Lessenserie Aidan Chambers - Nacht door Melanie

Lessen Jeugdliteratuur volgens Aidan Chambers
Nadat ik mijn visie voor het onderdeel literatuur duidelijk in beeld heb gebracht, wil ik
hier ook iets mee doen. Ik ben met mijn klassen aan de slag gegaan met
literatuuronderwijs, natuurlijk had ik dit wel vaker gegeven, maar nooit op de manier
van Aidan Chambers. Ik heb twee literatuurlessen gegeven aan mijn mentorklas,
een basis/kader jaar 2. In mijn verslag zal ik mijn twee lesvoorbereidingen laten zien
en zal ik mijn lesdoelen duidelijk formuleren. Vervolgens zal ik de resultaten
bespreken en evalueren wat goed ging en waar ik nog aan moet werken.
Voor deze twee lessen heb ik gebruik gemaakt van de visie van Aidan Chambers,
maar ook van mijn methode ‘Talent’. In hoofdstuk 6 van ‘ Talent’ staat een fragment
uit het boek ‘Nacht’ van Anton van der Kolk, dit fragment gebruik ik voor mijn les. De
combinatie van het gebruik van Chambers en van mijn eigen methode zorgt voor een
aansluiting op mijn visie.
Mijn visie op jeugdliteratuur is: Literatuuronderwijs is van belang, als je als leerkracht
goed weet wat je met de lessen wilt bereiken en wanneer je ‘praten over boeken’
centraal zet in je lessen.
Lesvoorbereiding van les 1 en 2
Docent: Melanie de Rooij
Student: 0876750
Leerjaar: jaar 2
Datum: juni 2014
Vak: Nederlands: Jeugdliteratuur
Hogeschool Rotterdam: NEDLKJ02X
Niveau: BBL + KBL
Aantal leerlingen: 19 leerlingen
Lesonderwerp:
- Leren praten over fictie d.m.v. het model van Aidan Chambers
Doelstelling (die de leerlingen moeten behalen aan het eind van 2 lessen):
- De leerlingen kunnen na een gezamenlijk gelezen verhaal benoemen wat zij leuk,
niet leuk, spannend of interessant vinden. De leerling kan dit met behulp van een
format van Aidan Chamers uitwerken.
- De leerlingen kunnen tijdens een gesprek over fictie op elkaar reageren en
vragen aan elkaar stellen.
- De leerlingen kunnen na het gelezen verhaal iets vertellen over de ik-persoon
Karin.
- De leerlingen kunnen na het gelezen verhaal hun mening geven over de dood.
- De leerlingen kunnen na het gelezen verhaal iets vertellen over het
oorlogstrauma, die centraal staat in het verhaal.
- De leerlingen kunnen vertellen of ze het boek helemaal willen lezen ja of nee en
uitleggen waarom. (Hierbij gebruiken de leerlingen beoordelingswoorden die de
methode aangeeft).
- De leerlingen kunnen nadenken over de belangrijkste gebeurtenissen uit hun
eigen leven en hiervan een mindmap maken
- De leerlingen kunnen de belangrijkste gebeurtenis uit hun leven uitwerken.
Beginsituatie:
-
In de methode ‘Talent’ krijgen de leerlingen twee keer per hoofdstuk een fictieles,
het gaat hierbij vooral om een stukje fictie lezen en daar schriftelijk vragen over
beantwoorden, een gesprek is nieuw voor deze leerlingen.
De leerlingen hebben dit jaar 2 fictieboeken gelezen, dit moest vanwege een
boekverslag en een boekbespreking, verder lezen de kinderen nauwelijks fictie.
De leerlingen hebben wel vaker klassengesprekken gevoerd, maar nog nooit zo
uitgebreid over een stukje fictie.
De leerlingen weten de regels van een klassengesprek.
De leerlingen kunnen op elkaar reageren en weten welke regels zij hierbij
moeten gebruiken.
Bijlagen:
- Fragment uit ‘Nacht’ van Anton van de Kolk. (Deze komt uit de methode Talent)
- A4 voor iedereen met 4 vakken (leuk – niet leuk – spannend – interessant) =
Aidan Chambers
- De voorkant van het boek staat groot op het digibord
- Op het whiteboard staan de regels nog een keer die we aanhouden tijdens een
klassengesprek.
- Een blaadje voor iedere leerling waarop zij kunnen schrijven wat zij later ooit aan
hun kleinkinderen willen vertellen. (les 2)
- Een blaadje waarop zij een mindmap kunnen maken over al hun belangrijke
gebeurtenissen in hun leven.
- De doelen worden per les beschreven op het bord.
Lesbeschrijving les 1: Nacht – Anton van der Kolk
Les 1 van mijn lessenserie staat echt in het teken
van ‘ praten over fictie’. In les 2 komt er een soort
verwerkingsopdracht die hier goed bij aansluit. Ik zal
hieronder beschrijven wat ik allemaal ga doen in de
twee lessen. Ook zal ik per les de doelen apart nog
benoemen. In mijn eerste les kies ik ervoor om het
verhaal voor te lezen aan mijn leerlingen, ik doe dit
niet het hele verhaal, maar wel het eerste stuk. Ik
kies hier bewust voor om zo de aandacht te trekken
van de leerlingen. Het laatste stukje van het
fragment lezen de kinderen zelf, zo zijn ze meteen
individueel bezig en kunnen zij dit op eigen tempo
lezen. Na het lezen vullen zij individueel het
werkblad van Chambers in, hierna gaan we in een
kring zitten en zal ik het gesprek leiden, de
leerlingen zullen het gesprek voeren.
Vervolg lesbeschrijving les 1:
Doelen:
- De leerlingen kunnen na een gezamenlijk gelezen verhaal benoemen wat zij leuk,
niet leuk, spannend of interessant vinden. De leerling kan dit met behulp van een
format van Aidan Chamers uitwerken.
- De leerlingen kunnen tijdens een gesprek over fictie op elkaar reageren en
vragen aan elkaar stellen.
- De leerlingen kunnen na het gelezen verhaal iets vertellen over de ik-persoon
Karin.
- De leerlingen kunnen na het gelezen verhaal hun mening geven over de dood.
- De leerlingen kunnen na het gelezen verhaal iets vertellen over het
oorlogstrauma, die centraal staat in het verhaal.
De leerlingen kunnen vertellen of ze het boek helemaal willen lezen ja of nee en
uitleggen waarom. (Hierbij gebruiken de leerlingen beoordelingswoorden die de
methode aangeeft).
Tijd
Docent
10 Uitleg
min lessenserie;
Uitdelen
fragment;
Leesbeurten
geven.
2. Kern
30 Uitleg werkblad
(denk aan
min Aidan Chamers;
variatie in
Vertellen wat ze
instructie
daar moeten
en
doen helpen
verwerking)
waar dit nodig is.
Leerlingen
Nodig
Doel
Klassikaal lezen Tekstboek Kennismaken
fragment.
‘Talent’
met fictie.
3.Lesafsluiting
De leerlingen
Digitaal
helpen mee om bord.
alle uitkomsten
op het bord te
krijgen en vullen
elkaar aan waar
dit nodig is.
1.Inleiding
10 De uitkomsten
min schematisch
weergeven op
het bord en de
lesdoelen
herhalen.
Hebben we de
doelen gehaald?
Zij vullen
individueel het
werkblad van
Aidan Chamers
in, maar mogen
wel met elkaar
overleggen,
omdat het de
eerste keer is.
19x
werkblad
Aidan
Chamers.
En alle
stoelen in
een kring
zetten.
Een
klassengespre
k houden over
een fragment
uit een
leesboek, ze
leren om te
praten over
fictie en om op
elkaar te
reageren.
De leerlingen
kunnen het
klassengespre
k samenvatten
en de kern
eruit halen.
Lesbeschrijving les 2: Een minmap maken + herinnering
opschrijven.
Les 2:
Doelen:
- De leerlingen kunnen nadenken over de belangrijkste gebeurtenissen uit hun
eigen leven en hiervan een mindmap maken
- De leerlingen kunnen de belangrijkste gebeurtenis uit hun leven uitwerken
1.Inleiding
2. Kern
(denk aan
variatie in
instructie
en
verwerking)
3.Lesafsluiting
Tijd
Docent
10 Terugblik op de
min vorige les en de
resultaten er
weer bij pakken
op het digibord.
Leerlingen
Zij vertellen wat
zij nog weten
van de vorige les
en kunnen
hierbij kijken
naar het
digibord.
30 De leerkracht
De leerlingen
min legt de
maken
vervolgopdracht individueel een
uit die aansluit
mindmap, met
op les 1 en deelt daarop de
de benodigde
belangrijkste
materialen
gebeurtenissen
hiervan uit.
in hun leven tot
nu toe. Ze
mogen elkaar
hierbij helpen.
Vervolgens
kiezen zij 1
gebeurtenis uit,
die ze gaan
uitwerken.
10 Een aantal
De mindmap
min leerlingen naar
laten zien en
voren roepen.
hun belangrijkste
gebeurtenis
delen met de
klas. Hierover
wordt nog kort
gesproken en
mogen
leerlingen op
elkaar reageren.
Nodig
Digibord.
Doel
Voorkennis
ophalen.
2 blaadjes
Pen
Tweetallen
Leerlingen
kunnen onder
woorden
brengen
welke
gebeurteniss
en die in hun
leven zijn
voorgekomen
zij graag later
willen
vertellen aan
hun
kleinkinderen.
Mindmap
Klassikaal
Elkaars
resultaten
bekijken en
erop
reflecteren.
Resultaten van mijn lessen
Na het geven van mijn twee lessen kwamen er een aantal belangrijke aspecten naar
boven. Ik ga eerst de doelen reflecteren en vervolgens zal ik eventuele leerpunten
bespreken.
De doelen van les 1 zijn:
-
De leerlingen kunnen na een gezamenlijk gelezen verhaal benoemen wat zij leuk,
niet leuk, spannend of interessant vinden. De leerling kan dit met behulp van een
format van Aidan Chamers uitwerken.
De leerlingen kunnen tijdens een gesprek over fictie op elkaar reageren en
vragen aan elkaar stellen.
De leerlingen kunnen na het gelezen verhaal iets vertellen over de ik-persoon
Karin.
De leerlingen kunnen na het gelezen verhaal hun mening geven over de dood.
De leerlingen kunnen na het gelezen verhaal iets vertellen over het
oorlogstrauma, die centraal staat in het verhaal.
Het eerste doel van les 1 is zeker wel behaald. Wel vonden leerlingen het vreemd om
een klassengesprek te voeren over een fragment uit een boek. Dit komt omdat dit
niet gewend zijn. Normaal gesproken lezen we tijdens een fictieles wel een fragment
uit een boek, maar praten we er hier nooit zo uitgebreid over zoals als nu. De leerling
zijn invulopdrachten gewend. Ik merkte bij het eerste doel dat zij goed hun mening
kunnen geven over het verhaal en goed kunnen vertellen wat zij wel en niet leuk
vonden. Maar toen zij moesten beschrijven wat zij spannend vonden, kwam hier
weinig uit. De kinderen gaven aan dat ze het geen spannend verhaal vonden, dus
vonden zij het ook lastig om spannende dingen te benoemen. Tijdens het gesprek
moest ik ingrijpen en uitleggen wat er met spanning bedoeld wordt. De leerlingen had
dit wel al gehad, maar wisten het niet meer.
Doel 2 en doel 3 zijn goed behaald. De leerlingen kunnen goed op elkaar reageren,
praten netjes om de beurt en laten elkaar uitpraten. Het is erg mooi om te zien hoe
sommige leerlingen op elkaar reageren. De ik-persoon kwam in het verhaal duidelijk
naar voren en daar konden de leerlingen veel over vertellen. Toen ik vroeg hoe dat
kwam, gaven zij aan dat je de gevoelens, gedachtes en handelingen goed kon
herkennen in het verhaal.
Doel 4 en 5 was een stuk lastiger voor de kinderen om over te praten. Dit komt
omdat de dood een onderwerp is die alle kinderen wel een keer hebben
meegemaakt in hun omgeving. Al veel kinderen hebben hun opa en/of oma verloren,
voor veel kinderen was het onderwerp dus herkenbaar. Sommige leerlingen stonden
hiervoor open en durfde hun eigen ervaringen te delen. Andere kinderen daarin
tegen niet. Dit vond ik ook prima en liet ik toe. De meeste leerlingen konden goed
onder woorden brengen wat zij dachten dat de opa in het verhaal meegemaakt had
tijdens WOII. Deze voorkennis hadden zij dus wel. Resultaten zoals harde geluiden,
bommen en etenswaar wat er in die tijd gegeten werd kwam naar voren. De
verschillende ervaringen waren mooi om te horen.
Wat mij als leerkracht versteld deed staan, was dat na het lezen van een stukje fictie
zoveel was om over te praten. Als leerkracht moet je dit sturen om de gewenste
doelen te behalen.
De doelen van les 2 waren:
-
De leerlingen kunnen nadenken over de belangrijkste gebeurtenissen uit hun
eigen leven en hiervan een mindmap maken
De leerlingen kunnen de belangrijkste gebeurtenis uit hun leven uitwerken
Als docent kwam ik er al snel achter dat ik in les 2 de doelen ging behalen, omdat er
tijdens het klassengesprek eigen ervaringen naar voren kwamen. In les 2 stonden er
ook maar 2 doelen centraal, dit zijn er een stuk minder dan bij les 1. Ik kwam
erachter dat het belangrijk is om niet teveel doelen te stellen aan de leerlingen. Zeker
bij vmbo leerlingen zijn teveel doelen onoverzichtelijk. De kinderen moeten duidelijk
weten waar ze aan toe zijn. Het formuleren van een paar smart doelen is voldoende
in een les.
Leerpunten

Niet meer dan 2 doelen per les formuleren. Deze doelen moeten wel smart zijn.

De rol van de docent is begeleidend. Ik moet hieraan werken tijdens het
klassengesprek. Ik merkte dat ik teveel aan het woord was en dat ik nog veel
meer uit de leerlingen had kunnen laten komen.

Als leerkracht kan ik genieten van de verhalen die uit de leerlingen komen, maar
ik probeer wel als leerkracht bij de doelen te blijven die in de les centraal staan.
De leerlingen associëren met de resultaten, waardoor soms het centrale
onderwerp van de les eraan voorbij gaat.
Succeservaringen

Na het geven van de eerste les kwamen er 4 leerlingen naar mij toe om te
vertellen dat ze dit een leuke les vonden en om te vragen of we dit vaker konden
doen.

Ook na het geven van les 1 heeft 1 leerling het boek in de mediatheek gehuurd.

Aan een aantal leerlingen kon ik tijdens de eerste les zien dat het onderwerp de
dood thuis nooit besproken wordt. Ik vind het goed dat de leerling in een
vertrouwdene omgeving over dit soort onderwerpen kan praten.

Voor mijzelf als leerkracht zijn echt mijn ogen geopend als het gaat om het geven
van een literatuurles. Ik wist niet dat je zoveel uit een literatuurles kon halen. Een
literatuurles is voor mij nu niet meer een les geworden om de woordenschat te
vergroten, maar een les waarbij leerlingen leren praten over boeken en hun
kennis uitbreiden over nieuwe onderwerpen.
Bijlage 1: Het Fragment ‘Nacht’- Anton van der Kolk
Bijlage 2: model Aidan Chambers
Naam:
Leuk
Niet leuk
Spannend
Interessant

Download Report