Simon Stone - Stadsschouwburg Amsterdam

PORTRET
De Australiër Simon Stone regisseert bij Toneelgroep Amsterdam een radicale bewerking van
de klassieke tragedie Medea. Een Medea in de huidige samenleving: Marieke Heebink speelt
een succesvolle arts die op het punt staat alles te verliezen: haar echtgenoot, haar kinderen
en haar leven. Stone zet graag de klassiekers op zijn kop. “Realistisch en messy”: een kennismaking.
CONTROVERSE EN
KLASSIEKERS
DE GROTE VERHALEN VAN SIMON STONE
DOOR JOWI SCHMITZ
Afgelopen zomer presenteerde Stone tijdens het Holland Festival
een herbewerking van Thyestes, de tragedie van Seneca. In een
interview met journalist Robbert van Heuven zei hij destijds over
Toneelgroep Amsterdam: ‘Toneelgroep Amsterdam is een mooie
groep en haar werk heeft een sterke relatie met wat ik maak.
Realistisch en messy, met een moderne esthetiek die ruimte biedt
aan het spel van de acteurs.’
‘Hij trekt graag het tapijt onder je vandaan.’
Als je mensen met vuur vergelijkt, is Simon Stone (1984) een steekvlam. Een man die aansteekt en opstookt, die ideeën over klassieke
stukken en de wereld in het algemeen op zijn kop zet.
De Australische regisseur heeft bovendien haast. Met zijn dertig jaar
werkt hij met een gretigheid alsof de tijd hem op de hielen zit. Naar
eigen zeggen komt dat door het plotseling overlijden van zijn vader
toen hij twaalf was. Tijd is zo weg. Die moet je gebruiken om grote
verhalen te vertellen. Daarom kiest hij consequent voor het (her)
vertellen van verhalen die hun waarde door de eeuwen heen bewezen hebben: Ibsen, Shakespeare, Tsjechov, ... Soms heeft hij wel drie
premières in luttele maanden. Tussen die producties door maakt hij
films. Eerst korte, onlangs zijn eerste ‘full feature’ film. Veelgehoorde opmerkingen over Stone: ‘Hij doet altijd iets verrassends met een
stuk dat je denkt dat je kent.’ En ook: ‘Hij trekt graag het tapijt onder
je vandaan.’
17
Stone doet geen pogingen de boodschappen van 2000 jaar geleden
te ontcijferen, hij herschrijft naar onze tijd. Vaak schrapt hij de complete originele tekst en behoudt alleen de plotstructuur van het stuk.
Zijn personages wonen in onze wereld, praten over zaken die de
toeschouwer zal herkennen. Dit keer bijt hij zich met Toneelgroep
Amsterdam vast in Euripides’ Medea. Het verhaal van de Korinthische prinses die alles voor haar geliefde Griek Jason opgeeft. Ze
helpt haar lief met het stelen van het Gulden Vlies, ze doodt haar
eigen broer en uiteindelijk wordt ze door diezelfde Jason gedumpt.
Te oud. Niet meer interessant.
Het thema dat Stone aanspreekt is de onvruchtbaar geworden vrouw
die eenzaam achterblijft en gruwelijk wraak neemt. ‘In Medea ontneemt een vrouw haar kinderen het leven. Wat drijft iemand tot zo’n
daad? Misschien het besef dat zij vroeger, als geliefde, alles voor de
man betekende en nu wordt weggezet, wordt ingeruild voor een
jongere vrouw, een meisje nog. Medea was ooit Jasons muze, de
vrouw die hem leidde, betoverde. De heks. Nu ze ouder is en niet
langer vruchtbaar, laat hij haar achter. Zij vormt geen deel meer van
zijn verdere plannen en ambities. Hij sluit haar buiten en ontneemt
haar zo de zin van haar leven. Zij trekt een grens.’
Zijn personages wonen in onze wereld, praten
over zaken die de toeschouwer zal herkennen.
17
“Als je mensen met vuur
vergelijkt, is Simon
Stone een steekvlam.”
 JOWI SCHMITZ
Stone werd geboren in Basel en spreekt nog steeds vloeiend Duits.
Maar zijn ouders kwamen uit Australië en op zijn dertiende verhuisde het gezin Stone terug naar hun thuisland. Die Europese invloed
is altijd voelbaar gebleven. Voor de Australiërs doet zijn theater Europees aan, voor de Europeanen is het precies andersom.
Stone besloot al vroeg dat hij acteur wilde worden, las de volledige
werken van Shakespeare op chronologische volgorde, had op zijn
vijftiende een agent en speelde vervolgens in verschillende films.
Stone studeerde aan de Victorian College of the Arts aan de Universiteit van Melbourne. In 2007 richtte hij het onafhankelijke theatergezelschap The Hayloft Project op. Met dit gezelschap maakte hij
onder meer Voorjaarsontwaken van Wedekind, Tsjechovs Platonov
en The Only Child, een nieuwe versie van Ibsens Kleine Eyolf. Hoewel
hij nog even bleef acteren werden zijn regiekwaliteiten al snel opgemerkt. Stone was gefrustreerd door het Australische theater dat
in zijn ogen slaperig was en dito bezoekers trok. Daar wilde hij iets
aan doen. Er bestond wel edgy alternatief theater– maar daar zat
niemand in de zaal. Stone zocht naar een manier om de kloof tussen
het commerciële en het alternatieve theater te dichten. Met beroemde verhalen, met een eigen visie en met succes.
Stone zou meer respect moeten
opbrengen, vonden ze.
In 2010 begon het prijzen te regenen. Stone won drie Green Room
Awards voor zijn bewerking van Theyestes, een jaar later werd hij
huisregisseur bij het beroemde Belvoir Theater in Sydney en won
met dat gezelschap de Helpmann Award voor Beste Toneelstuk, Best
Director en Best Mainstage Productie. Sindsdien blijft zijn ster rijzen
en stromen de uitnodigingen binnen. Vanaf 2015 wordt Stone vaste
huisregisseur bij Schauspiel Basel, waar hij al voorstellingen maakte.
18
Groot talent heeft het misschien ook nodig dat er enige controverse
rond zijn doen en laten is. Er waren critici in Australië die mopperden
over Stones vrije interpretatie van de eerbiedwaardige oude theaterschrijvers. Stone zou meer respect moeten opbrengen, vonden
ze. Daarnaast schopte hij met zijn radicale bewerkingen soms tegen
de schenen van de beschermers van het theatrale erfgoed. Eind 2012
mocht hij Dood van een Handelsreiziger van Arthur Miller pas op het
laatste moment ten tonele brengen, wegens een conflict met de
erven Miller. Ook de uitvoering van zijn versie van The Piladelphia
Story van Philip Barry werd op het laatste moment door diens vrouw
gedwarsboomd. Stone vangt de klappen op en werkt vrolijk verder.
Als vervanging van The Philadelphia Story koos hij voor The Government Inspector van Nikolai Gogol. Het leverde hem laaiend enthousiaste recensies op.
Want dat is wat Stone kan: hij pakt iets op, blaast er overheen, en
het vlamt.
Medea
wo 10 - vr 12 (try-outs),
za 13 (première), di 16 & wo 17 dec,
20.00 uur
wo 21 - za 24 & wo 28 - za 31 jan,
20.00 uur
zo 25 jan, 16.00 uur
di 3 - za 7 feb, 20.00 uur
di 24 - za 28 mrt, 20.00 uur

Download Report