Opinio Iuris 2014-2015 (1)

Opinio Iuris
Ook digitaal beschikbaar via vintres.nl
INTERNATIONALE RECHTSORDE | THE UK AND THE EU
ERASMUS IN BOLOGNA | VERSLAG BRUSSELREIS
VOLUME 10 | NO. 1 | DECEMBER 2014
GRONINGEN
Ben jij businesswise
genoeg voor
een studentstage?
INHOUDSOPGAVE
INHOUDSOPGAVE
Opinio Iuris 2014/2015(1)
VOORWOORD VOORZITTER
4
COLOFON
ACTIVITEIT ................................................................... 6
Excursie naar Brussel 2014
Mireille Boomsma
VINTRES bestuur
Robert Strooper
Daan de Grefte
Everhard Tilstra
Karin te Grootenhuis
Ines Slimi
INTERNATIONAL LAW ................................................
Je zou er moedeloos van worden....... of toch niet?
Prof. dr. M.M.T.A. Brus
8
STUDIE ........................................................................... 12
Erasmus in Bologna: la vita è bella
Clara Palazzi
Als je bij ons stage loopt, werk je meteen mee.
Studentstage lopen is misschien wel de beste manier om kennis te maken met de advocatuur,
het notariaat of de fiscaal juridische praktijk. De zaken, de cliënten, de mensen en de cultuur.
Het echte werk! Je gaat twee maanden aan de slag op de praktijkgroep van jouw keuze,
waarbij we je intensief begeleiden. Na afloop kun je goed beoordelen of het vak en het kantoor
je aanspreken.
Daarnaast is het mogelijk om je scriptie te schrijven op het kantoor van Allen & Overy.
Je werkt dan twee maanden mee in de praktijkgroep van jouw keuze en vervolgens krijg je
één maand de gelegenheid om je scriptie te schrijven. Het hele jaar door kun je een stage
lopen. Ben jij 3de- of 4de-jaars Rechtenstudent? Kijk dan op businesswiseadvocaten.nl
of neem contact op met Heleen Vlek (recruiter), [email protected].
3
PRAKTIJK ...................................................................... 14
Stageverslag: D66-fractie in de Tweede Kamer
Lara Eskes
FOTOCOLLAGE ............................................................ 16
EUROPEAN LAW ........................................................... 18
The UK and the EU: interview with Dr. Nicholas Wright
Niek Berendsen
VERENIGING ................................................................. 24
Interview met het Bestuur 2014/2015
Cleo Ruardij & Evelien van Ingen
VERENIGING ................................................................. 27
Voorstelrondje commissies 2014/2015
BESTUURSMEDEDELINGEN ....................................... 30
Redactiecommissie
Cleo Ruardij
Niek Berendsen
Clara Palazzi
Evelien van Ingen
[email protected]
December 2014
Studievereniging VINTRES
Oude Kijk in ’t Jatstraat 26
Postbus 716
9700 AS Groningen
[email protected]
www.vintres.nl
4
Opinio Iuris 2014/2015(1)
VOORWOORD VOORZITTER
Voorwoord Voorzitter
Robert Strooper
We kunnen vooruitblikken op interessante en leuke activiteiten. Op 2 december vindt een kroegcollege
plaats, gevolgd door de enige echte ISP-bekendmaking! 10 December wordt met Amnesty International
een schrijfactie georganiseerd om druk uit te oefenen op de regeringen van verschillende landen om
dissidenten van hun gevangenschap te bevrijden. We zijn zeer enthousiast over deze activiteit en moedigen
alle leden aan om hier hun steentje bij te dragen! Meer informatie hierover volgt nog. Daarna vindt 16
december, in samenwerking met Nexus en Lis@, een groots Kerstfeest plaats in de ‘Tikibar’ van De Drie
Gezusters! De activiteitencommissie heeft een onvergetelijk feest gepland met onder andere een DJ! Het
nieuwe jaar zal ingeluid worden met een Nieuwjaarsborrel waar wij kunnen proosten op een mooi 2015.
Dat gezegd hebbende, wil ik iedereen veel leesplezier wensen!
Robert Strooper
Voorzitter VINTRES 2014-2015
Beste leden,
Voor u ligt de eerste editie van de Opinio Iuris van het collegejaar 2014-2015. In dit blad, welke driemaal
per jaar verschijnt, wordt er aan de hand van leuke verslagen en foto’s een overzicht gegeven van de
activiteiten die VINTRES de afgelopen tijd heeft georganiseerd en gaat organiseren in de nabije toekomst.
De redactiecommissie heeft het voor elkaar gekregen om ook deze editie weer interviews met professoren
en professionals af te nemen en ook (oud-)leden geven een inzicht in hun stage of baan. Interessant en
leerzaam om te lezen!
De afgelopen maanden heeft VINTRES een aantal veranderingen ondergaan. Met De Drie Gezusters is
er een nieuwe borrellocatie met ruimte voor borrels, feesten, kroegcolleges, ALV’s en Carrièredagen. Dit
alles tegen een aantrekkelijke prijs. We zijn van bank gewisseld. Een andere mooie toevoeging aan de
vereniging is de nieuwe website! We zijn erg trots op het resultaat. De site is gebruiksvriendelijker dan
haar voorganger, biedt de mogelijkheid om online lid te worden, en het uiterlijk is modern en flitsend. Een
uiterlijk dat ook in de vernieuwde lay-out van deze Opinio Iuris terug te vinden is. Kortom, deze versie van
ons blad is kenmerkend voor wat zich de afgelopen tijd binnen VINTRES heeft afgespeeld.
Wat zich ook de afgelopen maanden binnen VINTRES heeft afgespeeld zijn enkele geslaagde activiteiten.
Allereerst werd het nieuwe jaar in de eerste collegeweek ingeluid met een Algemene Ledenborrel in De
Drie Gezusters. Onder het genot van een lekker drankje werd nagepraat over de vakantie, de bezochte
bestemmingen en vooral dat VINTRES zo gemist was. Eind september volgde de ALV in Hotel De Doelen
alwaar het beleid voor het komende jaar werd gepresenteerd. Ons inziens was de ALV geslaagd en hebben
wij een duidelijk beeld van onze ideeën over de vereniging gegeven richting de leden. Hier werd ook voor
het eerst het VINTRES lied ten gehore gebracht. Dit heeft bij ons het idee gewekt om met de Actieveleden-bedankactiviteit een, broodnodige, zangcursus aan te bieden. De ledenborrel begin oktober ging
gepaard met een pubquiz waarover de hersenen gekraakt werden. We zijn ervan overtuigd dat iedereen
een stuk wijzer naar huis ging. Een enkeling met het borrelboek onder de arm. Terwijl de tentamenperiode
in volle gang was en de meeste studenten met hun neuzen in de boeken zaten was de excursiecommissie
bezig dit te combineren met de laatste voorbereidingen voor de Brusselexcursie. De kennismakingsborrel
maakte duidelijk dat het met de voorbereidingen wel goed zat. Het programma zag er interessant uit en
de praktijk heeft uitgewezen dat dit ook zo was! Met bezoeken aan het Europees Parlement, de Europese
Commissie, NAVO, de PV van Nederland bij de EU, de UNRIC en het Parlementarium was er een
goedgevuld programma met interessante lezingen en discussies. Er werd een goed beeld geschetst van hoe
werken in Brussel er uitziet. Ook het officieuze deel van de reis werd goed genoten, vooral de karaokebar
viel in de smaak!
5
6
Opinio Iuris 2014/2015(1)
ACTIVITEIT
7
ACTIVITEIT
‘s Avonds was het pas weer verzamelen om tien uur in het bekende Delirium Café. In de tussentijd heeft
iedereen de kans gehad om van de sauna gebruik te maken en lekker te koken in het hotel of gezellig uit
eten te gaan. Na het Delirium Café gingen we door naar een ontzettend leuke Ierse karaoke bar vlakbij de
Grote Markt. Iedereen heeft zich schor gezongen en moe gedanst tot vroeg in de ochtend. Er zijn veel foto’s
en opnames gemaakt van de avond, waarbij het beter is dat niet alles openbaar wordt gemaakt. Als afsluiter
is een gedeelte van de groep nog gaan bunkeren bij de McDonalds. Zo bleef er nog een uurtje over om te
slapen of gewoon die hard door te halen.
Mireille Boomsma
Opstaan de volgende dag verliep dus niet erg soepel, maar bij de Europese Commissie hebben een aantal
het slaaptekort nog wat ingehaald. De laatste presentatie over de opbouw van de Europese Commissie
was erg goed in elkaar gezet en aan het eind van het bezoek vertrokken we met leuke souvenirs en repen
chocolade voor de winnaars van de quiz.
Excursie naar Brussel 2014
Op 11 november vertrok VINTRES met 23 personen vanuit Groningen naar Brussel (onder leiding van
Mireille, Eline, Laura en Sasja, de excursiecommissie). Om half vier ‘s nachts verzamelen was ontzettend
vroeg en zelfs te vroeg voor een aantal. Zij hadden door de wekker heen geslapen. Maar gelukkig zijn we
gewoon, zoals gepland, om vier uur vertrokken. De heenreis verliep soepeltjes en dus was er, aangekomen
bij het hotel, voldoende tijd om de formele kleding aan te trekken en nog een kopje koffie te drinken.
Onze eerste activiteit was een bezoek aan de Verenigde
Naties. We kregen een uitleg over het veldwerk dat de VN
verricht en het werk op diplomatiek niveau. Daarnaast
kregen we een lezing van een spreker die werkzaam is voor
het UNCHR, de vluchtelingenorganisatie van de VN. Een
inspirerend en geslaagd eerste bezoek. Vervolgens liepen we
naar het Europees Parlement om een bezoek te brengen aan
GroenLinks. Hier vertelde Bas Eickhout leuke inside stories
over het werken bij het EP. Verder zijn we kort rondgeleid
Vergaderzaal Europees Parlement in Brussel
door het EP, waarbij we eindigden in de indrukkende zaal
waar plenaire zittingen worden gehouden. ‘s Avonds gingen we gezellig met z’n allen spareribs en gamba’s
eten in het centrum van Brussel. De helft van de groep ging na het diner nog een heerlijk speciaal biertje
drinken aan de Grote Markt.
Het Parlementarium stond als eerst op programma van de tweede dag. Het Parlementarium geeft op een
heel interactieve manier uitleg over de Europese Unie. Hierna had iedereen de tijd om een leuk lunchcafé te
vinden en het centrum van Brussel te bekijken. Toen het tijd was om te verzamelen bij de bus om te vertrekken
naar de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland
in de Europese Unie, vielen twee bestuursleden (Ines
en Daan) door de mand met het verbergen van hun
relatie. Zij kregen een groot applaus bij het instappen
in de bus. Bij de Permanente Vertegenwoordiging
werden we gewezen naar de vergaderzaal waar we even
moesten wachten. Iedereen bleef natuurlijk netjes van de
spreekmicrofoons af en er zijn totaal geen opmerkingen
gemaakt over verkeerd geparkeerde auto’s, vertrekkende
vliegtuigen en missende personen. De sprekers bij de
Permanente Vertegenwoordiging waren erg enthousiast
Permanente Vertegenwoordiging
over hun vak en voerden een plezierig gesprek met ons.
De laatste activiteit van de excursie hield een bezoek in aan het kantoor van de Noord-Atlantische
Verdragsorganisatie (NAVO). De security check duurde lang en was nog intenser dan op een vliegveld.
Hierdoor startte het bezoek iets later dan gedacht en misten we helaas onze pauze. De sprekers gaven een
voorlichting over de werkzaamheden binnen de NAVO en vervolgens lieten zij ons onderwerpen kiezen
waarover we graag meer wilden horen. Na deze interessante lezing stond de buschauffeur ons bij de NAVO
op te wachten om ons weer veilig naar Groningen te brengen. Rond middernacht arriveerden we weer bij
het hoofdstation van onze prachtige stad.
Al met al een ontzettend geslaagde excursie!
8
Opinio Iuris 2014/2015(1)
INTERNATIONAL LAW
INTERNATIONAL LAW
Je zou er moedeloos van worden.......
of toch niet?
Prof. dr. M.M.T. Brus
Moedeloos zou je ervan worden. Of het nu gaat om de uitbraak van Ebola en de bestrijding daarvan,
het barbarisme van IS in Irak en Syrië, het grove geweld waarmee het regime van president Assad de
opstand in zijn land te lijf gaat, de annexatie van de Krim of het aanhoudende narco-geweld in Middenen Zuid-Amerika. Voortdurend worden we geconfronteerd met de machteloosheid van de ‘internationale
gemeenschap’ om met enig succes hier het hoofd aan te bieden. Kunnen we eigenlijk wel spreken van
een internationale rechtsorde als we deze en vele andere grote vraagstukken van onze tijd niet kunnen
oplossen? Hoe kan het toch zijn dat we in de 21e eeuw accepteren dat er in Syrië meer dan 200.000 doden
zijn en een groot deel van de bevolking huis en haard heeft moeten verlaten? Of misschien accepteren we
het niet, maar wat dan? Als internationaal jurist (in
wording) ontkom je niet aan wezensvragen over
“Kunnen we eigenlijk wel
het hoe en waarom van het internationale recht.
spreken van een internationale
Doet het er iets toe wat het internationale recht
hierover zegt? Wat zegt het internationale recht
rechtsorde als we de vele grote
er eigenlijk over? Op grond waarvan en door wie
vraagstukken van onze tijd niet
wordt dat dan bepaald? Is het recht een feit of een
kunnen oplossen?”
mening? Staat het vast of is er een keuze?
De vraag of zonder toestemming van de Veiligheidsraad of van het regime van Assad van buitenaf met
geweld in Syrië ingegrepen mag worden om verder bloedvergieten een halt toe te roepen, is een vraag die
we als juristen kunnen analyseren. We kijken dan naar wat het Handvest van de Verenigde Naties hierover
zegt in artikel 2.4 en in hoofdstuk VII, wat de praktijk in de afgelopen jaren is geweest en of er misschien
nieuwe inzichten zijn die ertoe zouden kunnen leiden dat ingrijpen niet alleen moreel legitiem zou kunnen
zijn, maar ook in overeenstemming met het recht, bijvoorbeeld op grond van de nieuwe doctrine van de
Responsibility to Protect (R2P).
We vinden antwoorden die we met juridische argumenten kunnen onderbouwen en waarop soms, maar
zeker niet altijd, het beleid van overheden wordt gebaseerd. De Nederlandse regering heeft zich bijvoorbeeld
duidelijk op het standpunt gesteld dat militair ingrijpen in Syrië op dit moment, dus zonder toestemming
van de Veiligheidsraad, op gespannen voet staat met onze opvatting over wat het internationale recht
hierover voorschrijft. Dit lijkt een wijs standpunt voor een klein land met beperkte middelen en zeer
afhankelijk van een goed werkende internationale juridische wereldorde. Aan deze mainstream juridische
argumentatie kunnen we ons geen buil vallen.
Toch houd ik hier een pleidooi om in dit soort gevallen niet de gangbare juridische analyse te volgen die
meestal gaat over de interpretatie en toepassing van rechtsregels, maar om als pleitbezorger op te treden
van de noodzaak het internationaal recht fundamenteel anders te benaderen en als gevolg daarvan met
9
andersoortige oplossingen te komen. Laten we juist als klein land dat economisch, militair en ecologisch
volledig afhankelijk is van de rest van de wereld en een traditie heeft in het proberen bij te dragen aan een
wereldorde waarin immateriële waarden - humaniteit voorop - centraal staan, een andere keuze maken.
Juist een land als Nederland heeft weinig te verliezen als het voorstellen doet of gedachten inbrengt die
afwijken van de gangbare opvattingen over het internationale recht en de toepassing daarvan. Wij vormen
geen bedreiging voor anderen, behalve door de kracht van onze argumenten. Wij hebben er alle belang bij
om te zorgen dat er een stabiele, vreedzame en duurzame wereldorde ontstaat. Laten we onze nek uitsteken
om het internationale recht een 21e-eeuwse invulling te geven.
Waar het mij hier om gaat is het verzetten van bakens. Een herdefiniëring van de rol van het recht in de
wereld. Een voorbeeld kan genomen worden aan de totstandkoming van de Europese Unie. Op dit terrein
heeft Nederland lang voorop gelopen in het realiseren van een alternatieve toekomstvisie voor (West-)
Europa: in plaats van elkaar beconcurrerende staten, samenwerking en integratie, het smeden van een
Europese markt en een Europees burgerschap. Het zijn niet de Nederlanders die de Europese Unie hebben
gemaakt tot wat het vandaag is. Dat is een gezamenlijke inspanning. Maar de wil van Nederland om een
fundamenteel andere lijn te volgen dan de tot dan toe gebruikelijke was duidelijk aanwezig. Nederland
herdefinieerde zich in de Europese context en als gevolg daarvan werd Europa geherdefinieerd, inclusief
het in de Europese context geldende recht en de juridische instituties. Het gaat erom dat wij onze gedachten
over de toekomst van het internationale recht, van de juridische wereldordening, veel duidelijker onder
woorden brengen en uitdragen. Het gaat dan niet om meningen over concrete regels van het internationale
recht, zoals het al dan niet mogen interveniëren in een situatie waarin burgers waar dan ook ter wereld het
slachtoffer worden van falend overheidsbestuur of agressie. Het gaat om het formuleren en uitdragen van
een visie op een andere wereldordening en de rol van het recht daarin.
Een kernbegrip hierbij is de notie van een samenleving. Recht is in essentie een sociaal fenomeen
gebaseerd op moraliteit. Het is de reflectie van normatieve opvattingen binnen een samenleving. Althans
voor zover het recht op een meer of mindere mate democratisch tot stand komt en niet gebaseerd is op
de dictatuur van een minderheid. Het recht is er om met autoriteit keuzes te kunnen maken. Keuzes
van de samenleving die tot uiting komen in keuzes in wetgeving, rechtshandhaving of rechtspraak. In
beginsel beperkt de legitimatie van het recht de keuzes binnen de samenleving waartoe deze behoort en
geldt het niet daarbuiten. Verschillende samenlevingen maken op verschillende wijzen hun keuzes. Een
samenleving verbindt per definitie zijn leden. Zij leven samen. Het deel uitmaken van een samenleving
brengt de aanvaarding van de wezenlijke uitgangspunten van die samenleving met zich mee, inclusief de
manifestatie daarvan in het recht. Zonder deze aanvaarding kan een samenleving niet bestaan.
Mijn pleidooi hier heeft alles te maken met het definiëren van wat de internationale samenleving is. Lange tijd
hebben we de internationale samenleving als een samenleving van staten kunnen definiëren en aanvaarden
als de meest adequate beschrijving. In deze samenleving geldt het internationale recht, gebaseerd op en
gedefinieerd als een uitvloeisel van statelijke soevereiniteit. Waar we echter niet meer aan ontkomen is dat
de internationale samenleving niet langer gedefinieerd kan worden als een samenleving van staten. Hoe
je het ook wendt of keert, staten vormen in de 21e eeuw een onderdeel van de internationale samenleving
en zijn niet langer gezamenlijk de samenleving. De internationale samenleving omvat vele verschillen
actoren maar is uiteindelijk te definiëren als de menselijke samenleving, hoe vaag en problematisch zo’n
definitie ook is. Problematisch is dit vooral omdat er geen keuze is. Het verbindt allen met allen op deze
planeet, maar we voelen ons lang niet altijd
met iedereen verbonden of willen dat ook “De internationale samenleving is niet
helemaal niet zijn. En toch…of het nou gaat
langer een samenleving van staten,
om veiligheid, gezondheid, economie, milieu
of immateriële waarden, we kunnen ons niet
maar is uiteindelijk te definiëren als
onttrekken aan het feit dat we deel uitmaken
de menselijke samenleving.”
van een samenleving waarin we onlosmakelijk
met elkaar verbonden zijn.
10
Opinio Iuris 2014/2015(1)
In Europa na de Tweede Wereldoorlog is er een vrij bewuste keuze geweest om de West-Europese
samenleving niet langer als een samenleving van staten te definiëren. Met enerzijds de oprichting
van de Europese instellingen en de essentiële vaststelling dat er binnen (West-)Europa een eigen
statenonafhankelijke (oftewel supranationale) rechtsorde was ontstaan die kon uitgroeien tot de Europese
Unie, en anderzijds de aanvaarding van gedeelde essentiële grondrechten in het Europees Verdrag voor
de Rechten van Mens en de aanvaarding van supranationale rechtsmacht van het Europese Hof voor de
Rechten van de Mens, is bewust een nieuwe normatieve realiteit gecreëerd. Natuurlijk, niet iedereen is
momenteel onverdeeld gelukkig hiermee, of
wil dit zelfs gedeeltelijk terugdraaien. Transities
“Het bastion van de Europese
zijn complex en bedreigend. Maar het bastion
van de Europese statelijke eigenheid en
statelijke eigenheid en
onafhankelijkheid is een gepasseerd station. Er
onafhankelijkheid is een
is een nieuwe maatschappelijke en juridische
realiteit, niet terug te draaien, maar wel continu
gepasseerd station.”
verder te vormen.
De essentiële vraag voor vandaag is niet langer óf we de internationale samenleving moeten of kunnen
definiëren als de menselijke in plaats van de statelijke samenleving, maar welke consequenties hieruit
voortvloeien voor de wijze waarop we met elkaar om willen gaan in het bij die menselijke samenleving
behorende rechtsstelsel. Hoe maken we keuzes en wie maakt keuzes? Daarmee ben ik weer terug bij Syrië
en Irak, Ebola en de Krim. Deze en vele andere situaties tonen aan dat de internationale samenleving
onvoldoende gevormd is om problemen het hoofd te bieden die deze samenleving als geheel bedreigen.
Vanzelfsprekend zijn het in de internationale samenleving, zoals in elke samenleving, de machtsbelangen,
economische belangen of vele andere belangen van actoren of groepen van actoren die bepalen hoe de
samenleving bestuurd wordt en hoe de rechtsorde gestalte krijgt. Juristen kunnen deze belangen niet
wegnemen of in een politiek maatschappelijk proces een voor de samenleving onontbeerlijk evenwicht
bewerkstelligen. Dat hoeven ze ook niet. Wat
internationaal juristen wel kunnen doen is vanuit
“Wat internationaal juristen
het juridisch perspectief de kern van het huidige
collectieve falen bloot te leggen door op de
kunnen doen is op de
onmogelijkheid te blijven wijzen om de huidige
onmogelijkheid te blijven wijzen problemen in de veranderde internationale
om de huidige problemen met samenleving met het juridische ordening en
instrumentarium uit een ander tijdperk te willen
het juridische ordening en
reguleren. Creatieve juridische oplossingen
instrumentarium uit een ander aandragen vanuit het perspectief van de menselijke
samenleving en deze te verdedigen ook al lijken ze
tijdperk te willen reguleren.”
niet te passen in de politieke realiteit vandaag.
Een goed voorbeeld is de R2P. Geïntroduceerd
om niet langer een intellectuele gevangene te zijn van de beperkingen van het gangbare statelijke
soevereiniteitsdenken waardoor de internationale samenleving geen bescherming kan bieden aan grote
groepen mensen die juist door de eigen staat of door statelijk falen bedreigd of aangevallen worden. R2P
is gebaseerd op de notie van de humane samenleving in plaats van de statelijke samenleving. Het biedt een
ander uitgangspunt, een kijk op de functie van staten die gevoed wordt door het dienen van het belang van
humaniteit. Staten zijn er voor mensen en niet andersom. Als de staat niet de meest fundamentele rechten
van de bevolking kan of wil respecteren, dan verdient deze niet langer de protectie die het internationale
recht aan het staatzijn verbindt, of juister uitgedrukt, is het een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de
samenleving om actief deze mensen bescherming te bieden, ongeacht de wil van de betrokken staat. Dit is de
kern van mijn pleidooi, R2P als een gezamenlijke verantwoordelijkheid voortvloeiend uit het bestaan van
een menselijke samenleving. Niet om R2P geaccepteerd te krijgen als regel van internationaal (gewoonte)
recht op basis van de traditionele uitgangspunten van het statelijke internationale recht. Dat is precies
INTERNATIONAL LAW
11
wat gebeurd is met de poging R2P in te bedden
in het huidige internationale recht. Door in de
“R2P vloeit voor uit de menselijke
Algemene Vergadering van de VN in 2005 actief
ingrijpen in staten die hun verantwoordelijkheid
samenleving, maar wordt door het
niet nemen te onderwerpen aan instemming
te onderwerpen aan stemming in
van de Veiligheidsraad werd eigenlijk het gehele
concept teruggezet in het statelijke internationale de Veiligheidsraad teruggezet in het
recht. De discussie vernauwt zich daarna tot
statelijke internationale recht.”
de vraag of R2P louter een politiek concept
is nu niet aangetoond kan worden dat het tot
een regel van internationaal gewoonterecht is geworden omdat niet voldoende staten bereid zijn dit te
aanvaarden. Maar R2P drukt nu juist de fundamentele niet-statelijke uitgangspunten van de (juridische)
ordening van de internationale samenleving uit. De opdracht is dus niet om R2P te beschrijven als een
regel van toekomstig recht (de lege ferenda) die nog (door staten) aanvaard moet worden, maar om deze
te beschrijven als juridische onlosmakelijk uitgangspunt van het normatieve stelsel dat de grondslag
vormt van de internationale samenleving. R2P is in deze opvatting niet een gecreëerde regel van positief
recht, maar een verantwoordelijkheid van actoren die (juridische) autoriteit dragen in de internationale
samenleving en een grondslag voor keuzes in het maken en toepassen van regels en procedures.
Betekent mijn analyse nu dat ik vind dat Nederland, of wie dan ook, dus zonder toestemming van de
Veiligheidsraad in mag grijpen in Syrië? Nee, natuurlijk niet. We leven in de wereld van vandaag en in deze
wereld wordt nog steeds de stabiliteit het beste gediend door in dit soort concrete gevallen vast te houden
aan de traditioneel volkenrechtelijke uitgangspunten. Internationaal juristen moeten dus drommels
goed begrijpen welke argumenten in deze context hout snijden. Maar juist omdat deze argumenten tot
de conclusie leiden dat ongeautoriseerd ingrijpen – dat wil zeggen zonder de instemming van één of
meer belanghebbende staten in de Veiligheidsraad - om de Syrische bevolking te beschermen juridisch
ongeoorloofd is, tonen we het falen van deze argumenten aan. Hoe kan een rechtssysteem een rechtssysteem
genoemd worden als het geen keuze mogelijk maakt om de kernwaarden van de samenleving te verdedigen
zonder instemming van direct belanghebbenden? Ik heb geen vrede met een rechtssysteem dat tot deze
conclusie leidt. Rest dus niets dan pleiten voor een andere opvatting.
Het recht wordt door de samenleving gemaakt. Het kan ook alleen door de samenleving veranderd
worden. Een klein land als Nederland met de grote traditie op het gebied van internationaal recht en
met waarschijnlijk wereldwijd het hoogste percentage internationaal recht studenten, verkeert in een bij
uitstek goede positie om een bijdrage te leveren aan het zoeken naar de wijze waarop het internationale
recht als het recht van de mensheid gestalte zou kunnen krijgen. De slachtoffers van Ebola of van IS en
Assad hebben daar vandaag natuurlijk niets aan. Maar we moeten vooruit kijken. Moedeloosheid helpt
ons niet….inzetten voor verandering, ook al is het schijnbaar tegen beter weten in, levert hopelijk meer op.
12
Opinio Iuris 2014/2015(1)
STUDIE
STUDIE
Erasmus in Bologna:
la vita è bella
Clara Palazzi
Toen ik vorig jaar van de mogelijkheid hoorde om een half jaar in het buitenland te studeren was de keuze
snel gemaakt: Italië. Met een Italiaanse vader werd het namelijk toch echt tijd de taal te leren die je als
muziek in de oren klinkt. Op mijn eerste keuze stond Bologna; een bruisende studentenstad. De universiteit
van Bologna werd in 1088 gesticht en is daarmee de oudste universiteit van de Westerse wereld. Vanwege
de ruim 2000 Erasmus studenten die er jaarlijks neerstrijken is Bologna bovendien zeer internationaal.
Inmiddels ben ik alweer in de eindfase van mijn Erasmus
exchange met nog weken te gaan tot ik eind december
weer terug ‘moet’ naar ons kikkerlandje. Diegene die wel
eens voor een vakantie in Italië zijn geweest, zullen het
vast met mij eens zijn: Italië is een heerlijk land, met een
fijn klimaat, rijke cultuur, mooie landschappen, lekker
eten (gelato en vino in overvloed!) en het Italiaans is een
prachtige taal.
Al was het in het begin een beetje wennen aan de Italiaanse
levensstijl waarin alles op z’n gemakje gaat en stress of haast
niet bestaan (in tegenstelling tot in Nederland..), al snel
raakte ik er aan gewend en nu kom ook ik nooit meer op
tijd. Men neemt hier geen koffie to go maar gewoon de tijd
om de cappuccino aan de bar te drinken. Zelfs vrouwen
zie je alleen over straat lopen genietend van een ijsje, welk
Uitzicht vanaf de Asinelli-toren.
moment op de dag dan ook. En de mannen wandelen met
de kleine hondjes en dragen de tassen van hun vrouwelijk schoon. Het is duidelijk: de Italianen genieten
van het leven, het liefst samen met familie.
De stad Bologna staat bekend om de portieken; elke straat heeft een overdekte stoep met portico’s, handig
voor als het ooit regent, maar het ziet er ook gewoon beeldschoon uit. Daarnaast is een van Bologna’s
bijnamen “La Grassa” (=de vette) wegens de voortreffelijke gastronomie, zo komt bijvoorbeeld de beroemde
Bolognese saus hier vandaan. Welke je overigens niet met spaghetti hoort te eten maar met (zelfgemaakte)
tagliatelle! En voor de mannen nog een leuk detail; onder andere Ferrari, Lamborghini en Maserati komen
uit deze regio dus aan mooie auto’s in Bologna geen gebrek.
De universiteit is hier tot mijn verbazing goed georganiseerd. Ik krijg college van gerenommeerde
professoren en ik heb les in de mooiste zalen in historische palazzi. Het grootste verschil met het Nederlandse
13
universitaire systeem is de wijze van examineren: hier
heb je meestal mondelingen in plaats van schriftelijke
examens. Ik ben erg benieuwd hoe dit in zijn werking
gaat- en ook of het makkelijker of moeilijker is dan
een schriftelijk examen.
Aan vertier hier in Italië geen gebrek, er zijn maar liefst
3 studenten organisaties speciaal voor internationale
studenten die dagelijks activiteiten organiseren zoals
wijnproeverijen, kookcursussen, sportevenementen,
stedentrips en uiteraard de nodige feestjes.
Omdat ik maar relatief kort in Italië ben, reis ik
samen met andere internationale studenten het hele
land af. Rome, Venetië, Toscane en Florence zijn de
echte must-see’s, net zoals een bezoek aan de stad van
de pizza’s: Napoli.
Vespa-tour door het landschap van Umbria.
Jullie kunnen het je vast voorstellen: ik voel me hier helemaal thuis. Naast dat ik een echte Italië fan ben en
Bologna een geweldige stad is, gaat het vooral om de ervaring als een Erasmus exchange student.
Voor ons als Internationaal en Europees recht studenten is het extra interessant om in de klas te zitten met
studenten van over de hele wereld. Zo komt een conversatie over de EU en UK met Engelsen tot nog meer
levendigheid en de Rusland-Oekraïne kwestie leverden ook fanatieke discussie op met studenten uit dat
gebied.
Het leuke aan een Erasmus exchange is ook zeker het internationale netwerk wat je opbouwt, je maakt
vrienden over de hele wereld en ongetwijfeld komt dat in de toekomst nog eens te pas.
Tot slot doet het studeren in een ander land mij realiseren hoe goed wij het hebben in Nederland (in
vergelijking met Italië en de verhalen van andere internationale studenten), en dan doel ik niet alleen op
het feit dat wij in Nederland geen Maffia hebben en niet de wetten uit ons hoofd hoeven te leren!;) Denk
bijvoorbeeld aan onze stufi, lang niet iedereen heeft dit voorrecht.
Ik raad iedereen aan om de kans te grijpen een tijdje in het buitenland te studeren. Het vergt wel wat
geregel om alle papieren op orde te krijgen en je vakkenpakket op de juiste manier samen te stellen maar
het is het zeker waard! Zowel op persoonlijk als op professioneel vlak is het een erg leerzame ervaring. Zie
hieronder het recent verschenen onderzoek van de EU.
Spreid je vleugels!
ERASMUS-Buitenlandervaring vergroot kans op baan- 23 SEPTEMBER 2014
Deelnemers van het Europese studentenuitwisselingsprogramma Erasmus doen het beter op de arbeidsmarkt
dan andere studenten. Vijf jaar na hun afstuderen is de werkloosheid onder Erasmus-studenten bijna een
kwart lager dan gemiddeld. Dat bleek gisteren uit onderzoek in opdracht van de Europese Commissie
onder ruim 75.000 respondenten. De EU wil aan het einde van het decennium dat 20 procent van de
studenten naar het buitenland gaat. Op dit moment is dat ongeveer 10 procent van de EU-studenten.
De helft hiervan doet dat via het Erasmus-programma. (http://www.nrc.nl/next/van/2014/september/23/
erasmus-buitenlandervaring-vergroot-kans-op-baan-1421138)
14
Opinio Iuris 2014/2015(1)
PRAKTIJK
PRAKTIJK
Stageverslag:
D66-fractie in de Tweede Kamer
Lara Eskes
Lieve VINTRES-leden,
Bij dezen deel ik graag met jullie mijn ervaringen betreffende mijn stage bij de D66 Tweede Kamerfractie.
Afgelopen september mocht ik beginnen. Op stel en sprong moest ik een kamer in Den Haag zien te
vinden. Want zoals het gaat in de politiek: alles gebeurd op korte termijn. Zodoende kwam het mij dan
ook vrij laat ter ore dat ik toegelaten was voor de stage. Mijn stage loopt van september tot februari. De
rest van de stagiairs lopen in dezelfde periode stage. Erg leuk, zo bouw je een goede band met elkaar op
en loop je hetzelfde traject van inwerken.
Alle fracties binnen de Tweede Kamer hebben hun portefeuilles verschillend opgedeeld. Zo is de
D66-fractie verdeeld in drie clusters. Elk cluster bevat een aantal portefeuilles. Ik ben samen met
twee andere stagiairs ingedeeld in cluster 2, die volgende portefeuilles bevat: Onderwijs (D66 is dé
onderwijspartij), Cultuur en Media, Defensie, Infrastructuur en Milieu, Koninkrijksrelaties, Wonen en
Rijksdienst, Economische Zaken, een deel van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.
Elke stagiair (we zijn dit jaar met zes jongens en twee meiden) is verantwoordelijk voor de interne en/
of externa agenda van een Kamerlid binnen zijn/haar eigen cluster. Zo mag ik de interne agenda, post
en de mailbox van Stientje van Veldhoven bijhouden. Met de interne agenda wordt bedoeld: het in de
agenda zetten van alle activiteiten die het Kamerlid in de Kamer gaat doen. Deze activiteiten zijn onder
andere plenaire debatten, algemeen overleggen (AO’s), procedure vergaderingen, technische briefings,
schriftelijke-, wetgevings- en notaoverleggen. Het klinkt misschien allemaal wat technisch, maar gezien
de woordenlimiet lijkt het me niet van belang om ze allemaal uit te leggen. Het bijhouden van deze
agenda is redelijk te doen. Ik kwam er al snel achter dat de politieke agenda een wispelturig karakter
heeft. Per week, zo niet per dag, komen er nieuwe vergaderingen bij of veranderen de tijden en/of
agendapunten. Zo moet je als stagiair de veranderingen die te maken hebben met de portefeuille van je
Kamerlid goed bijhouden.
De eerste week bestond voornamelijk in het teken van alle indrukken verwerken en stoomcursussen
volgen over de gang van zaken binnen de fractie en de Tweede Kamer. Maar na twee weken was ik
al redelijk ingewerkt en kon ik me, naast de administratieve werkzaamheden, bezighouden met
inhoudelijk dingen. Sommige beleidsmedewerkers kwamen vanzelf al naar mij toe om te vragen of
ik bijvoorbeeld een aantal schriftelijke vragen wilde bedenken. In de tweede week werd ik gevraagd
of –als rechtenstudente – ik mee wilde werken aan de nieuwe Omgevingswet. Maar natuurlijk! Het
leuke vond ik dat ik zelf de keuze had om te bepalen aan welk onderwerp ik wilde gaan meewerken.
Zo heb ik meegewerkt aan het maken van spreekteksten op het gebied van een AO Lerarenbeleid,
Wetgevingsoverleg Personeel Defensie en plenair debat/schriftelijke vragen Gaswinning Groningen (!).
15
Op dit moment mag ik – volledig zelfstandig – de spreektekst voor het AO Piraterijbestrijding
voorbereiden en schrijven. Een onderwerp dat ik zelf gekozen heb. Dit is een van de doelen die je
als stagiair wil bereiken; een eigen AO of ander overleg volledig zelf voorbereiden. Je gaat dan samen
met het Kamerlid in overleg bedenken waar je je sterk voor wilt gaan maken of waar je de minister/
staatssecretaris op wilt wijzen. Overigens, elk overleg en plenair debat kan je bijwonen (leve de Rijkspas).
In de plenaire zaal mag je achterin zitten, waar de beleidsmedewerkers zitten. Superleuk! Het is zeker een
aanrader om een aantal overleggen e.d. bij te wonen. Ook al is het alleen om de minister/staatssecretaris
in actie te zien. Kortom, je hebt veel vrijheid om te bepalen waar je je inhoudelijk mee bezig wilt gaan
houden. Je mag zelfs buiten je cluster dingen doen, mits afgestemd met de andere stagiairs.
Op donderdagavond is het altijd borreltijd en één keer in de maand is er een fractieborrel, waarbij alle
D66-Kamerleden en medewerkers present zijn. Ik heb het zelf nog niet meegemaakt dat alle Leden erbij
waren. Afijn, borrelen op ’t Plein (recht tegenover het Kamergebouw) is supergezellig en goed voor het
eventueel verbreden van je netwerk.
Wat me opgevallen is dat de beleidsmedewerkers, die zich bezighouden met verschillende portefeuilles
en soms onder meerdere Kamerleden werken, heel hard werken. Veel respect heb ik voor ze gekregen.
Maar zoals vele van jullie wel weten, werken in of voor de politiek vereist geen 9 tot 5 mentaliteit!
Al met al, vind ik mijn stage bij de D66-fractie heel leerzaam. Het is een bijzondere en indrukwekkende
stage die je een kijkje in de keuken biedt binnen de muren van de Tweede Kamer en de landelijke fractie
van D66!
18
Opinio Iuris 2014/2015(1)
EUROPEAN LAW
The UK and the EU:
interview with Dr. Nicholas Wright
Niek Berendsen
The United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland is known as the most eurosceptical Member State
of the European Union. It is often very critical about EU policy and it may even withdraw its membership,
if the British people vote to do so in the referendum that will be held in 2017, if the Conservatives win the
next general elections. The UK even wants to undermine or withdraw from the ECHR. If we are to believe
the media, the vast majority of the UK population is eurosceptical. However, now that I am studying at
the University of East Anglia (UEA), as an Erasmus student, I discovered, while talking to people, that the
pro-European camp is way larger than one would expect, especially amongst the more educated. I had an
interview with Dr. Nicholas Wright, who is involved with several educational, research and supervising
activities at UEA, to learn more about the UK and its relationship with the EU from an ‘insider perspective’.
Dr. Nicholas Wright is a postdoctoral lecturing fellow in international relations at the School of Politics.
“My PhD research focussed on national foreign policy making in the context of the European Union. So, in
other words, I am interested in how Member States make foreign policy within the context of the Common
Foreign Security Policy and the impact, in the long-term, cooperation and interaction has on what happens
nationally and what happens in Brussels.”
We spoke about euroscepticism in the UK and its causes. He could, however, not claim that euroscepticism
is necessarily stronger in the UK than anywhere else. Instead he nuanced the word ‘stronger’ to ‘more
prevalent’ and he named three reasons for euroscepticism in the UK:
The first reason relates to the way the UK regards its place in the world.
“We are very good in this country at viewing everything from the perspective of the UK; almost as if the
world revolves around us.”
The fact that the UK often looks inside is of course a
result of its insular nature. In my view, this attitude
also amounts to a certain nationalism and the belief
that Britain does not need the European continent in
managing its affairs. This is expressed in little everyday
things, such as in supermarkets, where items of British
produce all contain lables that proudly state this fact.
On the continent, such pride for domestically produced
goods is less common and it shows a difference in
attitude. Ever since the end of the Hundred Years’ War
(1453), Britain has watched the continent from afar and
such attitude cannot change in only 40 years.
EUROPEAN LAW
19
The second reason he named concerns the basis on
which the UK joined the EU (EEC back then).
“The UK never joined the EEC
“We never did so on an idealistic basis. There
was no great desire to improve the continent. [...]
on an idealistic basis.”
the basis for our involvement in Europe and the
European institutions has [...] always focussed on
economics, on trade, on commerce, on economic improvement, which means that there is less of a sense of
the idealism in the project that has accompanied other countries in their involvement in it [...].”
The third issue he addressed was communication. He first of all accused politicians, both current and
former, of being woeful at explaining to the public what the European project is about, what the benefits
and achievements are and how the processes of decision making work. The communication that does take
place is often vague and negative.
Secondly, he pointed out that the press has consistently been strongly eurosceptical. In his view, the British
media are not only supposed to present news, but they also have a responsibility to educate. What we see
intead is this “drip, drip, drip of negativity” about the EU, of which many of the big media firms, including
the BBC, are guilty.
“Some of the criticism is perfectly reasonable, but the way it is presented, it is talked about and the fact
that politicians have been, essentially, cowards facing up to this issue, has meant that we are where we are
today. [...] There is no effort made to explain what is a very complex set of institutions, a very complex set
of relationships. You can’t do it in 30 seconds, or 90 seconds, or however long a new bulletin is. You need
to take time.”
“[...] Consequently, we have a surprisingly ignorant population that is fed a particular set of views on
the European Union that reflects a range of broader underlying issues. But it means that people have no
real understanding of what goes on and how decisions are being made. I hear people, even my students,
saying that decisions are made in Brussels
and we have to follow them. That is not how it
“People have no real understanding works. There is no sense of our role in decision
making, no sense of our importance, our
of what goes on and how decisions
significance and our weight in how decisions
are being made.”
are made.”
“[...] and what we then tend to hear about is
where politicians, most recently we see this
with David Cameron, have created confrontational situations so they can say “Look, I stood up for Britain’s
interests”, while in fact what has happened is they’ve undermined and weakened Britain’s position [...].”
I asked Dr. Wright whether we should question the legitimacy of a referendum if the will of the people
is based on false or insufficient knowledge, thereby challenging the basic principles of democracy. He
said that we should focuss on making it legitimate. Dr. Wright believed that holding a referendum on
EU membership may not be a very sensible idea, however, not having a referendum is not an option in
his view. Politicians have promised the referendum on EU membership for years, which, according to
Dr. Wright, has imprinted the public mind with the idea that they deserve a vote on it. Instead of asking
ourselves whether that vote should be valid, due to a lack of information, he suggested that we should focus
on effectively providing the information the public lacks.
“[It’s] the role of governments and the role of broadcasters like the BBC to actually provide genuine and
neutral information so that people can make an educated decision. And that’s what I’m a bit concerned
about, people saying ‘yes’ or ‘no’ on a false perspective.”
This lead me ask the question that was likely to follow: Will the UK be better off outside the EU? Dr.
Wright was very clear about that: “Absolutely 100% ‘no’, the UK would not be better off outside the EU.” He
argued that Britain’s current position in the world is strongly based on the network of different multilateral
obligations.
Like it or not, one of the core sources
of our international legitimacy and
“One of the core sources of our
our ability to speak and have people
listen to us, is our membership of the international legitimacy and our ability
European Union. If we are outside it,
to speak and have people listen to us, is
not only are we limiting our ability to
influence decisions, which we still have our membership of the European Union.”
to abide by if we want to trade with this
organisation, which of course we will,
but questions can then be asked, for example, about our place in the Security Council of the United Nations
[...] whether a state that puts itself outside of the most successful multilateral organisation in history,
actually deserves to maintain a place at the talk table of the leading security organisation in the world.
If Britain leaves the EU, a great number of questions will arise, to which no has the answers. What will
happen to the sectors that receive EU subsidies? What will happen to all the rights and duties that are
conferred to the UK and its citizens by EU law? What will happen to the economic position of the UK visa-vis the rest of the world? According to Dr. Wright the UK might even break-up. Euroscepticism is a lot
weaker in Scotland, Wales and Northern Ireland and Dr. Wright suspects that the Scottish independence
debate will be reopened if the UK votes to leave the EU. If we listen to certain politicians, they make it
sounds like “today we decide to leave, tomorrow we’re out and the next day we’re happy ever after”.
“It would have a hugely detrimental impact and we might not feel that for the first two to three years, but I
think that ten, fifteen, twenty years down the line, we will bitterly regret it. And it would not surprise me,
if we, at some point further down the line, will apply to re-join.”
In September this year Scotland already held a referendum about independence from the UK. In the
debate leading up to the referendum, people were emphasising that Scotland and the rest of the UK are
stronger together, that separation is irreversible and is not beneficial in the long run and that the historical
ties and joint achievements should prevail over the differences of recent years. However in the Europe
debate we hear actually the opposite. Dr. Wright said that people do not draw the analogy, because in
Britain, Europe is not surrounded by so many emotions. The UK has been a member for 41 years, while
England and Scotland have been united for more than 300 years. Still, the same arguments can be made in
both cases and Dr. Wright suspects that the analogy may be drawn by those who oppose an exit, as soon
as a serious debate starts to take place.
After the referendum in Scotland, PM David Cameron said that although the Scottish people chose to stay
in the United Kingdom, they did send a clear message and therefore he promised more self-determination
for Holyrood. I suggested that this whole ‘puppet-show’ may have been a demonstration by the Cameron
government to show what it expects from the EU when the British people vote to stay.
“That’s an interesting idea. I love to think that Cameron was that strategic in his thinking... I don’t
understand Cameron’s strategies as far as the European Union is concerned. Whatever he’s doing, he is
doing it really really badly. [...] Cameron is basically standing there with a revolver to his own head, saying
“I’m going to pull the trigger if I don’t get what I want”, and people are going “Please, don’t pull the trigger.
It would be really bad, really stupid, but in the end, I’m going to give in to all your demands because you
can’t deal with your own backbenchers.” It just doesn’t work like that.”
During the last few years we have seen an almost childish exchange of threats between the UK government
on one hand and on the other hand governments of other EU Member States and EU institutions. The UK
threatened to leave the EU if Jean-Claude Junker were to become president of the Commission. The EU
ignored the threat and appointed Junker. The UK again threatened to leave the EU if it does not receive
special treatment or a treaty change concerning the free movement of people. Germany responds by saying
that if the UK wants to leave, it should.
“In a sense it is a game of chicken and the UK government and other EU member states do not understand
each other. So, you’ve got different people playing a game of chicken in different ways, basically.”
EUROPEAN LAW
21
Britain’s EU negotiations (N.L. Berendsen)
Opinio Iuris 2014/2015(1)
The fact that the EU institutions are depicted as an old man is a reflection of the
public view about the European Union, while in reality the EU is still but an infant.
20
I then asked whether the UK won the game of chicken when George Osborne (Chancellor of the Exchequer)
managed to cut the extra payment of £1.7billion to the EU budget in half, a few weeks ago.
“Well, it’s impossible to know, because we don’t know what goes on behind closed doors. This is the problem
you have. Politicians come back from Brussels shouting and hollering about what we’ve won, with the idea
“We won, someone else must have lost”, when for all we know, they’re saying one thing domestically and
saying something entirely different behind closed doors, which I think happens a lot.”
“I don’t think it was the wisest thing in the world for the Commission’s accountants to present Britain, or
a number of other countries, that massive bill. But the question is, why did we not know about this in the
first place. That’s what our diplomatic network is for. We should have known about this. If we did know
about this, how come Osborn didn’t talk about it sooner? It just seems something is wrong. Either we aren’t
told everything, or the processes that supposed to be good are not working effectively, or it’s a bit of both.”
Dr. Wright also expressed his concerns about whether British politicians actually understand how the
‘Brussels game’ works.
“I think the current UK government simply
“The UK government does not
does not or does not want to understand
understand how the EU operates
how the European Union operates. And
certainly, if they do, they are not willing
and if it does, it is not willing to
to stand up and face their backbenchers or
stand up and face its backbenchers
address the public [...]. There is no leadership
or courage here. I think there’s, well, I’m
or address the public.”
not going to say incompetent leadership,
but just people with very narrow-minded,
militant view points at the top of government that are burying their head in the sand for the reality of the
world.”
“What you need to do to get what you want, is to build alliances. It’s basic diplomacy and negotiation. There
is a constituency of states, particularly northern European states, I would suggest, who look favourably and
have similar outlooks on a number of questions that the EU faces. But we fail consistently to create a kind
of case that will carry the day in Brussels. That’s poor politics.”
22
Opinio Iuris 2014/2015(1)
One of the major issues that David Cameron addresses in Europe is immigration and the free movement
of persons. Being eurosceptical, opposing immigration and voting UKIP are basically synonymous here in
the UK. Dr. Wright agrees that there are indeed some very significant issues related to the free movement of
people and immigration to the UK, particularly in terms of the impact on social welfare systems. However,
he would rather see Britain take leadership to build an alliance and to seriously start a debate, rather than
screaming and shouting and demanding limitations.
“These four freedoms have only been around for about 20 years now in their current form. Why not revisit
them? The whole point is, the organisation needs to be flexible, it needs to evolve.”
David Cameron has publically stated that he himself is not in favour of Britain leaving the EU. He rather
wants to reform the EU and change it into a union in which Member States can choose the policies they
want to join ‘à la carte’ and different rules are made for different Member States. The UK already has an
opt-out with regard to the single currency and the Treaty of Schengen. I think that the idea of an assymetric
system can be explained when examining the British constitutional structure, in which different regions
have different (levels of) devolved powers. For instance, the Scottish Parliament has way more powers than
the Welsh Assembly or the Parliament of Northern Ireland, while England does not even have its own
parliament. The problem is that countries such as Germany have already announced that it is not willing
to create an assymetrical union and that it does not want to limit the free movement of persons. This would
make treaty change very difficult, since it requires unanimity. Dr. Wright believes that treaty change is not
the right solution.
“The four freedoms themselves are not going to change. Those are the basis on which the organisation
operates, and that is beneficial to everyone including the UK. What we’re talking about here, though, is
thinking about the regulations that emerge from those treaty principles. That’s where the flexibility and
room for manoeuvre is. [...] the treaties are the scaffolding from which everything else hangs. You don’t try
and change the scaffolding, you think “Maybe we can change some of the stuff we put up around it” [...] so
you can deal with benefit tourism, for example, which doesn’t just affect us. I think that’s something where
you’ve definitely got room to build a coalition of support of a wide range of countries who are keen on this.
But the idea that you present this as a black and white binary choice of “either we get what we want or we
leave” is preposterous.
As half an hour had passed and our interesting conversation had to be concluded, I thanked Dr. Wright for
his time and asked him if he had any last comments:
“I’m pro-European, although I’m sceptical in the sense that I don’t think everything works well in Brussels.
That’s what euroscepticism is, however what we call euroscepticism in this country is actually more
europhobia; it’s just that everything that has to do with Europe is regarded as bad. And that’s is not an
intelligent response to what’s going on.”
“We have got an infantile debate in this country, which is due to the fact that people do not want to
have an honest conversation about what Britain’s place is in the world [...]. We don’t have an empire
anymore. We need to find a new way of thinking about our place in the world and what we can do. [...]
The greatest threats come from the massive global capital flows, they come from multi-national banks that
have more power, more influence than a lot of countries, they come from the fact that we have extremely
fast growing and highly competitive economies emerging to global size in Asia. [...] We can’t navigate all
that successfully. We need our partners and that
means compromising, but our politicians are not “We need our partners and that
really good at that.”
means compromising, but our
“The bottom line is information, better politicians
and honest politicians, but it’s not just up to our politicians are not really good at
politicians, it’s also up to the rest of us to educate
that.”
ourselves.”
PRAKTIJK
23
24
Opinio Iuris 2014/2015(1)
VERENIGING
VERENIGING
Interview met het Bestuur
2014/2015
Cleo Ruardij & Evelien van Ingen
Het bestuursinterview: een jaarlijks terugkerend onderdeel van de Opinio Iuris om de bestuursleden nét
ietsje beter te leren kennen. Dit jaar kwamen we op een koude herfstavond tezamen in de woonkamer
van het huis waar penningmeester Everhard woont. Er hing een ontspannen sfeer en de lege bierflesjes
waren het bewijs van gezelligheid voorafgaand aan onze komst. Het bestuur had een vergaderingsavond
en gelukkig mochten wij als redactiecommissie aanschuiven en de bestuursleden Robert, Daan, Everhard,
Karin en Ines vragen stellen. Met twee flessen wijn bij de hand hoopten wij op enige loslippigheid van
het bestuur en leuke juicy details voor de lezers van de Opnio Iuris. Na een korte discussie tussen de
bestuursleden omtrent de vraag of wanten nou wel of niet gay zijn, openden wij ons vragenvuur.
Allereerst vroegen wij de bestuursleden hoe ze zichzelf zouden omschrijven in 5 woorden.
Robert Strooper (voorzitter): “Rustig, vriendelijk, sportief, chaotisch en nieuwsgierig.”
Everhard Tilstra (penningmeester): “Geïnteresseerd, betrokken, bemoeiend, op tijd en overzichtelijk.”
Karin te Grootenhuis (commissaris intern): “Impulsief, nieuwsgierig, stresskip, sportief en avontuurlijk.”
Ines Slimi (commissaris extern): “Impulsief keer twee, nieuwsgierig, chaotisch (op hoeveel zitten we nu
al?), shopaholic en sportief ook wel.”
Daan de Grefte (secretaris): “Allereerst gelukkig, naïef, vrijgevochten, verstrooid en relaxed.”
Everhard over Daan: “Ook wel een beetje hipster.”
Wat vinden jullie tot nu toe van het bestuursjaar?
Robert: “Als eerst zou ik zeggen: erg leuk en gezellig. In het begin was het voor iedereen een beetje wennen,
er komt zoveel op je af. Achteraf denk je dan ook dat je dingen in het begin anders had moeten doen. Maar
nu denk ik dat we er goed mee bezig zijn en zijn we erg gefocust. En we hebben ook nog eens veel lol met
elkaar.”
Daan: “Je leert elkaar ook op een hele goede en veelzijdige manier kennen, je ziet alle kanten van je
bestuursleden en dat is heel leuk.”
Everhard: “Ook leerzaam!”
Waar zijn jullie naast je studie en het bestuur allemaal nog mee bezig?
Robert: “Ik ben best vaak aan het hardlopen. Ik zit bij een roeivereniging maar ik roei nooit en voor de rest
doe ik veel met mijn huis en roeiploeg. Ik doe niet echt spannende dingen.”
Everhard: “Zo nu en dan hardlopen. Ik was heel goed bezig daarmee maar het is wat minder geworden.
En verder dingen doen met mijn huisgenoten, series kijken en mijn vriendin.”
Robert: “Beetje stappen ook nog?”
Everhard: “Nee, daar ben ik te oud voor.”
Ines: “Ik reis graag, ik winkel graag en sport ook wel veel. Samen met Daan zit ik op salsa. We mogen naar
beginners 2! En verder ook feestjes en vrienden.”
25
Daan: “Ik speel basgitaar. Ik heb zelfs nog getwijfeld
om naar het conservatorium te gaan.”
De rest van het bestuur was hiervan duidelijk niet
op de hoogte dus een korte demonstratie volgde nu
het toeval zo mocht zijn dat er een basgitaar in de
woonkamer van Everhard stond.
Daan: “Daarnaast zit ik dus met Ines op salsa en doe
ik aan kickboksen. En ik loop ook wel eens hard en
kijk series.”
Karin: “Ik loop niet hard. Ik speel wel volleybal en
piano. Ik kan hier in Groningen alleen niet spelen
want ik woon in een flat en dat vinden de buren niet
leuk. Daarnaast wat feestjes af en toe en New Girl
kijken. Wat zijn we saai eigenlijk. “
We kijken 20 jaar vooruit in de tijd. In welk tv-programma zie je jezelf later terug?
Everhard: “Jinek op Zondag.”
Ines: “3 Op Reis zou ik zeggen, dat ik ergens wordt geïnterviewd. ”
Robert: “De Wereld Draait Door hoop ik niet, want Mathijs van Nieuwkerk vind ik echt een kwal.
Buitenhof lijkt me wel mooi, als politicus geïnterviewd worden. Dan heb je het wel gemaakt.”
Everhard: “Het lijkt mij ook wel mooi om ergens in het buitenland op locatie gefilmd te worden, als
correspondent ofzo.”
Karin: “Ik weet niet echt als wat...”
Everhard over Karin: “Tafelvrouw bij De Wereld Draait Door?”
Karin: “Ik hou inderdaad wel van commentaar geven.”
Daan: “Ik zou alleen op tv komen als er een hele zender naar mij genoemd zou worden.”
Wie komt er het eerst in de gevangenis?
Robert: “Ines! Die is het ondeugendst. Op constitutieborrels heeft zij altijd zo’n stoute blik en wil ze iets
brassen.”
DILEMMA’S
Everhard: “Ja Ines! Wat zou je doen als die ene mooie
Internationaal of Europees recht?
tas nou net iets te duur is?”
Karin, Everhard, Daan en Ines in koor: “Internationaal!”
Ines: “Dan gaat het wel gevaarlijk worden ja. Ik zou
Robert: “Europees.”
ook best eens een nachtje in de cel willen zitten,
Hunger Games of Twilight?
kijken hoe dat is.”
Karin, Everhard, Daan en Ines in koor: “Hunger Games!”
Karin: “Everhard in ieder geval het laatst. Dat is zo’n
Robert: “Allebei kut.”
modelburger die leeft bij de wet.”
Everhard: “Ik haal ook nominaal mijn diploma.”
Advocaat of wereldverbeteraar?
Allen in koor: “Wereldverbeteraar!”
Er volgt een korte discussie tussen de bestuursleden
over het feit of Daan niet degene is die als eerst in de
Relatie of regelen?
gevangenis terecht komt.
Karin, Everhard, Daan en Ines in koor: “Relatie.”
Daan: “Ik heb al best vaak de wet overtreden. Geen
Robert: “Regelen. Voor een avondje wel heel leuk.”
erge dingen hoor!”
Daan: “Ik heb eigenlijk nooit dat ik gewoon regel. Er zit
altijd wel iets meer achter. Middelbare schoolperiode niet
meegeteld dan.”
Pubquiz of piekuur?
Karin en Ines: “Pubquiz!”
Robert: “Een combi zou fantastisch zijn, maar ik kies dan
toch piekuur.”
Daan: “Tja, piekuur dan maar.”
Everhard: “Het liefst allebei. Maar als ik écht moet kiezen,
dan maar piekuur.”
Wat is jullie favoriete Netflix-serie?
Karin: “New Girl! Maar mijn guilty pleasure is Pretty
Little Liars.”
Ines: “New Girl is geen echte serie. Dat is een miniserie.”
Robert en Everhard in koor: “House of Cards.”
Daan: “Rick and Morty. Is een hele leipe serie.”
Ines: “The Walking Dead.”
26
Opinio Iuris 2014/2015(1)
VERENIGING
27
Wie is het snelst dronken?
Iedereen in koor: “Ines!”
Wat is je favoriete plek in Groningen?
Ines: “De Bijenkorf denk ik.”
Daan: “Is het slecht als ik de McDonald’s zeg?”
Ines: “Ik denk dat het voor Robert de Negende Cirkel is!”
Robert: “Nee, de UB natuurlijk!”
Everhard: “Daan, is het VINTRES hok niet jouw favoriete plek?”
Karin: “Het Noorderplantsoen. Maar dan wel in de zomer. En met een barbecue.”
Robert: “Die ene gracht met die boten daar bij de Brugstraat. Dat is een heel mooi stukje.”
Er ontstaat enige onduidelijkheid welke kant van die gracht nou de Hoge der A en welke kant de Lage der
A genoemd wordt. Niemand kan een duidelijk antwoord geven.
Wat willen jullie nog aan de lezers kwijt?
Everhard: Blijf vooral zo actief doorgaan en kom daarnaast naar alle evenementen
Ines: “Blijf vooral niet te veel in de UB!”
Daan: “Ja, leg dat boek weg en kom gezellig naar een pubquiz of kroegcollege.”
Robert: “Ga mee op ISP!”
Everhard: “Er moet meer worden geborreld.” [redactie: Dat komt omdat Niek er niet is.]
Ines: “We zijn heel aardig ook wel.”
Allen tegelijk: “EVERYTHING IS AWESOME!”
Karin: “Dat is ons mantra.”
Daan: “Is dat wel echt een mantra? Een mantra is iets waar je een les uit kunt trekken.”
Karin: “Nee, een mantra daar ga je bij.”
Al met al een gezellige avond waarbij wij het bestuur zeker beter hebben leren kennen. Na het maken van
de groepsfoto, waarbij de rode lippen van de wijn nog even snel weggewerkt moesten worden, besloten wij
de bestuursleden verder te laten vergaderen. Het zijn niet voor niets deze vijf personen die de vereniging
draaiende houden, dus die konden we beter maar met rust laten zodat zij alles uit de kast kunnen halen
om nog meer mooie activiteiten neer te zetten.
VERENIGING
Voorstelrondje commissies
2014/2015
Carrièredagcommissie
De Carrièredagcommissie stelt zichzelf voor:
Hallo, mijn naam is Zeinab Dalal en ik ben 22 jaar. VINTRES is een
gezellige studievereniging waar ik sinds kort lid van ben geworden.
Tevens zet ik me in voor de Lauwersloop en verheug me op een
sportief VINTRES team.
Ik ben Eline de Boer, ik ben 23 jaar en ik studeer IER met civiel
effect. Ik hoop dat ik dit jaar klaar ben aan de RuG en wil graag mijn
master ergens anders gaan doen. Naast mijn studie werk ik bij de
Rechtswinkel en hoop nog wat bij te dragen aan VINTRES door
deel uit te maken van deze commissie. Ik houd van muziek, goeie
ravefeestjes, kauwgum, Pepsi Max, trainen in de sportschool, goeie
boeken, muziek maken, beetje fashion en een beetje te veel sterrenmuntthee, goeie gesprekken, cappuccino’s
van de Mr Mofongo, rode wijn, vioolspelen, stedentrips, skaten, Groninger Forum en goeie chillsessies.
Ik ben Kristiaan Koop en ik studeer Fiscaal Recht, hier aan de RuG. Dit jaar zit ik samen met Loes, Eline
en Zeinab in de Carrièredagcommissie. Ik zal de rol van penningmeester vertolken. Naast mijn bezigheden
bij VINTRES kun je me vaak vinden bij de ACLO, bij The Knickerbockers of samen met m’n jaarclub bij
Albertus. Tot ziens bij de Carrièredag!
Hallo, ik ben Loes Marinissen, ik ben (als deze Opinio Iuris uitkomt) 21 jaar en ik studeer Internationaal en
Europees Recht en Recht en ICT aan onze mooie universiteit. Naast de Carrièredagcommissie heb ik Niek
Berendsen opgevolgd als de voorzitter van de vereniging voor staats- en bestuursrecht genaamd Frederik
van der Marck en neem ik plaats in de opleidingscommissie van IER. Als ik niet in de harmokantine of JB te
vinden ben, ben ik vaak bij vriendinnen of club, zit ik op de bank een goed boek te lezen of een aflevering van
mijn huidige verslavende serie te kijken.
Kascommissie
Wij zijn Thijs en Cleo. Wij zitten dit jaar in de kascommissie. Het is onze taak
om de boekhouding en financiële situatie van de vereniging te controleren.
We zijn allebei studenten Internationaal en Europees recht. Cleo is in
verleden penningmeester geweest bij VINTRES en zat ook al eerder in de
kascommissie. Dit jaar is ze ook actief in de redactiecommissie. Thijs was
vorig jaar penningmeester bij TBR en zit daar nu ook in de kascommissie.
De meesten van jullie zullen ons waarschijnlijk al wel kennen. Maar wellicht
dat deze feitjes nog onbekend zijn. Zo haalt Cleo haar Netflix abonnement
er gemakkelijk uit per maand. Thijs ontbijt elke ochtend met een broodje
gebakken ei met geraspte kaas en gebakken uitjes (Frank Tobij’s recept).
Bovendien heeft Thijs dit jaar nog geen enkele wedstrijd gewonnen met
zaalvoetbal en kan Cleo een aardig woordje Zweeds.
Bij de algemene ledenvergaderingen zullen jullie ons in functie zien.
Maar daarnaast zullen we natuurlijk ook vaak informeel bij activiteiten en
borrels aanwezig zijn. Tot dan!
28
Opinio Iuris 2014/2015(1)
Excursie commissie
Sasja Cornelisse
24 jaar en woont in Groningen
Hobby: Vergaderen met mijn commissie
-
Goed in kaart lezen
-
Loopt altijd en heel snel
-
Culinair wonder in ingewikkeld koken
Laura Linderhovius
20 jaar en woont in Groningen
Hobby: Vergaderen met mijn commissie
-
Houdt heel erg veel van vlees
-
Wil altijd met de lift
-
Pokemon Master
VERENIGING
Eline Verhagen
20 jaar en woont samen in Groningen
Hobby: Vergaderen met mijn commissie
-
Voltige topper
-
Drama in spreekwoorden
-
Passie voor cocktails
Mireille Boomsma
21 jaar en woont in Groningen
Hobby: Vergaderen met mijn commissie
-
No sense of direction
-
Fan van Epke Zonderland
-
Au pair
(Het is wel duidelijk dat de excursie commissie druk
bezig was met de Brussel reis toen de deadline naderde
voor het stukje in de Opinio…kort maar krachtig!)
ISP-commissie
Dat ene ongelooflijk-fantastische verhaal
Je hebt zo van die verhalen waar je, als je onderhand 30 jaar getrouwd bent met een vrouw (man) in een
midlifecrisis, vijf zeurende kinderen om je heen hebt en dagelijks van 9 tot 5 achter je bureau mag zitten,
nog steeds rillingen van krijgt. Een verhaal waarbij je kleinkinderen het toch nóg maar een keertje willen
horen, nadat je het al tig keer hebt verteld, en je het dan ook nog daadwerkelijk met plezier doet. Een verhaal
waarmee je al lallend in de Negende Cirkel iedereen aan de haak kan slaan die je maar wilt.
Wat zo’n verhaal is? De VINTRES ISP 2015 naar Prishtina en Skopje natuurlijk! Nu al fenomenaal. Kosovo,
waar anders heb je instanties van de NAVO, VN, EU in één stad én heb je al een adpils adraki voor minder
dan €1? En welk andere land dan Kosovo kan zich na een bloederige oorlog officieel het jongste land van
Europa noemen? En welk andere land dan Macedonië heeft niet alleen de vredelievende Moeder Teresa,
maar ook het halve continent veroverd onder Alexander
de Grote? Welk andere land kan niet jaloers zijn op de
kitschy Griekse architectuur zoals die alleen te vinden is
in Macedonië?
Wij als de ISP-Commissie nemen jullie graag mee op
een fantastische reis, waar fantasie en realiteit soms lastig
te onderscheiden zal zijn, waarbij het internationale
recht nog nooit zo toepasselijk is geweest en waarbij je je
studiegenoten nog beter kan leren kennen. Wij bezorgen
jullie een reis die gewoon on-ver-ge-te-lijk wordt!
29
Activiteitencommissie
Kim: “Mijn naam is Kim de Groote en dit is mijn tweede jaar als
actief lid bij Vintres. Vorig jaar zat ik in de carrièredagcommissie.
Dit jaar zit ik in de accie, dus ik hoop jullie allen te zien bij onze
leuke activiteiten. Dit jaar ben ik bezig met het afronden van mijn
bachelor, daarnaast ga ik naar veel technofeestjes, festivals en ben
ik dol op winkelen.”
Natascha: “Een half jaar feesten, drinken en relaxen is hetgene
waar de meeste studenten aan denken bij ‘Erasmus’. En ja, ik moet
toegeven dat het met Erasmus toch wel veel om de feesten gaat.
Voordat ik hier meer over vertel, zal ik mij even voorstellen! Ik ben
Natascha en ben derdejaars studente Internationaal en Europees
Recht. Ik heb ervoor gekozen om tijdens dit semester een half jaar
in het buitenland te gaan studeren, vandaar dat ik momenteel in Bilbao zit. Wat ik echter in het begin niet
wist, was dat de Universiteit van Deusto in Bilbao een privé universiteit is. Ik kan mij herinneren dat we na
aankomst een welkomstbijeenkomst hadden met gratis drank en pinxtos, en om eerlijk te zijn welke student
wordt nou niet blij van gratis drinken en eten? Eén ding waar je wel aan moet denken voor je besluit in
Spanje te gaan studeren is dat je hier elke dag ‘siesta’ hebt. Tussen 13.00-15.00 uur ’s middags zijn alle kleine
winkels gesloten en het enige wat de Spanjaarden op dit tijdstip doen is naar de bar gaan voor een biertje.
Echte levensgenieters of een stel alcoholisten, het is maar hoe je ernaar kijkt. Maar nu het allerbelangrijkste:
de activiteitencommissie! Samen met deze drie leuke meiden mag ik dit jaar de activiteiten van Vintres
organiseren en hoewel ik bij een groot deel van de activiteiten helaas niet aanwezig kan zijn, sta ik gelukkig
vanaf januari weer paraat!”
Esther: “Velen van jullie zullen mij waarschijnlijk nog niet kennen, ik ben namelijk nog maar net lid geworden
van Vintres. Ik zit in het derde jaar van de studie Fiscaal recht. In mijn vrije tijd ga ik graag op reis. Zo ben ik
afgelopen week nog in Israël geweest, wat echt fantastisch was! Met de activiteitencommissie gaan we knallen
dit jaar en hopelijk zal ik velen van jullie ontmoeten bij onze activiteiten.”
Leonie: “Inmiddels is dit voor mij ook alweer het tweede jaar dat ik actief ben bij Vintres, wat gaat de tijd
toch snel voorbij. Vorig jaar was ik ook actief in de carrièredagcommissie en dat was erg leuk vandaar dat ik
dit jaar heb besloten om me weer actief in te zetten. Daarnaast hoop ik dit jaar mijn bachelor Internationaal
en Europees recht te kunnen afronden, alleen betwijfel ik of dat nog steeds een reëel streven is haha. In ieder
geval zullen we ons uiterste best doen om een leuk aantal activiteiten voor jullie te organiseren, waarbij we
jullie allen hopelijk zullen treffen! ”
Redactiecommissie
En last, but not least, even kennismaken met de redactiecommissie:
Cleo Ruardij is naast actief in de kas commissie ook voorzitter van de redactie commissie. Cleo’s favoriete
eten is satésaus en naast haar studie werkt ze in een casino. Na haar studie? Logisch toch; een eigen strandtent
openen op Bali!
Dan de enige man in ons midden, Niek Berendsen, die momenteel in Engeland studeert. Niek kan behalve
Gronings ook erg goed karaoke zingen en is daarom
door Everhard benoemd als karaoke koning! Hij houdt
van koken en ziet zichzelf graag bij de EU werken.
Ook Clara Palazzi studeert momenteel in het
buitenland. Ze heeft een Italiaanse vader en is een
echte levensgenieter. Zij kan niet wachten om te gaan
skiën en zou later graag een ambassadeur willen zijn.
Bij Evelien van Ingen moet je zijn als je problemen
hebt met de ICT aangezien zij voor de ICT-afdeling
van de RUG werkt. Daarnaast speelt ze lacrosse en is
ze onverslaanbaar met beerpong. Wie durft haar uit te
dagen?
30
Opinio Iuris 2014/2015(1)
Bestuursmededelingen
1. VINTRES heeft sinds kort een vernieuwde website. We zijn heel er trots op, bekijk hem dus snel op
www.vintres.nl!
2. Het bestuur wil jullie er nog op wijzen dat indien je in het buitenland verblijft of om een andere reden
niet op je thuisadres dit fantastische blad kan ontvangen, is het mogelijk een digitale versie te ontvangen.
Attendeer ons hierop door een mail te sturen naar [email protected].
3. We wensen iedereen alvast fijne feestdagen en een gelukkig nieuw jaar. Kom het nieuwe jaar inluiden
met het bestuur tijdens het semesteretentje en de nieuwjaarsborrel op 6 januari!
Agenda
Een overzicht van de aankomende VINTRES-evenementen:
16 december
6 januaril
3 februari
9-13 februari
20 februari
24 februari
Kerstfeeest samen met Nexus en Lisa
Semesteretentje + Nieuwjaarsborrel
Bestuursactiviteit + Maandelijkse Ledenborrel
Symposium
Dagexcursie
Halfjaarlijkse ALV
Met Bijzondere Dank aan:
Prof. dr. Brus
Dr. Wright
Lara Eskes
Mireille Boomsma
Het bestuur
De commissies
legal power &
sector knowhow
Onze juristen excelleren door hun nieuwsgierigheid en hun vermogen technologische kennis
snel te koppelen aan juridische slagkracht. De
resultaten mogen er zijn. We werken met grote
(inter)nationale cliënten aan spraakmakende zaken.
Past deze aanpak ook bij jou? Wij zijn continu op
zoek naar talenten met ‘drive’.
Wil jij ook Best of both Birds?
Ga naar werkenbijbirdenbird.nl
Abu Dhabi & Beijing & Bratislava & Brussels & Budapest & Copenhagen & Dubai & Düsseldorf &
Frankfurt & The Hague & Hamburg & Helsinki & Hong Kong & London & Lyon & Madrid & Milan &
Munich & Paris & Prague & Rome & Shanghai & Singapore & Skanderborg & Stockholm & Warsaw

Download Report