Ondernemen en groeien in erfgoed

rundveehouderij
R E P O RTA G E
Ondernemen én
groeien in erfgoed
Beperkingen zijn er altijd, maar
veehouders kunnen vooruit in de
Beemster. Drie melkveebedrijven
bouwden onlangs nieuw en houden
28 mei gelijktijdig open dag.
30
D
OORGROEIEN met het melkveebedrijf is niet altijd en overal even
gemakkelijk. Zeker niet als de locatie werelderfgoed is én bij een
Natura 2000-gebied ligt. Toch werden
juist in droogmakerij de Beemster de
laatste jaren veel nieuwe stallen gebouwd.
Drie melkveebedrijven houden woensdag
28 mei tegelijkertijd open dag.
De drie ondernemers hebben een aantal overeenkomsten. Ze bouwden allemaal een stal voor meer dan 100 koeien,
en ze kozen voor een melk- en mestrobot.
Twee van de drie boeren zochten precies
dezelfde emissiearme vloer uit: de Ecovloer van Veld-V-Beton.
Toch zijn de verschillen groter. Opval→
lend, ook omdat twee van de drie
Slimme looplijnen en veel automatisering voor arbeidsgemak
De stal van vof Köhne heeft
ruimte voor 180 melkkoeien
en 60 stuks jongvee. Door automatisering is het bedrijf
door één persoon te runnen. Twee melkrobots van DeLaval bieden arbeidsgemak. Een derde ruimte (rechts) is al beschikbaar.
Vof Köhne (Piet, Marion en
zoon Daan) zette in de nieuwe
ligboxenstal in op dierenwelzijn en arbeidsgemak. Het
voeren is aan een loonwerker
uitbesteed. Zo kan Daan buiten de deur werken.
De twee melkrobots zijn
voorbeelden van arbeidsgemak. De ondernemers kozen
voor DeLaval. Daan Köhne:
“Dat bedrijf kon een totaalpakket leveren. Bovendien
sprak de goede melktechniek
ons aan.” In de stal is al ruimte voor een derde melkrobot.
“Maar”, zegt Daan, “we willen
eerst doorgroeien tot 140
melkkoeien. Daarvoor hebben
BOERDERIJ 99 — no. 35 (27 mei 2014)
Een kenmerkend beeld van de Beemsterpolder, gezien vanaf de stal van Piet Köhne. Op de achtergrond is Middenbeemster
te zien. F O TO ' S: F O TO STUD IO W ICK N ATZ IJ L
31
we wat jongvee aangekocht.
Wanneer die derde robot er
komt, hangt van de markt af.”
Er is meer automatisering: de
Hetwin-voeraanschuifrobot.
Die volgt sensoren op de
voergang en schuift volautomatisch al het voer aan.
In de stal, die door de 4 meter brede lichtstraat en glazen
voor- en achterdeur erg licht
oogt, vallen ook de slimme
looplijnen op. Aan beide kanten van de voergang is de route van achteren naar voren.
Links: laagproductieve groep,
melkrobot, vaarzen/far offgroup, droge koeien/close upgroep, afkalfhok en kalverafdeling. En rechts: hoogproductieve groep, melkrobot,
separatieruimte en strohok/
meedraaiende zorggroep.
Deze inrichting heeft één naDeze voeraanschuifrobot is een
goed voorbeeld van automatisering
in de stal.
Voor de route
volgt de robot
sensoren op
de voergang.
BOERDERIJ 99 — no. 35 (27 mei 2014)
deel, stelt Köhne. “Voor sommige behandelingen, zoals
bekappen, moeten we soms
een koe verhuizen.”
In de stal ligt de emissiearme Ecovloer van Veld VBeton. Onder deze betonnen
vloer met rubber hangen bakjes die de put afsluiten. Dat
zorgt voor een ammoniakuitstoot van 8,7 kilo per dier (bij
opstallen). Köhne koos voor
de Ecovloer omdat de stroefheid toeneemt naarmate het
droger wordt. De beloopbaarheid is prima; het aantal
klauwproblemen daalde flink.
“Punt van aandacht is de
mestdoorlaat”, zegt Köhne.
“Het is essentieel dat onze
twee mestrobots constant
blijven draaien. Tot nu toe
gaat dat goed. De twee
sproeiers, voor en achter op
de robot, helpen hierbij.”
PROFIEL
Naam: Piet (53), Daan (22) en
Marion (50, niet op de foto)
Köhne. Plaats: Middenbeemster (N.-H.). Bedrijf: in vof 100
melkkoeien, 90 stuks jongvee,
728.000 kg quotum en 63 ha
land.
rundveehouderij
boeren broers van elkaar zijn.
De melkrobots vallen direct op. Die
hebben in elke stal een andere kleur. Bij
Piet Köhne staan ze in het midden van de
stal, terwijl ze bij de andere twee boeren
voorin staan. Piet koos voor DeLavals
vanwege de goede techniek en het totaalpakket dat de leverancier kon leveren.
Broer Joop Köhne koos juist Lely’s. Sterk
en compact, stelt hij. Pieter Jan Groot
ging voor een GEA-robot met twee boxen
achter elkaar, vanwege het kaasmaken.
De zuurtegraad van melk is bij de GEA
het laagst.
Het uiterlijk van de stal is ook niet
overal hetzelfde. Piet Köhne en Groot
kozen voor traditionele stalbouw. Joop
Köhne, die het dichtst bij het dorp Middenbeemster woont, zette in op een vrijloopstal: droge mest en veel welzijn voor
de koeien. Het dak is nog geen 8 meter
hoog en bestaat uit zes kassen. De koeien
liggen op elk bedrijf anders. In de vrijloopstal liggen ze op stro, riet en houtsnippers, bij Piet Köhne in diepstrooisel
en bij Groot op kleikorrel, kokos en kalk.
Vertrouwen in de toekomst
Wat de ondernemers zeker wél gemeen
hebben is dat ze de toekomst van hun be-
GEA-melkrobot is beste keus voor kaasmakerij
PROFIEL
Naam: Pieter Jan Groot (45).
Plaats: Middenbeemster
(N.-H.). Bedrijf: 56 melkkoeien,
60 stuks jongvee, 43 ha land
en een kaasmakerij. Familie
Groot maakt al sinds 1978
Beemster Boerenkaas.
32
Groot koos voor een GEA-melkrobot, omdat de melkzuurtegraad van deze robot bij kaasmaken past.
Pieter Jan Groot liet eind vorig jaar een nieuwe ligboxenstal voor 120 melkkoeien en
60 stuks jongvee bouwen.
Het melkveebedrijf annex
kaasmakerij bevindt zich op
een hagelnieuwe bedrijfslocatie. Groot zette in de nieuwe
3+2-ligboxenstal vooral in op
dierwelzijn. Op de tweede
plaats kwam arbeidsgemak.
Qua welzijn springt de
emissiearme Ecovloer van
Veld-V-Beton in het oog. Omdat Groot weidegang toepast,
geeft de vloer een ammoniakuitstoot van 7,4 kilo per dier.
Het was een behoorlijke investering van €130 per vierkante meter. Andere vloeren
waren echter geen optie.
Groot: “De praktijkvoorbeelden zag ik vooral in stallen
waarin koeien opgestald wer-
den. Ik doe aan weidegang,
en bovendien is dit een poldergebied met veel wind. Ik
wilde geen risico nemen.”
Een Lely-mestrobot met
sproeier reinigt de vloer en
draait tot nu toe prima. “Deze
robot was zo’n €5.000 goedkoper dan een JOZ, is licht, en
goedkoop in onderhoud.” De
mestrobot krijgt hulp van een
sproei-installatie achter de
boxrand. Om de 2 meter zit
een sproeier.
De koeien liggen in diepstrooiselboxen op een mix
van kleikorrel, kokos en kalk.
De kniebomen zijn 20 centimeter hoger dan normaal. “Zo
liggen de dieren beter, rechter
vooral”, stelt Groot. Opvallend
is verder dat aan beide zijkanten van de stal een extra meter
ruimte achter de ligboxen is.
Ook typisch
Beemster:
kaas. Pieter
Jan Groot
maakt zijn
eigen kaas
en hield daar
met zijn
keuze voor de
melkrobot rekening mee.
Dit heeft twee voordelen: de
koeien staan gemakkelijker op
én er is een extra looppad.
Het arbeidsgemak zit vooral
in het gestuurde koeverkeer
en het melken. Groot koos
voor een GEA-melkrobot met
twee boxen achter elkaar.
Daartussen loopt een rail met
aansluitmechanisme. Ook is
er een camera. De keuze voor
GEA had vooral met de kaasmakerij te maken. “Het sterke
punt is de zuurtegraad in de
melk. Die is bij de GEA 0,3 tot
0,4. Bij een andere robot is die
gemiddeld 0,7 tot 0,8. Dat
scheelt te veel.” Qua kosten
ontliepen de melkrobots elkaar volgens Groot niet veel.
Ook opvallend: de veehouder koos niet voor stro in het
‘strohok’ en de afkalfstal. Hij
ging voor zand en een mat.
Ook dat scheelt arbeid.
BOERDERIJ 99 — no. 35 (27 mei 2014)
drijf in de Beemster de komende jaren
met vertrouwen tegemoet kunnen zien.
De drie ondernemers in Middenbeemster (N.-H.) houden 28 mei van 10.00
tot 16.00 uur open dag: vof Piet Köhne
(Nekkerweg 18), familie Groot (Middenweg 192b) en vof Joop Köhne (Middenweg 110).
Aan beide zijkanten van de
stal is een meter
extra ruimte
achter de boxen.
Koeien kunnen
zo beter opstaan,
en het is tegelijk
een looppad
voor de boer.
Theo Brummelaar
Vrijloopstal geeft veel licht en welzijn
PROFIEL
Naam: Stefan (27) en Joop (58)
Köhne. Plaats: Middenbeemster
(N.-H.). Bedrijf: in vof melkveebedrijf met 95 melkkoeien,
70 stuks jongvee, 728.000 kg
quotum en 63 ha land.
De vrijloopstal met kascontructie: er heerst rust. De koeien hebben 11 vierkante meter per dier.
Vof Köhne bouwde een vrijloopstal en zette flinke stappen in melkproductie en diergezondheid. Het beluchtingssysteem is een leerproces. Op een steenworp afstand
van Middenbeemster bevindt
zich de opvallende stal van
vof Köhne: een vrijloopstal
met kas-bovenbouw, met capaciteit voor 110 melkkoeien
en 70 stuks jongvee. “Drijfmest zag ik niet zitten: te eenzijdig voor het land. Deze droge mest is een groot voordeel”, legt Joop Köhne uit.
“Ten tweede is het welzijn nu
beter. Mortellaro is verdwenen. De koeien liggen goed en
er is veel rust in de stal.” De
dieren hebben gemiddeld 11
vierkante meter ligruimte en
lopen op een ondergrond van
achtereenvolgens stro, houtBOERDERIJ 99 — no. 35 (27 mei 2014)
snippers, weer stro en riet.
Het beluchtingssysteem
vraagt nog aandacht. “Het is
een leerproces, zeker in het
begin”, zegt Köhne. “De onderlaag was in het begin niet
goed, dus lopen we nu nog
wat achter de feiten aan. We
krijgen het vanzelf in de vingers, maar het composteren
kost een leerjaar.”
De stal was door het sys-
teem duurder dan normaal.
Köhne bespaarde echter op
de bovenbouw: een kasconstructie met veel licht. Zes
kappen, een goothoogte van
6 meter en een hoogste punt
van 7,30 meter. “De kasbouw
had meerdere voordelen. De
hoogte is beperkt. Er is extra
zonlicht, en meer wind, waardoor alles sneller droogt.” De
kosten ervan bedroegen krap
Dat werelderfgoed
Beemster
geen museum
is, bewijst
deze afwijkende stal.
Het dorp Middenbeemster
ligt bijna direct achter de
vrijloopstal.
€80 per vierkante meter, inclusief schaduwdoek voor hete
dagen – een derde minder dan
bij traditionele bovenbouw.
Voorin staan twee Lelymelkrobots. Een sterke, compacte robot met vertrouwde
techniek, aldus Köhne. “De laser hoef je zelden schoon te
maken. We kennen veel boeren met deze robot, handig als
je ervaringen kunt delen.”
De Lely-mestrobot die de
roostervloer achter de voergang en melkrobots schoonmaakt, is een aandachtspunt.
De robot staat vaak vier tot vijf
keer per dag stil. Köhne: “We
hebben te weinig muren waarop de hij kan corrigeren. Daardoor schat de robot bochten
verkeerd in en houdt hij de
routes niet vol. Al gaat het na
de laatste aanpassing weer
goed. Afwachten dus.”
33

Download Report