20140128_4_RV_RB_Regiegemeente

Raadsvergadering, 28 januari 2014
Voorstel aan de Raad
Nr.:
20140218 4 RV
Agendapunt:
4
Datum:
30 december 2013
Onderwerp: Regiegemeente Wijk bij Duurstede
Onderdeel organisatiekoers: programma Duurzaam gezonde organisatie
Portefeuillehouder: Carel van Gelder
Voorgesteld besluit
1. Vaststellen organisatievisie ‘Sterke samenleving, kleine(re) overheid’.
2. Vaststellen hoofddoel Regiegemeente Wijk bij Duurstede: behoud zelfstandigheid van
bestuur.
3. Vaststellen subdoelen Regiegemeente Wijk bij Duurstede:
a. vergroten van wendbaarheid en snelheid bij strategische vraagstukken;
b. verhogen kwaliteit en verminderen kwetsbaarheid van dienstverlening;
c. verlagen van kosten.
4. Vaststellen vorm regieorganisatie.
5. Uitvoeren van het project Raad en college onder gezamenlijk opdrachtgeverschap met het
college.
Korte samenvatting
De zelfstandigheid van onze gemeente (en kleine gemeenten in het algemeen) staat onder
spanning; er is een toenemende druk op gemeenten tot schaalvergroting vanwege
kwetsbaarheid en borging van kwaliteit van dienstverlening.
Sinds 2012 is er in de organisatieontwikkeling al koers gezet richting regiegemeente, gestoeld
op twee fundamenten: uitvoering van taken op afstand (omdat we ons focussen op de kerntaak
besturen) en een sterke samenleving.
Uitvoering op afstand zetten raakt organisatorische aspecten, maar heeft zeker ook
consequenties voor rol, werkwijze en samenspel van raad en college.
Eer we verdere concrete stappen zetten richting de bouw van de regieorganisatie is een
volmondig ‘ja’ nodig op de volledige betekenis van de ontwikkeling van alle onderdelen van
de regiegemeente (raad, college, ambtelijke organisatie).
De regieorganisatie zal als kleine, wendbare ambtelijke organisatie het bestuur ondersteunen
bij het uitvoeren van haar kerntaak: het besturen van onze gemeente. Deze organisatie moet
bovendien financieel gezond zijn en de kracht van anderen maximaal benutten door in
samenwerking met andere partijen gemeentelijke doelen na te streven.
Doel van het project Raad en college is het uitdiepen en concretiseren welke betekenis het
zijn van een regiegemeente heeft voor rol, werkwijze en samenspel raad en college.
Aanleiding
Sinds 2012 is er in de organisatieontwikkeling al koers gezet richting regiegemeente, gestoeld
op twee fundamenten: uitvoering van taken op afstand (omdat we ons focussen op de kerntaak
besturen) en een sterke samenleving.
De organisatiekoers als geheel is gericht op de aanpak van een viertal vraagstukken:
1. De veranderende rol van de gemeente in de samenleving
2. De uitwerking en inbedding van de drie decentralisaties van rijkstaken in het Sociale
domein
3. De vergroting van strategische wendbaarheid en vermindering van kwetsbaarheid van
de organisatie
4. De bezuiniging van ruim €1 miljoen structureel
Deze vraagstukken hebben invloed op elkaar en kunnen in de uitwerking soms botsen. Zo kan
de vermindering van kwetsbaarheid soms strijdig zijn met een bezuiniging en is een andere
rol in de samenleving niet per definitie goedkoper. Toch is het één en dezelfde organisatie die
aan deze vraagstukken invulling geeft. Het gaat dus om de goede combinatie van oplossingen,
zonder dat alles door elkaar gaat lopen. Om deze reden zijn diverse programma’s binnen de
organisatiekoers uitgewerkt.
Dit raadsvoorstel betreft de ontwikkeling richting regiegemeente en geeft de uitgangspunten
voor de inrichting van de daarbij behorende regieorganisatie. Het valt binnen het programma
‘Duurzaam gezonde organisatie’ van de organisatiekoers.
Naast dit programma zijn ook de programma’s ‘Decentralisaties’ en ‘Sterke Samenleving’ en
‘Slimme werkprocessen’ actief. De projecten van het voormalige programma ‘Kleinere
overheid’ zijn ondertussen onderdeel gaan uitmaken van ‘Duurzaam gezonde organisatie’.
Gezamenlijk vormen de programma’s de organisatiekoers. De organisatiekoers als geheel is
gericht op de meest effectieve aanpak van de vraagstukken en gericht op het doel: blijvende
zelfstandigheid van onze gemeente.
Een overzicht van bespreekmomenten en besluiten sinds 2011:
Thema-avond raad 20 september 2011:
Aankondiging ombuiging op organisatie volgens de visie Sterke Samenleving, kleine
overheid. Tevens introductie verschillende peilers organisatiekoers
Raadsbesluit november 2011
Het kader vanuit de programmabegroting 2012-2015: opgave -/- €1 mjn. vanuit visie “Sterke
samenleving, kleine overheid” . Hierover is o.a. opgenomen: Bij een sterke samenleving hoort
een kleine overheid. De gemeente Wijk bij Duurstede zet in op een forse verkleining van de
gemeentelijke organisatie.
Themabijeenkomst 14 februari
Vraagstelling bestuurskrachtonderzoek
Voorbespreking 10 april 2012
Uitwerking van de koers (op inhoud) en een doorkijk van waar besluiten over genomen gaan
worden en welke risico’s en dilemma’s hierbij komen kijken.
Raadsbijeenkomst 27 november 2012
Kwaliteitsdebat i.h.k.v. kwaliteitsmeting bestuur
College 19 februari 2013:
Besluit tot worden van regiegemeente, opdracht verdere uitwerking, onder andere in
verdiepende onderzoeken Taken op Afstand. Memo aan de raad hierover.
Thema-avond raad 23 april 2013:
Visie op regiegemeente en uitkomst kwaliteitsmeting
Memo 6 juni 2013
Stand van zaken financiële taakstelling organisatiekoers
Thema-avond raad 26 november 2013
Presentatie en discussie over regiegemeente en Taken op Afstand
Het op afstand zetten van de uitvoering raakt organisatorische aspecten, maar heeft ook
consequenties voor rol, werkwijze en samenspel van raad en college.
Ook de trend van een terugtredende overheid met een grotere rol voor de samenleving die
landelijk is ingezet raakt de rol van de gemeentelijke overheid; van een autonome positie met
een sterk bepalende rol in de samenleving, naar een situatie waarin de gemeente één van de
spelers is in het krachtenveld van de samenleving.
Eer we verdere concrete stappen zetten richting de bouw van de regieorganisatie is een
volmondig ‘ja’ nodig op de volledige betekenis van de ontwikkeling van alle onderdelen van
de regiegemeente (raad, college, ambtelijke organisatie) nodig. Met andere woorden, dit
besluit vereist draagvlak.
Specifiek (beoogd doel)
We willen zelfstandigheid van bestuur behouden. Omdat we dit als noodzaak zien om onze
identiteit en voorzieningenniveau, waar we trots op zijn en die we koesteren, te beschermen.
De ontwikkeling naar een regiegemeente zien wij als de meest energie- en kansrijke optie om
onze doel te bereiken. Het middel regiegemeente moet ons helpen om
o Wendbaarder en strategischer te worden;
o Kwaliteit toe te laten nemen;
o Kwetsbaarheid te verminderen;
o Kosten te besparen.
Met dit besluit willen we binnen het programma Duurzaam gezonde organisatie verder
bouwen aan de regiegemeente/-organisatie. De regieorganisatie zal als kleine, wendbare
ambtelijke organisatie het bestuur ondersteunen bij het uitvoeren van haar kerntaak: het
besturen van onze gemeente. Deze organisatie moet bovendien financieel gezond zijn en de
kracht van anderen maximaal benutten door in samenwerking met andere partijen
gemeentelijke doelen na te streven.
Meetbaar
Met behulp van vijf programma’s willen we eind 2015 de ontwikkeling tot regiegemeente
formeel tot stand hebben gebracht.
Acceptabel
Overwegingen die leiden tot het besluit
1. De zelfstandigheid van onze gemeente (en kleine gemeenten in het algemeen) staat onder
spanning; er is een toenemende druk op gemeenten tot schaalvergroting vanwege
kwetsbaarheid en borging van kwaliteit van dienstverlening.
2. Er is nu al een kloof tussen willen en kunnen van onze organisatie en ook de financiële
armslag is beperkt. De in 2012 uitgevoerde kwaliteitsmeting staaft dat voortgaan op de
huidige weg niet zal leiden tot een beter en sterker functioneren van ons bestuur en onze
organisatie.
3. Sterker nog, voortgaan op de huidige weg zal risicovol zijn: dit zal uiteindelijk leiden tot
afkalving van de gemeente, met kwaliteitsverlies vanwege beperkte omvang en mogelijk
ondertoezichtstelling vanwege de beperkte financiële armslag. Bovendien is met onze
huidige omvang niet te voldoen aan de eisen die vanuit het rijk aan ons worden gesteld.
4. Uitgaande van autonomie en behoud van identiteit in combinatie met de opgaven waar de
gemeente voor staat, wordt de ontwikkeling naar regiegemeente als meest kansrijk gezien.
5. Door samen te werken met andere partners voldoen we aan de 100.000+ eis van minister
Plasterk.
Realistisch
Het is goed mogelijk en haalbaar om ons met name te richten op het besturen van de
gemeente Wijk bij Duurstede door ons om te vormen tot een regiegemeente. Andere
gemeenten gingen ons daarin voor (IJsselstein, Amersfoort) of werken momenteel aan een
vergelijkbaar proces. Het inschakelen van onze in beginsel al krachtige samenleving ligt
daarbij voor de hand.
Kanttekeningen bij het voorgestelde besluit
De ontwikkeling naar een regiegemeente betreft niet alleen een wijziging binnen de
ambtelijke organisatie. Ook raad en college dienen te onderkennen dat rol, werkwijze en
onderling samenspel moeten aansluiten op de kenmerken van de Wijkse regiegemeente;
uitvoeringstaken zoveel mogelijk op afstand en waar mogelijk of gewenst een kleine(re)
sturende rol aannemen als gemeente ten opzichte van nu.
Alternatieven
We kunnen er ook voor kiezen om de organisatievisie, waarin de keuze voor een
regiegemeente is uitgesproken als beste passend bij de visie van de organisatie, niet vast te
stellen. En om dan een nieuwe keuze te maken uit de vier overige opties: groeien, fuseren,
herindelen of niets doen.
Groeien in omvang past niet bij de gewenste wendbaarheid, waardoor dit niet als reële optie
wordt gezien. Fuseren of herindelen betekent het verliezen van onze autonomie en een
belangrijk deel van onze identiteit en is daarmee niet wenselijk. De laatste optie is alles laten
zoals het is en dus accepteren dat er een kloof is tussen willen en kunnen van onze
organisatie. Een kloof die naar alle waarschijnlijkheid alleen maar groter wordt, waardoor
kwaliteitsverlies en kwetsbaarheid toenemen.
Ook kan ervoor gekozen worden om het project Raad en college, waarin wordt uitgediept en
geconcretiseerd welke betekenis het zijn van een regiegemeente heeft voor rol, werkwijze en
samenspel van raad en college niet of niet in gezamenlijkheid uitvoeren. Dit draagt niet bij
aan de kwaliteit en effectiviteit van een regiegemeente.
Tijdgebonden
De organisatiekoers waarin we de organisatieontwikkeling tot stand brengen loopt tot eind
2015. De organisatievisie beslaat de periode 2013- 2020.
Aanpak/uitvoering
Na besluitvorming door de raad starten in januari 2014 de projecten waarin de nieuwe
regieorganisatie wordt gebouwd. Daarin wordt gestreefd om al vanaf januari 2015 de
organisatie zodanig ingericht te hebben dat de knip tussen regie en uitvoering wordt
ondersteund.
Aan het project Raad en college wordt in gezamenlijk opdrachtgeverschap verdere invulling
gegeven waarna een projectplanning kan worden vastgesteld.
Communicatie
De communicatie rond dit traject is voornamelijk intern gericht. Extern zal aan de
samenleving gecommuniceerd worden dat we werken aan een ‘verbouwing’, met welk doel
we dat doen en welke gevolgen dit mogelijk heeft voor onze dienstverlening.
Financiën
De taakstelling behorende bij de organisatiekoers als geheel is een structurele bezuiniging van
€ 1.166.400,-. Ruim de helft hiervan is, nu halverwege de organisatiekoers, gerealiseerd.
Het doorvoeren van de organisatieontwikkeling zal uiteraard frictiekosten met zich
meebrengen waardoor incidentele investeringen nodig zijn. . In maart 2014 wordt een
uitgewerkt plan ter besluitvorming voorgelegd waarin opgenomen is hoe om te gaan met de
frictie- en overheadkosten.
Bijlagen
1. Organisatievisie ‘Sterke samenleving, kleine(re) overheid’
2. Notitie Regiegemeente Wijk bij Duurstede – vorm en uitgangspunten
Burgemeester en wethouders van Wijk bij Duurstede,
Janneke Louisa-Muller
secretaris
Tjapko Poppens
burgemeester
Raadsbesluit
De raad van de gemeente Wijk bij Duurstede;
gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders
d.d. 30 december 2013, nr. 20140128 4 RV
gelet op gemeentewet
besluit:
1. De organisatievisie ‘Sterke samenleving, kleine(re) overheid’ vast te stellen.
2. Het hoofddoel Regiegemeente Wijk bij Duurstede: behoud zelfstandigheid van bestuur
vast te stellen.
3. De subdoelen Regiegemeente Wijk bij Duurstede vast te stellen:
a. vergroten van wendbaarheid en snelheid bij strategische vraagstukken;
b. verhogen kwaliteit en verminderen kwetsbaarheid van dienstverlening;
c. verlagen van kosten.
4. De vorm van de regieorganisatie vast te stellen.
5. Het project Raad en college onder gezamenlijk opdrachtgeverschap met het college uit te
voeren.
Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van dinsdag 28 januari 2014
De raad voornoemd,
griffier,
voorzitter,

Download Report