Two missing voices in shared dicision making

Two missing voices in shared
dicision making
Artikel over de schijnbaar gezamenlijke besluitvorming bij
ongewenste zwangerschap & abortus provocatus
Gerrinda Hoogendoorn
Christelijke Hogeschool Ede
0
Two missing voices in shared-decision making
Artikel over de schijnbaar gezamenlijke besluitvorming bij
ongewenste zwangerschap & abortus provocatus
“Ik maak uiteindelijk de definitieve beslissing. Het zit in mij, ik lig daar straks wel of
niet. Maar ik heb niet het recht om dit alleen te beslissen! Want dan beslis ik over
drie levens: Dat van mijzelf, van ons kind en dat van mijn vriend, waar ik eigenlijk
niks over te zeggen heb.”
“Als het niet voor 100% je eigen wil is, kun je beter geen abortus plegen. Ik heb er
nu nog last van, veel last. Ik wilde ook geen narcose en heb de hele behandeling
doorgemaakt en dat is iets wat ik niemand toewens. Ook kreeg ik een zakelijke
benadering in de kliniek, of ik nog even mijn handtekening wilde zetten. Anders
zouden ze er soms last van krijgen bij een schadevergoeding”.
In de bovenstaande opmerkingen wordt een beeld geschetst over het proces van
shared-decision making. Gezamenlijke besluitvorming, dat klinkt als een ideaal als
je kijkt naar de kwetsbaarheid en moeilijke omstandigheden waarin een
zwangerschap niet is gewenst. Zo’n 32.000 vrouwen maken per jaar de keuze voor
abortus provocatus. Abortus wordt in de politiek verdedigd als een verworven recht ,
een keuzevrijheid. Ook werd tijdens deze discussie in 2006 gezegd dat de
alternatieven voor abortus niet duidelijker aangeboden moeten worden, omdat dit
de keuzevrijheid in de weg zou staan. Maar ik denk dat we pas van keuzevrijheid en
gezamenlijke besluitvorming spreken, wanneer een vrouw een keuze maakt op basis
van eerlijke voorlichting, ondersteunende zorg en vanuit de kennis dat elk leven
begint bij de conceptie. Een keuze in gezamenlijke besluitvorming over een klein
mensje van wie de stem weliswaar nog moet ontwikkelen, maar die onze
bescherming nodig heeft. Daarom kom ik ook tot drie basiswaarden waaruit dit
artikel is geschreven: Pro-life, Pro-choice en Pro-voice van de foetus (dat betekent
‘kleine’) die het recht heeft op leven.
Dit artikel gaat over de hiaten in deze gezamenlijke besluitvorming bij de afbreking
van een zwangerschap in een abortuskliniek of in het ziekenhuis en is een pleidooi
voor een andere manier van besluitvorming. Hierbij wil ik de richtlijn Begeleiding
van vrouwen die een zwangerschapsafbreking overwegen en de evaluatie hiervan als
1
uitgangspunt nemen voor de praktijk. Daarnaast gebruik ik diverse bronnen van
Pro-life organisaties. In dit artikel wordt de shared disicion making vanuit
verschillende perspectieven besschreven. Hierbij ligt de nadruk op het juridische en
medisch-ethische perspectief: wat zegt de wet en wat is goede zorg? Daarnaast zal
ik ook, in mindere mate, maatschappelijke en biologische argumentatie gebruiken
over beeldvorming en het begin van het menselijk leven. En als laatste mijn eigen
opinie weergeven.
Vrouwe Justitia: Recht en wetten
In objectieve besluitvorming is de wet het basisprincipe. Bij shared-decision making
bij een ongewenste zwangerschap zijn diverse wetten van toepassing. In dit artikel
worden de Wet afbreking Zwangerschap (Waz) en de Wet Geneeskundige
Behandelingsovereenkomst (Wgbo) gebruikt.
In de Wet Afbreking Zwangerschap (Waz) staat dat bij het verzoek tot verbreking van
de zwangerschap er verschillende dingen van belang zijn bij het verzoek tot abortus
provocatus:
 Het wordt gedaan door de vrouw gehandhaafd in
vrijwilligheid.
 Na zorgvuldige overweging.
 In het besef van haar verantwoordelijkheid voor het
ongeboren leven en de gevolgen voor haarzelf en de
haren.
 Wettelijke norm: ‘iedere beslissing tot het afbreken
van zwangerschap met zorgvuldigheid wordt
genomen en alleen dan uitgevoerd, indien de
noodsituatie van de vrouw deze onontkoombaar
maakt" (artikel 5, 1e lid, Waz). Onontkoombaar
betekent dat er geen alternatieve oplossingen zijn
voor de vrouw.
 Vijf dagen bedenktijd.
Een andere wettelijke basis voor dit artikel is de informatie die wordt gedeeld met
de patiënt. Volgens de Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (Wgbo) moet
de hulpverlener de patiënt informeren over de aard en het doel van onderzoek en
behandelingen die in aanmerking komen en over de staat en vooruitzichten met
betrekking tot het relevante gezondheidsterrein (artikel 448). Het feit dat abortus in
de meeste gevallen geen medisch noodzakelijke ingreep is, maakt dat er ruim
2
informatie verstrekt moet worden. Dit is niet van toepassing als de patiënt zelf de
informatie weigert.
Een onderdeel in deze informatievoorziening is het bespreken van alternatieven in
de besluitvorming bij het ongewenst zwanger zijn. In de Waz staat dat de vrouw
moet worden bijgestaan, in het bijzonder door het verstrekken van verantwoorde
voorlichting over andere oplossingen in haar noodsituatie dan het afbreken van de
zwangerschap (artikel 5, 2e lid, sub a Waz). Ook moet nazorg beschikbaar zijn voor
de patiënt.
In tegenstrijd met artikel 448 beschrijft de richtlijn Begeleiding van vrouwen die een
zwangerschapsafbreking overwegen dat dit niet voor alle vrouwen geldt. Hierin staat
namelijk beschreven dat de alternatieven moeten passen voor de individuele situatie
van de vrouw en dat dus niet altijd alle alternatieven besproken moeten worden. Er
staat niet in wie dit besluit neemt. Bij de evaluatie van de richtlijn blijkt dat het
bespreken van de minderheid te weinig aan de orde komt. (Visser, et al. 2005). De
oorzaken die worden genoemd, zijn het tijdstip en de problematische aard van de
alternatieven. Het niet vertellen van informatie is in dit geval onverantwoord en
levensgevaarlijk en voldoet niet aan de wettelijke norm. Het klinkt voor mij ook als
een afbreuk op shared-decision making, het beslissingrecht en de keuzevrijheid van
de patiënt. Wettelijk en ethisch gezien is dit geen goede zorg. We geven de vrouw
de vrijheid in het maken van keuzes, maar we houden haar gevangen in
onwetendheid en onzekerheid. Juist om een goede, weloverwogen beslissing te
kunnen maken (zoals beschreven staat in de Waz), heeft de patiënt het nodig om
deskundige, volledige en eerlijke voorlichting te krijgen van een professional. Het
doel is het vermogen te vergroten van de patiënt om haar situatie te overzien en te
beoordelen, de opties te evalueren en op basis van informatie in staat zijn om een
weloverwogen beslissing te kunnen nemen (RCOG, 2004). De taak van de
hulpverlener is de bereidheid om samen met de patiënt te zoeken naar een
passende oplossing vanuit een neutrale, objectieve attitude. Ook moet de
hulpverlener aandacht geven aan de mate van vrijwilligheid in de keuze van de
vrouw voor eventuele afbreking van de zwangerschap. Wetend dat uit onderzoek
van het Elliot Institute blijkt dat in Amerika de keuze voor abortus bij 65% van de
vrouwen niet vrijwillig is. Hieronder wil ik verschillende aspecten benoemen van de
gezondheidsvoorlichting.
Beeldvorming
De Waz beschrijft dat de patiënt een zorgvuldige overweging moet maken, in het
besef van haar verantwoordelijkheid voor het ongeboren leven en de gevolgen voor
haarzelf en de haren. Ik twijfel aan de manier waarop de maatschappij en de
medische wereld deze verantwoordelijkheid voor het ongeboren leven ziet. Er wordt
3
gesproken over een niet-levende embryo. Maar het is geen klompje cellen of een
beetje weefsel wat je verwijderd, het is een klein mensje. Op de site van het
Canadian Centre for Bio-ethical Reform (CCBR) staat dat je biologisch gezien een
mens bent, wanneer je ouders mens zijn. Hierbij is groei het kenmerkt dat een
embryo leeft en de embryo groeit juist in het begin het hardst. In de eerste stadia
van zijn ontwikkeling verschilt een embryo een baby enkel door zijn stadium in de
groei. Evenals een kind verschilt van een volwassene. (CCBR, 2014). Ethisch gezien
leidt dit standpunt tot de gedachtegang dat de waarde afhangt van de ontwikkeling
van een mens en dat zou wel vreemd zijn. Verder is het ook een feit dat iedereen die
dit leest, zelf ook een embryo is geweest. Het deelt met ons dezelfde menselijke
waardigheid en zijn afhankelijke toestand zou juist een heel bijzondere
bescherming rechtvaardigen. Beweren dat een embryo enkel een menselijk wezen is
als zijn moeder een ouderlijk plan voor hem heeft, wijst op een gebrek aan
filosofische en wetenschappelijke kennis. Het embryo of het pasgeboren kind is
altijd een mens – of zijn moeder nu een ouderlijk plan heeft of niet, zo betoogt het
Europees Instituut voor Bio-ethiek.
Hierbij wil ik de titel van dit artikel uitleggen: Two missing voices in shared dicision
making. De tweede stem die gemist wordt, kan de eerste negen maanden nog niet
praten en daarna eerst alleen maar huilen. Maar toch is het een mens in wording,
die ooit zal gaat praten en lachen. En vanaf de conceptie bezit de embryo zijn
erfdeel: geslacht, haar- en oogkleur, enzovoort. Ook al erkent de wet dit niet vanuit
het afhankelijkheidsprincipe. Maar een baby is na zijn geboorte alsnog afhankelijk
en dit vergroot juist de verantwoordelijkheid om zowel moeder als kind te
ondersteunen. En om aan de Waz te voldoen om het besef te creëren van de
verantwoordelijkheid de vrouw, onze patiënt, is het daarom de taak om te zorgen
voor goede beeldvorming. Om te informeren over het stadium van haar kindje. Dit
kan ondersteund worden door echobeelden en zo mogelijk met een doptone om het
hartje te horen kloppen.
Ik ben van mening dat bij niemand informatie achtergehouden mag worden. Ik wil
hierbij het krachtige voorbeeld noemen van Berard Nathanson, de man die
verantwoordelijk was voor de uitvoering van 75.000 abortussen en actief Pro-life
werd, wat beschreven staat in zijn boek ‘The hand of God, a Journey from Death to
Life by the Abortion Doctor Who Changes His Mind’.
Complicaties en gevolgen van abortus provocatus
Ik wil kort mogelijke complicaties beschrijven, maar mij vooral richten op de taak
van de hulpverlener en de maatschappelijke beeldvorming hierbij. De publiekelijke
opinie hierbij is dat abortus een veilige keus is, ook al zijn uitkomsten van
verschillende onderzoeken incongruent.
4
Zo concludeert de Inspectie Gezondheidszorg (2010) dat er maar weinig medische
complicaties zijn. Hierbij vraag ik mij af na hoeveel tijd deze onderzoeksvragen zijn
gesteld aan de patiënt. En negatieve effecten na een abortus worden vaak
geregistreerd onder andere benamingen, zoals psychische klachten of
gynaecologische klachten. Andere bronnen benadrukken wel dat abortus risico op
lichamelijke complicaties met zich meebrengt, zoals o.a. bloedverlies, perforaties
van de baarmoeder, uitscheuren van de baarmoederhals, infecties. (Fergusson,
2006). Ook op de lange termijn is er 60% meer kans op een miskraam (Macconochie,
2006), 300% meer kans op een doodgeboren kindje (Gissler, 2004) bij een volgende
zwangerschap en 50% meer kans op borstkanker, dat bij meisjes onder de achttien
kan oplopen tot 800%, aldus Kahlenborn (2000, p259).
Daarnaast is er risico op psychische klachten. Deze psychische klachten hebben in
Nederland nog geen officiële naam, maar worden in het buitenland erkent als het
Post-Abortus-Syndroom, een variatie van het posttraumatische stress syndroom
(PTTS), aldus Sulliman (2007) en Fergusson (2006). Kenmerken hiervan zijn
verdrietreacties, schuldgevoelens, ontkenning en gevoelsverdringing. Het kan zich
op verschillende manier uiten, zoals in emotionele malaise, gereduceerde levenslust
en –blijheid, apathie, rusteloosheid, emotionele labiliteit, obsessief piekeren over de
baby, suïcidale gedachten, moeite met het aangaan van een relatie met anderen
kinderen en seksuele remmingen. Hierbij kan een het fenomeen ‘Anniversary
reactions’ een rol gaan spelen, waarbij er sprake is van fysieke en emotionele
reacties op de datum waarop de abortus is uitgevoerd of de datum waarop het kind
zou zijn geboren. (Silliman, 2007 en Fergusson, 2006).
Het laatste onderzoek wat ik wil benoemen is een recente meta-analyse uit de
Journal of Psychiatry (2013). Zij concluderen dat er geen beschikbaar bewijs is dat
abortus therapeutische effecten heeft in het verminderen van de risico’s op de
geestelijke gezondheid van de ongewenste of onbedoelde zwangerschap. Het
tegendeel is juist dat het leidt tot
toename van risico’s op angst,
alcoholmisbruik, illegaal
drugsgebruik en suïcidaal gedrag,
aldus het Elliot Institute (2010). Uit
een ander onderzoek van het Elliot
Institute blijkt dat een vrouw na
abortus grotere kans heeft op
overlijden door suïcide, na
ongevallen of natuurlijke oorzaken,
zoals in de tabel hiernaast zichtbaar
is. Met een korte conclusie dat een
5
bevalling een beschermend effect heeft en abortus grotere kans op overlijden geeft.
Voor verdere onderbouwing over de complicaties bij abortus provocatus verwijs ik
naar het boek van het deVeber Institute for Bio-ethics and Social Research, genaamd
‘Complications, abortion’s impact on women’. Wat ik wil is dat iedere hulpverlener
verantwoord zijn patiënt informeert over de mogelijke complicaties en gevolgen van
abortus. Niet alleen op de korte termijn,
Figuur 1 Elliot Institute (2000)
maar zeker ook de impact die het kan
hebben op het verdere leven. Daarnaast werd eerder in dit artikel als argument
genoemd om de alternatieven niet te bespreken de problematische aard ervan. Maar
abortus kent blijkbaar ook zo zijn problemen. Hieronder de alternatieven die
aangedragen kunnen worden.
Alternatieven
Zoals eerder benoemd, heeft de patiënt recht op informatie, waaronder ook de
alternatieven vallen voor abortus provocatus. Ik wil niet heel uitgebreid ingaan op de
diverse stichtingen die hulp bieden. Ik ga ervan uit dat een hulpverlener die in deze
sector werkt, de kennis hierover heeft.
 Siriz: Professionele en preventieve hulp bij het maken van een keuze bij
ongewenste zwangerschap en opvang voor vrouwen die ongewenst zwanger
zijn.
 Stichting Schreeuw om Leven: Hulp bij zwangerschap en na abortus.
 Diverse lokale stichtingen die materiële steun bieden.
 Stichting Balans helpt ouders die kinderen hebben met leer- of
gedragsproblemen.

Stichting KOG helpt bij familiezaken zoals scheidingen.
 Stichting STIVORO om vrouwen te helpen met roken en Stichting Mainline om
zwangere vrouwen te helpen afkicken met drugs.
De invloed van de omgeving
Zoals het citaat in de inleiding beschreef, voelde het voor de vrouw alsof ze over
drie levens een beslissing moest nemen. De omgeving heeft ook invloed op de
vrouw. En ook hier moet je als hulpverlener aandacht voor hebben en door hier
vragen over te stellen. Ervaart de vrouw steun aan haar omgeving of is zij juist
angstig om het te vertellen? Wanneer de vrouw onvoldoende steun krijgt vanuit haar
omgeving, kan aanvullende hulp hiervoor besproken worden, zoals
maatschappelijke ondersteuning.
Emotionele begeleiding
6
De vrouwen kunnen op verschillende manieren in het proces staan. Wanneer de
vrouw totaal niet twijfelt, heeft zij geen behoefte aan een opnieuw overwegen van
haar motieven. (Kumar, Baraitser, Morton en Massil, 2004). Maar veel vrouwen
twijfelen wel en hebben ambivalente gevoelens (Rowlands, 2008). Van Dale (2014)
beschrijft twijfel als onzekerheid, gebrek aan vastheid van wil of besluit,
besluiteloosheid: iets in twijfel trekken niet geloven. Zeker wanneer de patiënt
twijfelt of ambivalentie vertoond, moet er kennis aanwezig zijn over alternatieven en
hun rationele en emotionele consequenties. Wanneer er sprake is van grote twijfel of
ambivalentie, kan dit leiden tot paniek, stres en verwarring, met als gevolg een
voortdurende besluiteloosheid die de vrouw kan belemmeren in het dagelijks
functioneren (Richtlijn).Toch benoemd ook de helft van de vrouwen in de evaluatie
van de Waz dat zij twijfel niet zou den laten merken. Het is dus als hulpverlener
belangrijk om hier specifiek naar te vragen en verder te counselen.
Over de concrete begeleiding bij ongewenste zwangerschap is weinig literatuur. De
meeste vrouwen krijgen implicatiebegeleiding, aldus de richtlijn. Het doel hiervan is
dat de vrouw zicht krijgt op de implicaties van de voorgenomen handelswijze voor
haar en de haren te begrijpen. Dit betekent dat de vrouw al een beslissing heeft
gemaakt (een voorgenomen handelswijze) en dat daarover uitleg gegeven wordt.
Dat betekent ook dat een vrouw, wanneer zij in een abortuskliniek komt,
hoogstwaarschijnlijk niet geïnformeerd zal worden over alternatieven. Dit komt erop
neer dat de patiënt, als leek, beslist over leven en dood en de medici stemmen daar
goedkoop mee in. Bij vrouwen die ‘bijzondere’ stres ervaren, wordt steunende
begeleiding aangeboden. Terwijl in de Waz staat dat de vrouw in een noodsituatie
moet verkeren om over te gaan tot abortus… Over ambivalentie gesproken. Ik denk
dat iedere vrouw emotionele ondersteuning nodig heeft in haar noodsituatie, welke
keuze ze ook maakt. Veel vrouwen hebben ook last van gevoelens van schaamte,
schuld of angst, die het besluitvormingsproces bemoeilijken. Ook als vrouwen zeker
weten dat zwangerschapsafbreking de juiste keuze is vinden jonge vrouwen het
vaak stigmatiserend en houden zij de ervaring voor bijvoorbeeld hun ouders
geheim, aldus de richtlijn. Het is daarom belangrijk dat de hulpverlener let op nonverbale aanwijzingen tijdens het gesprek. Gedrag drukt vaak meer uit dan woorden.
Hierbij kan de hulpverlener beter eerlijk omgaan met de emoties dan deze
bagatelliseren, aldus Breitbart, (2000). Ook kan de patiënt bang zijn voor
bijvoorbeeld pijn. Hierbij is het de taak van de hulpverlener om te informeren over
de ingreep en verwachtingen. Ook kan de patiënt zich schuldig voelen door het
onopzettelijk zwanger raken of door financiële omstandigheden gedwongen te
worden om te kiezen voor abortus, zo staat in de richtlijn. Als hulpverlener heb je
hierbij de taak om schuldgevoelens en schaamte te signaleren en erop in te gaan en
deze serieus te nemen.
7
Wat is goede zorg?
Tussen de regels door heb ik geprobeerd weer te geven wat in mijn ogen goede
zorg is. Goede zorg betekent in het geval van shared-decision making bij een
ongewenste zwangerschap dat de besluitvorming echt gezamenlijk, verantwoord,
vrijwillig, vanuit een noodsituatie en wetend van de consequenties voor zichzelf en
het ongeboren kind.
Daarvoor heeft de patiënt de hulpverlener nodig voor eerlijke, rechtvaardige en
wettelijke informatie en emotionele en counselende ondersteuning en begeleiding
in het maken van een keuze. Ook moet er een folder beschikbaar zijn met daarin
alle afwegingen, voor welke keuze dan ook. Zodat de patiënt in de vijf dagen
bedenktijd een weloverwogen keuze kan maken. En realiseer je, wettelijk mag
abortus alleen uit noodzaak. Wanneer financiën het probleem zijn, moet nagedacht
worden of de waarde van leven uit te drukken is in geld en of we geen materiële
oplossingen hebben.
Ik wil eindigen met een uitleg over de voorkant van het artikel. De ene man is
Francesco Schettino, de kapitein van de Costa Concordia die het zinkende schip
verliet, ondanks dat hij verschillende keren de oproep kreeg om terug te gaan. Hij
kreeg de bijnaam ‘Kapitein Lafaard’. De andere man, Chesley Sullenberger, is de
man die een noodlanding maakte op de Hudson River. Hij wordt omschreven als een
held. Niet alleen omdat hij een noodlanding maakte, maar ook omdat hij diverse
keren het vliegtuig nakeek of alle passagiers eruit waren.
Wees een held in je besluitvorming.
8
Bronnen
Gebruikte richtlijn en jaarrapportage
Inspectie voor de Gezondheidszorg. (2010). Jaarrapportage 2009 van de Wet
afbreking zwangerschap. Geraadpleegd op: www.igz.nl.
Nederlands Genootschap van Abortusartsen. Richtlijn Begeleiding van vrouwen die
een zwangerschapsafbreking overwegen. (2011). Utrecht.
Visser M.R.M., Janssen A.J.G.M., Enschede, M., Willems A.F.M.N., te Braake Th.A.M.,
Harmsen K. et al. (2005). Evaluatie Wet afbreking zwangerschap. Amsterdam:
ZonMw. Geraadpleegd op:
http://www.ngva.net/downloads/WAZ_evaluatie_Definitieve_webversie_b.pdf.
Gebruikte artikelen
Breitbart, V. (2000). Counseling for medical abortion. Am. Journal Obstetrie,
Gynecology., 183, S26- S33.
Coleman, P.K. (2006). Resolution of Unwanted Pregnancy During Adolescence
Through Abortion Versus Childbirth: Individual and Family Predictors and
Psychological Consequences. Journal of Youth and Adolescence.
Fergusson, D.M., Horwood, J. & Ridder, E.M. Abortion in you women and subsequent
mental health. Jounal of child Psychology and Psychiatry, 2006, 47, 1, 16-27.
Kahlenborn, Chr. Breast cancer: It’s link to abortion and the birth control pill.
(2000). Dayton OH: One More Soul.
Kumar, U., Baraitser, P., Morton, S., & Massil, H. (2004). Decision making and
referral
prior to abortion: a qualitative study of women's experiences. Journal of Family
Planning & Reproductive Health Care, 30, 51-54.
Rowlands, S. (2008). The decision to opt for abortion. Journal of Family Planning and
Reproductive Health Care., 34, 175-180.
9
Royal College of Obstetricians & Gynecologists (RCOG). (2004). The Care of Women
Requesting Induced Abortion. London: RCOG Press.
Sites van stichtingen
Stichting Schreeuw om Leven. Er is hulp bij zwangerschap en na een abortus.
Geraadpleegd op: http://www.erishulp.nl/.
Canadian Centre for Bio-ethical Reform. See it. Believe it. End it. Geraadpleegd op
http://www.unmaskingchoice.ca/classroom.
Van den Aardweg, Dr. G.J.M. Wat abortus met een mens doet: het recht van jongeren
op eerlijke voorlichting rond abortus provocatus. Voorlichting gebaseerd op
biologie, filosofie en de menselijke ervaring. Geraadpleegd op:
http://www.slideshare.net/ADriessen/eerlijke-voorlichting-rond-abortusprovocatus.
Elliot Institute, Springfield. Geraadpleegd op:
http://translate.googleusercontent.com/translate_c?depth=1&hl=nl&prev=/search%
3Fq%3DDww.afterabortion.com%26safe%3Dvss%26biw%3D1229%26bih%3D903&rurl
=translate.googoo.nl&sl=en&u=http://afterabortion.org/1999/more-research-onpost-abortion-issues/&usg=ALkJrhhbCS521qomQSS0o2t0YMKlfDKaZQ
Europees Instituut voor Bio-ethiek. (2012). Didactische fische Abortus Provocatus.
Geraadpleegd op: http://www.ieb-eib.org/fr/pdf/fiche_didactique-abortusprovocatus.pdf
Siriz. Bij onbedoelde zwangerschap. Geraadpleegd op: http://www.siriz.nl/wat-wijdoen-3247.html .
Stichting Balans. Geraadpleegd op: http://www.balansdigitaal.nl/
Stichting KOG. Informatiepunt voor Kinderen, Ouders, Grootouders over jeugdzorg.
Geraadpleegd op: http://www.stichtingkog.info/
Stichting Mainline. Drugs en Gezondheid. Geraadpleegd op:
http://www.mainline.nl/.
Gebruikte afbeeldingen
10
De spreuk op de voorkant komt van de site www.proud2bme.nl.
De foto van dhr. F. Schettino komt van de site destentor.nl.
De foto van dhr. C. Sullenberger komt van de site www.northjersey.com.
De foto van het schip ‘De Costa Concordia’ komt van de site www.theatlantic.com.
De foto van het vliegtuig ‘US Airlines’ komt van de site www.nrc.nl
11
Samenvatting
In dit artikel worden een beeld geschetst over shared decision-making bij een
ongewenste zwangerschap vanuit diverse perspectieven. In de besluitvorming is het
van wettelijk belang (Waz) dat de keuze van de vrouw vrijwillig en zorgvuldig
gemaakt wordt, vanuit een besef van verantwoordelijkheid voor het ongeboren leven
en de gevolgen voor haarzelf en de haren. Abortus provocatus mag alleen in een
onontkoombare noodsituatie, waarbij er geen alternatieven zijn. Daarnaast heeft ze
recht op voorlichting over alternatieven. Volgens de Wgbo moet de vrouw ook
informatie krijgen over het onderzoek, behandelingen en vooruitzichten. Dit
betekent dat de vrouw, om tot een besluit te komen, recht heeft op goede
beeldvorming, vanuit het perspectief dat het leven begint vanaf de conceptie. Dit
kan ondersteund worden door het laten zien van een echo en het laten horen
kloppen van het hartje. Daarnaast moet zij geïnformeerd worden over mogelijke
complicaties na abortus provocatus, al zijn de onderzoeksresultaten incongruent.
Toch blijkt uit verschillende onderzoeken dat de klachten uiteenlopen, zowel fysiek
als psychisch. Vaak worden deze pas zichtbaar na langere periode. Als derde moet
de vrouw voorlichting krijgen over de alternatieven (Waz) en heeft zij emotionele
begeleiding nodig. De hulpverlener moet oog hebben voor de mate van
vrijwilligheid, de invloed van de omgeving en de (ambivalente) gevoelens van
schaamte, schuld, angst en twijfel die een rol kunnen spelen. Hij moet deze serieus
nemen en ondersteuning bieden in het maken van een keuze. Om zo te komen tot
een shared decion making. Pro-life, Pro-choice, en Pro-voice.
Summary
I wrote something in this article about shared decion making in a process when a
woman is undesirable pregnant. It’s written from various perspectives. About legal
perspective shared decision-making is voluntarily , carefully and with a sense of
responsibility to the unborn life and the consequences for herself and her family.
Only in an inescapable emergency, without any alternative, abortion is allowed. In
addition, it’s hair right to get information about the alternatives. According to the
Wgbo women should also receive information about researches, treatments and
prospects. And when she is in order to arrive at a decision, she need good imaging
out of the perspective life starts at the conception. This can be supported by
showing her an echo and to hear the beating of the heart from her unborn child. In
addition, she must be informed about possible complications after abortion ,
although the results of researches are incongruent . However, it appears from
12
several studies that the symptoms vary , both physically and psychologically . The
problems will be visible after a long period. Third the woman needs information
about the alternatives (Waz) and she also needs emotional counseling. The aid
worker have to see the degree of voluntariness, the influence of fellow-creatures
and the (ambivalent disgrace, guilty, feared en uncertainly feelings. The aid
worker have to help her and gives support for making a choice. In order to arrive
at a shared decion making. Pro-life , pro -choice and pro - voice .
13

Download Report