Kiezen voor een multidisciplinaire aanpak van kindermishandeling

Kiezen voor een
multidisciplinaire
aanpak van
kindermishandeling
Programma Effectief werken in de jeugdsector
Multidisciplinaire aanpak kindermishandeling
2
ZonMw Kiezen voor een multidisciplinaire aanpak van kindermishandeling
Kiezen voor een multidisciplinaire aanpak
van kindermishandeling
Kindermishandeling is een taai probleem, waarbij binnen het gezin vaak verschillende
problematiek aan de orde is. Dat maakt dat er veel verschillende professionals en
organisaties betrokken zijn bij de aanpak van kindermishandeling. Naast hulpverlening
kan bovendien strafrechtelijke opsporing en vervolging aan de orde zijn. Omdat er niet één
organisatie is die kindermishandeling alleen kan aanpakken, is er een samenwerkings-
vraagstuk. Het verzamelen en uitwisselen van informatie moet georganiseerd worden, de
betrokken professionals moeten elkaar niet in de weg lopen, de aanpakken moeten elkaar
niet doorkruizen en er mogen ook geen gaten vallen. Met name het opbouwen van een
strafzaak enerzijds en het bieden van hulpverlening anderzijds kan op gespannen voet
staan met elkaar.
Door heel Nederland zijn regionale initiatieven ontstaan om de noodzakelijke coördinatie
van de aanpak van kindermishandeling te organiseren. Multidisciplinaire samenwerking is
daarin de rode draad. Aan de hand van een zestal operationele initiatieven is onderzocht
wat de kenmerken, de werking en de meerwaarde van een multidisciplinaire aanpak van
kindermishandeling is.
Inzichten
De kern van de multidisciplinaire aanpak van kindermishandeling zit in een vroegtijdige
inzet van brede expertise vanuit zowel de hulpverlening, de medische sector, de justitiële
taakorganisaties als vanuit het gezin zelf. Op basis van een gezamenlijke analyse / diagnose
wordt vervolgens een integraal (behandel)plan opgesteld. Vanuit de kring van betrokken
organisaties wordt een casemanager of regievoerder aangewezen die vast aanspreekpunt
is voor betrokken professionals, het kind en het gezin. De casussen worden langdurig
gemonitord en komen opnieuw op tafel in het multidisciplinaire overleg als de ingezette
aanpak niet het beoogde effect heeft. De initiatieven geven zo structureel invulling aan het
uitgangspunt één gezin, één plan, één regisseur. Dat vraagt van de betrokken organisaties
dat zij ten aanzien van deze casussen hun eigen organisatiedoelen en werkwijzen ondergeschikt maken aan een gezamenlijke visie en aanpak.
Er is sprake van een overeenkomstige kern in de aanpak, maar er is niet één uniforme
multidisciplinaire aanpak van kindermishandeling. Deels komt dat doordat de initiatieven
bottom-up up ontstaan zijn vanuit verschillende organisaties / sectoren met een eigen focus,
een eigen doel en een daaraan verbonden invulling van de organisatie van het initiatief.
Daarnaast wordt door de initiatieven een verschillende mate van organisatorische integratie
nagestreefd. De uitersten in dat spectrum zijn het vormen van een gezamenlijke nieuwe
entiteit en het werken vanuit één locatie met professionals afkomstig van verschillende
organisaties, versus het een netwerk van professionals uit verschillende organisaties dat
alleen wordt geactiveerd wanneer het bestaande hulpverleningsstelsel onvoldoende
verbetering in de situatie van een kind bereikt. De opgave voor gemeenten die een multidisciplinaire aanpak van kindermishandeling overwegen, is om na te gaan welke organisatievorm het beste past bij de doelen die zij zich stellen.
3
ZonMw Kiezen voor een multidisciplinaire aanpak van kindermishandeling
Het oordeel over de meerwaarde van een multidisciplinaire aanpak van kindermishandeling
is positief. De initiatieven zijn in staat om geconstateerde knelpunten van de ‘klassieke
aanpak’ van kindermishandeling op te lossen dan wel te verminderen, en ze behouden en
versterken de sterke punten. Over de doelmatigheid van de initiatieven kan momenteel geen
uitspraak worden gedaan. De initiatieven konden onvoldoende informatie geven om de
balans tussen kosten en baten te onderbouwen. Dit beperkt een beleidsmatige afweging
op inzet van middelen en opbrengsten.
Zes regionale initiatieven
1
Transmuraal Academisch Samenwerkingsverband Kindermishandeling (TASK) Amsterdam
In het Emma Kinderziekenhuis / AMC is een multidisciplinair team kindermishandeling
actief. Naast experts vanuit de eigen instelling zijn hierin ook experts vanuit het AMK, BJZ,
de Raad voor de Kinderbescherming en de Kinder- en Jeugdpsychiatrie vertegenwoordigd.
In het team wordt besproken welke forensisch-medische diagnostische stappen nodig zijn
om de diagnose kindermishandeling te bevestigen dan wel te verwerpen. Ingezet wordt
op het snel starten met de juiste hulp aan ouders en kinderen. Kinderen worden door het
team gevolgd totdat naar mening van het team effectieve hulp is ingezet en aangenomen
kan worden dat de mishandeling gestopt zal zijn of worden. Meer informatie: Rian Teeuw,
[email protected], 020 – 566 81 74
2
Multidisciplinair centrum kindermishandeling Friesland
Een multidisciplinair team van specialisten op het terrein van de aanpak kindermishandeling
draagt zorg voor een versnelde en integrale benadering. Hierbij ligt binnen twee weken een
plan van aanpak klaar en wordt binnen vier weken hulpverlening in gang gezet. Het kind-
gezinssysteem wordt in deze aanpak van begin tot eind gevolgd, waarbij gewerkt wordt op
basis van gezamenlijke verantwoording. Het uitgangspunt is dat het plan van aanpak wordt
uitgevoerd binnen de reguliere organisaties, instanties en samenwerkingsverbanden.
Zorgaanbieders koppelen de resultaten van de hulpverlening aan het multidisciplinaire
team terug. Meer informatie: Anneke Jelsma, [email protected], 06 25 09 36 83 of
3
Rolien Tolsma, [email protected], 06 22 23 74 15
Veilig Verderteam Den Haag
Op meerdere CJG-locaties in de regio wordt huiselijk geweld aangepakt in een multidisciplinair team. De veiligheid binnen het gezin wordt gezamenlijk in kaart gebracht en op
basis daarvan wordt een plan van aanpak opgesteld voor het hele gezin. Hulpverleners zijn
gelijktijdig aanwezig om gezamenlijk met het gezin te spreken en één plan van aanpak te
maken dat voor alle betrokkenen het kader van hun hulpverlening vormt. Het Steunpunt
Huiselijk Geweld heeft de procesregie en bewaakt de voortgang. Gezinnen worden na een
half jaar en een jaar opnieuw benaderd om het effect van de aanpak te onderzoeken.
4
Meer informatie Ria Andrews, [email protected], 06 46 70 57 70
Multidisciplinair Centrum aanpak Kindermishandeling (MDC-K) Zuid-Kennemerland,
IJmond en de Haarlemmermeer
Eind maart 2015 wordt in het Spaarne Ziekenhuis een locatie voor het MDCK geopend.
Op deze locatie kan de hele onderzoeksfase rondom het kind plaatsvinden (risicotaxatie,
medisch-forensische diagnostiek, psychodiagnostiek kind en eventueel ouders, kindvriende-
4
ZonMw Kiezen voor een multidisciplinaire aanpak van kindermishandeling
lijk studioverhoor door politie). Er is dan dagelijks een multidisciplinair team beschikbaar.
Op dit moment vindt wekelijks casusoverleg plaats waaraan justitiële instellingen, kinder-
artsen en (Jeugd)zorginstellingen deelnemen. Een casus wordt gevolgd van de eerste melding
totdat de veiligheid gewaarborgd is en het kind zich weer positief ontwikkelt. De aanpak is
systeemgericht, de ideeën en mogelijkheden van kinderen, ouders en netwerkleden worden
systematisch betrokken bij diagnostiek en besluitvorming. Meer informatie: Janet van Bavel,
5
[email protected], 023 – 512 77 77
Intersectorale aanpak van kindermishandeling in Gelderland
Verschillende organisaties uit de medische-, hulpverlening- en justitiële sector in de provincie
Gelderland stellen expertise beschikbaar aan een expert-netwerkgroep. Bij complexe problematiek of stagnerende hulpverlening kan deze groep binnen 1 week bijdragen aan een
systemische, intersectorale analyse en een intersectoraal, organisatie-overstijgend herstel- en
veiligheidsplan met regievoering op maat. De leden van de expert-netwerkgroep en een
coördinator dragen zorg voor de aansluiting en doorontwikkeling van het netwerk, ondersteuning van de regievoerder, de visie, werkwijze en deskundigheid. De betrokken organi-
saties dragen zorg voor het borgen en verbreden van deze intersectorale aanpak, vergroten
van de signaalgevoeligheid, het verminderen van de handelingsverlegenheid van hun
professionals en de aanwezigheid van aandachtsfunctionarissen kindermishandeling binnen
hun instellingen. Meer informatie: Anita Kraak, [email protected], 026 – 442 42 22
6
Transmurale Aanpak voor veilige Leefomgeving Kind (TALK) / Multidisciplinair Team
Kindermishandeling (MTK) Utrecht
In het Wilhelmina Kinderziekenhuis / UMC wordt bij vermoedens van kindermishandeling
multidisciplinair vastgesteld of er sprake is van kindermishandeling. Relevante academische
deelspecialismes (radiologie, oogheelkunde, neurologie) zijn in dit overleg vertegenwoordigd
evenals BJZ, AMK, Raad voor de Kinderbescherming en de Forensische Polikliniek
Kindermishandeling. In dit overleg worden noodzakelijke diagnostische stappen bepaald
en als kindermishandeling kan worden bevestigd wordt een behandel- en veiligheidsplan
gemaakt. Kwaliteitsverbetering gebeurt in afstemming met de doelgroep. Meer informatie:
Elise van de Putte, [email protected], 088 – 755 55 55
Meer weten over de multidisciplinaire aanpak van kindermishandeling?
–Neem deel aan één van de masterclasses tijdens de regionale bijeenkomsten Huiselijk
geweld en kindermishandeling georganiseerd door de VNG: http://www.congresenstu-
diecentrum.nl/producten/regiobijeenkomsten-huiselijk-geweld-en-kindermishandeling.aspx
–Download het onderzoeksrapport naar de kenmerken, de werking en de meerwaarde van
een multidisciplinaire aanpak van kindermishandeling aan de hand van zes regionale
initiatieven ‘Een multidisciplinaire aanpak kindermishandeling: ‘Wicked answer to a
wicked problem’ juni 2014: http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/vws/documenten-
en-publicaties/rapporten/2014/07/10/rapport-een-multidisciplinaire-aanpak-kindermishandeling.html
150/09/2014/ZW
–Neem contact op met de onderzochte regionale initiatieven multidisciplinaire aanpak
kindermishandeling: zie de contactgegevens bij de beschrijvingen hiervoor.
–Projectenoverzicht kindermishandeling ZonMw: http://www.zonmw.nl/nl/themas/
thema-detail/jeugd/kindermishandeling