je niet leven. Je moet hard werken om een
bestaan op te bouwen en jezelf continu blijven
motiveren. Dat kan in het begin best eenzaam
zijn. Het duurde zeker anderhalf jaar voordat we
zakelijk gezien onze draai vonden.”
38
Ondernemen in Andalusië
De B&B kwam niet van de grond
Inschrijven bij de gemeente, een fiscaal nummer
aanvragen, een school voor de kinderen zoeken
en een Spaanse advocaat inhuren die zaken voor
hen afhandelt. Monica en Ronald houden van
aanpakken, maar hun oorspronkelijke idee om
een Bed & Breakfast te beginnen kwam niet van
de grond. “Na de euforie van de eerste weken,
gingen wij al snel over tot de orde van de dag.
Onze plannen voor een huis met gastenverblijven
hebben we laten varen, omdat we geen geschikt
pand konden vinden. Via een Nederlandse
makelaar zochten we naar een geschikte locatie,
maar dat was nog niet zo gemakkelijk. Het was
óf onbetaalbaar óf op een verkeerde plek. Na een
slechte ervaring met een corrupte aannemer,
hebben we er definitief vanaf gezien.”
‘FLEXABILITEIT IS HÉT
SLEUTELWOORD BIJ ONDERNEMEN
IN HET BUITENLAND’
Zelfs met de nodige ondernemerservaring,
kan het opzetten van een eigen bedrijf in het
buitenland dus moeilijk zijn, want terugvallen
op goede sociale vangnetten, zoals in Nederland,
bestaat in Spanje niet.
“Ik heb al sinds mijn vijfentwintigste als tekstschrijver en journaliste gewerkt en we hebben
ook tien jaar ervaring in de watersportbranche,
toch ging het hier in het begin zeker niet vanzelf.
Pas zodra je uit je eigen omgeving bent, ga je
nadenken wat Nederland echt voor je betekent.
Je beseft dat daar je roots liggen, maar ook dat
veel vanzelfsprekendheden hier over boord gaan.
Hier ben je echt op jezelf aangewezen. Ook als de
omstandigheden veranderen. Je zult er zelf het
beste van moeten maken.”
39
Gelukkig Ronald en Monica wel gezorgd voor
een financiële buffer waarmee ze een jaar vooruit
konden. Ze dachten vooraf lang na over de
emigratie; het is een grote stap en een goede
voorbereiding is echt onontbeerlijk.
Volgens Monica denken Nederlanders soms te
licht over het opbouwen van een nieuw leven in
het buitenland. Het is geen kwestie van ‘gewoon
even doen’.
“Je goed voorbereiden betekent ook je realiseren
dat alles wat jij denkt te willen doen echt niet
zo bijzonder is. Uitzonderingen daargelaten
natuurlijk. Maar in het algemeen
is alles al door anderen
bedacht. Heb niet de
illusie dat jij de enige
bent die hier iets
op wil gaan zetten.
Doe waar je
goed in bent en
probeer jezelf te
onderscheiden.
Dat hebben wij
hier echt geleerd.
Ons oorspronkelijke
idee viel in het water,
niet alleen vanwege het pand,
maar ook omdat we, toen we om ons heen gingen
kijken, ontdekten dat hier al zoveel gastverblijven
waren. Dus besloten we het over een andere
boeg te gooien. We zijn ze ondersteunend gaan
helpen.”
Emigreren is geen eindstation
Ze voelen zich geen ‘emigrant pur sang’. Hun
verhuizing naar Andalusië beschouwen ze als een
fase in hun leven. Emigeren houdt iets definitiefs
in, maar waarom kun je niet gewoon een tijdje in
een ander land gaan wonen en daar ook werken?
Spanje
“We hadden al een eigen bedrijf in Nederland,
dan kunnen we toch ook een eigen bedrijf in een
ander Europees land beginnen? Ik zie ons eerder
als Europeanen die hun werk naar het buitenland
verplaatsen en Nederland niet voorgoed de rug
toekeren. Emigreren is voor ons geen eindstation.
Je kunt altijd terug of weer verder. We weten niet
waar het op uitkomt.”
Dorp of stad?
Ronald voelde zich al snel thuis in Colmenar.
Hij werkte voornamelijk buitenshuis en kent
al redelijk veel mensen om een praatje mee te
maken. Spaanse dorpelingen, maar ook Engelsen
en Nederlanders. Ook de tweeling paste zich
gemakkelijk aan. Kregen leuke vrienden heeft
leuke vrienden en deden het direct goed op
school. Voor Monica kan het soms wat stil zijn.
Ze werkt voornamelijk thuis en graag ‘s nachts,
omdat ze zich dan beter concentreert. Haar
contact met de buitenwereld verliep in Colmenar
vooral online. De stad lonkte, maar vanwege hun
opgroeiende kinderen kozen ze de eerste jaren
voor de vastigheid van het dorp. Toen de tweeling
naar de middelbare school ging verhuisden ze
naar Malaga stad. Het huis in Colmenar is nu in
de verhuur.
“Ik miste in het dorp soms de levendigheid van
de grote stad. Vooral als ik net in Nederland was
geweest. Ik heb behoefte aan een klankbord om
ervaringen te delen met anderen die in dezelfde
situatie zitten en waarbij je onderling van elkaar
leert. Dat gebeurde in Colmenar voornamelijk
online. Het leven in dit dorp is soms vrij beperkt,
dan weer lekker overzichtelijk.
Monica leerde al snel veel leuke mensen kennen.
Vrienden van hen woonden in hetzelfde dorp.
Ook heeft ze een vriendin in Antequera.
“Soms bellen we elkaar op en spreken we af in
Malaga. We ontmoeten elkaar dan voor een
uitgebreide lunch, om te winkelen, maar vooral
om bij te praten. We herkennen veel van elkaar
en missen dezelfde dingen uit Nederland. Zulke
contacten heb je ook wel nodig om de feeling met
mensen te houden. Anders kom ik nooit achter
mijn computer vandaan.”
Ook gaat ze wel eens naar een koffie ochtend van
de Dutch Diva’s, een Nederlandse vrouwenclub.
Terug in de tijd
“Wonen in een agrarisch Spaans dorp is alsof je
leeft in de geschiedenis”, vindt ze. “In sommige
opzichten ga je twintig jaar terug in de tijd. Veel
40
Ondernemen in Andalusië
mensen lappen de regels aan hun laars. In het
begin kun je het je nog helemaal niet voorstellen
dat er illegaal huizen worden gebouwd of dat er
zoveel corruptie plaatsvindt hier, maar het zit
deels ook verweven in de Spaanse cultuur.
‘HIER KUN JE DINGEN REGELEN
EN RITSELEN, DIE IN NEDERLAND
ECHT ONDENKBAAR ZIJN’
De manier van omgaan en denken in Spanje,
staat haaks op die van de Noord-Europeanen.
Het is niet zo overgeorganiseerd als in Nederland.
Hier kun je soms dingen regelen en ritselen,
die in Nederland echt ondenkbaar zijn. Daar
zouden we het corruptie noemen, maar hier is
het gewoon een omgangsvorm. Het mooie van
de Spaanse samenleving is dat de Spanjaarden
-met name de Spaanse familie’s- elkaar onderling
veel meer helpen dan in Nederland. Wat de één
niet heeft, heeft de ander over. Dat samen met de
familie eten is soms ook wel beknellend, maar het
is iets puurs wat er in Nederland allang niet meer
is.”
Terug in de tijd
Zeg je Ronald en Monica, dan zeg je
gastheerschap. De dienstverlenende instelling
van het stel, blijkt ook uit de manier waarop hun
bedrijf is ontstaan. Toen hun gastenverblijf geen
doorgang vond, wilden ze graag ondersteunend
aan de slag in de toeristische sector. Vanuit het
idee om als ‘gastheer en gastvrouw’ Nederlandse
levensgenieters een overzicht te bieden van al
het leuke van Andalusië, ontstond in 2007 hun
eigenzinnige websitebedrijf Ontspanjehier. De
naam van het onafhankelijke aanbiederplatform
over Andalusië, hadden ze al in Nederland
bedacht. Sindsdien helpt het stel Nederlanders
-van toerist tot emigrant, van gepensioneerde
overwinteraar tot gelukszoeker- aan kennis
en informatie over Andalusië. De leukste
vakantieadressen, de meest interessante
activiteiten, betrouwbare woontips en bijzondere
spullen uit Andalusië. Zodat iedereen na afloop
kan zeggen disfruta la vida
(geniet van het leven).
Omdat ze in
het gebied
wonen en alle
vakantieadressen,
producten en
diensten eerst zelf
hebben
geprobeerd en
goedgekeurd, weten
ze heel goed waar ze
over spreken. Wie als
Nederlander meer wil weten
over het flamencogevoel, de tapas en de passie
van het Andalusische leven, is bij hen helemaal
aan het juiste adres. Ze leveren maatwerk, want
persoonlijk contact met de klant staat bij hen
voorop.
“We willen onze persoonlijke, dienstverlenende
instelling aanbieden met een eigenzinnige
en originele invalshoek. Zo hopen we ons te
onderscheiden in onze dienstverlening en krijgt
het de plek, die het verdiend. We streven ernaar
het Nederlandse aanspreekpunt voor Andalusië
te worden.”
Tijd te kort
Monica werkt veelal thuis, waar ze de website
en het klantencontact onderhoudt. Ook de
publiciteit, correspondentie en administratie zijn
41
Spanje
haar taken. Daarnaast doet ze aan bedrijfsbezoek
-het zoeken van nieuwe huizen, accommodaties en
B&B’s- en maakt foto’s.
Ronald is als uitvoerende vaker van huis. Hij
onderhoudt vakantiehuizen, organiseert tapas
workshops en verzorgt het grafische deel van de
website. Ook klust hij regelmatig bij om extra
inkomen te genereren. Voor een deel werken ze
samen, voor een deel alleen.
Het praktische gedeelte bij het opzetten van hun
bedrijf was zo geregeld, maar het uitvoerende
gedeelte vergt nog geregeld
aanpassing.
“Voor een eigen zaak moet
je over veel verschillende
kwaliteiten beschikken en
veel taken tegelijkertijd
kunnen uitvoeren.
De kans is groot
dat je te veel gaat
versnipperen en het
overzicht kwijtraakt.
Daarnaast moet je ook
de realiteitszin niet uit het
oog verliezen. Misschien zijn
we in het begin ook wel wat
idealistisch geweest. Toen
ons internetbedrijf online
ging, begon de crisis. Dat
verhoogde de druk, want
we moesten snel handelen
en schakelen. Bovendien was
ons budget op. Als je daarop
terugkijkt, dan kom je er niet alleen
met een goede website. Je moet wel
een hele duidelijke formule hebben,
en een bedrijfsplan opstellen. Dus
blijven focussen op wat belangrijk is en
meegaan in de ontwikkelingen.”
42
Doel en focus
Konden ze in Nederland bij vragen over hun eigen
bedrijf aankloppen bij de Kamer van Koophandel,
hier moeten ze vooral zelf het wiel uitvinden.
Daarin zijn ze niet de enige.
“In Nederland is het veel gemakkelijker een eigen
bedrijf op te zetten dan hier in Spanje. Daar ga je
naar de Kamer van Koophandel en kun je met
elke vraag terecht. Een specialist
beantwoordt je vraag of verwijst
je door naar een ander. Dat mis
ik hier wel eens. Er zijn hier
wel specialisten, maar mijn
ervaring is dat er toch
veel eilandjes worden
gevormd. Iedereen is
voor zichzelf bezig.
Veel emigranten
worden pas
ondernemer als ze
in Spanje wonen.
Die willen het graag
helemaal op hun eigen
manier doen. Prima vind
ik dat. Maar ik vind het wel
verstandig je vooraf goed af
te vragen wat je doel en focus
is. Wat wil je bereiken? Waar
wil je over een aantal jaar
staan?”
Alternatieven achter de
hand
Door de vrolijke website en
het groeiende aanbod kreeg
Ontspanjehier steeds meer
klanten. Maar de economische
crisis maakt hun toekomst wel
onzekerder. “We merken dat de
Ondernemen in Andalusië
toeristen minder en voorzichtiger op vakantie gaan.
De onderlinge concurrentie is groot. We generenen
daarom ook op alternatieve wijze inkomsten. Je
moet op meerdere paarden wedden. Zodra het ene
wegvalt, kun je dat met het andere opvangen. Je
hebt tegenwoordig niet langer de luxe om je op één
ding te focussen”.
Monica heeft haar schrijfcarrière weer opgepakt
om wat extra’s te verdienen. Ook Ronald klust nu
geregeld bij. De inkomsten komen nu dus verspreid
uit drie stromen. Monica stelt: “Je kunt wel iets
willen, maar je moet ook gewoon realistisch zijn.”
Veel nieuwe levenservaring
Monica pleit voor meer samenwerking tussen
Nederlandse ondernemers in Spanje.
“Ik zie veel Nederlanders terugkeren vanwege
de crisis. Toch hoor je ze er niet over. Je wilt je
verwachtingen wel waarmaken, al is het maar voor
je Nederlandse achterwacht, want fouten maken
mag niet. Zij begrijpen niet dat je ook hier hard
moet werken, want voor hen staat Spanje gelijk aan
vakantie. In de werkelijkheid probeert iedereen
hier zijn eigen hoofd boven water te houden.
Door samen te gaan werken met gelijkgestemde
branchegenoten, kan iedereen meer uit zijn eigen
onderneming halen. Tenminste als je ook bereid
bent de minder leuke dingen met elkaar te delen.
Nederlanders denken dat je met je emigratie alles
achter de rug hebt, maar met weggaan begint het
pas. Leerzaam is het wel. Je doet hier veel nieuwe
levenservaring op.”
Tekst: Diana Vile, Eric Jan van Dorp
DIt interview is een van de 18 interviews
uit het boek ‘Ondernemen in Spanje’,
waarin landgenoten vertellen over de
diverse ondernemingen die zij in Spanje
begonnen.
Een hulpmiddel voor iedereen die met
de gedachte speelt om te emigreren naar
Spanje en van ervaringsdeskundigen
wil weten hoe het is om daar een eigen
bedrijf te runnen
Ondernemen in Spanje
Van emigrant tot ondernemer
Diana Vile
UItgeverij VanDorp Educatief
ISBN 9789077698679
Prijs € 19,95
O.a. te koop bij:
Foto’s: Robbert Broekhuijsen, Monica Welsing en
Bol.com en Emigratieboek.nl
Ronald Marees
43
Medisch Frans
MEDISCHE WOORDENSCHAT FRANS
KOMT U UIT UW WOORDEN BIJ DE HUISARTS?
E
en andere taal leren voor dagelijks gebruik
is niet altijd even eenvoudig. Zeker als het
aankomt op technische of medische termen.
Ik voel me niet lekker
Ik voel me misselijk
Ik voel me moe
Ik voel me rillerig
Ik krijg geen adem/ik ben kortademig
Ik denk dat ik een blaasontsteking heb
Ik heb geen eetlust
Ik denk dat ik griep heb
Ik hoest en heb een verstopte neus
Ik heb koorts
De proef op de som. Hoe zegt u in het Frans:
Ik heb last van hartbonzen
Ik heb last van m’n maag
Ik heb last van brandend maagzuur
Ik heb last van m’n (onder)rug
Ik lijd aan slapeloosheid
Ik lijd aan aanvallen van vermoeidheid
Ik voel me benauwd
Ik voel me duizelig
44
Bij de dokter
Bekijk hieronder de antwoorden.
Ik heb last van hartbonzen:
J’ai le coeur battant
Ik heb last van m’n maag:
J’ai des douleurs à l’estomac
Ik heb last van brandend maagzuur:
Je souffre de brûlures d’estomac
Ik heb last van m’n (onder)rug:
J’ai des douleurs dans le (bas du)dos
Ik lijd aan slapeloosheid:
J’ai des insomnies
Ik lijd aan aanvallen van vermoeidheid:
J’ai des coups de pompe
Ik voel me benauwd:
Je suis oppressé, j’ai l’impression d’étouffer
Ik voel me duizelig:
J’ai des vertiges, j’ai la tête qui tourne
Ik voel me niet lekker:
Je ne me sens pas bien
Ik voel me misselijk:
J’ai des nausées, j’ai mal au coeur
Ik voel me moe:
Je me sens fatigué
Ik voel me rillerig:
J’ai des frissons
Ik krijg geen adem:
Je manque de souffle
Ik denk dat ik een blaasontsteking heb:
Je crois que j’ai une cystite
Ik heb geen eetlust:
je n’ai pas d’appétit
Ik denk dat ik griep heb:
Je crois que j’ai la grippe
Ik hoest en heb een verstopte neus:
Je tousse et j’ai le nez bouché
Ik heb koorts:
J’ai de la fièvre
Dat was niet zo heel erg moeilijk. Wat als de
arts tegen u gaat terugpraten? Wat betekent dit:
Asseyez-vous
Qu’est-ce qui ne va pas
Je vais vous examiner
Enlevez votre chemise
Déshabillez-vous
Étendez-vous/ Allongez-vous
Respirez fort
Ouvrez la bouche
Tirez la langue
Je vais prendre votre tension
Je vais vous faire une piqûre
Il faut faire une analyse de sang
On va vous faire une radio
Il va falloir vous hospitaliser
On va vous poser quelques points de suture
Je vous fais une ordonnance
C’est pas grave / rien de grave
Reposez-vous
Voilà votre feuille de maladie/de soins, votre
assurance vous rembourse
Est-ce que vous suivez un traitement?
Est-ce que vous utilisez des médicaments?
Il faudra extraire/arracher la dent:
Je vais plomber/obturer la cavité
45
Medisch Frans
Hier weer de antwoorden:
Asseyez-vous:
Gaat u zitten
Qu’est-ce qui ne va pas:
Wat scheelt eraan
Je vais vous examiner:
Ik zal u onderzoeken
Enlevez votre chemise:
Trek uw hemd uit
Déshabillez-vous:
Kleedt u zich even uit
Étendez-vous/ Allongez-vous:
Gaat u liggen
Respirez fort:
Haalt u diep adem
Ouvrez la bouche:
Doe uw mond eens open
Tirez la langue:
Steekt u uw tong eens uit
Je vais prendre votre tension:
Ik zal uw bloeddruk meten
Je vais vous faire une piqûre:
Ik geef u een injectie
Il faut faire une analyse de sang:
Er moet een bloedonderzoek worden gedaan
On va vous faire une radio:
We gaan een foto maken
Il va falloir vous hospitaliser:
U moet naar het ziekenhuis
On va vous poserquelques points de suture:
We zullen de wond moeten hechten
Je vous fais une ordonnance:
Ik geef u een recept
C’est pas grave / rien de grave:
Het is niet ernstig/niets ernstigs
Reposez-vous:
Neem wat rust
Voilà votre feuille de maladie/de soins, votre
assurance vous rembourse:
Ik geef u een doktersverklaring,
uw verzekering vergoedt de kosten
Est-ce que vous suivez un traitement?:
Bent u onder medische behandeling?
Êtes-vous allergique à des produits ou des
médicaments?:
Heeft u een voedsel of medicijn allergie?
Est-ce que vous utilisez des médicaments?:
Gebruikt u medicijnen?
Il faudra extraire/arracher la dent:
De kies/tand moet worden getrokken
Je vais plomber/obturer la cavité:
Ik zal het gat vullen
Als besluit nog wat zinnen voor bij de apotheek:
Ik heb een recept van een franse arts
Heeft u iets tegen de pijn/een pijnstiller?
Ik zoek een middel tegen puistjes
Wat raadt u me aan bij darmklachten?
Heeft u iets tegen (hoofd)roos?
Ik zoek iets tegen hoofdpijn
Heeft u een hoestdrankje voor me?
Heeft u een maagzuurremmer?
46
Bij de dokter
De antwo0rden:
Woordenboek Frans-NL en NL-Frans
met drie hoofdstukken:
• Organen
• Ziekte, zorg, medische hulpdiensten
• Medicijnen en aanverwante producten
Ik heb een recept van een franse arts:
J’ai une ordonnance d’un médecin français
Heeft u iets tegen de pijn/een pijnstiller?:
Est-ce que vous avez un médicament contre la
douleur/ un anti-douleur?
Ik zoek een middel tegen puistjes:
Avez-vous un produit contre l’acné?
Wat raadt u me aan bij darmklachten?:
Pouvez-vous me recommander quelque chose
contre la digestion difficile et les maux de ventre?
Heeft u iets tegen (hoofd)roos?:
Avez-vous un produit pour traiter les pellicules des
cheveux
Ik zoek iets tegen hoofdpijn/keelpijn:
Je voudrais un médicament contre les maux de
tête/ le mal de gorge
Heeft u een hoestdrankje voor me?:
Avez-vous un sirop contre la toux?
Heeft u een maagzuurremmer?:
Auriez-vous un anti-acides?
Tevens is er een lijst met tientallen
praktische zinnen Nederlands-Frans
toegevoegd, voor situaties bij de dokter,
de tandarts en de apotheek.
Voor de echte taalfreaks nog vijf niet allerdaagse
medische termen. Weet u ze allemaal? Mail de
antwoorden naar [email protected] en maak
kans op een gratis exemplaar van Het Frans
Medisch Woordenboek.
Het Frans medisch woordenboek
Auteur: Tin van Arkel
palatin,
indolore,
glande,
coqueluche,
périnée
Prijs € 14,95
O.a. te bestellen via:
Bol.com en Emigratieboek.nl
47
Het volgende nummer van Grenzenloos Magazine
verschijnt op 28 maart
Schrijf u in op Grenzenloos.nl om op de dag van
uitkomen een e-mail als herinnering te krijgen.
Emigratieboek.nl
BOEKHANDEL VOOR LANDVERHUIZERS
GIDSEN TAALCURSUSSEN ERVARINGSVERHALEN
Kijk regelmatig op Emigratieboek.nl en ontvang ook onze wekelijkse nieuwsbrief
Volg ons op Twitter (@emigratieboek) en Facebook (fb.com/emigratieboek)
48

Nieuws van de boarne

Overlijden Leo Jansen

19 januari 2015

Een karakteristieke man, met een bewogen leven… Leendert

Feestelijke opening nieuwbouw de GSG Leo Vroman

Informatiebrief winter 2014-2015

Advertorial 9, wk 48 - Samen meer Hoeksche Waard

Proef 6 1m10

Elite - Cyclocross Rucphen