Angst en

25-9-2014
Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk
www.phorosadvies.nl
06-10508273/06-12987505
Lichamelijk: pijn, fysieke beperkingen,
afweging behandeling vs bijwerkingen
Angst en onzekerheid: verloop ziekte, slechte
prognose
Maatschappelijk: verlies werk, financiele
gevolgen
Sociaal: isolatie, verslechtering sociale
contacten, relatieproblemen
Symptomen en bijwerkingen verdragen
Staande blijven en zelfwaardering in stand
houden
Hoofd koel houden voor beslissingen
Goed contact houden met sociale omgeving
en hulpverleners
Rouwproces: aanvaarden in plaats van
verzetten. Prognose soms niet in lijn met
lichamelijke conditie; moeilijk te aanvaarden
1
25-9-2014
Afscheid
Moed houden: verschuiven van hoop
Emoties binnen de perken houden
En tegelijk: ruimte geven aan heftige emoties:
boosheid, verdriet, angst
Aanpassing: leven met uitzicht op de
dood/afscheid
kan bij sommige diagnoses ook 10-15 jaar zijn
“ik leef niet langer, ik sterf langer”
Interventies: verschuiven van hoop: van beter
worden, naar een “goede dood”/fijn afscheid
De manier waarop iemand
Gedragsmatig
Cognitief
• Emotioneel
reageert, als de omstandigheden aanpassing
vereisen of als er sprake is van dreiging
•
•
2
25-9-2014
zijn mede tot stand gekomen door:
•
•
•
Vroegere leerervaringen
Opvoedingspatronen
Persoonlijkheidskenmerken en karakter
Belangrijk om systeem te vragen:
Hoe reageert iemand normaal: wat is normale
coping voor deze persoon
Kan het systeem het aan?
Belangrijk om client te vragen:
Wat zijn eerdere ervaringen met
ziekte/overlijden. Zijn er beelden die als
traumatisch worden beleefd.
Angst is normale reactie op bedreiging
vechten, vluchten of bevriezen
Angst is gezond
3
25-9-2014
Dood
Pijn
Stikken
Afhankelijkheid
Aftakeling
Afscheid
In de war raken
Levend begraven worden
Vergeten te worden
Verdriet
Anderen te belasten/pijn te doen
Dood
Hemel/hel
4
25-9-2014
Soms lastiger dan je denkt
Door o.a:
Ziekte/bijwerkingen medicatie
“hij heeft gevochten tot het eind”
Hartkloppingen
Versnelde ademhaling
Ademnood
Gevoel flauw te vallen
Hartritmestoornissen
Verhoogde bloeddruk
Overmatig zweten en transpireren
Droge mond
Koude handen en voeten
Hoofdpijn
Misselijkheid
Depressieve gevoelens
Grote angstgevoelens
Slaapstoornissen
Concentratieproblemen
Gespannen zijn
Paniek en hysterie
Stil en apathie
Boos (zondebok) en verzet
Agressie
Controle en dwang
Vermijden
5
25-9-2014
Is dat nodig?
En zo ja, HOE?
Erkennen, normaliseren en ventileren
Het hoeft niet weg, mag er zijn en verdient
aandacht
Niet confronteren en koste wat kost
‘drammen’.
Mag in stand blijven, meest capabele coping
Luisteren
Samenvatten
Doorvragen
6
25-9-2014
Een van de moeilijkste vaardigheden, terwijl
de grootste behoefte van de meeste mensen
is: Aandacht…
Echt luisteren – de ander Verstaan- wordt vaak
belemmerd door…
ALS je een stukje van je eigen verhaal vertelt,
verlies je hier niet in. Bedenk dat de ander
soms wel herkenning zoekt, maar vooral ook
aandacht.. Wees zeer terughoudend met het
inbrengen van eigen ervaringen…
Je kunt controleren of je de ander goed begrijpt
door af en toe te herhalen en/of samen te
vatten wat je hebt gehoord. Hiermee voorkom
je vooral dat je te veel invult vanuit je eigen
projecties en oordelen.
7
25-9-2014
Verduidelijkende vragen stellen: vraag door
of ga in op wat de ander zegt. Het risico
bestaat anders dat je gaat invullen wat jij
denkt dat er bedoeld wordt… “U heeft zeker
last van…”
Wel: rode loper. “veel mensen ervaren….hoe
is dat bij u?
Wees voorzichtig met ‘waarom’ vragen
Stel Open Vragen…. ( itt gesloten vragen)
Hummen..
Stilte (durven) laten vallen
euthanasie: vaak mooie ingang voor gesprek
over angst en de dood. Betekenis van de
dood onder controle willen houden, angst
voor lijden en pijn. Ook vaak angst om
omgeving te belasten.
8
25-9-2014
Erkennen, verkennen
normaliseren
Verbondenheid herstellen
Ruimte, aandacht en mildheid
Mindfulness
Ademhaling
Focus verruimen
Verdragen (vb niet altijd betekenisgeving)
Verschuiven van hoop
Tips voor omgaan met
machteloosheid
Erken machteloosheid bij jezelf (besmettelijk)
Machteloosheid is een normale reactie. (laat dat
de client merken). Rustig blijven.
Praat machteloosheid niet weg, stel niet onnodig
gerust
Neem misverstanden en onduidelijkheden, die jij
vanuit je professie kan ophelderen, weg
Overbehandelen: door het niet kunnen
verdragen van de machteloosheid
9
25-9-2014
Bij vastlopen, onnodig lijden
Verbondenheid familie (systeemtherapie)
Cognitieve Gedrags Therapie
Medicatie
Mindfulness/ aandachtgerichte cognitieve
therapie
EMDR
-
Ernst verhaal
Mate van identificatie
Relativeringvermogen
Eigen copingstijl
Organisatie waarbinnen je werkt
Ga voor jezelf eens na:
•
•
wat zijn voor jou signalen dat je grenzen ‘in zicht
zijn’...?
wat zijn voor jou lastige situaties in het werken met
clienten?
Welke client van de afgelopen 2 weken is je het meest
bijgebleven? En waarom?
Op wat voor manieren heb je de afgelopen 3 weken
voor jezelf gezorgd?
10
25-9-2014
Het zijn niet alleen
de omstandigheden
die je leven bepalen,
maar ook
de manier waarop
je er mee omgaat.
Vrouw, 61jaar, getrouwd
Heel snel ziekteproces, overleden binnen jaar
na diagnose. Erg ziek geweest door chemo
Traumatische ervaringen:
ziekenhuis/sterfbed van anderen
Katholiek opgevoed: “dit verdien ik niet”
Aanmeldingsklachten: angst, paniek,
nachtmerries.
Coping; vermijden/terugtrekken
Veel boosheid: van man en cliente… naar
artsen, hulpverleners
1.
2.
3.
4.
wat gebeurt er in het systeem?
wat is het doel van het gesprek?
Wat zijn je eigen normen en waarden?
hoe ga je het gesprek aan?
11
25-9-2014
12

Download Report