versterking-van-de-waterkering-bij

Versterking van de
waterkering bij Lemmer
Ministerie van Verkeer en Waterstaat
Versterking van de
waterkering bij Lemmer
De waterkering aan de zuidzijde van Lemmer
moet worden versterkt. In deze brochure leest u
waarom dit gedeelte versterking nodig heeft, hoe
de plannen voor de versterking eruit zien en wat
u ervan zult merken. Tot slot kunt u lezen hoe u
kunt reageren op de voorgelegde plannen.
I.....^I.^I^MHI^MHH
K *'
• T
kingen Noordoostpolder
Veiligheidsnorm 1:4000
ind 2004
^
-staat
Voor de Noordoostpolderdijken is een toetsing uitgevoerd.
Hierin is onderzocht of de waterkeringen van de
Noordoostpolder voldoende hoog, stabiel en sterk zijn om
het hoofd te bieden aan een combinatie van een superstorm
en hoogwater, die eens in de 4.000 jaar voorkomt.
Niet alleen de dijken, maar ook de buitendijkse gebieden,
sluizen, gemalen en havendammen kunnen waterkeringen
zijn. Een of meerdere van deze bovenstaande objecten
zijn te vinden bij Lemmer, Urk en Schokkerhaven.
Deze gedeelten van de waterkering noemen we ook wel
'bijzondere locaties'.
ropografiidte Dienst. Emmen. (Kaartblad 15F Lemmer)
Waarom is verbetering van de
waterkering in Lemmer nodig?
Toen de dijken van de Noordoostpolder werden ontworpen
en aangelegd, ging men uit van hoogwaters en stormen
die in het verleden waren opgetreden, en daar telde men
een flinke reserve bij op. Naderhand werden nieuwe
veiligheidsnormen ontwikkeld. Hoe ernstiger de gevolgen,
hoe kleiner de kans op een overstroming mocht zijn.
Bijvoorbeeld: de uiterwaarden langs een rivier mogen ieder
jaar overstromen, maar de kans dat een stad of een dorp
onder water komt te staan, mag maar heel klein zijn.
Volgens de Wet op de waterkering moeten de waterkeringen in de Noordoostpolder en in Oostelijk en Zuidelijk
Flevoland zo sterk zijn, dat slechts een keer in de 4.000 jaar
een overstroming vanuit het IJsselmeer of het Markermeer
kan voorkomen.
Uit de toetsing van de waterkering in en nabij de bijzondere
locatie Lemmer bleek dat op enkele plaatsen niet aan de
veiligheidseisen wordt voldaan. Op sommige plekken bleek
de waterkering te laag. Daarnaast is een deel van de dijkbekleding die de waterkering moet beschermen tegen
aantasting door golfslag en stroming, als 'onvoldoende'
beoordeeld. Ook volgde uit de toetsing dat de coupure
(doorgang door de waterkering) van de Sluisweg niet
voldoet. Bovendien bleek dat op enkele plaatsen het
gevaar op 'piping' of 'kwel' bestaat: het stromen van water
onder een dijk of constructie door, waarbij er kans bestaat
op het wegspoelen van grond. De als onvoldoende
aangemerkte onderdelen worden verbeterd.
Rijkswaterstaat
directie Useselmeergebied
•36k
postbus 600
8200 AP Lelystad
Wie zijn bij de versterking van
de waterkering betrokken?
Waar tiebben wij bij het
ontwerp op gelet?
De polders in het IJsselmeergebied zijn aangelegd door
het Rijk, maar dat heeft het eigendom en het beheer
van de dijken in 1986 overgedragen aan de Provincie
Flevoland. De Provincie heeft vervolgens twee waterschappen
opgericht om onder andere de beheers- en onderhoudstaken
op zich te nemen. Die twee waterschappen vormen tegenwoordig samen het Waterschap Zuiderzeeland. De waterkeringen in het zuiden van Lemmer vallen ook onder het
beheer van dit waterschap. Het Rijk, de Provincie Flevoland
en het Waterschap Zuiderzeeland hebben, bij de overdracht
van de dijken, in een bestuursovereenkomst vastgelegd dat
het Rijk ervoor zorgt dat de dijken aan de huidige veiligheidsnormen zullen voldoen.
Bij het ontwerpen van de verbetering is naast het technische
aspect (de waterkering moet hoog, sterk en stabiel genoeg
zijn) ook rekening gehouden met de visuele aspecten.
Bij het ontwerp van de dijkversterking handhaven we
zoveel mogelijk de huidige situatie. Dit wordt bereikt door
in het ontwerp uit te gaan van de oorspronkelijke materialen
en eigenschappen van de waterkering. Ook is rekening
gehouden met de aanwezige infrastructuur zoals wegen en
fietspaden. Tot slot is (voor het gebied binnen de bebouwde
kom) ook nog eens de beperking van de hinder tijdens de
bouwwerkzaamheden in het ontwerp meegenomen.
Hoewel dit vooral tijdens de bouw een belangrijk punt is,
kan hier vaak in het ontwerpstadium al rekening mee
worden gehouden.
Namens het Rijk nam Rijkswaterstaat directie Useselmeergebied
het initiatief om de dijken in Flevoland te versterken.
De medewerkers van Rijkswaterstaat maken de plannen
en bereiden de uitvoering van de werkzaamheden voor.
Zij werken daarbij nauw samen met het Waterschap
Zuiderzeeland.
Waterschap Zuiderzeeland stelt de uiteindelijke
dijkversterkingsplannen vatf. De Provincie moet daarna
als bevoegd gezag de plannen goedkeuren, voordat
met de uitvoering kan worden begonnen. Omdat de
Noordoostpolderdijk van Lemmer deels in Friesland en
deels in Flevoland ligt, zijn deze provincies allebei bevoegd
gezag.
Wat is de stand van zaken?
De versterking van de Usselmeerdijken in de Noordoostpolder, zoals de Noordermeerdijk, is bijna afgerond.
Uitzondering hierop zijn de genoemde 'bijzondere locaties'.
Deze locaties, waaronder die in en nabij Lemmer, zijn nu
aan de beurt.
Om alle eisen en wensen van belanghebbenden in het
ontwerp mee te kunnen nemen, heeft Rijkswaterstaat
overleg gevoerd met de Gemeente Lemsterland,
Waterschap Zuiderzeeland, de Provincie Flevoland,
de Provincie Friesland en een aantal direct betrokkenen.
Wat moet er gebeuren?
1. Sluisweg:
vernieuwing grasbekleding en verbetering afwatering
2. Coupure Sluisweg:
verhoging coupure
3. Sluisweg, dijk achter woningen:
tuimeldijk verhogen en verbetering grasbekleding
4. Friese sluis en gemaal Buma
verbetering oevers Lemstervaart en verbetering
gras- en steenbekleding
5. Kruising Gemaalweg - Lemsterweg:
verbetering afwatering
6. Inlaatduiker:
aanbrengen damwand
1. Sluisweg
Langs de Sluisweg wordt over een lengte van circa 600 meter
de grasbekleding aan de Usselmeerzijde van de dijk verbeterd.
Hierbij graven we de toplaag af en brengen we een nieuwe
kleilaag aan. Deze kleilaag wordt ingezaaid met gras. Aan de
binnenzijde van de dijk brengen wij een drainage constructie
aan. Deze drainageconstructie beestaat uit een ondergrondse
horizontale buis die de afwatering naar de nabij gelegen sloot
verbetert.
2. Coupure Sluisweg
Tussen de woningen en de firma Bijlsma is in de Sluisweg
een coupure in de dijk aanwezig. Een coupure is een
opening in de waterkering voor de doorgang van
bijvoorbeeld verkeer. Deze coupure in de waterkering
wordt bij extreem hoog water afgesloten zodat ze
een geheel vormt met de rest van de waterkering.
De coupure wordt vervangen door een vaste dijkovergang.
De dijkovergang met de daarop gelegen weg en
aansluitingen, krijgen dezelfde hoogte als de dijk.
Bij het ontwerp hebben wij erop gelet dat de toegang tot
woningen aan de Sluisweg, de kade van de firma Fernhout
en de terreinen van het Waterschap Zuiderzeeland en
de firma Bijlsma toegankelijk blijven. Daarbij hebben wij
ook het verbeteren van het verkeerstechnische overzicht
over de Sluisweg in ons ontwerp meegenomen. De meeest
noordelijke uitrit bij de woningen blijft nagenoeg op
hetzelfde niveau liggen, net als het terrein tussen
de Sluisweg en het hekwerk van de firma Bijlsma,
De bestaande rijbaan wordt verhoogd met maximaal
1,3 meter. Daarna wordt er een nieuwe laag asfalt
aangebracht. Aan de zijkant van de weg wordt een
fietsstrook van rood asfalt gemaakt. Langs het asfalt
worden zogenaamde molgoten aangebracht, voor de
afwatering van de weg. De molgoten lopen door bij
de uitritten en langs het terrein van de firma Bijlsma.
De molgoten functioneren dan niet alleen als waterafvoer
maar ook als geleiding voor doorgaand verkeer. Bovendien
geven ze de uitritten het karakter en uiterlijk van uitrit
(wat nog versterkt wordt bij toepassing van rode fietsstroken),
zodat geen misverstanden over de voorrang ontstaan.
Het gedeelte tussen het asfalt en het hekwerk van de firma
Bijlsma krijgt een klinkerverharding waarmee een duidelijk
onderscheid ontstaat tussen de rijbaan en de opslagstrook.
In het verleden zijn de verkeersdruppels ter hoogte van
de firma Bijlsma aangelegd in verband met een linksafvak
naar de werf. Het linksafvak bestaat intussen niet meer.
De verkeersdruppels hebben daarmee hun vroegere functie
verloren.In de nieuwe situatie leggen wij ze daarom niet
meer aan.
3.
Sluisweg, dijk achter woningen
De tuimeldijk lopend vanaf de coupure langs de Sluisweg
(achter de woningen) tot aan het sluiscomplex is in
de huidige situatie te laag. De tuimeldijk verhogen we
met maximaal zestig centimeter en we verbreden de kruin
tot minimaal twee meter. De verhoging en verbreding
van de kruin vergt een extra ruimtebeslag van ongeveer
drie meter. Omdat als uitgangspunt is gebruikt dat aan
de binnendijkse zijde (Sluisweg) de helling van het talud
hetzelfde moet blijven, is besloten deze extra ruimte te
vinden aan de buitenzijde van de tuimeldijk. De verhoging
van de dijk wordt uitgevoerd met klei. De nieuwe kleilaag
wordt ingezaaid met gras.
Ter plaatse van het sluiscomplex wordt de aansluiting van
de dijk op het sluiscomplex eveneens verhoogd. Hiervoor
metselen wij op de bestaande betonnen wand een muur
tot de benodigde hoogte. Ook worden de damwand en
de betonsloof enkele meters verlengd.
4. Friese sluis en gemaal Buma
Aan de buitenzijde van het gemaal Buma wordt de
bestaande klinker- en grasbekleding vervangen door basalt.
De huidige helling wordt hierbij iets flauwer. Om de
nieuwe bekleding te kunnen aanbrengen, wordt eerst de
oude bekleding (grasmat en klinkers) volledig verwijderd.
Daarna brengen we een nieuwe onderlaag, bestaande uit
een filterdoek en steenslag. aan. Op deze onderlaag
plaatsen we de nieuwe basaltstenen. Het zetten van de
basaltstenen gebeurt op de ambachtelijke (handmatige)
manier. Ook wordt het binnentalud van een nieuwe
kleilaag voorzien. Na het aanbrengen van de kleilaag
zaaien we de dijk opnieuw met gras in.
MMH
BnnraSjte
•MM -
JL~.
Om uitspoeling en beschadiging van de kanaaloever te
voorkomen, wordt langs de Lemstervaart over de eerste
vijftig meter vanaf gemaal en sluis een nieuwe beschoeiing
en taiudbekleding aangebracht. De beschoeiing bestaat uit
houten damwanden die net boven de waterlijn uitsteken.
Op het talud brengen we een steenstapeling aan die
uiteindelijk weer zal begroeien.
5. Kruising Gemaalweg - Lemsterweg:
Nabij de kruising Gemaalweg - Lemsterweg brengen wij
aan de binnenzijde van de dijk een drainage constructie
aan. Deze drainageconestructie bestaat uit een ondergrondse
horizontale buis die de afwatering naar de nabij gelegen
sloot verbetert.
Hoe worden de verschillende
maatregelen uitgevoerd?
De verhoging van de waterkering en de verbetering van
de bovenlaag wordt voornamelijk uitgevoerd in klei. Hierbij
wordt eerst de oude toplaag (ongeveer vijftjg centimeter)
verwijderd. Daarna wordt een nieuwe kleilaag tot de
benodigde hoogte aangebracht. De kleilaag wordt daarna
met gras ingezaaid.
Voor het aanbrengen van de drainage wordt eerst een
sleuf gegraven van circa 1,5 meter diep. In de sleuf wordt
de drainagebuis aangebracht waarna de sleuf wordt gevuld
met zand.
Voor de werkzaamheden aan de coupure wordt eerst het
bestaande wegdek verwijderd. Daarna wordt de benodigde
verhoging met zand aangebracht. Vervolgens wordt een
nieuwe verharding aangebracht.
6. Inlaatduiker
De inlaatduiker in de Westermeerdijk vormt een onderdeel
van de waterkering. Uit onderzoek is gebleken dat bij
extreem hoog water, water door de ondergrond langs
de koker van de duiker kan stromen. Om dit tegen te gaan
brengen we aan de binnendijkse zijde een stalen damwand
aan. Deze damwand wordt dicht langs de bestaande muur
van de constructie geplaatst en wordt met een bovenrand
van beton afgewerkt.
Tijdens de uitvoering van het dijkversterkingplan blijft
de bestaande bekleding zoveel mogelijk intact. Waar dit
niet mogelijk is, houden we materialen gereed om in geval
van een plotselinge storm open liggende delen snel af te
kunnen dekken, waardoor de huidige veiligheid
gewaarborgd is. Verder voeren we de werkzaamheden
zoveel mogelijk uit in het zomerseizoen dat loopt van
half maart tot half oktober.
Milieu-effecten van
de maatregelen
^
Diversen
Behalve de maatregelen 1 t/m 6 worden nog:
• een tiental bomen ten zuiden van het gemaal verwijderd.
• enkele onderhoudsmaatregelen op de havendam en de
strekdam uitgevoerd.
• kabels en leidingen voorzien van een kwelscherm.
De mogelijke gevolgen van de maatregelen voor het milieu
zijn ook onderzocht en worden beschreven in een apart
document: de m.e.r.-beoordelingsnotitie. Op grond hiervan
beoordelen de provincies of er zulke nadelige
milieugevolgen kunnen optreden dat het opstellen van
een Milieu Effect Rapport nodig is.
De conclusie van de notitie is dat de te nemen maatregelen
zo kleinschalig zijn dat ze landschappelijk geen wezenlijk
gevolg hebben. Voor de aanwezige natuur wordt
aangegeven dat het dijktraject grotendeels binnen de
bebouwde kom van Lemmer ligt en grenst aan een vrij
drukke verkeersweg. Het voorkomen van zeldzame soorten
is daarom erg onwaarschijnlijk. De werkzaamheden zijn
kleinschalig en duren kort (1 dag tot 1 maand). De effecten
hiervan op de in het werkgebied aanwezige planten en
dieren zullen gering zijn. Er zijn voor alle soorten genoeg
uitwijkmogelijkheden binnen het dijkvak; de lokale
populaties van soorten komen dan ook niet in gevaar.
Het aangrenzende water van het IJsselmeer is vogelrichtlijngebied. Ook voor de belangrijkste soorten van het gebied
treden geen duidelijke nadelige effecten op.
Wat merkt u van de
werkzaamheden?
Naar verwachting beginnen de werkzaamheden in Lemmer
in het voorjaar van 2004. In het najaar van 2004 moet de
klus zijn geklaard. Er wordt geprobeerd om overlast zoveel
mogelijk te beperken. Maar het is niet te voorkomen dat
toch enige hinder zal optreden.
Verkeershinder Sluisweg
Tijdens de werkzaamheden langs de Sluisweg wordt
een gedeelte van de weg voor het bouwverkeer afgezet.
Dit betekent dat bewoners soms moeten uitwijken of
even moeten wachten tot bouwverkeer is gepasseerd.
Tijdens de werkzaamheden aan de coupure zal de Sluisweg
ter hoogte van de firma Fernhout afgesloten worden
voor doorgaand verkeer. Dit doorgaand verkeer kan via
de omleidingsroute: Lemsterpad, Schouw en Almere.
De ontsluiting van de firma Fernhout en het Waterschap
Zuiderzeeland zal tijdens de werkzaamheden via het terrein
van de firma Bijlsma plaatsvinden.
Visuele hinder
Na afloop van de aanleg van de nieuwe grasbekleding
op klei zal het enige tijd duren voordat deze bekleding zijn
groene uiterlijk krijgt. Omdat een goede ontwikkeling van
de grasmat belangrijk is voor de sterkte van de bekleding,
is betreding van de dijk gedurende een aantal maanden na
aanleg niet mogelijk.
Onveilige situaties
Om risico's te beperken neemt de aannemer de gangbare
vereiste veiligheidsmaatregelen zoals het plaatsen van
verkeersborden, waarschuwingsborden en stoplichten.
Met name besteedt hij aandacht aan een goede
afscherming van het werkterrein.
Hoe verloopt de procedure?
De dijkversterking Lemmer valt onder de bijzondere
locaties. Met de Provincies Flevoland en Friesland
en Waterschap Zuiderzeeland is afgesproken dat voor de
ingrepen die bij de bijzondere locaties nodig zijn, de Wet
op de waterkeringprocedure wordt gevolgd. Dit houdt in
dat het ontwerpdijkversterkingsplan samen met de m.e.r.beoordelingsnotitie naar de provincies wordt gestuurd.
De provincies leggen het ontwerpplan en de m.e.r. beoordelingsnotitie zes weken ter inzage. Vervolgens
wordt het ontwerpplan vastgesteld door het waterschap,
waarna de provincies goedkeuring verlenen.
Hoe kunt u reageren op
de plannen?
Als burger of als organisatie kunt u mondeling of schriftelijk
reageren op het ontwerpplan en de m.e.r.-beoordelingsnotitie.
Stuur uw schriftelijke reacties voor het einde van de
inspraakperiode naar de provincie waar u woont:
• Gedeputeerde Staten van Flevoland
Postbus 55
8200 AB Lelystad
• Gedeputeerde Staten van Friesland
Postbus 20120
8900 HM Leeuwarden.
Desgewenst kunt u telefonisch reacties indienen. Neemt
u dan contact op met de provincie Flevoland, telefoon
(0320) 26 54 22 of de provincie Friesland telefoon
(058) 292 59 25
^ ^
De besturen van de provincies bestuderen alle binnengekomen
reacties en wegen ze mee in de besluitvorming. Uiteindelijk
nemen de provinciale besturen een goedkeuringsbesluit.
Als u het met dit besluit niet eens bent, kunt u beroep
aantekenen.
Wat betekenen deze woorden?
Colofon
Binnendijks/binnenkant van de dijk
Aan de polderzijde van de dijk, dus aan de kant van Lemmer.
Uitgave
Rijkswaterstaat
Directie IJsselmeergebied
Buitendljks/bultenkant van de dijk
Aan de meerzijde van de dijk, dus aan de kant van
het IJsselmeer
Binnentalud/buitentalud
Hellend vlak van het dijklichaam aan de polder/
Usselmeerzijde van de dijk.
Dijkbekleding
Afwerking (gras, stenen) ter bescherming van
een dijklichaam.
Coupure
Opening in de dijk voor bijvoorbeeld het verkeer.
Erosie
Schade aan de dijk door afslijting als gevolg van golven,
stroming en overslaand water.
Inlaatduiker
Een constructie om het waterpeil in de achter de dijk
gelegen polder te reguleren.
Kruin
Bovenste vlakke gedeelte van de dijk.
Kwelscherm
Ondergronds stalen damwand. Deze damwand dient als
afdichting tussen ondergrond en constructie en voorkomt
dat water door de ondergrond langs deze constructie kan
stromen (In dit geval de koker).
M.e.r.-beoordelingsnotitie
Document waarin de milieugevolgen van de voorgestelde
maatregelen worden beschreven
Molgoten
Afwateringsgoot langs de rijbaan waarover het water naar
de putten wordt gevoerd.
Ontwerpplan
Plan waarin gedetailleerd de voorgestelde dijkversterking
wordt beschreven.
Piping/kwel
Het stromen van water onder een dijk of constructie door,
waarbij er kans bestaat op het wegspoelen van grond.
Postbus 600
8200 AP Lelystad
Telefoon (0320) 29 70 42
Fax (0320) 29 73 00
Internet www.rdij.nl
Voor ontvangst van een gratis exemplaar van deze
brochure kunt u terecht bij bovenstaand adres.
Samenstelling en productie
ig Grontmij
Grontmij Advies & Techniek bv
Postbus 203
3730 AE De Bilt

Download Report