proefschrift

Nieuwe inzichten in de photodynamische behandeling van
hoofdhalstumoren
De doelstelling van dit proefschrift is de analyse van mTHPC gemedieerde
photodynamische therapie (PDT) voor hoofd-halstumoren. Middels innovatieve
technieken en klinisch onderzoek wordt naar verbetering van de behandelresultaten
gezocht. Ook wordt er aandacht besteed aan de ontwikkeling van een nieuwe techniek
waarbij het licht in het weefsel wordt gebracht, de zogenaamde interstitiële PDT.
Hoofdstuk 2 en 3 analyseren de klinische resultaten van PDT van beperkte
oppervlakkige mondholte tumoren. PDT wordt vergeleken met beperkte trans-orale
chirurgie. Er was geen verschil tussen lokale controle of overleving. In hoofdstuk 3 is
een groter cohort (170 patiënten met 226 laesies) geanalyseerd om de succes
percentages te bepalen van de oppervlakte PDT. PDT lijkt het best te werken voor de
primaire tong- en mondbodem tumoren en in mindere mate voor secundaire tumoren
en complexe locaties, zoals het trigonum retromolare en de processus alveolaris.
Hoofdstuk 4, 5 en 6 beschrijven hoe spectroscopie gebruikt kan worden om PDT te
verbeteren. Optische technieken, waaronder reflectie en fluorescentie spectroscopie
kunnen inzicht geven in drie essentiële factoren van PDT: zuurstof, de photosensitizer
en licht. Wij hebben gebruikt gemaakt van fluorescence differential pathlength
spectroscopy (FDPS). De analyse van de gemeten spectra is gebaseerd op een model en
biedt kwantitatieve parameters die zijn gecorrigeerd voor achtergrond weefsel
absorptie, autofluorescentie en de overdracht van het optische systeem. Deze methode
maakt een vergelijking van intra- en inter-individuele parameters mogelijk. De methode
was getest op acht vrijwilligers en drie patiënten met mondholte tumoren, die met PDT
behandeld werden. Het is aangetoond dat de methode werkt en toepasbaar is in een
klinische setting. FDPS is gebruikt om 27 PDT sessies te analyseren. De verwachte
afname van de concentratie van de photosensitizer werd in 24 van de 27 behandelde
laesies gezien. De FDPS spectra toonden 3 soorten corrigeerbare fouten in de PDT
techniek aan. Twee patiënten hadden zeer lage concentraties van de photosensitizer
voor de behandeling. Bij één tumor was er geen afname van de concentratie van de
photosensitizer zichtbaar na de behandeling wat kan betekenen dat de belichting niet
optimaal was. Bij 4 patiënten werd in de tumorranden minder dan 50% afname van de
concentratie photosensitizer waargenomen.
Hoofdstuk 7 beschrijft 20 patiënten, die behandeld werden met (iPDT) van lokaal
recidiverende tongbasiscarcinomen na (chemo-)radiotherapie. De lichtbronnen werden
geïmplanteerd met behulp van aangepaste brachytherapie technieken. Na 6 maanden
hadden 9 patiënten een complete respons. Bij vier patiënten zien we een langdurende
ziekte vrij periode (46 tot 80 maanden). Lange termijn complicaties waren
pharyngocutane fistel vorming in 6 gevallen, ernstige bloedingen bij 1 patiënt en cutane
metastasen bij 2 patiënten. De eerste resultaten zijn bemoedigend. Hoofdstuk 8
beschrijft een behandelingsalgoritme om iPDT te verbeteren. Dit algoritme bestaat uit
een simulatie van de behandeling met implantatie van de lichtbronnen en verificatie
hiervan. De behandeling wordt gesimuleerd door virtuele invoering van de lichtbronnen
op beeldvorming in speciaal aangepaste software. Na implanteren wordt nog een CT of
MRI gemaakt om de exacte locatie van de geïmplanteerde katheters te verifiëren. Na
benodigde aanpassingen wordt de tumor belicht.
2