DUURZAAMHEID LOONT! - Wijkvereniging Duttendel en Wittebrug

MOV-Duurzaam-omslag 04-02-14 17:15 Pagina 1
DUURZAAMHEID LOONT!
Praktisch handboek voor VvE’s
om samen aan de slag te gaan
met duurzaamheid
Wijkvereniging Duttendel & Wittebrug
Organisatie voor en door bewoners
MOV-Duurzaam-omslag 04-02-14 17:15 Pagina 2
Inhoudsopgave
Voorwoord...............1
Inleiding...............3
Stappenplan...............4
Begrippen...............12
Handige links...............15
Nawoord...............16
Bijlagen
Exploitatiemodellen...............17
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 1
Voorwoord
De Commissie Duurzaamheid van wijkvereniging
Duttendel & Wittebrug heeft begin 2013 een
plan opgesteld met de titel ‘Duurzaamheid
loont!’ om ook in onze eigen wijk aan de duurzaamheidsdoelstelling van de gemeente Den
Haag (CO2-vrij in 2040) invulling te geven.
We zijn heel blij dat op verschillende plaatsen in
onze wijk enthousiaste buurtbewoners de
handen ineen hebben geslagen en aan de slag
zijn gegaan met het thema duurzaamheid. Vier
VvE’s en het straatinitiatief in de Van Lennepweg
hebben afgelopen jaar onderzocht welke mogelijkheden er voor hen zijn om een extra impuls te
geven aan energiebesparing en duurzaamheid.
Een compliment voor deze buurtbewoners!
De gemeente Den Haag heeft het onderzoek en
het maken van een handboek ondersteunt. Dit
handboek is op 6 februari 2014 aangeboden aan
wethouder Baldewsingh (duurzaamheid) van de
gemeente Den Haag. We hopen ook in de toekomst op een duurzame en prettige samenwerking met de gemeente Den Haag.
Catherine Kamerlingh Onnes
voorzitter Commissie Duurzaamheid
wijkvereniging Duttendel & Wittebrug
We kunnen zeggen dat er inmiddels veel kennis
en ervaring aanwezig is in de wijk waar anderen
hun voordeel mee kunnen doen! Deze kennis is
in een handboek vastgelegd. Het kan andere
VvE’s en straatinitiatieven helpen om duurzaamheid mee te nemen in nieuwe investeringsplannen. De ervaring leert dat investeren in
duurzame energieopwekking en isoleren het
meeste rendement heeft. We hopen van harte
dat we met de duurzame initiatieven in onze
wijk anderen inspireren en bijdragen aan het
doel voor 2040: Den Haag CO2-vrij. Voor onszelf,
onze kinderen en kleinkinderen.
Het handboek is ook beschikbaar in digitale vorm en te downloaden van de website van de
wijkvereniging (www.duttendelwittebrug.nl).
1
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 2
VvE Van Lennepweg, Van Lennepweg 55-59
Hoe ga je als oudere om met
investeringen die je pas op
langere termijn terugverdient?
We hebben veel gehad aan de
informatie van de VvE-balie van
de gemeente Den Haag.
Onze ambitie is om ons gebouw
bij de tijd te houden. Daar hoort
duurzaamheid ook bij.
6 appartementen
Prioriteiten
• Isolatie spouwmuren, dak, vloer en dubbele beglazing
• Energie besparen
• Energie opwekken
Aandachtspunten
• Weerstand tegen isolatie vanwege angst voor vochtoptrek
Aangeboden
• Expert op gebied van isolatie
Mogelijkheden
• Meerjarig Onderhoudsplan voor energie besparende maatregelen door
middel van isolatie, dubbele beglazing, LED verlichting en nieuwe energiezuinige apparatuur
• Zonnestroom project / energie opwekking:
– Optie 1: VvE, zeer goed rendement, het gebruik is < 10.000 kWh
– Optie 2: Bewoners via coöperatie met model Herman of model postcoderoos
Contact : de heer P. van Loon
Mail
: [email protected]
Paul van Loon
2
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 3
Inleiding
Er zijn verschillende redenen om met uw VvE
zonne-energie op te wekken. Veel mensen
vinden het belangrijk om op die manier bij te
dragen aan een lagere CO2 uitstoot. Maar minstens zo belangrijk of wellicht wel belangrijker is
dat u en uw VvE op de kosten voor energie kunt
besparen. Werken aan gezamenlijke doelen verhoogt de saamhorigheid en sociale cohesie in de
wijk. Dat is de gedachte achter het project ‘Duurzaamheid loont!’ van wijkvereniging Duttendel
& Wittebrug in Den Haag om met een aantal
VvE’s de mogelijkheden van zonne-energie op de
daken van VvE’s in de wijk te onderzoeken.
Een aantal VvE’s heeft de eerste stappen gezet
om een besluit te nemen over het al dan niet
plaatsen van een zonnepaneleninstallatie op hun
dak. De ervaringen die daarmee zijn opgedaan
vindt u terug in dit handboek.
Dit handboek kan u helpen om met uw VvE een
goede afweging te maken of panelen op het dak
een interessante investering zijn.
Het plaatsen van zonnepanelen is één van de
manieren om duurzamer met energie om te
gaan. Besparen en isoleren zijn andere goede
mogelijkheden om in uw afweging te betrekken.
Ook kunt u onderzoeken of warmtepompen of
zonneboilers een optie zijn voor uw VvE. De
ervaring leert dat investeren in besparen en isoleren het meeste rendement oplevert. Bekijk
daarom alle opties en neem de relevante mogelijkheden mee in het meerjarenonderhoudsplan
van uw VvE.
De stappen die zijn beschreven voor het maken
van een plan voor een zonnepaneleninstallatie
zijn in grote lijnen ook bruikbaar voor andere
duurzaamheidsmaatregelen.
Bij beschrijving van de stappen in dit handboek is
gebruik gemaakt van het stappenplan van
VvE-Belang, zie www.vvebelang.nl
3
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 4
STAPPENPLAN
1 Oriënteren
Ga na of er binnen uw VvE meer mensen zijn die
zich in willen zetten voor energiebesparing en
duurzaamheid. Informeer bij uw buren, bij het
bestuur van de VvE of breng het onderwerp in bij
een Algemene Leden Vergadering. Meldt in ieder
geval het bestuur dat u onderzoekt welke duur-
R
zaamheidsmaatregelen voor de VvE relevant
zijn. Het is verstandig niet alleen naar de mogelijkheden van zonne-energie te kijken. Met isoleren en besparen is meer per geïnvesteerde
euro te verdienen dan met zonne-energie. Als u
voldoende medestanders vindt, organiseer dan
een werkgroep zodat u er niet alleen voor staat.
Acties
• Zoek anderen binnen de VvE die zich voor
energiebesparing en duurzaamheid willen
inzetten. Handig is wanneer er ook mensen
met een (elektro-)technische, juridische,
financiële en communicatieve achtergrond
meedoen. Organiseer een werkgroep.
• Meld het bestuur dat u duurzaamheidsmaatregelen (of specifiek mogelijkheden voor
zonnepanelen) voor de VvE wilt onderzoeken.
• Oriënteer u breed op de verschillende duurzaamheidsmogelijkheden.
• Informeer u over mogelijke subsidies
(zie ‘handige links’).
• Ga na of er andere/vergelijkbare initiatieven
of ervaringen in de wijk aanwezig zijn. Bijvoorbeeld via de wijkvereniging.
• Ga na of er draagvlak is voor
duurzaamheidsmaatregelen of specifiek een
panelenproject. Dat kan b.v. door individuele
leden te vragen naar motieven (CO2reductie, financieel rendement) en onder
welke condities ze positief zijn over maatregelen (inventariseer niet wat men niet wil,
maar waar men mogelijkheden ziet).
5
P
•
•
•
A
•
2 Informatie verzamelen
Onderzoek of er wellicht in het verleden al
mogelijkheden zijn bekeken voor uw VvE. Ga na
of er een meerjarenonderhoudsplan (MJOP) is.
Mogelijk kunt u met duurzaamheidsmaatregelen
aansluiten bij dit MJOP. Verzamel informatie
over het energiegebruik van uw VvE. Ga na of er
bouwtekeningen beschikbaar zijn. Als dat niet
het geval is, kunt u een bouwkundige vragen om
een indicatie van de bouwkundige staat van met
name het dak. In een latere fase kunt u zo nodig
een bouwtekening laten maken. Ga na of er vergunningen nodig zijn voor een pv-installatie
(= photovoltaische installatie = zonnepanelen
installatie): beschermd dorps- of stadsgezicht,
monumentenstatus. En zo ja, wat zijn de (on)mogelijkheden. Het bestuur kan u informeren
over het noodzakelijke besluitvormingstraject.
A
•
•
M
•
•
Acties
• Korte beschrijving van aantal appartementen, gemeenschappelijke voorzieningen,
type dak, zonligging
• Ga na hoe de splitsingsakte er uit ziet,
waarmee moet u rekening houden?
• Is er een (meerjaren)onderhoudsplan? Staan
daar duurzaamheidsmaatregelen in?
• Wat is de onderhoudssituatie van het
lees verder op pag. 6
4
C
M
t
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 5
Résidence Wittebrug, Nieuwe Parklaan 2-42a
Goede communicatie en
informatie zijn heel belangrijk
voor een VvE.
52 appartementen
Prioriteiten
• Energie besparen
• Isolatie spouwmuren, dak, vloer en dubbele beglazing
• Energie opwekken
Aandachtspunten
• Dakrenovatie noodzakelijk in 2017
Aangeboden
Het uitgangspunt is maximaal
energie te besparen zonder dat
dit te veel vraagt van bewoners.
We hebben actieve leden en een
actief bestuur. Bijna iedereen
komt naar onze vergaderingen.
• Programma van Eisen Leveranciers Zonneboilers t.b.v. inpandige zwembad
• Offerte traject met 3 leveranciers
Mogelijkheden
• Meerjarig Onderhoudsplan voor energie besparende maatregelen door
middel van isolatie, dubbele beglazing, LED verlichting en nieuwe energiezuinige apparatuur
• Zonnestroom project / energie opwekking:
– Optie 1: VvE schaft panelen aan en saldeert de opgewekte energie met
de collectieve elektrarekening
– Optie 2: Bewoners via coöperatie met model Herman of model postcoderoos
Contact : mevrouw J. de Vries
Mail
: [email protected]
Joke de Vries
5
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 6
V
P
gebouw (isolatie van gevels, vloeren, dak,
dubbel glas, duurzame verlichting, etc.)
• Onderhoud dak, wanneer is groot onderhoud
gepland?
• Constructie van het dak (dragend vermogen),
zijn er bouwtekeningen? Laat zo nodig een
bouwkundige een indicatie afgeven.
• Hoeveel dakoppervlak is geschikt voor
panelen? Voldoende zonbestraling? Een flink
aantal gemeenten doet mee aan
www.zonatlas.nl, daar kunt u zien of uw dak
geschikt is (in Den Haag nu nog alleen
beschikbaar voor de wijk Archipel – Willemspark). Via Google Earth kunt u uw dak
bekijken en opmeten.
• Wat voor elektra-aansluiting is er? (groter
dan 3x 80A dan is saldering niet mogelijk).
• Hoe is de elektra-installatie (in aparte
schachten, goten?, makkelijk verbindingen te
maken?, bijvoorbeeld van dak naar individuele appartementen?)
• Welke voorzieningen op elektra zijn er? (centrale verlichting, lift, hydrofoor, zwembad,
garagedeuren, buitenverlichting)
• Ga na of er een vergunningsplicht is (alleen
bij beschermd dorps- of stadsgezicht of
monumentenstatus)
• Duidelijkheid over besluitvormingstraject
(voorstel ledenvergadering, gekwalificeerde
meerderheid)
5
3 Voorstel ledenvergadering
Informeer u over de verschillende exploitatiemodellen die er voor VvE’s zijn (zie pagina: 17
t/m 20). In de ledenvergadering kunt u of het
bestuur een voorstel in stemming brengen om
een onderzoek te (laten) doen naar de haalbaarheid en te behalen besparingen. LET OP: meestal
is voor een dergelijk besluit een gekwalificeerde
meerderheid vereist. Na goedkeuring van het
besluit kan het bestuur opdracht geven aan een
werkgroep en/of een adviesbureau om aan het
werk te gaan. Bij het voorstel om een nader
onderzoek te verrichten kunnen kort de exploi-
tatiemodellen die in aanmerking komen worden
beschreven. Dit geeft de kaders van het onderzoek aan. Uiteraard kan in deze fase een brede
opdracht (meerdere verduurzamingsmogelijkheden) worden geformuleerd. Waarbij het doel is
maatregelen op te nemen in het MJOP en dat
om te buigen naar een DMJOP (Duurzaam Meerjaren Onderhouds Plan).
Onderdeel van het voorstel kan zijn om het
bestuur te machtigen vervolgbesluiten te nemen
mits aan een aantal voorwaarden is voldaan. Dit
voorkomt dat voor iedere tussenstap de ledenvergadering opnieuw een besluit moet nemen.
P
•
•
A
•
M
•
•
Acties
• Voorstel ledenvergadering voorbereiden
• Neem in het voorstel een korte beschrijving
op van relevante exploitatiemodellen
• Hou rekening met wellicht noodzakelijke
gekwalificeerde meerderheid (zie ook
6
www.vvebelang.nl)
• Volmacht voor bestuur (wellicht gedelegeerd
aan werkgroep) om vervolgstappen te
nemen
C
M
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 7
VvE Huberthof, Residentie Koninginnebrug
Plesmanweg 20-136
Vanuit maatschappelijke
betrokkenheid hebben we
onderzocht of zonnepanelen
interessant zijn voor ons.
54 appartementen
Prioriteiten
• Energie besparen
• Energie opwekken
s
Aandachtspunten
-
• Salderen met rekening VvE niet mogelijk vanwege aansluiting van 3 x 125
Ampère
n
Er moet meer duidelijkheid
komen over terugverdienmogelijkheden.
De wet zou aangepast moeten
worden zodat ook
grootverbruikers de duurzaam
opgewekte energie kunnen
terugleveren aan het net.
Mogelijkheden
• Meerjarig Onderhoudsplan voor energie besparende maatregelen door
middel van LED verlichting en nieuwe energiezuinige apparatuur
• Zonnestroom project / energie opwekking:
– Optie 1: Bewoners via coöperatie met model Herman of model postcoderoos, zeer geschikt dak aanwezig
Contact : de heer F. Jansen
Mail
: [email protected]
Dick Lageweg, Koenraad Weber en Frans Jansen
7
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 8
4 Uitwerken voorstel
Afhankelijk van de samenstelling en deskundigheid van de werkgroep kan worden besloten een
externe projectmanager/adviseur voor het uitwerken van (delen van) het voorstel in te schakelen.
Het voorstel moet omschrijven wat de technische haalbaarheid van de pv-installatie is, op
welke manier de installatie geëxploiteerd zal
worden, wat de geschatte opbrengst is en aan
welke juridische en fiscale randvoorwaarden
moet worden voldaan. De regelgeving voor collectieve pv-installaties is onderhevig aan veranderingen.
Het is van groot belang om onder de leden voldoende draagvlak te hebben. Het is lastig om
daarvoor een blauwdruk te maken omdat iedere
VvE verschillend is. Het is in ieder geval verstandig om te inventariseren hoe er over duurzaamheidsmaatregelen wordt gedacht. Dat kan
bijvoorbeeld door een enquête te organiseren,
waarbij het het mooist is wanneer die persoonlijk door de werkgroepleden wordt afgenomen.
In de enquête is dan de belangrijkste vraag onder
welke omstandigheden leden positief zijn.
Aan de hand van het voorstel en uitkomsten uit
een enquête kan een Programma van Eisen (PvE)
worden geformuleerd (voorbeeld zonneboilerinstallatie bij wijkvereniging).
De afgelopen tijd leken de mogelijkheden met
het Regeerakkoord en in Energieakkoord te
worden verruimd. Recente uitspraken
(november 2013) van minister Kamp van EZ
lijken echter juist de mogelijkheden te
beperken. Inmiddels heeft de Tweede Kamer
een motie aangenomen die de verruiming
onderschrijft. Kortom oplettendheid is hier
geboden (zie ook de exploitatiemodellen).
Acties
• Formuleer wat er onderzocht wordt (b.v.
alleen de mogelijkheden om panelen te
exploiteren of breder…).
• Geef aan waaraan het onderzoek moet voldoen:
Technische haalbaarheid
– Technische installatie
– Dakconstructie, plek op het dak, zon inval
– Aansluiting op net
– Eventueel mogelijkheden om individuele
appartementen op de zonne-installatie
aan te sluiten
Exploitatie
– Beoordeling mogelijkheden voor saldering
met stroomrekening VvE, beoordelen andere
opties (aan wie mag stroom geleverd
worden voor welk tarief, moet er energiebelasting afgedragen worden, leaseopties,
relatie met fiscaal/juridisch)
– Is inzet van ‘de Herman’ (intelligente
stroomverdeler) opportuun?
– Onderzoeken subsidiemogelijkheden (let op:
meer mogelijkheden als pv-installatie
onderdeel is van een breder verduurzalees verder op pag. 9
8
r
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 9
mingsproject)
– Beoordelen financieel rendement (globaal)
– Welke financieringsmogelijkheden zijn er
(reserve VvE, (deel-)financiering door individuele leden, eventueel participatie van
anderen dan leden van de VvE).
Fiscaal/Juridisch
– Is saldering met de elektranota van de VvE
mogelijk?
– Welk (energie-)belastingtarief geldt?
– Wie wordt eigenaar van de panelen?
– Aan wie kan stroom geleverd worden?
– Wanneer niet de VvE eigenaar is van de
panelen kan het nodig zijn een opstalakte te
laten opstellen
– Wanneer niet de VvE eigenaar is kan het verstandig zijn om een coöperatie op te richten
die de panelen in eigendom heeft en beheert
Draagvlak
– Verwerken uitkomsten enquête
)
5 Besluitvorming
Het voorstel wordt besproken in de ledenvergadering. De werkgroep bereidt een presentatie
voor. In de presentatie komen de volgende zaken
aan de orde:
• milieuwinst
• investering en mogelijk financieel rendement
6 Programma van Eisen en
offertes aanvragen
In het Programma van Eisen (PvE) is omschreven
aan welke voorwaarden de installatie moet voldoen. Bij leveranciers worden offertes aangevraagd. Daarbij worden de volgende stappen
worden gezet:
• Samenstellen ‘longlist’ van ca. 6 leveranciers.
Het bedrijfschap installatietechniek geeft een
overzicht van leveranciers op haar website
(www.uneto-vni.nl/zoekinstallateur), wellicht
kent u andere VvE’s waar al een installatie op
het dak staat die leveranciers kunnen suggereren en tot slot heeft verzekeraar Solar IF een
lijst van leveranciers die door Solar IF geselecteerde panelen leveren (geselecteerd op duur-
• financiële gevolgen voor de VvE en de leden
• toelichting op het exploitatiemodel
• zichtbaar maken hoe de installatie op het dak
komt
• goede informatieuitwisseling
• goede voorbeelden uit de buurt
zame productie en menswaardige arbeidsomstandigheden) (www.solarif.nl). De
leveranciers wordt gevraagd om een goede
indicatie te geven van de kosten voor de installatie, te schetsen wat het rendement van de
installatie is, aan te geven welke garanties
worden geboden en welke kwaliteit wordt geleverd.
• Indikken tot ‘shortlist’. Op basis van de binnengekomen voorstellen wordt een selectie van 2
tot 3 leveranciers gemaakt. De geselecteerde
leveranciers worden uitgenodigd om een locatieschouw te doen en op basis daarvan hun
voorstel aan te scherpen.
Op basis van de ingeleverde voorstellen wordt
een leverancier geselecteerd (zie voorbeeld).
9
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 10
V
V
7 Uitvoering
Wanneer het besluit tot plaatsing is genomen en
er een leverancier is geselecteerd kan opdracht
gegeven worden tot plaatsing. Hou er rekening
mee dat bij opdrachtverlening de leverancier een
aanbetaling wenst.
Acties
• Leg afspraken en leveringstermijnen vast
• Leg de staat van het dak en andere relevante
plekken vast (mochten er na installatiebeschadigingen zijn, dan is dat makkelijker aantoonbaar)
8 Oplevering
Spreek van te voren af dat na afronding van de
installatie een opleveringsschouw wordt
gehouden om na te gaan of de installatie con-
• Zorg voor afspraken met de energieleverancier over levering van stroom aan het net. De
installatie dient daarvoor (na oplevering) ook
aangemeld te zijn bij www.energieleveren.nl.
form de opdracht is geplaatst en er geen beschadigingen zijn. Daarin kunt u zich laten bijstaan
door een andere installateur. Zorg dat de leverancier zorgdraagt voor een opleveringsrapport.
3
P
Acties
• Vraag opleveringsrapport van uw installateur
• Maak afspraken over eventuele resterende
werkzaamheden
• Meld de installatie aan bij
www.energieleveren.nl
• Zorg voor een goede verzekering
• Feestelijk moment van start!!
• Maak bekend hoe de opbrengst kan worden
gevolgd (app en/of website)
•
•
•
A
•
A
•
M
•
•
•
C
M
10
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 11
VvE Parkflat Duttendel III,
Van Alkemadelaan 1012-1088
n
Voor elk VvE-bestuur zijn
communicatie, een goede
samenwerking en heldere
afspraken van groot belang.
-
Het draait elke keer weer om:
Wat gaat het kosten en wat
levert het op?
36 appartementen (13 huur)
Prioriteiten
• Isolatie spouwmuren, dak, vloer en dubbele beglazing
• Energie besparen
• Energie opwekken
Aandachtspunten
• 4 meters aanwezig voor collectief gebruik
Als je iets wilt bereiken moet je
er veel mee bezig zijn, veel
gesprekken voeren en geduld
hebben.
Aangeboden
• Business case voor zonnestroom
Mogelijkheden
• Meerjaren Onderhoudsplan voor energie besparende maatregelen door
middel van isolatie, dubbele beglazing, LED verlichting en nieuwe energiezuinige apparatuur
• Zonnestroom project / energie opwekking:
– Optie 1: VvE, goed rendement, het gebruik is +/- 10.000 kWh (Er ligt
reeds installatie voor 4000 Wp)
– Optie 2: Bewoners via coöperatie met model Herman of model postcoderoos
• Parkflats Duttendel I, II en IV zijn vergelijkbaar.
Contact : mevrouw O. Nijhuis
Mail
: [email protected]
Okkie Nijhuis
11
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 12
BEGRIPPEN
Saldering = het verrekenen van de opgewekte
energie met de gebruikte energie.
Wanneer de VvE bij voorbeeld 15.000 kWh per
jaar verbruikt en er is een pv-installatie die
10.000 kWh levert, dan brengt uw energieleverancier 5.000 kWh bij de VvE in rekening.
Zelflevering = de eigenaar van een pv-installatie gebruikt zelf de opgewekte energie. Dat
betekent dat de eigenaar de opbrengst kan
salderen met de eigen energierekening (wanneer
de pv-installatie op eigen dak staat of wanneer –
in collectief verband – aan een aantal eisen
wordt voldaan om de opgewekte elektriciteit te
mogen verrekenen met de eigen energierekening
als de pv-installatie niet op eigen dak staat. Die
eisen zijn (Energieakkoord):
• Er is sprake van een collectief project, b.v. middels een coöperatie
• De opgewekte elektra wordt via een eigen aansluiting aan het net geleverd
• De deelnemers aan het project wonen binnen
de postcoderoos (in het 4-cijferige postcodegebied van de locatie van de installatie of in
een aangrenzend 4-cijferig postcodegebied).
Energiebelasting = een belasting die de overheid heft over geleverde energie. Voor elektriciteit gelden de volgende tarieven: (Zie tabel
onderaan deze pagina)
Elektriciteitsprijs = de elektriciteitsprijs
bestaat uit de volgende elementen: prijs per
opgewekte kWh, de energiebelasting en de BTW
die zowel over de opwek prijs als de energiebelasting geheven wordt. Naast de prijs voor
elektriciteit betaalt een afnemer ook voor het
transport van de energie en de kosten voor een
aansluiting.
Er bestaan verschillende tarieven voor elektriciteit. Enkeltarief houdt in dat je een vaste prijs
betaalt, ongeacht het moment waarop je de
elektriciteit gebruikt. Dubbeltarief betekent dat
je tijdens bepaalde uren van de dag minder
betaalt. Je hebt daarvoor een dubbeltariefmeter
nodig. De precieze tijden waarop dubbelstroom
goedkoper is, verschilt per energieleverancier.
Een dubbeltariefmeter is alleen zinvol als je
tijdens die goedkopere perioden (vaak ‘s nachts)
meer elektriciteit verbruikt dan overdag. Raadpleeg je energieleverancier om uit te vinden of
dubbeltarief voor jou voordelig is. Verder is het
handig te weten dat een dubbeltariefmeter
duurder is: je betaalt meer voor aansluitkosten
en huur van de elektriciteitsmeter.
Gemiddelde kosten per kWh
De prijs van enkeltarief grijze stroom is gemiddeld 23 eurocent per kWh (prijspeil 2013/2014);
7 eurocent is voor de stroom zelf; 3,5 eurocent
voor btw, en bijna 12 eurocent is energiebelasting.
Het tarief dat jouw huishouden betaalt is erg
afhankelijk van het contract dat je hebt afgesloten. De prijs van groene stroom is vergelijk-
Tarieven 2014
Energiebelasting excl. btw
Hoeveelheid
2013
2014
Verschil
Elektriciteit (kWh)
0-10.000
11,65
11,85
0,2
Elektriciteit (kWh)
10.000-50.000
4,24
4,31
0,07
318,62
318,62
-
Heffingskorting excl. btw
12
onroerende zaak
met verblijfsfunctie
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 13
baar met die van grijze stroom.
Vaste kosten
Behalve met kosten per kWh verbruikte elektriciteit, heeft elk huishouden te maken met de
teruggave energiebelasting en vaste kosten. Die
vaste kosten betaal je voor de elektriciteitsaansluiting, jaarlijks 290 euro (inclusief btw).
(Kilo)watt piek (kWp / Wp) = Het elektrisch
vermogen van fotovoltaïsche zonnepanelen
wordt uitgedrukt in wattpiek of kilowatt-piek
(1 kilowatt-piek is 1000 watt-piek).
Kilowattuur (kWh) = Kilowatt (kW) is de
eenheid die gebruikt wordt voor het vermogen
van elektrische energie. Kilowattuur houdt vervolgens de hoeveelheid stroom in, die in 1 uur
geproduceerd kan worden door een energiecentrale met een capaciteit van 1 kilowatt. KWh is
de meest gebruikelijke eenheid/afkorting om je
elektriciteitsverbruik in een bepaalde periode
mee aan te duiden.
Postcoderoos = In het Energieakkoord zijn
afspraken gemaakt om het voor energiecoöperaties (en wellicht ook VvE's ) mogelijk te
maken om de energieopbrengst van een collectieve installatie te salderen met de energierekening van de deelnemers. Deze deelnemers
dienen dan wel binnen de postcoderoos te
wonen (het 4-cijferig postcodegebied en de
direct daaraan grenzende 4-cijferige postcodes).
De Herman = Een intelligente stroomverdeler
die er voor kan zorgen dat elektra, opgewekt met
een grote installatie naar verbruik wordt
verdeeld over de met een kabel aangesloten
huishoudens. De levering van elektra gebeurt
'achter de meter', zodat de individuele huishoudens de elektra met hun eigen gebruik
kunnen salderen. Zie ook onder Handige links.
;
13
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 14
Van Lennepweg
Straatinitiatief van bewoners Van Lennepweg
Onze zonnepanelen zijn goed
voor het milieu en prima voor
onze portemonnee.
We onderzoeken nu of een
warmtepomp en vloerisolatie
interessant voor ons zijn.
Het noodzakelijke overleg
combineren we met een
gezellige borrel. Zo leer je elkaar
beter kennen en neemt het
sociale contact in de straat toe.
Prioriteiten
• Isolatie spouwmuren, dak, vloer en dubbele beglazing
• Energie besparen
• Energie opwekken
Aandachtspunten
• Draagvlak in de buurt organiseren
Aangeboden
• Ondersteuning bij straatinkoop zonnepanelen (ondersteuning inkoop)
Gerealiseerd
• Installatie 4 pv systemen met 10 panelen, 1 met 11 panelen en 1 pv systeem met 6 panelen op daken van de deelnemers
Mogelijkheden
• Samen met andere bewoners van de straat oppakken van verduurzaming.
Contact : de heer P. Nolet
Mail
: [email protected]
Pim Nolet en Ben Giesen
14
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 15
HANDIGE LINKS
VvE Belang, organisatie die de belangen van
VvE’s behartigt: www.vvebelang.nl
Gemeente Den Haag: www.denhaag.nl
Klimaatfonds Haaglanden, samenwerkingsverband geïnitieerd door de gemeente Den Haag
met maatschappelijke organisaties en ondernemers om Den Haag duurzamer te maken. Activiteiten worden georganiseerd vanuit het
Klimaatcentrum, Brouwersgracht 2, 2512 ER Den
Haag: www.klimaatfondshaaglanden.nl
Haags Milieucentrum, Het Haags Milieucentrum (HMC) is een onafhankelijke stichting die
zich inzet voor een groen en duurzaam Den
Haag: www.haagsmilieucentrum.nl
Meermetminder, helpt particulieren, ondernemers en overheden met het besparen van
energie(kosten) door advies, kennis, verwijzen en
informatie over subsidies:
www.meermetminder.nl
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
(fusie van Agentschap NL en Dienst Regelingen)
ondersteunt ondernemers met subsidies, zakenpartners, kennis en regelgeving. Bij duurzaam,
agrarisch, innovatie en internationaal ondernemen. Heeft o.a. een zoekfunctie voor subsidies, financieringen en regelingen: www.rvo.nl
Zon op Nederland, burgerinitiatief voor collectieve pv-projecten (collectieve zonnepanelen
projecten op daken van overheden, bedrijven,
woningcorporaties, en VvE’s voor particulieren
en ondernemers) dat lokale initiatieven verder
helpt met een stappenplan, advies en realisatie:
www.zonopnederland.nl
Herman, de zonnestroomverdeler, ideëel
bedrijf dat met name VvE’s de intelligente
stroomverdeler Herman levert waardoor opgewekte zonnestroom optimaal wordt verdeeld en
kan worden gesaldeerd met de energierekening
van de deelnemers. Projectbegeleiding van start
tot finish: www.zonnestroomverdeler.nl
Milieucentraal, alles over energie en milieu in
het dagelijks leven, zeer informatieve site:
www.milieucentraal.nl
Solar IF, verzekeraar van pv installaties en
samensteller van een lijst van duurzaam geproduceerde zonnepanelen: www.solarif.nl
Energieleveren, als u meer energie produceert
dan verbruikt, wordt deze energie op het elektriciteitsnet gezet. Uw energieleverancier verrekent
deze terug levering met de normale levering tot
een maximum van 5.000 kWh. Indien u meer
dan 5.000 kWh terug levert en/of indien u meer
terug levert dan verbruikt, heeft u recht op een
terug leververgoeding. Hierover kunt u afspraken
maken met uw energieleverancier. Door uw productie-installatie te registreren op energieleveren.nl weet u zeker dat de juiste gegevens
bekend zijn om de terug leververgoeding te
berekenen: www.energieleveren.nl
Natuur en milieu, stichting die zich o.a. inzet
voor een duurzamer samenleving. Organiseert
de Zon op je dak inkoopactie: www.natuurenmilieu.nl en www.zonopjedak.nl
Groene leningen, een aantal banken biedt een
scherper rentetarief wanneer u investeert in
duurzaamheid (isolatie, duurzame energie).
Nationaal Energiebespaarfonds, de Rabobank
en de ASN Bank zullen samen met het Rijk het
Nationaal Energiebespaarfonds gaan vullen. Met
het Nationaal Energiebespaarfonds kunnen huizenbezitters een goedkope lening afsluiten om
energiebesparende maatregelen te financieren.
Er komt ruim 600 miljoen in het fonds dat medio
2014 van start gaat.
15
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 16
NAWOORD
Het bestuur van wijkvereniging Duttendel &
Wittebrug juicht duurzaamheidsinitiatieven
zeer toe. Projectondersteuning van de overheid en samenwerking met andere wijkverenigingen dragen bij aan het stellen van
gezamenlijke doelen, waarmee niet alleen vrijwilligers zijn te motiveren, maar juist ook
bewoners zijn te enthousiasmeren om schijnbaar complexe onderwerpen inzichtelijk en
behapbaar te maken.
Met dit handboek hoopt de wijkvereniging alle
VvE-besturen, ondernemers en huiseigenaren in
Duttendel & Wittebrug te bereiken en een bijdrage te leveren aan Den Haag CO2-vrij in 2040,
te beginnen in 2014!
Wijkvereniging
Duttendel & Wittebrug
Tom Ensink, voorzitter
Marjon Margés, secretaris
• portefeuillehouder Groen&Water,
Duurzaamheid en Evenementen
Aede Schoustra, penningmeester
• portefeuillehouder RO en Gebouwen
Den Haag, 2014
16
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 17
BIJLAGEN
Er volgen hieronder drie exploitatiemodellen:
1. Investering door VvE, VvE eigenaar installatie, salderen met energienota VvE
2. Investering door leden VvE, inzet Herman
de stroomverdeler
3. Investering door leden VvE
Exploitatiemodellen
Binnen een VvE wordt energie gebruikt door de
VvE voor collectieve voorzieningen als verlichting, liften en een hydrofoor. Daarnaast
gebruiken de individuele appartementen elektra.
Er zijn verschillende mogelijkheden om de opgewekte elektra te salderen (verrekenen) met het
eigen gebruik. Dat kan door de opbrengst te verrekenen met het gebruik van de VvE of door de
opbrengst te salderen met het gebruik van de
leden. Dat laatste kan door salderen ‘achter de
meter’ of door salderen op afstand.
De opbrengst van de zonnepanelen kan worden
gesaldeerd met de elektranota van de VvE.
Het elektratarief dat door de VvE wordt
betaald is afhankelijk van de omvang van het
gebruik:
Tot 10.000 kWh
22ct
Tussen 10.000 en 50.000 kWh
14 ct
Boven de 50.000 kWh
8 ct
Wanneer een VvE 15.000 kWh gebruikt, dan kan
de opbrengst van panelen tot 5.000 kWh
worden gesaldeerd voor 14 ct., de rest (tot maximaal het volledige elektragebruik van de VvE)
tegen 22 ct. Wanneer meer elektra door de
panelen wordt opgewekt dan de VvE afneemt,
wordt geleverd aan het net tegen een tarief van
ca. 5 ct.
De mate waarin het plaatsen van zonnepanelen
financieel aantrekkelijk is, hangt dus af van het
tarief waartegen gesaldeerd kan worden. Een
gebruik onder de 50.000 kWh biedt goede
mogelijkheden.
Bij een tarief van 22 ct. is een rendement haalbaar van ca. 12 à 13%
Bij een tarief van 14 ct. is een rendement haalbaar van ca. 9%
Uiteraard dient de omvang van de installatie
afgestemd te worden op het verbruik waarmee
kan worden gesaldeerd. Daarbij is het verstandig
om rekening te houden met een wat lager
gebruik in de toekomst door besparen (b.v. door
led-verlichting), dus niet een installatie te
plaatsen die het gebruik 100% compenseert.
De opbrengst van een paneleninstallatie kan ook
worden verrekend met het gebruik van de individuele leden. Dit heeft als voordeel dat voor het
hoogste tarief wordt gesaldeerd en een installatie kan worden geplaatst afgestemd op het
gebruik van alle leden samen (of desgewenst een
deel daarvan). Om aan de regelgeving te voldoen
dient dan wel voor ieder aangesloten appartement een aparte omvormer te worden geplaatst
en een draad te worden getrokken achter de
individuele meter. Een andere oplossing is het
toepassen van elektraverdeler ‘De Herman’.
Bij een tarief van 17,5 ct. is een rendement haalbaar van ca. 9%.
Tot slot is in het Energieakkoord de mogelijkheid
opgenomen om te ‘salderen op afstand’. De
opgewekte energie wordt niet direct naar een
afnemer geleid maar aan het netwerk geleverd.
De opgewekte energie wordt in mindering
gebracht op het individuele gebruik. Leveranciers
van elektriciteit dienen energiebelasting af te
dragen, op dit moment ca. 11,8 ct. bij kleinverbruikers. Voor deelnemers aan collectieve elektriciteit opwek geldt een korting op deze
17
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 18
afdracht, waardoor ca. 4ct per kWh wordt afgedragen. Dit zal betekenen dat een kWh ca. 15 ct.
oplevert (excl. BTW). Wel dient voor het terug
leveren een aparte aansluiting op het netwerk te
worden gemaakt (eenmalig kosten afhankelijk
van de grootte van de aansluiting 6 tot 900
euro). De deelnemers organiseren zich in een
coöperatie.
Voorbeelden
1. Investering door VvE, VvE eigenaar
installatie, salderen met energienota
VvE
De VvE financiert een installatie (stel 60
panelen) waarbij de elektraopbrengst wordt
gesaldeerd met het collectieve elektragebruik.
De opbrengst drukt de servicekosten. Stel het
gebruik is 17.500 kWh per jaar. Dat betekent dat
de eerste 7.500 kWh gesaldeerd wordt tegen het
tarief van een middelgrote verbruiker,
ca. 14 ct per kWh incl. BTW. Daarna wordt gesaldeerd tegen het hoge tarief, ca. 22 ct. per KWh.
Bij 60 panelen is de investering ca. € 25.000 incl.
BTW. Het rendement is in dit voorbeeld
ca. 8,4%.
Deze variant veronderstelt dat de VvE voldoende
middelen heeft om te investeren.
Juridische constructie: de VvE is eigenaar van de
panelen en kan de opgewekte elektra salderen
met de eigen energierekening. De VvE bespaart
op energiekosten waardoor de servicekosten wat
kunnen worden verlaagd. De VvE is als eigenaar
verantwoordelijk voor verzekering en onderhoud
en zal jaarlijks een bescheiden reservering doen
om op termijn de omvormer te kunnen vervangen (levensduur ca. 14 jaar).
18
Voorbeeld
Panelen 60 x 255 Wp
Gebruik VvE 15.000 kWh
Eerste 5.000 kWh salderen tegen 14 ct
Daarna salderen tegen 22 ct
5.000 x 14 ct = € 700
9.325 x 22 ct = € 2.051,50
totaal per jaar: € 2.751,50
jaarlijkse kosten: € 490
Investering ca. € 25.000 (incl. BTW)
Rendement ca. 8,4%
2. Investering door leden VvE, inzet
Herman de stroomverdeler
Een mogelijkheid is om een installatie (bijvoorbeeld 60 panelen) op het dak te zetten die wordt
gefinancierd door individuele bewoners. Door
middel van stroomverdeler Herman zijn individuele huishoudens aangesloten op het systeem.
Zij salderen hun gebruik met de elektrarekening
van het huishouden, ca. 18 ct. per kWh excl.
BTW.
De software van Herman zorgt voor een optimale verdeling van de opgewekte stroom over
de aangesloten huishoudens. Deze huishoudens
hebben een verbinding met de Herman via een
kabel waardoor de opgewekte stroom ‘achter de
meter’ geleverd wordt.
Voordeel van de Herman is dat de opgewekte
energie optimaal door de aangesloten huishoudens wordt gebruikt. Uiteraard zijn er kosten verbonden aan de aanschaf en het beheer van de
installatie. De leverancier levert de Herman in
combinatie met panelen, dus laat geen andere
keuze van panelen toe.
De financiers dienen zich te organiseren in een
energievereniging (bv. coöperatie). De financiers
hoeven niet dezelfde te zijn als de gebruikers van
de energie.
D
n
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 19
Invulmodule Rekenmodel ten behoeve van Zon op … projecten
t
-
De berekening hierboven is voor een installatie genoemd in Voorbeeld 1. Wanneer u de situatie van uw eigen VvE wilt laten doorrekenen,
neem dan contact op met Zon op Nederland.nl
n
19
MOV-Duurzaam-opmaak 04-02-14 20:05 Pagina 20
De benodigde investering zal bij 60 panelen +
Herman op ca. € 27.500 excl. BTW (BTW wordt
teruggevorderd) liggen, rendement op ca. 8-9%.
(kosten zijn mede-afhankelijk van de hoeveelheid installatie werk: trekken van draden naar de
individuele huishoudens).
Juridische constructie: Leden van de VvE die
willen investeren verenigen zich in een coöperatie. De coöperatie wordt eigenaar van de
panelen. De opbrengst wordt verdeeld onder de
deelnemers. De leden met een aansluiting op de
Herman salderen de opbrengst met hun eigen
energierekening. De Herman houdt bij hoeveel
per individueel huishouden wordt gesaldeerd. De
afnemer van de stroom ontvangt een factuur ter
hoogte van zijn verbruik.
Deze variant is ook mogelijk zonder de Herman,
maar met een aantal kleinere installaties met
aparte omvormer die wordt aangesloten op een
individueel appartement. Ook hierbij geldt dat
het aanleggen van de bedrading extra kosten
met zich meebrengt. Maar ook in deze variant is
er geen afdracht van energiebelasting, wat betekent dat er gesaldeerd kan worden met een
tarief van ca. 18 ct per kWh, excl. BTW of 22 ct
wanneer de installaties in eigendom zijn van particulieren.
20
3. Investering door leden VvE
Het nieuwe Energieakkoord staat leden van een
energie coöperatie (wellicht ook van een VvE)
toe te salderen met hun eigen energierekening.
Feitelijk wordt de elektra gewoon aan het net
geleverd. Daarvoor is een aparte aansluiting
nodig (rekening mee gehouden in rendementsberekening, kosten afhankelijk van de grootte
van de aansluiting 6-900 euro eenmalig). Bij
deze optie geldt dat een deel van de energiebelasting terugbetaald dient te worden. Voordeel
is dat er geen kosten voor de Herman worden
gemaakt. De benodigde investering zal bij 60
panelen op ca. € 19.575 excl. BTW (BTW wordt
teruggevorderd) liggen, rendement op ca. 9%.
Bij de opties 2 en 3 is het mogelijk om nieuwe
deelnemers toe te laten. Die betalen de
bestaande deelnemers om te kunnen deelnemen.
MOV-Duurzaam-omslag 04-02-14 17:15 Pagina 3
C
O
O
O
O
g
V
Z
W
O
s
C
C
T
O
A
Colofon:
UItgave:
Wijkvereniging Duttendel & Wittebrug
productie:
Bureau Margés
Tekst:
Zon op Nederland/Geert Jan Stolk
en Dick van Zadelhoff
Fotografie:
Orli Photography
Ontwerp/opmaak:
Cas de Vries/Dvada
MOV-Duurzaam-omslag 04-02-14 17:15 Pagina 4
Wijkvereniging Duttendel & Wittebrug
[email protected]
www.duttendelwittebrug.nl
twitter: @Duttendel

Download Report