De hele wereld moet kunnen blijven eten.

Sneinspetiele j 8 februari 2014
Tiny van Boekei
De hele wereld moet
kunnen blijven eten
Kunnen we de wereldbevolking die explosief stijgt, blijven
voeden in de komende decennia? Ja, vindt prof.dr. Tiny van
Boekei, spreker op het debat dinsdag van Friesch Dagblad,
VU Connected en Tresoar. Maar dan zal er nog wel wat heel
wat moeten veranderen, vindt hij. Door Pieter Anko de Vries.
r
T
iny van Boekei
maakt zich zorgen
over de wereldwijde
voedselzekerheid.
Hij is ervan overtuigd dat er binnen afzienbare
jaren schaarste komt. „Over
vijftig jaar zijn er negen miljard
wereldbewoners. Die zullen allemaal moeten worden gevoed.
Ik ben van nature een optimist.
Ik denk dat het ons zal lukken,
maar dan zal er wel veel moeten
gebeuren."
De hoogleraar voedselveiligheid en -zekerheid aan de Wageningen Universiteit ziet een grote rol weggelegd voor intensieve
landbouw en industriële voedselproductie en -verwerking.
,,We kunnen, hoe mooi dat ook
lijkt, niet terug naar kleinschaligheid. Als we niet grootschalig
en op een industriële manier te
werk gaan, krijgen we grote problemen. Een industriële werkwijze hebben we beter in de
hand dan kleinschaligheid. Maar
dat betekent niet dat het niet
op een duurzame wijze moet.
We zullen veel aandacht voor
het milieu moeten hebben. Met
name veel minder grondstoffen
verspillen."
,,Ik heb niets tegen biologische landbouw. Met deze wijze
van voedsel maken wordt heel
bewust omgegaan met de productie en verwerking van voedingsmiddelen. Maar ik moet
Ik wil niet
worden weggezet
als iemand die
tegen biologische
landbouw is
moet je efficiënter werken. Eerder intensief dan extensief. De
kwestie is natuurlijk: hoe definieer je biologische landbouw.
Het duurzaamheidsaspect ervan
is een goed principe. Ik wil niet
worden weggezet als iemand die
tegen biologische landbouw is.
Ik vind dat we het beste moeten
nemen uit de beide werelden."
niets hebben van de dogma's die
nog steeds een rol spelen in deze
manier van produceren: geen
bestrijdingsmiddelen en geen
kunstmest. Dat is heel mooi in
Nederland, maar gezien de wereldwijde problematiek kom je er
niet mee. Als er schaarste komt,
Plofkippen
Er is op dit moment veel kritiek
op de industriële voedselproductie. Plofldppen, paardenvlees
in pizza's, kistkalveren. Kanten-klaarproducten die te veel
zout, vet en suiker bevatten die
op den duur een gevaar vormen
voor de volksgezondheid in het
rijke Westen. Van Boekei is zich
bewust van de kritiek. ,,De voedingsindustrie draagt een grote
verantwoordelijkheid. Er is nu
een grote overvloed aan voedingsproducten die overal makkelijk verkrijgbaar zijn. De consument kan kiezen wat hij wil en
maakt daarbij soms onverstandige keuzes. Maar dat zal naar
mijn inschatting veranderen. Er
komt een toekomst met schaarste. Je moet er dan als consument
op kunnen vertrouwen dat wat
de voedseiindustrie levert goed
en gezond is, want de keuze zal
veel minder groot zijn. Er zal
een andere verhouding ontstaan
tussen consument en voedselproducent. De zorg is: hoe krijg
dodelijk gebrek in het andere
deel. Honger is een kwestie
van armoede; overvloed een
kwestie van rijkdom.
Verschillende experts, onder
wie prof.dr. Tiny van Boekei,
voorspellen dat het op termijn nog moeilijker zal worden om alle wereldbewoners
te voeden. Dit komt onder
andere door de snelle groei
van de wereldbevolking en de
toenemende consumptie van
vlees en eiwitrijke producten.
Daarnaast is klimaatverandering een factor die de voedselproductie zal belemmeren.
Bovendien zullen cruciale ingrediënten voor de landbouw
steeds schaarser worden,
zoals land, fosfor en water.
De grote vraag waarmee Van
Boekei zich bezig houdt, is
onder meer hoe de wereldbevolking ook in de toekomst
zicht kan blijven voeden.
Tiny van Boekei bestudeert
hoe een groeiende wereldbevolking goed en evenwichtig
kan worden gevoed.
Foto: FD
Honger en overvloed in de wereld
Wereldwijd lijden bijna een
miljard wereldbewoners
honger, met name in Azië en
ten zuiden van de Sahara in
Afrika. Twee miljard mensen lijden aan zogenoemde
verborgen honger: ze hebben
een chronisch tekort aan
essentiële voedingsstoffen
(vitamines en mineralen) als
jodium, vitamine A en ijzer.
Aan de andere kant is
overgewicht wereldwijd ook
een steeds groter probleem;
anderhalf miljard mensen lijden aan overgewicht en lopen
daardoor gezondheidsrisico's.
Naar verwachting zullen in
2015 meer dan 700 miljoen
mensen kampen met ernstig
overgewicht.
Deze cijfers laten zien dat de
verdeling van voedsel over
de wereldbevolking niet
in evenwicht is. Dodelijke
overvloed in het rijke deel,
Sneinspetiele l 8 februari 2014
g oreng
Graanoogst in Marknesse, september vorig jaar. Volgens Van Boekei zullen in de toekomst steeds weer nieuwe technologieën worden uitgevonden die leiden tot productiviteitssrijging en voedselzekerheid. Foto: ANP
je het voor elkaar afspraken te
maken waarin dit soort kwesties
goed geregeld wordt. Mijn doel
is om achtergrondinformatie te
leveren die kan helpen om de
discussie hierover te beginnen.
Want ik ben ervan overtuigd dat
dit een noodzakelijke stap is."
Tijdens een debat over industriële voedselproductie enkele
weken geleden in Amsterdam
betoogde Van Boekei dat producten als kaas, bier, koffie, tomatenpuree, verpakte verse salades, vruchtensappen, en nog veel
meer, vaak industrieel geproduceerd, meestal van uitstekende
kwaliteit zijn. Hij zei verder dat
high tech producten soms meer
en hoogwaardiger inhoudsstoffen hebben dan verse producten
die de consument zelf bereidt.
„Die bewerkte producten en het
gevarieerde
voedingspatroon
dat we ermee kunnen vormgeven zouden we dan zelfs gezond
mogen noemen. Maar zover wil
ik nog niet gaan: we moeten het
er met elkaar over hebben of
deze producten inferieur zijn of
niet"
Dat is ook de boodschap die
hij dinsdag wil brengen tijdens
de discussiebijeenkomst in Leeuwarden. , ,Ik ben op zoek naar een
open debat over hoe ons voedsel
wordt geproduceerd. Kijk eens
hoe fantastisch we in staat zijn
de mensheid te voeden. Maar we
zijn er nog niet. Het beschikbare
voedsel wordt niet goed verdeeld
en er wordt veel verspild. Hoe
kunnen we dat verbeteren? Hoe
kunnen we ons bewust worden
van de problemen die er spelen
en hoe kunnen we komen tot
een zekere voedselproductie
van goede kwaliteit? De manier
waarop we het nu doen, is niet
de juiste."
Van Boekei wijst erop dat op
in Nederland 30 procent van het
voedsel wordt weggegooid. „Dit
kunnen we ons in de toekomst
niet meer permitteren. We moeten streven naar voedselkringlopen. Wat gegeten wordt moet
terugkeren naar de aarde zodat
het weer kan worden gebruikt."
Hij noemt ook het benutten van
Nederland is een
grote speler op de
voedselmarkt met
zeer veel kennis
zogenoemde zijstromen. „Neem
suikerbieten. We moeten niet alleen de suiker gebruiken, maar
ook de restmaterialen. Dat is
geen afval, maar kan bijvoorbeeld worden gebruikt als grond-
stof voor veevoer of brandstof."
Daarnaast moeten we leren om
efficiënter met energie om te
gaan. ,,We gebruiken nu te veel
fossiele brandstoffen om levensmiddelen bij de consument te
krijgen. Daarnaast wordt er te
veel schoon water gebruikt en
verspild. Dat kan allemaal veel
beter, en zal ook beter moeten
willen we voedselzekerheid voor
de toekomst behouden."
Vruchtbaar
Zijn hele werkzame leven is
Van Boekei bezig geweest met
voedselzekerheid, voedselveiligheid en voedselkwaliteit. „Op de
middelbare school had ik veel
aandacht voor en was ik goed in
natuurwetenschappelijke vakken. En toen ik in de jaren zeventig van de vorige eeuw ging
studeren, wilde ik die kennis
vruchtbaar maken voor mensen
en maatschappelijk relevant maken. Vanuit deze gedachte kwam
ik in de voedingsmiddelentechnologie terecht. De uitdagingen
van dit vakgebied zijn door de
jaren steeds veranderd maar het
belang ervan is steeds heel groot
gebleven."
Op dit moment is de voedselzekerheid wereldwijd gezien
heel verschillend. In het rijke
Westen is de zekerheid van eten
en drinken prima geregeld. In
ontwikkelingslanden niet, en bij
de opkomende landen is de situ-
atie divers. Volgens Van Boekei
is voedselonzekerheid en honger
een kwestie van armoede en oneerlijke verdeling. „Het is een politiek-economisch probleem. Willen we in de toekomst de kwestie
van de voedselzekerheid aanpakken, dan moet de politieke wil er
zijn. Wereldwijd. En dat maakt
het een ingewikkelde zaak. Nederland is een grote speler op de
wereldwijde voedselmarkt met
zeer veel kennis en geavanceerde industriële technieken. Maar
nu zien we al dat grondstoffenstromen deels opdrogen en dat
aanvoerlijnen verschuiven. Het
is zaak dat we op niet al te lange
termijn hierover politieke en
industriële verdragen sluiten.
Bovendien noopt onze sterke
afhankelijkheid van grondstoffen als mineralen en fosfaten tot
hergebruik ervan; we kunnen ze
onder meer uit de menselijke afscheiding halen, bijvoorbeeld in
stedelijke riolen."
En hoe het daarna moet, als de
wereldbevolking nog verder
toeneemt? „Ja, dan moeten we
weer zien. Ik ben optimistisch
over de mogelijkheden van
mensen om hun problemen te
lijf te gaan. Er zullen nieuwe
We gebruiken nu
te veel fossiele
brandstoffen voor
levensmiddelen
technieken worden gevonden
die we nu nog niet kunnen voorzien. Dat zal spannend worden.
Maar de laatste vijftig jaar is de
wereldbevolking sterk toegenomen en toch is de voedselsituatie er relatief niet slechter op
geworden. Er is veel vooruitgang
Opbrengst
Daarnaast moet volgens Van Boe- geboekt door efficiency en prokei de komende decennia worden ductiviteitsstijging. Daar kunnen
onderzocht hoe uit de bestaande we voor de toekomst op blijven
landbouwgronden wereldwijd hopen."
meer opbrengst kan worden gehaald. „Dat is een kwestie van @ Dinsdagavond 11 januari is
beter benutten door middel prof.dr. Tiny van Boekei de spreker op
van zaken als irrigatie, betere be- de debatavond van Friesch Dagblad,
mesting en beter management. VU Connected en Tresoar in Jiet
Hier valt nog een hele wereld te gebouw van Tresoar, Boterkoek l in
Leeuwarden, van acht tot tien uur
winnen."

Download Report