lesmap - Mooov

ok
Bekijk o
ale
de digit
e via
filmfich es.be
lmfich
w w w.fi
LA
MARCHE
Inhoudstafel
INFOFICHE_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 2
Synopsis
Technische kaart
Voor je naar de film gaat
NA DE FILM: EERSTE REACTIES _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 3
Reacties verzamelen bij de leerlingen
De babbelbox
WIE DE FILM HEEFT GEMAAKT _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 4
Film en
educatie…
... in het vertoningscircuit van
Lessen in het donker, in het kader van
Filmfestival MOOOV, ter gelegenheid
van een workshop verzorgd door Jekino of van een film in de klas...
Het medium film kreeg een plaats
in het lessenpakket van heel wat
scholen, daarom zorgen wij graag
voor een degelijke programmatie
en pedagogische omkadering. We
maken jaarlijks een pittige selectie
van een 30-tal films uit het afgelopen seizoen, organiseren op heel
wat plaatsen vertoningen en zorgen
met kant-en-klare lesmappen voor
een boeiende verwerking in de klas.
Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen.
In elke lesmap streven we
naar een filmtechnische en inhoudelijke benadering van de film en
focussen we op één filmterm.
WAT ER WERKELIJK GEBEURDE IN 1983 _ _ _ _ _ _ 5
www.jekino.be
www.mooov.be
www.lesseninhetdonker.be
Een moorddadige zomer
1983
PERSONAGES: SAMENSTELLING VAN DE GROEP_ 8
Doelgroep
LA MARCHE:
vanaf 3de SO
Individueel
Een Groep
THEMA: RACISME _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 11
Filmfiche op
het smartboard!
www.filmfiches.be
De digitale en visuele
filmfiche bij LA MARCHE is
ideaal om de filmbespreking
klassikaal via je smartboard
te starten. Je vindt er de filmtrailer, interviews, beelden
en/of interessante quotes.
Een ideale aanvulling op de
lesmap! (je vindt een fiche bij
alle films uit het aanbod).
Voorgeschiedenis
Racisme in LA MARCHE
Is er iets veranderd?
Omgekeerd racisme
THEMA: SOLIDARITEIT & ENGAGEMENT _ _ _ _ _ 14
Wie was Gandhi?
Het engagement van de wandelaars
Infofiche
1
Kopieer de infofiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo zijn
ze meteen goed voorbereid op de voorstelling! Ook voor je collega’s die de
leerlingen vergezellen, kan dit een handige leidraad zijn.
Met o.a. Olivier Gourmet (Pastoor Dubois), Tewfik Jallab (Mohamed), Vincent Rottiers (Sylvain), M’Barek Belkouk (Farid),
Nader Boussandel (Yazid), Lubna Azabal (Kheira), Hafsia Herzi
(Monia), Charlotte Le Bon (Claire) Philippe Nahon (René) en Jamel Debbouze (Hassan).
INFOFICHE
België / Frankrijk, 2013
Duur: 125’
Frans en Arabisch gesproken, Nederlands ondertiteld
Distributeur: Belga
Synopsis
1983.
Frankrijk
wordt
geplaagd
door
racistisch
geweld. De politie
maakt zelfs dodelijke slachtoffers onder jonge
migranten. Drie
jonge mensen, gesteund door een pastoor, organiseren een vreedzame mars voor gelijkheid en tegen racisme. Het wordt een 1000
kilometer lange wandeltocht, van Marseille naar Parijs. Onderweg zit niet alles mee: slecht weer, provocaties, gekibbel,… Ondanks alle weerstand sluiten steeds meer mensen zich aan bij het
geweldloze protest. Op 3 december komt de mars aan in Parijs,
met meer dan 100.000 deelnemers uit het hele land.
30 jaar na de feiten brengt een regisseur het verhaal van deze tocht
terug tot leven.
Voor je naar de film gaat
LA MARCHE brengt een bijna vergeten historisch feit in herinnering: een protestoptocht dwars door Frankrijk, in 1983 georganiseerd door een stel jonge migranten. Het lijkt een fait divers uit
een recent verleden, maar voor het jonge publiek is 1983 echt lang
geleden. Je kan de context vooraf even kort schetsen door:
• het jaartal ‘1983’ te kaderen: hoe lang is dat geleden?
• aan te geven hoe de situatie in Frankrijk op dat moment uit de
hand liep door talrijke gewelddadige, racistische incidenten
waarbij zelfs de politie betrokken was.
• te vertellen dat de film een geromantiseerde versie geeft van de
feiten. Het verhaal is gebaseerd op een werkelijke gebeurtenis,
maar o.a. de namen van de betrokkenen zijn veranderd.
De film is niet enkel een pleidooi tegen racisme, maar vooral een
ode aan het idealisme: mensen geloven in de goede zaak en zijn
daarbij bereid om onderlinge meningsverschillen en obstakels te
overwinnen.
Technische kaart
Regie: Nabil Ben Yadir
Scenario: Nabil Ben Yadir, Nadia Lakhdal & Ahmed Hamidi
Camera: Danny Elsen
Muziek: Stephen Warbeck
De film verwijst regelmatig naar het vreedzaam activisme van
Gandhi, die voor de jonge ‘wandelaars’ een groot voorbeeld is.
Kan het jonge publiek vandaag Gandhi nog situeren?
Veel kijkplezier!
2
Reacties verzamelen bij de leerlingen
NA DE FILM:
EERSTE REACTIES
Vlak na de vertoning wil het publiek graag z’n eerste indrukken
kwijt. Iedereen heeft nood aan een ontladingsmoment. Geef hen
de kans om ‘stoom af te laten’. Enkele eenvoudige vragen kunnen
daarbij helpen:
• Hoe kan je de film het best omschrijven? Vond je het verhaal
grappig / droevig / eng / saai / spannend / ontroerend / meeslepend? Waarom?
• Kan je de film samenvatten in een 5-tal zinnen? (Onderscheid
hoofd- en bijzaken.)
• Waren er zaken die je niet begreep?
• Welke scène is jou het meest bijgebleven? Waarom?
• Maakte de film je soms aan het lachen? Op welke momenten?
• Wat was voor jou het belangrijkste thema van de film?
• Wie was voor jou het belangrijkste personage? Waarom? Ken
je zijn/haar naam nog?
• Wie vond jij het leukste personage? Waarom?
• Wanneer speelde de film zich af? Denk je dat het een getrouwe weergave was van de wereld in die tijd?
• Loopt de film goed af?
• Zou je de film aanraden aan je vrienden en vriendinnen?
Waarom (niet)?
• Wie zou deze film volgens jou zeker eens moeten zien?
De babbelbox
Je kan ervoor zorgen dat de eerste reacties van de leerlingen onmiddellijk na de filmvoorstelling worden geregistreerd met een
camera (smartphone, tablet,…) aan de uitgang van de filmzaal. In
zo’n ‘babbelbox’ opstelling kunnen de leerlingen hun opmerkingen kwijt. Het is niet de bedoeling dat ze een lange redevoering
houden maar snel even reflecteren over wat zich in de film afspeelde. Met deze opname kan je in de klas verder aan de slag. De
nadruk ligt op het spontaan reageren van de leerlingen; het is niet
de bedoeling dat ze hun reactie voorbereiden.
3
In zijn regiedebuut LES BARONS richtte regisseur Nabil Ben Yadir de camera op het milieu waarin hij opgroeide: de Brusselse
voorstad Molenbeek. De film vertelt met veel zelfspot over de
levensfilosofie van een stel ‘hangjongeren’ die allerlei manieren
bedenken om hun milieu te ontvluchten. LES BARONS werd een
groot succes. Nabil Ben Yadir: “Soms komen mensen op straat me
zomaar bedanken: ‘Wij voelen ons trots dankzij jouw film.’ Ik ben er
zelf ook trots op. Vroeger was er voor veel jongens uit de arme buurten van Brussel maar één manier om ooit hun wijk te ontvluchten:
profvoetballer worden. Dat is nu anders: LES BARONS heeft veel
jongeren zin gegeven om te acteren, scenario’s te schrijven of een opleiding tot cameraman te volgen. Tijdens de opnames van LA MARCHE liet ik een paar gasten uit Molenbeek stage lopen. Allemaal
met cinema begonnen nadat ze LES BARONS hadden gezien.”
WIE DE FILM
HEEF T GEMAAKT
In zijn tweede film laat Nabil Ben Yadir Molenbeek achter zich.
“LA MARCHE werd opgenomen in Frankrijk. Ik kreeg daar een
budget van maar liefst € 11 miljoen ter beschikking; meer dan 11 X
het budget voor LES BARONS.”
Voor LA MARCHE verzamelde Nabil Ben Yadir een straffe cast,
aangevoerd door de Belgische acteur Olivier Gourmet in de rol
van pastoor Dubois. Gourmet is de favoriete acteur van de gebroeders Dardenne (twee Waalse regisseurs die al enkele topfilms
maakten en al 3 x de Gouden Palm tijdens het filmfestival van
Cannes wonnen), een karakteracteur die nog steeds in een Ardens
boerendorpje woont. De rol van Hassan wordt gespeeld door de
populaire Franse komiek Jamel Debbouze, en ook Lubna Azabal
(Kheira) en Vincent Rottieurs (Sylvain) zijn bekende namen. Zoveel beroemde acteurs in één film, gaf dat soms geen aanleiding
tot gekibbel? “Ik kom uit de fabriek, ik wil geen gemopper op de set.
Ik sloot met iedereen een deal: ze moesten hun ego opzij schuiven
en werken aan een minimumloon. Jamel Debbouze is een superster;
hij speelt in films die miljoenen toeschouwers halen. Hij deed bijna
gratis mee. Al ons geld staken we in de decors en kostuums.”
Nabil Ben Yadir
4
WAT ER
WERKELIJK
GEBEURDE
IN 1983
Het resultaat is een film die een ernstige boodschap koppelt aan
een humoristische aanpak. Ben Yadir: “Ik wil geen films die enkel
doen lachen of huilen. Zo is het leven niet. In moeilijke tijden wordt
er ook gelachen. Ik haak af als ik niet af en toe mag lachen. Veel
regisseurs zijn bang van humor. Zeggen dat ik een serieus mens ben
die serieuze films maakt, vind ik een belediging. Ik ben met populaire films opgegroeid, en daar zat bijna altijd humor in.”
“Lief Frankrijk / Bemind land van mijn jeugd / Gewiegd
in zachte onbezorgdheid / Ik heb je in mijn hart bewaard”
Uit het liedje ‘Douce France’ van Charles Trenet,
te horen tijdens de generiek van LA MARCHE
Een moorddadige zomer
Tijdens de generiek zien we nieuwsfeiten, krantenkoppen, tvfragmenten en andere archiefbeelden uit 1983, toen Frankrijk
het decor was van oplaaiend raciaal geweld. Olivier Gourmet
(die de rol speelt van pastoor Dubois): “In Frankrijk was er om
de twee dagen wel een racistische moord. De daders vlogen niet of
amper achter tralies. In het boek ‘Arabicides’ staan op tweehonderd
pagina’s de Arabische slachtoffers vermeld die gedood werden, met
naam, leeftijd en de manier waarop ze werden vermoord. Tweehonderd! Dat was toen Frankrijk.”
5
Het dieptepunt van die moorddadige zomer was de zaak Habib
Grimzi, een jonge Algerijn die door Franse legionairs werd mishandeld en uit het raam van een trein gegooid. De chef-korporaal
van het trio deed niets om de misdaad te stoppen, net zo min als de
95 andere passagiers. Maar het waren vooral de hardhandige conflicten tussen jongeren uit de voorsteden en de ordediensten die het
nieuws haalden. De politie haalde zwaar uit. De media hadden het
over ‘l’été meurtrier’ (de moorddadige zomer) en er ontstond zelfs
een nieuw woord, ‘bavure policière’ (politieblunders), om de dodelijke of zwaar gewonde slachtoffers te omschrijven.
Bij een zoveelste incident in Les Minguettes, een buitenwijk van
Lyon, zag de 20-jarige Toumi Djaïdja hoe een vriend aangevallen
werd door een politiehond. Hij probeerde hem te redden maar
werd in de borst geschoten door een politieman. Toen Djaïdja
uit zijn coma ontwaakte, verraste hij iedereen met de woorden
“Il faut faire une marche.” Toumi Djaïdja stond model voor het
personage Mohamed in LA MARCHE.
De ‘Marche pour l’Égalité et contre le Racisme’ begon op de plek
waar een kind werd vermoord en bracht zowat 30 deelnemers op
anderhalve maand tijd van Marseille naar Parijs. Onderweg werd
via debatten en toespraken geweldloos actie gevoerd tegen discriminatie.
Op 3 december arriveerde de groep in Parijs en bracht er een
enorme massa van meer dan 100.000 mensen op de been. President Mitterand kon niet anders dan reageren. De ontmoeting
tussen het stijve presidentiële protocol en de informele ‘wandelaars’ levert in de film grappige beelden op, maar beïnvloedde ook
werkelijk het beleid: de geldigheidsduur van een verblijfsvergunning voor buitenlanders op Franse bodem werd opgetrokken tot
10 jaar.
LA MARCHE vertelt over de grote gebeurtenis maar ook over
de kleine avonturen binnen de groep. Het verhaal is gedeeltelijk
gefictionaliseerd, o.a. door niet de oorspronkelijke namen van de
wandelaars te gebruiken. Maar het thema is volgens regisseur Nabil Ben Yadir 30 jaar later nog steeds actueel: “Ik heb LA MARCHE samen met president Hollande bekeken tijdens een vertoning
op het Elysée. Dat was heel bijzonder. We hebben hem gevraagd om
de film aan scholen te laten zien. Hij was erg ontroerd en zei dat hij
daarvoor zal vechten.”
6
1983
De film speelt zich af in 1983. Hoe lang is dat geleden? Kunnen de
leerlingen dat jaartal inschatten? Kennen ze iemand die in 1983
werd geboren? Waren hun ouders toen al geboren? Hoe oud waren zij toen? Wat herinneren zij zich nog van die jaren?
Bij aanvang van de film leiden nieuws- en archiefbeelden ons
rond in het Frankrijk van 1983. We zien de dans- en kledingmode
van die tijd, politieke oproer (de racistische partij Front National
won terrein) en internationale conflicten, nieuwsfeiten en sportgebeurtenissen (o.a. Yannick Noah wint Roland Garros), enz.
Laat de leerlingen opzoeken wat er dat jaar nog meer gebeurde in
Frankrijk en de rest van de wereld. En in België?
Op de soundtrack zingen The Mama’s & The Papa’s: “All the leaves
are brown and the sky is grey / I’ve been for a walk on a winter’s
day.” Een toepasselijk lied voor een lange kouwelijke wandeling…
Vragen aan de leerlingen
•
•
•
•
•
•
De film begint in Les Minguettes. Hoe zou je deze wijk omschrijven? Bij welke stad hoort de wijk? Ken je in eigen land
vergelijkbare wijken?
Les Minguettes lijkt wel een dorp ‘in’ de stad. Waarom? Wat
ontdek je in het eerste deel van de film over de sociale contacten in de wijk? Hoe verloopt het leven daar?
Van waar naar waar werd er gewandeld? Heb je nog andere
plaatsnamen uit de film onthouden?
Teken de wandelroute op de kaart van Frankrijk.
In de film wordt veel belang gehecht aan de passage van de
wandelaars door het plaatsje Dreux. Weet je waarom? Zoek
op wat er zo bijzonder was aan Dreux. Waarom heeft deze
plaats voor de wandelaars zo’n symbolische waarde?
Wat voor beeld krijg je van Frankrijk in de film? Doet het
land zijn reputatie van ‘ideale vakantieplek’ eer aan? Waarom
(niet)? Zou dit een realistisch beeld van Frankrijk zijn?
•
•
•
7
Wat betekent ‘l’été meurtrier’? Waar zou die benaming vandaan komen?
Welk concreet resultaat levert de ontmoeting met president
Mitterand op? Wat betekent dat precies? Wat zijn daarvan de
gevolgen? In de film wordt daar op een bepaald moment over
geargumenteerd. Weet je nog wanneer?
Vind je het een meerwaarde dat de film gebaseerd is op waargebeurde feiten?
Individueel
PERSONAGES:
SAMENSTELLING
VAN DE GROEP
Opdracht: De groep doorgelicht
In de bijlage achteraan deze lesmap, vind je een foto van elk van
de wandelaars. Je kan ze voor de leerlingen afprinten of ophangen
in de klas. Dit maakt het makkelijker
Stap 1: Met hoeveel wandelaars begonnen ze aan de tocht?
Wie maakte er deel uit van de oorspronkelijke groep? Kan je alle
leden opsommen? (Pastoor Dubois, Mohamed, Sylvain, Farid,
Yazid, Kheira, Mounia, Claire en René). Later komt er nog één
personage de groep vervoegen. Weet je nog hoe hij heet? (Hassan). Schrijf de namen op het bord; voorzie plaats om bij elke
naam enkele kenmerken op te sommen.
Stap 2: Hoewel we 2 uur lang met deze groep optrekken, komen
we weinig over de individuele leden te weten. Ze worden vrij oppervlakkig geschetst, als vage schimmen zonder veel achtergrond
en met voor ieder hooguit één typerende eigenschap. Het zijn
m.a.w. ‘eendimensionale’ personages.
Kan je voor elk personage één kenmerkende eigenschap vinden?
Schrijf ze bij op het bord.
Stap 3: Hebben de kijkers misschien nog extra achtergrondinfo
onthouden over sommige personages? Van sommige wandelaars
krijgen we de thuissituatie (ouders en familie) te zien. Verzamel
zoveel mogelijk trefwoorden over elk individu.
Verdeel de klas in 9 à 10 groepjes (evenveel als er personages zijn).
Elke groep stelt van één personage een kort levensverhaal op.
Daarbij mogen ze de informatie uit de film eventueel combineren
met zelf verzonnen elementen. Probeer kernachtig in een 10-tal
zinnen voor jouw personage een achtergrondverhaal te bedenken. Nadien lezen de groepen elkaar het resultaat voor.
Stap 4: Gedurende de tocht maken sommige personages een opmerkelijke evolutie door. Ze veranderen onder invloed van de
fysieke prestatie en de onderlinge contacten. Kan je voor enkele
personages aanduiden hoe ze dankzij de tocht veranderen en we
nieuwe facetten van hun karakter ontdekken?
8
Opvallende voorbeelden zijn:
• Farid, een jongen met weinig zelfvertrouwen en veel (fysieke)
ongemakken: hij is dik, geobsedeerd door eten, heeft zweetvoeten, enz. Tijdens de tocht wint hij aan zelfvertrouwen en
via zijn dagboeknotities ontdekken we zijn schrijftalent. Een
veelzeggende scène over Farids ontwikkeling: hij schrapt de
zin ‘ik ben bang’ in zijn notities.
• René, de norse chauffeur, spreekt nooit zijn engagement uit.
Maar ondanks zijn stugge houding is hij misschien wel het
meest trots van allemaal. Wanneer het einde van de tocht in
zicht komt, hoopt hij stiekem dat ze er nog een vervolg aan
kunnen breien.
Mohameds personage maakt een omgekeerde evolutie door: aanvankelijk is hij de spilfiguur van de groep. Maar doorheen het verhaal verdwijnt hij langzaam uit de focus, weggedrukt door personages met een sterke inhoudelijke boodschap (Kheira, Yazid)
of door de lolbroekerij van Hassan. Over Mohamed komen we
nauwelijks iets meer te weten.
de dansvloer houden we de verschillende individuen in het oog.
Weet je nog wie we in het oog hielden? Wat kwamen we over hen
te weten op de dansvloer?
Een Groep
Religieuze spanning
Al die individuen vormen samen een groep, waarbinnen een bijzondere dynamiek aan de gang is: een blanke jongen wordt verliefd op een donker meisje, een militante rebel krijgt het aan de
stok met een pacifistische geestelijke, een ex-gevangene verliest
zijn hart aan een lesbienne, het leiderschap weegt zwaar voor de
verantwoordelijke volwassene, enz. De kleine onderlinge wrevels
en ergernissen brengen zelfs het doel van hun missie in gevaar.
Het is niet evident: een katholiek priester marcheert aan het
hoofd van een groep waarin ook moslims en niet-religieuzen
meewandelen. Om de toestemming van de ouders van de jongens
te krijgen, hebben zij hun vertrouwen gesteld in pastoor Dubois.
Onderweg zijn er regelmatig religieuze spanningen in de groep.
Vooral de ruzies tussen Kheira en pastoor Dubois lopen soms
hoog op.
Om de onderlinge verhoudingen in de groep te schetsen, maakt
Nabil Ben Yadir gebruik van een oude filmtruc. John Ford, de regisseur van grote westerns in de jaren twintig, beweerde al: hoeveel actie en avontuur je ook in je films stopt, om de onderlinge
verhoudingen tussen personages te schetsen is er niets zo goed
als… een dansscène. Dat geldt ook voor LA MARCHE. Tot twee
maal toe zien we de groep volop aan het dansen op een feest. Op
•
•
•
9
Is religie belangrijk bij dit initiatief?
Kan je nog andere initiatieven bedenken waarbij mensen van
verschillende geloofsgroepen de handen in elkaar sloegen
voor een goed / maatschappelijk doel?
Op welke manier verschillen Kheira en pastoor Dubois van
elkaar? Wat hebben ze gemeenschappelijk waardoor zij toch
blijven samenwerken?
Vragen aan de leerlingen
•
•
•
•
•
•
Ken je nog de namen van de personages die aan de tocht begonnen?
Hoe zie je sommige personages veranderen doorheen het verloop van de tocht? Wat zet die verandering in gang? Wat is het
resultaat?
Waarom is het zo belangrijk voor Farid dat hij de zin ‘ik ben
bang’ in zijn notities schrapt? Wat betekent dat voor hem?
Hoe kan je de houding van René verklaren?
Hoe evolueert Mohamed in het verhaal? Hoe verandert zijn
rol in het begin van de film t.o.v. op het einde?
Wat is het belang van de twee dansscènes? Wat komen we in
die scènes te weten?
10
THEMA:
RACISME
Racisme: de ideologie waarbij uitgegaan wordt van de superioriteit van de ene etnische groep ten opzicht van de andere groep.
Voorgeschiedenis
Algerije, een Franse kolonie in Noord-Afrika, wordt in 1962 onafhankelijk. Maar veel Algerijnen komen (samen met mensen uit
andere, vooral Noord-Afrikaanse landen) hun geluk zoeken in
Frankrijk, waar er – net zoals in vele andere Europese landen – op
dat moment een tekort is aan arbeidskrachten. Maar ze hebben het
gevoel dat ze in Europa als ‘tweederangsburgers’ worden behandeld.
In 1983 staat er een nieuwe generatie migrantenjongeren op die
doet wat hun ouders niet durfden: opkomen voor hun rechten.
“We zijn het beu om verschoppelingen te zijn. Het wordt tijd dat
Frankrijk onze uitgestoken hand aanneemt voor het een opgestoken
vuist wordt.”
Racisme in LA MARCHE
Onderweg komen de jongeren in aanraking met heel wat tekenen
van racistische vijandigheid van de Franse bevolking:
• ze worden bedreigd met een geweer
• er zijn varkenskoppen aan een gevel genageld
• een stel gewelddadige criminelen kerft een hakenkruis (symbool van de blanke heerschappij) in Monia’s rug
• …
Maar je kan racisme ook terugvinden op beleidsniveau, wanneer
verschillende bevolkingsgroepen op een verschillende manier
worden behandeld. Dat merken we o.a. in de discussie over de
strikte wetgeving inzake verblijfs- en werkvergunningen.
Wat de wandelaars vooral willen duidelijk maken, is dat je nooit
aan racisme gewend mag raken.
11
Is er iets veranderd?
Acteur Olivier Gourmet: “Waar dan ook, racisme is niet verdwenen. Er is nog altijd een groep mensen die hun angst voor vreemde
medemensen uit in verbaal of fysiek geweld. Die angst voor wat de
vreemdeling van ons komt afpakken, lijkt onuitroeibaar. In Europa
staan we ‘nieuwkomers’ toe om hier een goed leven op te bouwen.
Maar als we onze job verliezen of als er weer een onderneming op
de fles gaat, leggen we de schuld bij hen – bij degenen die we helpen.
Eigenlijk zouden we de schuld moeten leggen bij wie die politiek
maakt. Bijvoorbeeld als bepaalde groepen niet geïntegreerd geraken
omdat ze in getto’s moeten leven. Dat maakt de film ook duidelijk.”
“Het racisme is veranderd en heeft soms subtielere vormen aangenomen. Sinds de mars kwam er wel een einde aan de gewelddadige
willekeur die het gerecht en de politie hanteerden tegen jongeren
uit de Maghrebijnse gemeenschap. In de film wordt een lijst voorgelezen van jongeren die in die tijd door de politie werden neergeknald, soms omdat ze iets hadden uitgespookt, maar altijd omdat
ze gekleurd waren. Alle twee dagen viel er eentje. Dat kan niet meer
zomaar. Vandaag doet justitie haar werk. Als je iemand vermoordt,
van welke afkomst ook, word je vervolgd. Dat was dertig jaar geleden niet zeker.”
Omgekeerd racisme
In LA MARCHE zien we hoe ook de politie- en veiligheidsdiensten een dubieuze rol spelen. Aanvankelijk willen ze de actie dwarsbomen. Ze infiltreren in de groep met de opdracht om
moedwillig onrust te stoken en de wandelaars in diskrediet te
brengen.
Vaak is racisme een blank gevoel t.o.v. ‘gekleurde medemensen’.
Maar er zijn ook andere vormen mogelijk. LA MARCHE is niet te
beroerd om voorbeelden van ‘omgekeerd racisme’ te tonen:
• Kheira gaat tekeer tegen pastoor Dubois omdat hij als blanke
katholiek niet voor de migrantengemeenschap kan spreken.
Deze racistische beschuldiging staat in schril contrast met de
anti-racisme speech die ze voor het publiek afsteekt.
• De wandelaars krijgen tegenstand vanuit de migrantengemeenschap, die vindt dat ze geen aandacht hebben voor de
essentie van het probleem.
• Er is een dispuut tussen Sylvain en Monia: “Wanneer een
Fransman een migrant afwijst, noemt men dat racisme. Wanneer een migrantenmeisje een Franse jongen afwijst, noemt
men dat ‘onoverbrugbare cultuurverschillen’.”
Regisseur Nabil Ben Yadir: “Sommigen dingen zijn verbeterd, anderen verergerd. In de jaren tachtig riepen de racisten je na op straat.
Vandaag dragen ze een net pak en zitten ze in het parlement. Het
racistische discours is niet langer beperkt tot de extreme partijen. Je
vindt die ook terug in zogenaamd democratische partijen. Ze spelen
het slimmer dan vroeger. Ze hebben het belang van communicatie
ingezien. Hun simpele, populistische discours scoort.”
12
Vragen aan de leerlingen
•
•
•
•
•
•
LA MARCHE toont racisme in individuele acties en uitspraken van burgers, maar ook in de Franse wetgeving. Vind je in
onze maatschappij ook beide vormen van racisme terug? Ken
je daar voorbeelden van? Vind je bv het hoofddoekenverbod
een vorm van racisme?
Wat vind je van de uitspraak van regisseur Nabil Ben Yadir
wanneer hij beweert: “In de jaren tachtig riepen de racisten je
op straat na. Vandaag dragen ze een net pak en zitten ze in het
parlement.”
Wat is de houding van de politieen veiligheidsdiensten t.o.v.
de mars? Wat doen ze om de mars te dwarsbomen? Heb je het
gevoel dat ze in de loop van het verhaal hun houding wijzigen? Waarom (niet)?
Wat wordt bedoeld met de uitspraak “Het wordt tijd dat
Frankrijk onze uitgestoken hand aanneemt voor het een opgestoken vuist wordt”? Wat zegt dat over de aard van deze actie?
Met welke racistische daden van Franse burgers worden de
wandelaars onderweg geconfronteerd?
Wat zijn in onze wereld de meest gehoorde verwijten aan migranten? Hoor jij ze vaak in het dagelijks leven? Hoor je ze
ook in LA MARCHE? Ben je het met deze uitspraken eens?
Waarom (niet)?
neer een migrantenmeisje een Franse jongen afwijst, noemt
men dat ‘onoverbrugbare cultuurverschillen’.” Begrijp je deze
stelling? Ben je het ermee eens? Denk je dat een relatie tussen twee mensen van een verschillend ras of andere afkomst
kan werken? Denk je dat zo’n koppel met extra problemen
krijgt af te rekenen? Welke zijn die onoverbrugbare cultuurverschillen waarover Moira het heeft?
De centrale boodschap van LA MARCHE is dat je nooit gewend
mag raken aan racisme, zelfs al kom je het nog zo vaak tegen. Je
mag racisme nooit accepteren als een onderdeel van het leven.
Raken wij gewend aan racisme?
• Hoe sta je tegenover racistische moppen? Hoor je die vaak?
Kan je er soms om lachen? Is een racistische mop altijd een
uiting van racisme? Waarom wel/niet? Is een mop over bv
‘een Belg, een Hollander en een Duitser’ ook een vorm van
racisme?
• Ons woordgebruik is door de jaren heen veranderd, bv van
gastarbeider -> vreemdeling -> migrant -> Belg van vreemde
origine -> enz. Vind je dat een belangrijke evolutie? Denk je
dat dit kan leiden tot minder racisme?
Weet je nog op welk moment in de film volgende uitspraken werd
gedaan? Wat wordt ermee bedoeld?
- “Laat de Fransen met rust.” – “Wij zijn ook Fransen.”
- “Zij, dat zijn wij.”
•
•
•
Wij delen de wereld vaak in “zij” en “wij” in. Dat gebeurt bv
in LA MARCHE met blanke en gekleurde mensen. Ken je
nog andere manieren waarop wij praten over “zij” en “wij”
(bv als supporters van een sportclub)?
Zag je in LA MARCHE ook vormen van ‘omgekeerd racisme’?
Welke? Werd daarbij ook uitgegaan van een ‘zij’ en ‘wij’ gevoel?
Wat bedoelt Sylvain wanneer hij beweert: “Wanneer een
Fransman een migrant afwijst, noemt men dat racisme. Wan-
13
THEMA:
SOLIDARITEIT &
ENGAGEMENT
LA MARCHE is een getuigenis over geweldloos protest, die ons
duidelijk maakt dat we tot veel moois in staat zijn als we er moeite
voor doen. Minder dan over racisme is LA MARCHE vooral een
film over idealisme, solidariteit en engagement. Olivier Gourmet:
“Ik geloof dat cultuur, bv door een film zoals LA MARCHE, mensen
beetje bij beetje kan sensibiliseren.”
Idealisme is de kracht om zich onvermoeibaar in te zetten voor
een hoger doel waarin je gelooft. In een wereld die vooral draait
rond eigen gewin en voordeel, is het soms verrassend om met idealisme geconfronteerd te worden, om mensen te ontmoeten die
bereid zijn om alles op te geven in de strijd voor een ‘goede zaak’.
Zoals in LA MARCHE: vanuit onze comfortabele zetel kijken we
toe hoe mensen, ondanks tegenslagen, hun missie volhouden.
De film verwijst vaak naar Gandhi, die met zijn geweldloze verzet
een ommekeer bracht in India en de Britse kolonisator verdreef.
Nabil Ben Yadir: “Iedereen kent Gandhi, maar niemand kent de
jongeren die na een blunder van de politie antwoordden op een geweldloze manier. Was ik die jongen geweest met een politiekogel in
de buik, ik zou eerlijk gezegd geen geweldloze mars hebben georganiseerd. Wat zij deden, is zo tegengesteld aan het beeld dat opgehangen wordt van de jeugd uit de Franse banlieues of uit Schaarbeek of
Molenbeek.”
Wie was Gandhi?
14
Mohamed noemt Gandhi een belangrijke inspiratiebron voor de
mars. Mohandas Gandhi (bekend
als Mahatma Gandhi) was een Indisch politicus en de vader van de
Indiase onafhankelijkheidsbeweging. Hij werd geboren in 1869 en
studeerde rechten in Engeland. Nadien ging hij zich 20 jaar lang inzetten voor de rechten van Indiërs
die in Zuid-Afrika woonden. Daar
ontwikkelde hij zijn theorie over ‘satyagraha’, het geweldloze verzet tegen onrechtvaardigheid. Teruggekeerd naar India werd hij
leider van de onafhankelijkheidsstrijd die ijverde voor het vertrek
van de Britse kolonisator. Hij voerde de revolutie op basis van
‘actieve geweldloosheid’. Hij propageerde een eenvoudige manier
van leven, simpel (zie o.a. zijn eenvoudige kledij) en deugdzaam.
Hij zette zich ook in voor de verzoening tussen hindoes en moslims en voor de rechten van de armste klasse Indiërs.
Voor vele voorvechters van de burgerrechtenbeweging, o.a. Martin Luther King (die ook in LA MARCHE wordt aangehaald) was
Gandhi het grote voorbeeld. In 1948 werd hij vermoord door een
religieus extremist.
Volgens Gandhi wordt volksprotest in vier fazen gevoerd:
• eerst negeren ze je
• dan word je belachelijk gemaakt
• vervolgens word je bestreden
• en uiteindelijk win je.
Dat is ook het parcours dat de organisatoren van de mars aflegden.
Het engagement van de wandelaars
Onderweg leren Mohamed en de rest van de groep nog meer over
solidariteit en engagement:
Het levensverhaal van Gandhi werd in 1982 verfilmd door Richard Attenborough. GANDHI werd een wereldwijde kaskraker
en won 8 Oscars. Ook Mohamed had de film gezien en vond daarin inspiratie voor de mars, als een vorm van geweldloos verzet.
Ben Yadir: “Hun verhaal begon bij een film, en werd nu ook met
een film afgerond.”
•
Ook Mohamed die zich afvraagt ‘hoeveel mensen Gandhi verkiezen boven Tony Montana’ is een filmische verwijzing. Tony
Montana is het legendarische hoofdpersonage uit SCARFACE
(van Brian De Palma), een film uit 1983 waarin een Cubaanse
immigrant in de VS een mega-imperium uitbouwt als gewelddadig drugdealer. Hoe immoreel deze Tony Montana ook was, voor
sommige jongeren groeide hij uit tot het rolmodel bij uitstek voor
de succesvolle immigrant.
•
15
Het is belangrijk dat je door anderen gesteund wordt. Aanvankelijk lijkt hun missie een hopeloze zaak. Op de eerste
stopplaats worden ze opgewacht door slechts één overenthousiaste sympathisant. Op andere stopplaatsen houdt de camera
ons in spanning door heel lang te wachten alvorens de zachtjes aangroeiende menigte in beeld te brengen. Maar op het
einde van hun tocht staan er meer dan 100.000 mensen klaar
om mee te wandelen.
Idealisme bestaat in veel vormen. De missie van Mohamed
is heel anders dan die van René. Kheira heeft een heel ander
doel voor ogen dan pastoor Dubois. Toch slaan ze de handen in elkaar om een hoger doel te verwezenlijken. Er bestaat
geen vast recept voor idealisme, maar iedereen kan op zijn
eigen manier een steentje bijdragen.
•
•
Hun idealisme wordt ontmoedigd wanneer lotgenoten zich
tegen hen keren. Tijdens een debat worden ze door andere
migranten beschuldigd: hun ‘tandeloze’ actie trekt de aandacht weg van het werkelijke probleem. Hoe ontmoedigend
is het om door je eigen achterban te worden afgewezen?
Vechtend tegen racisme komen ze ook op tegen een heleboel
andere vormen van sociale ongelijkheid: o.a. de strijd voor
holebi-rechten, vrouwenrechten, de integratie van ex-gevangenen, de vrijheid van geloof, enz.
Toch geeft LA MARCHE voorzichtig aan dat vele van de wandelaars zich in hun engagement ‘bestolen’ voelden. Ze vinden dat
anderen met de pluimen gingen lopen van het werk dat zij hebben
opgestart. De aftiteling vermeldt dat de mars het begin betekende
van de Franse vredesbeweging, maar dat geen van de wandelaars
daarbij betrokken werd. Dat geeft aan dat ze teleurgesteld waren
in de waardering die ze kregen voor hun baanbrekend initiatief.
•
•
Vragen aan de leerlingen
•
•
•
•
•
•
Als jij hoort over mensen die alles opgeven voor de goede
zaak, ben je dan vol verbazing? Of vol bewondering?
Verzamel informatie over Gandhi. Wat waren zijn opvallendste acties? Vind je enkele van zijn beroemde uitspraken? Op
welke manier was zijn eigen levensstijl in overeenstemming
met zijn geloof in een geweldloze samenleving? Op welke manier is hij een voorbeeld van idealisme en engagement?
Gandhi onderscheidt 4 fazen van geweldloos verzet. Op welke
manier zijn die ook toepasbaar op de actie in LA MARCHE?
Ken je nog voorbeelden van geweldloos verzet? Zowel uit de
wereldgeschiedenis als uit je eigen omgeving?
Ken jij in je eigen omgeving mensen die door idealisme worden gedreven? Aan welk ‘goed doel’ wijden zij hun leven?
Vertel over hun engagement.
Onderweg krijgen de wandelaars steun van allerlei mensen.
Weet jij nog door wie ze zoal gesteund werden? Op welke
manier?
•
•
•
•
16
Kan een film/een boek/cultuur je iets leren over sociale wantoestanden. Ken je nog films die jou iets bijgeleerd hebben
over sociale onrechtvaardigheden in de wereld?
Kan een film/een boek/cultuur je mening veranderen? Ken
je nog films die jouw mening veranderd hebben over een element in onze samenleving?
Welke middelen gebruiken de wandelaars om hun boodschap
uit te dragen? Welke middelen hebben wij – 30 jaar later – ter
beschikking?
Is er een goede zaak waarvoor jij je zodanig zou inspannen?
Wat zou het onderwerp kunnen zijn van jouw engagement?
De auto van René wordt behangen met slogans die hun boodschap kracht bijzetten. Welke slogans zou jij gebruiken in de
strijd voor jouw goede doel?
De leerlingen kunnen eventueel een schaalmodel maken van
de auto die in ‘hun’ optocht zou meerijden. Ze kunnen daarvoor een speelgoedauto gebruiken of zelf een voertuig knutselen/tekenen en dat beplakken met slogans.
Op www.filmfiches.be vind je een digitale fiche van de film die
een fijne uitbreiding is op deze lesmap. De fiche is een handig
instrument voor de nabespreking in de klas.
Bijlage
Bijlage
Bijlage
Bijlage

Download Report