Maandkrant | januari 2015

Theater
Nature Theater of
Oklahoma p.5
Muziek
Raum für
Klangvisionen p.9
deSingel
is
multiple
Januari
in deSingel
v.u. Jerry Aerts,
Desguinlei 25, B-2018 Antwerpen
t 32 (0)3 248 28 28
Maandelijks behalve in juli P702096
sterren kijken
én luisteren
deSingel, uw toevluchtsoord, ook tijdens
kille januari-avonden. In onze bedrijvige
kunstcentrale met een keur aan energieleveranciers op onze podia geen
gevaar voor stroomtekort.
Want dat valt telkens weer op bij
ontmoetingen met grote musici:
hoe bevlogen ze zijn. Hoeveel energie,
passie en levenslust er van hen
uitgaat. Omdat ze doen wat ze graag
doen en waar ze in geloven: de muziek
levend houden en met u delen.
Muziek die - zelfs na pakweg
driehonderd jaar - overeind blijft en
ons ontroert, troost en schoonheid
verschaft. Maar ook nieuwe muziek,
die ons prikkelt, tot nadenken aanzet,
onze oren en ogen opent over onszelf
en de wereld die ons omringt.
Verwarm u bijvoorbeeld aan een
intieme kamermuziekavond met Janine
Jansen en Itamar Golan: stervioliste en
-pianist op eenzame hoogte. Of beleef
deSingel
Desguinlei 25
B-2018 Antwerpen
Maandkrant deSingel
Januari 2015
32ste jaargang
hoe het Belcea Quartet de sterren van
de hemel speelt.
Pianist Ralph van Raat bewijst dat
het zelfs letterlijk kan: de sterren
van de hemel spelen. In muziek van
John Cage bijvoorbeeld, die voor zijn
‘Etudes Australes’ een sterrenatlas
over het muziekpapier legde om te
bepalen welke tonen hij zou gebruiken.
Kosmische muziek die nog aan kracht
wint in combinatie met unieke beelden
en verhalen uit de ruimte van astronaut
André Kuipers. Als fervent amateurpiloot zoekt Ralph van Raat wel vaker
de sterrenhemel op. Wat hij dan
ervaart, leest u in zijn reisverhaal, als
afsluiter van deze krant.
Kom sterren kijken én luisteren in
deSingel.
Chloë Herteleer,
programmaverantwoordelijke muziek
Afgiftekantoor: ANTWERPEN X
Maandkrant | januari 2015
Theater
“Voor mij is alle
theater dans.”
zo 25
Hoe hebt u het stuk aangepakt?
Mijn manier van werken is vrij ongewoon. Eerst
bestudeer ik heel lang de ruimte, die ik vervolgens
uitlicht. Als ik niet weet hoe de ruimte eruitziet, weet
ik niet wat te doen. Daarna begin ik alles in stilte te
ensceneren en voeg ik beetje bij beetje muziek en
klank toe. De gesproken tekst komt veel later. Op
de eerste repetitiedag had ik geen groot idee in mijn
hoofd – had ik er een gehad, dan had ik vastgezeten.
Ik heb de ruimte bekeken en uitgelicht. Dan heeft
iemand mij een foto getoond van een woning van
de Dogon, en ik dacht van daaruit te vertrekken. Ik
heb een scène uitgewerkt voor dat huis. Toen ik na
enkele dagen daarmee klaar was, dacht ik dat dit de
proloog kon worden. Vervolgens heb ik de architectuur
van de ruimte helemaal omgegooid, met een totaal
andere belichting. Iemand toonde me een foto van
een nachtbar met een lichtreclame, misschien in Las
Vegas, en ik ben in die richting verder gegaan. Ik ben
niet iemand die helemaal op zijn eentje in een kamer
kan blijven zitten om zich in te denken hoe een stuk
eruit zou kunnen zien. Liefst ben ik in een ruimte met
mensen om samen met hen iets te creëren.
De lectuur van ‘Silence’, het
boek van Cage, heeft voor
altijd mijn leven veranderd.
Toen ik begin jaren zestig
zijn ‘Lecture on Nothing’ had
bijgewoond, heeft dat me een
kader geschonken voor zowat
alles wat ik tegenwoordig doe.
Liefst praat ik niet over de situatie, liefst maak ik ze.
Als ik erover praat, wordt ze geïntellectualiseerd en
probeer ik te maken wat ik in mijn hoofd heb, in plaats
van gewoon te kijken naar de mensen voor me en me
door hen te laten leiden.
In deze twee weken heb ik willen schetsen wat ik
het “visuele libretto” noem. Als ik vertrek van de tekst,
loop ik het risico dat ik ga illustreren of bevestigen wat
ik hoor. Dat is wat doorgaans gebeurt in het theater
– en voor mij is dat de verveling ten top. De aanwijzingen die ik geef gaan over de vorm, nooit over
interpretatie. Ik zeg: dit zou vlugger of trager kunnen,
lichter of zwaarder, harder of vloeiender, innerlijker of
uiterlijker. Het visuele libretto wordt gefilmd. Tenslotte
wordt het bestudeerd, uitgevoerd en dan ingestudeerd.
Voor mij is alle theater dans. De dans begint met
onbeweeglijkheid en het zich bewust zijn van beweging
binnen de onbeweeglijkheid. Met als gevolg dat
wanneer men een beweging naar buiten uitvoert, de
lijn zich verderzet. De beweging is gestructureerd en
kan op zichzelf bestaan. Ze is zuiver, een beweging om
de beweging alleen, en abstract. Het is niet nodig de
muziek of het verhaal te volgen. Heel vaak proberen de
acteurs een betekenis te geven aan de beweging, en
dat verzwakt haar. De beweging zou vol moeten zitten
met ideeën. Ze is iets wat we ervaren. Iets wat een
manier van denken wordt. Ik zeg nooit aan de acteurs
wat ze moeten denken of hoe ze moeten voelen. Ze
krijgen vormelijke aanwijzingen en die vormen kunnen
ze aanvullen met hun eigen ideeën en emoties. Soms
vraag ik hen het er niet te dik op te leggen, niet te
drukken op dit of dat ene idee, om aan het publiek
ruimte tot reflectie te laten.
Ik ben niet iemand die helemaal
op zijn eentje in een kamer kan
blijven zitten om zich in te denken
hoe een stuk eruit zou kunnen
zien. Liefst ben ik in een ruimte
met mensen om samen met hen
iets te creëren. Liefst praat ik niet
over de situatie, liefst maak ik ze.
Waarnaar ging vooral uw aandacht in ‘Les Nègres’?
Ik regisseer een stuk niet om één reden. Als
kunstenaars werken we om de vraag te stellen: wat is
het? – en niet om te zeggen wat het is. Als we zouden
weten wat we doen, hoeven we het niet meer te doen
(…) Ik werk heel intuïtief. In het begin is alles improvisatie, en aan het eind wordt alles vastgelegd. Ik werk
met constructies van ruimte-tijd. Ik hou van het theater
omdat de tijd elastisch is, je kunt hem uitrekken of
samendrukken, hij kan heel luid zijn of heel stil, en zo
verder. Ik ben geïnteresseerd in het thema en in de
variaties. Ik denk abstract. Dat staat dicht bij de manier
waarop muziek is geconstrueerd. Ik bouw een werk
op met transparante lagen. De kleur van het licht, of
de kleur van de stem, het ritme van het gebaar, de
beweging van een decorelement kunnen verschillende
tempo’s volgen met verschillende texturen en kunnen
bekeken worden op een autonome manier. Maar eens
ze samengebracht zijn, ideaal gezien, versterken ze
elkaar. Samen zijn ze sterker dan apart.
Er zijn maar twee lijnen ter wereld. Er is een rechte
lijn en een kromme lijn. Mensen hebben vaak moeite
om te beslissen wat ze willen. Kijk naar een kostuum,
wil je het recht of krom? Wat mij betreft zie ik een vorm.
Het is altijd architectuur. (…) Neem nu de klassieke
architectuur: het is een gebouw en bomen. Je hebt
een gebouw en ervoor zet je een boom. De Griekse
tragedies hebben een koor met op het voorplan
een protagonist en een antagonist. In het westerse
ballet heb je een corps de ballet en op het voorplan
een prima ballerina – weeral een gebouw en bomen.
Op het auditieve vlak kan je dezelfde constructie
terugvinden. Mijn werk is altijd daarop gericht
geweest. Mijn eerste belangrijke werk duurde zeven
uur en was zonder woorden. De Fransen hebben het
een ‘Opéra Silencieux’ genoemd. Wat een bekend
criticus van de New York Times heeft doen lachen.
Maar ik vond het altijd een goede manier om mijn
werk te beschrijven, omdat het bestond uit gestructureerde stiltes. Het was erg geïnspireerd door John
Cage. Filosofisch gezien had hij iets oosters. De
lectuur van ‘Silence’, het boek van Cage, heeft voor
altijd mijn leven veranderd. Toen ik begin jaren zestig
zijn ‘Lecture on Nothing’ had bijgewoond, heeft dat me
een kader geschonken voor zowat alles wat ik tegenwoordig doe. Het is heel verschillend van de westerse
filosofie. De westerse ideeën, de westerse vorming
gaan terug op de Grieken, op de Romeinen, op interpretatie. Je doet dingen om een reden. De causale
factor. De reden waarom je op een bepaalde manier
loopt of praat, of waarom je het decor op een bepaalde
wo 28 jan 2015
Robert Wilson
& Odéon Théâtre de l’Europe
Les Nègres
van Jean Genet
met Armelle Abibou, Astrid Bayiha, Daphné Biiga Nwanak, Bass Dhem, Lamine Diarra, Nicole Dogué, Jean-Christophe Folly, Kayije Kagame,
Gaël Kamilindi, Babacar M’Baye Fall, Xavier Thiam, William Edimo, Charles Wattara muzikale uitvoering Logan Corea Richardson(saxofoon)
Interview met Robert Wilson
Daniel Loayza: Hoelang bent u al geïnteresseerd in
Genet?
Robert Wilson: Ik heb ‘Les Nègres’ nog als student
gezien in New York. Ik was helemaal onder de indruk
van het stuk, de regie, en vooral van de cast. Sindsdien
heb ik een aantal ensceneringen gezien, maar die
hebben me nooit echt bekoord. Toen Luc Bondy me
vroeg om ermee aan de slag te gaan, wist ik niet goed
wat ik ervan moest denken, en dat is waarschijnlijk de
reden dat ik ja heb gezegd. Soms doe je wat je eigenlijk
denkt niet te moeten doen. En tot je verrassing vind je
dan iets.
Maandkrant | januari 2015
Theater
manier schildert. Ik denk niet aan redenen. Ik ben een
Amerikaan uit Texas, en ik ben oppervlakkig! Ik begin
met het oppervlak van het werk, en daar is het dat het
mysterie schuilt. Wat onder het oppervlak zit, is iets
heel anders. Het vlees is het materiaal, en in het vlees
zit het bot. De huid, het vlees en de botten: dat is een
klassieke manier om de tijd en de ruimte te structureren. Ik meet de ruimte zoals de klassieke schilders
haar altijd gemeten hebben. Van de portretten (iets
dichtbij) tot de stillevens (waar je het zaakje van wat
verder ziet) en de landschappen (het zaakje wordt van
heel ver gezien). Akoestisch is het net zo. Voor mij is
alles een constructie van ruimte-tijd.
Ik hou van het theater omdat
de tijd elastisch is, je kunt hem
uitrekken of samendrukken, hij
kan heel luid zijn of heel stil,
Kunt u iets zeggen over de muziek in de voorstelling?
Aan Dickie Landry, een groot muzikant en saxofonist
die een oude vriend van mij is en uit Louisiana komt,
heb ik gevraagd de muziek voor ‘Les Nègres’ te
maken. Enkele jaren geleden heb ik met hem en
Ornette Coleman gewerkt. Ornette is van Fort Worth in
Texas. Aanvankelijk was het mijn bedoeling weer met
hem te werken, maar hij is heel oud geworden. Met dit
nieuwe Parijse project wilde ik een andere akoestische
wereld presenteren. Enkele weken geleden had ik de
première van ’Madame Butterfly’ in de Opéra de la
Bastille, en daarvoor had ik Philip Glass met ‘Einstein
on the Beach‘ en CocoRosie met ‘Peter Pan’. Elk klanklandschap is zeer verschillend. Dickie en ik kwamen
in het werk heel goed overeen. We begonnen allebei
met improvisaties. We hebben geen nood aan praten
over de situatie. We discussiëren over het werk in heel
simpele bewoordingen: vloeiender, rustiger, vlugger …
Je hoort Dickie nooit een klank inzetten. Zijn arbeid is
altijd verrassend. Het is als afwachten tot de toast uit
de broodrooster springt (gelach). Je weet nooit precies
wanneer er iets gaat aankomen. Als je te lang wacht
en struikelt over een maat, heb je er gelegen. Het is
allemaal een kwestie van tempo.
Parijs, 6 maart 2014.
Interview afgenomen door Daniel Loayza (vertaling Frans Redant)
Bron: Lettre 11, Odéon-Théâtre de l’Europe, Octobre, p. 3
20 uur | Rode zaal
€ 50 (basis) | € 40 (-25/65+) | € 8 (-19 jaar)
spreektaal Frans | boventiteling Nederlands
Intuïtie en abstractie, choreografie en muziek: al
veertig jaar lang heeft de Amerikaanse theatermaker Robert Wilson een heel eigen manier om alle
zintuigen te beroeren. In ‘Les Nègres’, opnieuw een
coproductie met deSingel, gaat hij aan de slag met
dertien Franse acteurs en een saxofonist. Jean Genet
kreeg in 1948 de opdracht een toneelstuk te schrijven
dat zou gespeeld worden door zwarte acteurs voor
een blank publiek. Hij aarzelde. Wat zien en voelen
blanken als ze zwarten ontmoeten? Kunnen die zich
in hun situatie verplaatsen? De blanken op het toneel
worden door hem voorgesteld als depressief; hun
emotionele leegte wijst op hun neergang die tenslotte
uitmondt in zelfvernietiging. De zwarten stellen zich
niet tevreden met het stelen van de woorden van
de blanken. Ze spelen ook met hun angsten en hun
trauma’s: ze recupereren de stereotypen die ze aan de
blanken ontlenen door zich voor te doen als cultuurbarbaren, door passies overmand, bedriegers, gedreven
door haat en moordzucht - om nog te zwijgen over
hun vreselijke lijfgeur. Genet noemde zijn stuk “een
clownerie”. Regisseur Robert Wilson volgde hem in
deze visie en maakte een groteske voorstelling, een
wervelende ‘musical’, waarin veertien uitmuntende
vertolkers gestalte geven aan Genets sardonische,
bijtende tekst. Wilson voegt een proloog in stilte toe,
voor een Afrikaanse lemen woning. Wanneer de
spelers de drempel overschrijden en de geheiligde
ruimte betreden naar de diepte van het speelvlak, barst
de hel los.
coproductie deSingel internationale kunstcampus, Festival
d’Automne à Paris, Théâtre National Populaire Villeurbanne, La
Comédie de Clermont-Ferrand, Festival Automne en Normandie
© Lucie Jansch
2
3
Maandkrant | januari 2015
do 15
za 17 jan 2015
Meg Stuart
& Damaged
Goods
Hunter
Dans
‘Hunter’: Meg Stuarts
“kwantumsjamanisme”
door Michael Bellon
van en met M
eg Stuart
In haar nieuwste voorstelling Hunter, onderzoekt
Meg Stuart haar persoonlijke culturele archief. Je
zou het kunnen zien als een geënsceneerd vervolg
op het boek ‘Are We Here Yet?’ uit 2010, waarin ze
over haar eigen praktijk reflecteert.
20 uur | Theaterstudio
€ 22 (basis) | € 18 (-25/65+) | € 8 (-19 jaar)
“Hoe kan ik de vele invloeden en sporen verwerken die
mij hebben gevormd als persoon en als kunstenaar?
Sluimeren er nog nieuwe ervaringen en ongeschreven
levensverhalen in mijn lichaam?” Choreografe en
performancekunstenares Meg Stuart gaat solo!
Dit jaar verkoos het toonaangevende Duitse tijdschrift
‘Tanz’ de Amerikaanse Meg Stuart tot ‘choreografe
van het jaar’. Als u ‘Hunter’ ziet, weet u waarom. In
deze productie verkent zij haar eigen lichaam als een
levend archief, bevolkt door persoonlijke en culturele
herinneringen, voorvaders en artistieke helden,
fantasieën en onzichtbare krachten. Door verschillende aspecten van het lichaam als beeldmedium
te exploreren, toont Meg Stuart in nauwe samenwerking met videokunstenaar Chris Kondek niet één,
homogene visie op het lichaam.
Het is opmerkelijk dat ‘Hunter’ jouw eerste avondvullende solo is sinds je met ‘Disfigure Study’ in 1991
doorbrak als choreografe. Hoe kwam je er dan toe
deze voorstelling te maken?
Meg Stuart: Ik maakte nog nooit een solostuk van deze
lengte. De solo’s die ik maakte sinds ‘Disfigure Study’
waren een soort zijprojecten tussen de groepsvoorstellingen door. Maar ditmaal startte ik echt opnieuw
met het choreograferen van mijn eigen lichaam. Ik
maakte bewegingsstudies, nieuwsgierig naar hoe mijn
leeftijd (lacht), mijn ervaring, al het werk dat ik gemaakt
heb en al het materiaal dat ik onderzocht heb, mij en
mijn bewegingen hebben beïnvloed. Tijdens de voorbereiding van deze solo ben ik dus in mijn persoonlijk
archief gedoken: zowel dat van mijn werk, als dat van
mijn familiegeschiedenis, Super 8-opnames, foto’s,
culturele helden en al die dingen waar ik mee bezig
was toen ik jong was. In de voorstelling ontmoeten het
private en het publieke elkaar, ook omdat ik inspiratie
kon putten uit het samenwerken en denken met
verschillende artiesten, scenografen en muzikanten.
coproductie HAU Hebbel am Ufer (Berlijn), La Bâtie Festival de
Genève, Gessnerallee (Zürich), BIT Teatergarasjen (Bergen),
Centre Pompidou (Parijs) met bijzondere steun van
Hauptstadtkulturfonds (Berlijn)
beelden © Iris Janke
Waarnaar was je op jacht?
Je zoekt in je verleden naar antwoorden op de vraag
‘wie ben ik’, naar patronen in de keuzes die je hebt
gemaakt, naar de dingen die ervoor zorgden dat je
staat waar je nu staat. Jagen heeft een zekere urgentie:
het is verlangen maar niet bereiken, zoeken naar een
connectie. Maar het heeft ook iets speels. Ik maak
kwantumsprongen in tijd en ruimte en wil mogelijke
parallelle levens en werelden onderzoeken. Alsof ik
het, door terug te keren in de tijd, kan herwerken en
herschrijven.
Ik kan me niet herinneren dat
ik ooit al een voorstelling heb
gemaakt waarin ik zo openlijk zeg
wat ik in gedachten heb. Ik toon
ook verschillende kanten: hard,
agressief, en mannelijk, maar
ook zacht, lyrisch, fantastisch.
Dans
Maandkrant | januari 2015
Theater
Ik heb ooit een sjamaan bezocht, en terwijl we over
familiegeschiedenis aan het praten waren, vertelde
ze dat er zeven generaties nodig zijn om familiepatronen te veranderen. Soms heb ik ook het gevoel
dat het leven van anderen – zowel van familie als van
andere mensen – mijn bewegingen beïnvloeden.
Dat ik eigenlijk de ervaringen van anderen aan het
dansen ben. Je zou kunnen zeggen dat ik in ‘Hunter’
de vreemde noties van sjamanisme en kwantumfysica
kruis.
Tijdens de voorbereiding van
deze solo ben ik dus in mijn
persoonlijk archief gedoken:
zowel dat van mijn werk, als dat
van mijn familiegeschiedenis,
Super 8-opnames, foto’s,
culturele helden en al die
dingen waar ik mee bezig
was toen ik jong was.
Dus de voorstelling is geen chronologisch persoonlijk
dagboek of een overzicht van je werk?
En het is ook geen directe vertaling ervan. Het heeft de
vorm van een collage, met duidelijke onderverdelingen
en een heel belangrijke geluidsscore van Vincent
Malstaf. Ik maak allerlei associaties en juxtaposities. Ik
gebruik ook gefingeerde ‘zelven’ en lichamen, dus het
materiaal is allemaal eerstehands en heeft een eigen
complexiteit. En omdat ik niet alleen op de scène wilde
staan, zijn er heel veel stemmen; zowel van mensen
die ik ken, als van William Burroughs, Alan Ginsberg,
Yoko Ono: veel fragmenten en stemmen die tegen mij
of door mij spreken. Ik spreek ook over Trisha Brown,
David Bowie, Laurie Anderson… Wat niet wil zeggen
dat ik me in nostalgie wentel, of dat het gemaakt is
voor een publiek van mijn leeftijd (lacht).
wo 7
Nature Theater of Oklahoma
Life and Times: Episodes 4,5 & 5
concept, regie Pavol Liska, Kelly Copper muziek Daniel Gower, Robert
M. Johanson muzikale uitvoering Daniel Gower (keyboards)
20 uur | Muziekstudio
€ 14 (basis) | € 12 (-25/65+) | € 8 (-19 jaar)
Het tiendelige werk ‘Life and Times’ van de New
Yorkse performancegroep Nature Theater of Oklahoma
onder leiding van Pavol Liska en Kelly Copper is
gebaseerd op een telefoongesprek van een vierendertigjarige vrouw die in het totaal gedurende zestien uur
haar leven vertelt. Inmiddels zijn we toe aan aflevering
4,5 en 5. ‘Episode 4,5’ is een animatiefilm die begint
met het einde van de middelbare school en de
zoektocht naar liefde. De saga gaat verder in ‘Episode
5’ met de eerste seksuele ervaring, verteld aan de
hand van een uiterst fraai geïllustreerd manuscript naar
middeleeuws model. Met live gespeelde, origineel
gecomponeerde keyboardmuziek.
© Pavol Liska en Kelly Copper
Ik heb ooit een sjamaan
bezocht, en terwijl we over
familiegeschiedenis aan het
praten waren, vertelde ze dat
er zeven generaties nodig
zijn om familiepatronen te
veranderen ... Je zou kunnen
zeggen dat ik in ‘Hunter’ de
vreemde noties van sjamanisme
en kwantumfysica kruis.
Heeft de jacht je op plaatsen gebracht waar je als
artiest nog nooit was gekomen?
Er is een moment in de voorstelling waar ik spreek en
‘blog’ over kunst, stedelijke ruimte, dans… Misschien
realiseerde ik me voordien niet dat ik zoveel te zeggen
heb. (lacht) Ik denk dat die persoon op de scène, die er
geen nood aan heeft zich te verstoppen achter alternatieve identiteiten en geen schrik heeft om transparant
te zijn, nieuw is. Ik kan me niet herinneren dat ik ooit
al een voorstelling heb gemaakt waarin ik zo openlijk
zeg wat ik in gedachten heb. Ik toon ook verschillende
kanten: hard, agressief, en mannelijk, maar ook zacht,
lyrisch, fantastisch. Wat niet wil zeggen dat ik vanaf nu
aan een solocarrière begin.
uitgeroepen tot choreografe van het jaar door
het toonaangevende Duitse tijdschrift ‘Tanz’
Bron: Agenda 10 oktober 2014 (vertaling Lana Willems, met dank
aan Kaaitheater)
4
za 10 jan 2015
5
Maandkrant | januari 2015
Dans
Architectuur
Een gesprek tussen
dubbelgangers
za 10 jan 2015
Christian Rizzo
& l’association
fragile
D’Après une
histoire vraie
Beste Stefan, hoe gaat het met je dubbelgangers?
“Zeer goed, altijd net iets beter dan met mijzelf, zoals
waarschijnlijk bij iedereen. Ik zit op Facebook, heb
een website, een Youtube-account, een Soundcloud
en nu praten wij via Skype. Allemaal digitale dubbelgangers, allemaal ‘avatars’ met aan andere, specifieke
functie. Ik gebruik mijn Facebookprofiel vooral als
professionele tool, om contact te kunnen houden met
collega’s of met mijn thuisfront in België. Rond mij zie
ik mensen die letterlijk foto’s van elke maaltijd op hun
Facebook posten; zo gebruik ik het niet.”
20 uur | Rode zaal
€ 22 (basis) | € 18 (-25/65+) | € 8 (-19 jaar)
Is het niet verdacht dat je niet al je maaltijden op
Facebook deelt? Wat heb je te verbergen?
“Ik heb net een boek uit van Dave Eggers dat zich
afspeelt in de nabije toekomst. ‘The Circle’ is een
zeer op Facebook gelijkend bedrijf dat op het eerste
zicht zeer nuttige en leuke toepassingen ontwikkelt,
vanuit een wens om de wereld te verbeteren door naar
maximale transparantie te streven. Alle informatie
moet gedeeld worden met iedereen, altijd. Alles wordt
uiteindelijk voortdurend door camera’s gemonitord,
waardoor een paranoïde, apocalyptische sfeer
ontstaat: wie dit niet wenst, moet immers wel iets te
verbergen hebben … “
‘D’Après une histoire vraie’ vindt zijn oorsprong in
de emotie die de Franse choreograaf Christian Rizzo
ervoer toen tijdens een voorstelling in Istanbul een
groep mannen op het podium sprong en een korte
folkloristische dans ten beste gaf. Bijna tien jaar later
wendt Rizzo deze in hem verankerde herinnering aan
voor een dansvoorstelling die put uit de traditie van
mediterrane culturen. ‘D’Après une histoire vraie’ was
de voltreffer van het Festival van Avignon 2013. Met
recht en rede! Rizzo schreef een nieuw dansvocabularium door vermenging van zijn eigen hedendaagse
dansstijl met de bijna ‘archaïsche’ krachten van een
dans die eeuwenoud is. Acht mannelijke dansers
brengen een uur lang ononderbroken betoverende
groepsdans. Zij worden begeleid door twee
muzikanten die een compositie spelen op de lijn tussen
tribale sonoriteit en psychedelische rock. De voorstelling barst van schoonheid en energie en is een ode
aan het plezier van het samenzijn.
© Marc Domage
noAarchitecten
Ontmoetingen
open wo zo | 14 18 uur en bij avondvoorstellingen
Expo | € 5 | info op www.vai.be en www.desingel.be
groepsrondleiding op aanvraag | max. 20 p.
€ 60 | reserveren via www.antwerpenaverechts.be
‘Ontmoetingen’ brengt de uniciteit van noAarchitecten
in beeld. Het collectief positioneert zich als subtiele
verzoener tussen opdrachtgever, gebouw, context en
toekomstige gebruiker. Het ontwerpen vanuit verschillende houdingen, soms zelfs in één gebouw, leidt tot
tegenspraak en complexiteit. Die ambiguïteit wordt
verdiept door een zorgvuldige planopbouw en een
trefzekere selectie van kleur en materiaal. De architectuur van het collectief is nooit neutraal. Ze wil
verheffen, maar wordt nooit belerend. Ze is specifiek,
biedt een plek op maat en verleent een bijna rituele
dimensie aan alledaagse handelingen.
noAarchitecten profileert zich sinds het prille begin
(2000) zowel met opmerkelijke kleine realisaties als
grootschalige publieke gebouwen waaronder het elektriciteitsstation Petrol en de uitbreiding van het Plantin
Moretusmuseum in Antwerpen, het museum Texture
in Kortrijk, het Stadhuis in Lo, ...
productie noAarchitecten, Vlaams Architectuurinstituut,
deSingel internationale kunstcampus curatoren K
atrien
Vandermarliere en Christoph Grafe (Vlaams
Architectuurinstituut) projectsponsors E
LIA, Febelcem, FSB,
Universiteit Hasselt, steenbakkerij Vande Moortel materialen,
meubilair en constructies Alucobond, Anders Construct, Artek,
Bruns, Forbo Flooring, Kree interieur, Richard Lampert,
Vandommele VCS, Verstraetebouw
wo 28 jan 2015
Nadar Ensemble
Doppelgänger Deluxe
Vijf vragen aan componist Stefan Prins
dans F
abien Almakiewicz, Yaïr Barelli, Massimo
Fusco, Miguel Garcia Llorens, Pep Garrigues,
Kerem Gelebek, Filipe Lourenço,
Roberto Martinez muzikale uitvoering
Didier Ambact, King q4
zo 4 jan 2015 | Architectuurtentoonstelling
Maandkrant | januari 2015
Muziek
zo 4 jan 2015 | Architectuurtentoonstelling
De provocatie van het
schijnbaar onmogelijke
open: wo zo | 14 18 uur en bij avondvoorstellingen
Wandelgangen
gratis | info op www.vai.be en www.desingel.be
Met de reeks ‘Projecties’ bieden het Vlaams
Architectuurinstituut en deSingel het bestaand
ontwerpend onderzoek in Vlaanderen een podium. Een
paar seizoenen lang tonen we werk van architectuurstudenten en -docenten of van onafhankelijke onderzoeksgroepen. Maatschappelijke thema’s fungeren
als leidraad bij de keuze van de projecten. De enige
constante is de relevantie van het onderzoek voor
Vlaanderen, wars van elke vrijblijvendheid.
De tentoonstelling is gebaseerd op de onderzoeksprojecten ‘Het Lam Gods of de provocatie van het
schijnbaar onmogelijke’ en ‘Eros en Thanatos’. Het
diepgaand onderzoek van zowel het landschap van
Jan van Eyck als de site van Villers-la-Ville genereert
een verhoogd architectuurbewustzijn en scherpt de
inzichten van de ontluikende architect aan.
masterclass olv. Jo Van Den Berghe (architect) en Mira Sanders
(beeldend kunstenaar)ism.KU Leuven, Faculteit Architectuur,
Campus Sint-Lucas Gent, traject EAD (Explorative Architecture
Design) organisatie Vlaams Architectuurinstituut, deSingel
Internationale Kunstcampus curatoren J o Van Den Berghe, Mira
Sanders en Katrien Vandermarliere
Made in deSingel
Made in deSingel
6
zo 4 jan 2015 | Installatie
Harry Gruyaert
Architectuur middenin
open: wo zo | 14 18 uur en bij avondvoorstellingen
Vitrine Vlaams Architectuurinstituut
gratis | info op www.vai.be en www.desingel.be
Magnumfotograaf Harry Gruyaert brengt de architectuur uit het ‘Architectuurboek Vlaanderen N°11’
tot leven in de tentoonstelling ‘Harry Gruyaert.
Architectuur middenin’.
Het ‘Architectuurboek Vlaanderen N°11’ geeft
architectuurfotografie een prominente rol. In de foto’s
van Harry Gruyaert worden de gebouwen kleurrijke,
poëtische verblijfplaatsen. Hij toont de architectuur
niet als iconische modellen, maar ingebed in routines
van verblijven, wonen, bezoeken, ontmoeten, .…
Kortom als architectuur die zinloos is zonder hun
gebruikers.
De tentoonstelling presenteert de beelden in een
videomontage, waardoor ze een eigen karakter, ritme
en zeggingskracht krijgen en biedt een boeiende
aanvulling op de foto’s die in het ‘Architectuurboek
Vlaanderen N°11’ gepubliceerd zijn.
curator en opdrachtgever Vlaams Architectuurinstituut
videomontage en productie O
livier Koechlin, CoÏncidence, Paris
scenografie A
driaan Tas projectsponsor Nationale Loterij
Hebben we die evolutie van realiteit naar virtualiteit
nog in de hand?
“Volgens Heidegger hebben we onze technologische
manier van in de wereld staan helemaal nooit in de
hand gehad, en ik betwijfel dat met hem. Kijk bijvoorbeeld wat er vandaag gebeurt met de beurzen: er zijn
bedrijven die ruimtes opkopen in steden die dichtbij
glasvezelhubs liggen, zodat hun computers een paar
milliseconden sneller, via voorgeprogrammeerde
algoritmes, kunnen reageren op bewegingen op
de effectenmarkten. Heel de economie komt zo los
te staan van menselijke besluitvorming, los van de
realiteit. Volgens Beth Coleman van MIT in haar boek
‘Hello Avatar!’ bevinden we ons tegenwoordig in een
‘crossreality’ of ‘augmented reality’. Via de sociale
media kunnen we ons op elk moment in verschillende
realiteiten tegelijk bevinden, waar ook ter wereld. De
smartphone fungeert als een soort wormgat waarbij
onze virtuele dubbelgangers op verschillende plekken
ter wereld, en in verschillende situaties tegelijk kunnen
optreden.”
... technologie bevrijdt ons voor
een stuk ... maar tegelijkertijd
trekt het ook een soort net over
ons heen en het is erg moeilijk
om in te schatten hoezeer dat
net onze vrijheid beperkt, en
wat de evolutie zal zijn. Dat is
waar de rol van de kunstenaar
belangrijk wordt. Die kan (en
wat mij betreft: moet) op een
poëtische, esthetische manier
wat evident lijkt in deze wereld
in vraag stellen, bevragen.
Wat moet er worden van het origineel?
“Toen ik voor het eerst in de V.S. kwam en de metro
nam, verbaasde ik me erover hoeveel mensen totaal
opgeslorpt werden door hun smartphoneschermpje.
Ik ben net enkele maanden terug in Europa geweest
en bij mijn terugkomst in de V.S. stelde ik vast dat die
tendens nog een heel stuk verder is geëvolueerd. Je
ziet in diezelfde metro nauwelijks nog mensen die een
gesprek aanknopen, of – stel je voor – helemaal niets
doen. Wat je ziet is dat identiteit vandaag bestaat uit
de combinatie van je fysieke ik en je verschillende
avatars. Die nieuwe identiteit impliceert een soort
deconstructie van het individu maar is daarnaast
ook een nieuwe constructie. Ikzelf heb bijvoorbeeld
een Youtubekanaal, waar je mijn poëtische zelf kan
bezoeken, en een Facebook-account, waar mijn
sociale zelf huist. Maar de Stefan Prins die je op
Facebook ziet is niet de Stefan Prins waarmee jij nu aan
het skypen bent: Facebook-Stefan heeft geen mindere
dagen, twijfelt zelden aan zichzelf of heeft nooit eens
hoofdpijn; het is een constructie.”
Wat je ziet is dat identiteit
vandaag bestaat uit de
combinatie van je fysieke ik en
je verschillende avatars. Die
nieuwe identiteit impliceert
een soort deconstructie van
het individu maar is daarnaast
ook een nieuwe constructie.
Vormt de virtuele dubbelganger – zoals bij de Duitse
romantici – de voorafschaduwing van de dood van de
mensheid?
“Ik ben zeker geen technologiepessimist maar tegelijkertijd vind ik wel dat we in steeds complexere tijden
leven: technologie bevrijdt ons voor een stuk (is het
niet fantastisch dat we dit gesprek kunnen voeren met
een oceaan tussen ons in, terwijl we elkaar kunnen
zien) maar tegelijkertijd trekt het ook een soort net
over ons heen en het is erg moeilijk om in te schatten
hoezeer dat net onze vrijheid beperkt, en wat de
evolutie zal zijn. Dat is waar de rol van de kunstenaar
belangrijk wordt. Die kan (en wat mij betreft: moet)
op een poëtische, esthetische manier wat evident
lijkt in deze wereld in vraag stellen, bevragen. In
tegenstelling tot wat Heidegger zegt, denk ik dat
je daarvoor als kunstenaar de confrontatie met die
technologie net móet aangaan om er kritisch over te
kunnen zijn, om haar te kunnen bevragen. In mijn werk
‘Generation Kill’ wil ik vooral de aandacht vestigen
op de complexiteit van deze tijd en van de virtualisering van onze leefwereld. De boodschap is zeker
niet dat gamecontrollers en computergames slecht
zijn – spelletjes zijn leuk, vaak ook zelfs educatief –
maar wel dat er ook een keerzijde aan deze medaille
is. Zo rekruteert en traint het Amerikaanse leger
bijvoorbeeld soms haar soldaten via computerspelletjes. Maar wat gebeurt er dan wanneer ze in de echte
wereld met een fysieke vijand geconfronteerd worden?
Evan Wright, de schrijver van het boek en de TV-serie
‘Generation Kill’ waaraan ik de titel van mijn werk
heb ontleend, zegt over die ‘playstation generation’:
“There is one thing certain about them: they just kill
very well.” De soldaten zelf vertellen in dezelfde reeks
hoe ze de ‘vijand elimineren’ vanuit hun legervoertuigen terwijl ze een harde rockplaat (in casu: ‘let the
bodies hit the floor’, ‘because it’s just very fit for the
job’) door het interne geluidssysteem laten schallen.
Lijkt dat niet verdacht veel op de situatie waarin ze
thuis op de bank zitten en een computerspelletje
spelen? De disconnectie tussen de vleselijke realiteit
en hun virtuele leefwereld is hoogst alarmerend.
Eenzelfde disconnectie is terug te vinden in de
‘remote warfare’, waar vanuit een ‘bureau’ ergens in
de V.S. ‘drones’ worden aangestuurd via veredelde
gamecontrollers, om met een eenvoudige druk op
de knop mensen van vlees en bloed van de aardkloot
te schieten aan de andere kant van de wereld. De
video’s die ik in ‘Generation Kill’ gebruik zijn video’s
van het Amerikaanse leger die ik op Youtube vond.
Ook interessant is om te zien wat er met de Arabische
Lente is gebeurd: de sociale media hebben deze
revoluties mogelijk gemaakt. Maar als je nu kijkt naar
Egypte, Libië, Syrië, dan kun je moeilijk van een nieuwe
verlichting spreken. De technologie creëert een eigen
logica en transformeert zo de leefwereld. Het is onze
taak daar kritisch tegenover te staan en haar niet blind
te accepteren.”
interview door Kevin Voets, via Skype (22 oktober 2014, 14:15 p.m.
EST, 20.15 u CEST)
7
G Méliès
L’Homme Orchestre (stille film, 1900)
S Steen-Andersen
Study for string instrument #1 (2007)
voor viool en cello
Study for string instrument #3 (2011)
voor cello en video
J Kreidler
Der ‘Weg der Verzweiflung’ (Hegel) ist der
chromatische (2011)
voor ensemble, tape en video
M Beil
Exit to enter (2013)
voor ensemble, live-video en tape
S Prins
Generation Kill (2012)
voor percussie, e-gitaar, viool, cello,
4 gamecontrollerperformers,
4 videoprojecties en live electronics
20 uur | Theaterstudio
€ 18 (basis) | € 14 (-25/65+) | € 8 (-19 jaar)
gratis inleiding Kevin Voets in gesprek met Stefan Prins
en Pieter Matthynssens | 19.15 uur | Blauwe Foyer
Na succesvolle voorstellingen in het buitenland
komt de langverwachte Belgische première van
‘Doppelgänger’ naar onze Theaterstudio voor een
‘deluxe’-versie op maat van deSingel. Binnen het
concept ‘verdubbeling’ gebruikt Nadar muziek en
beeldprojectie als evenwaardige elementen. De
volledige scenische opbouw en de geleidelijke, haast
gechoreografeerde transformatie ervan, zijn een
essentieel onderdeel van de productie. De werken van
Kreidler en Prins werden gecreëerd op het festival van
Donaueschingen met deSingel als coproducent.
© Tilman Stamer SWR
Maandkrant | januari 2015
Muziek
€ 22 (basis) | € 18 (-25/65) | € 8 (-19 jaar)
Uw dagticket geeft toegang tot alle concerten en voorstellingen in alle zalen, voor zover er plaats is.
Op zaterdag 31 januari 2015 is het weer zover! Dan
palmt Klara voor de vierde keer op rij deSingel in. Het
volledige scala van Klara op één dag, in één gebouw.
Met alle Klarapresentatoren die live radio maken.
Uiteraard heel veel klassieke muziek, maar ook jazz,
wereldmuziek en muziektheater.
De winnaar van de Koningin Elisabethwedstrijd
voor viool 2012 verrast ons met een openingsprogramma in de Blauwe Zaal waarin hij gezwind twee
grootmachten bij elkaar brengt . Daarna volgt een
wereldpremière: een nieuw ensemble rond klarinettist
Roeland Hendrikx en pianist Liebrecht Vanbeckevoort
staat voor het eerst op een concertpodium. Hervé
Niquet leidt het Vlaams Radio Koor en Zefiro Torna
doorheen een programma van hemelse madrigalen.
Paul Dombrecht en Il Fondamento gaan resoluut voor
Bach. Brussels Philharmonic rondt met sopraan Jodie
Devos het Blauwe Zaal programma af in een eclectisch
symfonisch programma.
In de Rode zaal is Patrick Riguelle gangmaker met
een Frans chansonprogramma. Daarna ontmoeten
Provencaalse melodieën en Indiase dans elkaar
met Jan-Mari Carlotti en Armelle Choquard. En dan
ruimen we plaats voor twee uitzonderlijkle bigband
programma’s: Bruno Vansina Orchestra en Flat Earth
Society.
Tussen het grote zalenprogramma door kunt u
verpozen bij accordeonist Philippe Thuriot in Bachs
Goldbergvariaties, quatre mains met Lukas Blondeel
en Nicolas Callot, Revue Blanche met composities uit
WOI, Guido Deneve en Jan Michiels in sonates van
César Franck, acteurs Tom Van Landuyt en Angela
Schijf in de ‘Kreutzersonate’, Stefaan Degand en
Oxalys in ‘Peter en de wolf’ of de beste studenten van
het Antwerpse conservatorium in een carte blanche.
Tot slot is er dit jaar ook speciale aandacht voor
Napoleon, naar aanleiding van de tweehonderdste
verjaardag van de Slag om Waterloo.
organisatie Klara coproductie deSingel en het Koninklijk Conservatorium Antwerpen, AP Hogeschool ism. C
anvas
Klara in deSingel is ook live te volgen op Klara van 12 tot 22 uur
Blauwe zaal
12.00
12.45 uur
Andrei Baranov viool & Maria Baranova piano
P I Tsjajkovski
Serenade mélancholique, opus 26
Valse-Scherzo, opus 34
Souvenir d’un lieu cher, opus 42
G Gershwin
Porgy and Bess Suite
(arrangement Jascha Heifetz)
13.45
14.30 uur
Roeland Hendrikx Ensemble
S Prokofjev
Ouverture op Hebreeuwse thema’s, opus 34
W A Mozart
Kegelstatt Trio, KV498
J Brahms
Adagio uit Klarinetkwintet in b, opus 115
P Swerts
Scherzo uit Klarinetkwintet
15.30
16.15 uur
Vlaams Radio Koor & Ensemble Zefiro Torna
Amore Amaro: Hemelse Madrigalen
olv. H
ervé Niquet
werk van C Monteverdi, G de Wert en B Marini
17.15
18.15 uur
Il Fondamento olv. P
aul Dombrecht
Dirk Vandaele viool
Guy Penson & David Vanbouwel klavecimbel
Bach Bach Bach
J S Bach
Orkestsuites nrs 2 en 3, BWV1067-1068
Concerto voor twee klavecimbels in c, BWV 1060
20.00
21.30 uur
Brussels Philharmonic
olv. M
anuel Lopez-Gomez
Jodie Devos sopraan
Tragiek vs. Triomf
Dukas l’Apprenti Sorcier
P
H Villa-Lobos Bachianas Brasileira nr 5
R Strauss Morgen
P I Tsjajkovski Symfonie nr 5
Rode zaal
13.45
14.30 uur
Patrick Riguelle & gasten
La vie est Riguelle Live
15.30
16.15 uur
Jan-Mari Carlotti zang & Armelle Choquard dans
Provencaalse muziek en klassieke Indiase dans
17.15
18 uur
Bruno Vansina Orchestra
Morning Forest
20.00
21.30 uur
Flat Earth Society & Ernst Reijseger cello
Terms of Embarrassment
(hommage aan Frank Zappa)
Theaterstudio
12.00
15.30
13.00 uur
16.30 uur
’t Arsenaal
& Tom Van Landuyt, Angela Schijf acteurs Jolente De Maeyer viool Nikolaas Kende piano
Kreutzersonate, als het verlangen stopt
13.45
17.15
14.45 uur
18.15 uur
Stefaan Degand & Oxalys
Peter en de wolf
Wandelgangen
11.45
Witte zaal
12.30
17.00
Philippe Thuriot accordeon
J S Bach
Goldbergvariaties (twee selecties)
14.00
15.30
Andries Boone & Friends
MANdolinMAN
16.15 uur
Revue Blanche
The Great War (bewerkingen Frederik Neyrinck)
Ravel
M
Trois beaux oiseaux du Paradis uit ‘Trois
Chansons’ I Gurney
In Flanders & Sleep
C Debussy
Sonate voor fluit, altviool en harp
J Jongen
5 mélodies, opus 57
C Debussy
Noel des enfants qui n’ont plus de maison
18.30
19.15 uur
Guido Deneve viool & Jan Michiels piano (Steinway 1875)
C Franck
Sonate voor viool en piano naar de Symfonie in d
Sonate in A voor viool en piano
Muziekstudio
12.00
werk van Nathalie Loriers, Pierre
Vaiana en Pierre Van Dormael
14.45 uur
Lucas Blondeel en Nicolas Callot piano vierhandig
F Schubert
Allegro moderato & Andante, D968
Rondo in A, D951
Fuga in e, D952
Fantasie in f, D940
Deutscher Tanz mit 2 Trios und 2 Ländler, D618
19.30 uur
Brussels Vocal Project
The Art of Love
13.15 uur
17.45 uur
18.00 uur (4 verschillende sessies)
Studenten & alumni Koninklijk Conservatorium
AP Hogeschool Antwerpen
Carte Blanche
Gele zaal
13.00
19.00 uur
Bart Van Loo, Johan Op de Beeck, e.a.
Napoleon
8
Maandkrant | januari 2015
Muziek
Improvisatie over
alle grenzen heen
Interview met Ernst Reijseger
De muzikale output van de Nederlandse cellist
Ernst Reijseger beweegt zich tussen de grenzen
van pure improvisatie, Afrikaanse volksmuziek en
expressieve jazz. Ook in de wereld van de film is
hij geen onbekende. Als componist van filmmuziek
werkte hij reeds meermaals samen met de internationaal gerenommeerde Duitse regisseur Werner
Herzog, die ooit beweerde dat Reijseger “alles, zelfs
de Amerikaanse burgeroorlog” zou kunnen vertolken
op zijn cello. In de net verschenen documentaire
‘Mongools Goud’ neemt Reijseger dan weer eerder
de rol van reporter op zich, wanneer hij de kijker
meeneemt op een avontuurlijke verkenningstocht
doorheen de Mongoolse muziekcultuur.
Uw muzikale referentiekader is enorm breed. Naast
elementen uit de jazz en de improvisatie, put u ook
inspiratie uit de Afrikaanse en Mongoolse muziekculturen. De oversteek naar interdisciplinariteit
schrikt u geenszins af. Hoe zou u uw werk zelf
omschrijven?
“Gewoon, als muziek. Als het - voor mij - interessant
organiseren van geluid, vaak met behulp van een
cello, maar af en toe ook gecomponeerd voor derden.
Ik noem ons westerlingen vaak een restant van een
zwakke cultuur. Datgene wat wij ‘cultuur’ noemen,
dat is het interpreteren van andermans ideeën; dat is
koketteren met andermans veren. Dat proberen we
dan volgens de gangbare normen te doen. Ik heb er
persoonlijk bewust voor gekozen om zelf op zoek te
blijven naar een andere muziek, om als het ware zelf
het wiel te proberen uit te vinden. Met veel respect
voor mensen die wel het klassieke repertoire zijn
blijven spelen, maar zonder het zelf nog te doen. Ik
streef daarom een vorm van flexibiliteit na, om zo op
mijn eigen manier bij te kunnen dragen tot de algemene
muziekcultuur. Voor een buitenstaander lijkt mijn
referentiekader wellicht één grote chaos, maar als ik
zelf speel denk ik uiteindelijk gewoon in termen van
contrast, ritme en snelheid.”
Was de beslissing om de gevestigde paden van
de westerse muziektraditie te verlaten voor u een
bewuste keuze?
“Het is eerder een natuurlijk proces geweest. Het
luisteren naar al die verschillende soorten muziek
beïnvloedt je als artiest zowel bewust als onbewust.
Na verloop van tijd besef je pas dat je frasering
is veranderd, dat je motoriek is veranderd, dat je
ritmische interesse is veranderd. Stilaan vergroot en
verschuift je muzikale referentiekader en leer je meer
en meer genres en stijlen kennen. Op die manier maak
je als muzikant op korte tijd een grote verandering door.
Je wordt beïnvloed door met wie je speelt, wat je hoort
en hoe je daarop reageert. Anderzijds zijn we als mens
ook geconditioneerd om steeds in dezelfde gewoontes
te vervallen. Ik bevind mij als het ware in een continu
gevecht tussen de gewoonte en de nieuwsgierigheid
naar verdere ontwikkeling.”
Als cellist staat u vooral bekend als improvisator.
Vanwaar die passie voor improvisatie?
“Improvisatie is een methode met als doel het
construeren en deconstrueren van muzikale ideeën.
Er zijn daarbij veel overeenkomsten met interpretatie
en compositie. Een goede interpreet laat je een stuk
horen alsof hij het zelf verzonnen heeft. Een componist
schotelt je een muziekstuk voor dat je nog nooit
gehoord hebt. Een improvisator hoort zich uiteraard
van beide gaven te bedienen.”
Hoe bent u aan die carrière als improvisator
begonnen?
“Ik heb nooit anders gedaan. Wanneer je als kind voor
het eerst een instrument in je handen krijgt, begin
je heel spontaan klanken te produceren. Dat heeft
me altijd veel meer geboeid dan het interpreteren
van andermans werk. Die technische achtergrond,
die kennis van het repertoire en van het instrument
zijn natuurlijk belangrijk, maar mijn artistieke ontwikkeling is gewoonweg een andere geweest. Mijn
interesses lagen anders. Ik zou dan ook hopeloos
za 24 jan 2015
Ernst Reijseger c ello
Jerry Zeniuk schilderij
J oost Guntenaar v ideo
Raum für Klangvisionen
cello solo improvisaties met video-installatie
achterlopen mocht ik vandaag carrière proberen te
maken als klassiek cellist. Omgekeerd is de situatie
echter precies hetzelfde. Het valt een beetje te
vergelijken met kinderen die doof geboren worden en
de gebarentaal aanleren. Op het moment dat zij een
implantaat krijgen en opnieuw kunnen horen, zijn ze
reeds meesters in de gebarentaal, maar hebben ze
een enorme verbale taalachterstand opgelopen. Wat
mij betreft gaat het dan ook niet zozeer om welke taal
je spreekt of welke methodiek je gebruikt, maar eerder
dat je je er met passie van bedient.”
20 uur | Blauwe zaal
€ 18 (basis) | € 14 (-25/65+) | € 8 (-19 jaar)
gratis inleiding Christine Dysers
19.15 uur | Blauwe Foyer
Datgene wat wij ‘cultuur’
noemen, dat is het interpreteren
van andermans ideeën; dat
is koketteren met andermans
veren. Dat proberen we dan
volgens de gangbare normen
te doen. Ik heb er persoonlijk
bewust voor gekozen om zelf op
zoek te blijven naar een andere
muziek, om als het ware zelf het
wiel te proberen uit te vinden.
In uw optredens als solomuzikant ontstaat de muziek
vaak op het moment zelf: elk van uw uitvoeringen
is eigenlijk uniek. Ook in uw werk als componist
speelt improvisatie vaak een belangrijke rol. Maakt
u zich nooit zorgen over de archivering en de uitvoerbaarheid van uw artistieke nalatenschap?
“Ik denk natuurlijk wel eens aan mijn vrouw en aan
mijn kinderen als het daarover gaat. Inmiddels is het
mogelijk om geluidsopnamen als ‘compositie’ te laten
registreren. Ik heb dan ook al vrij veel opnames bij mijn
label ondergebracht. Aan de andere kant gebeurt het
inderdaad zo goed als nooit dat cellisten mij benaderen
met de vraag of ze een werk van mij mogen uitvoeren.
Ik denk dan ook dat mijn oeuvre vooral in audiovorm zal
blijven voortbestaan.”
In ‘Raum für Klangvisionen’ improviseert u op een
time-lapsevideo van Joost Guntenaar. De beelden
tonen het werkproces van de Amerikaanse abstracte
schilder Jerry Zeniuk, die in het Kunstpavillon van
de Münchense botanische tuin een enorm schilderij
creëert. Wat mogen we verwachten van dit project?
“Dat er een concentratie ontstaat tussen mij en het
publiek, waarbij men heel even de tijd uit het oog kan
verliezen. Dat men alle dagelijkse bekommernissen
heel even kan vergeten. Dat men even kan uitrusten,
in een stoel die hopelijk niet al te oncomfortabel is.
Verder heb ik geen al te grote ambities.”
Uw samenwerking met Jerry Zeniuk gaat reeds terug
tot de jaren 1980. Wat spreekt u zo aan in zijn werk?
“Wat zo bijzonder is aan het werk van een schilder
als Zeniuk is zijn werkwijze, die in heel abstracte
zin sterke gelijkenissen vertoont met mijn manier
van componeren. In zijn doeken worden telkens erg
duidelijke relaties opgebouwd tussen de verschillende
kleuren, niet alleen door de manier waarop ze elkaar
afwisselen doorheen het schilderij, maar ook door hun
onderlinge verhoudingen. Zo ontstaat een bepaalde
compositie; een bepaalde spanning. In mijn muziek
gebruik ik identiek dezelfde methode: noot voor noot
bouw ik een bepaalde spanning op, zonder dat ik zelf
volledig zeker weet waar dat proces me uiteindelijk zal
brengen. Zo kan ik niet alleen het publiek, maar ook
mezelf blijven verrassen.”
interview door Christine Dysers
9
“Muzikale grenzen zijn er om ze te kunnen overschrijden”, aldus cellist Ernst Reijseger. Reeds sinds
de jaren 1980 werkt hij regelmatig samen met de
Amerikaanse abstracte schilder Jerry Zeniuk. Voor
hun laatste project maakte Zeniuk een reuzengroot
schilderij van 5x5m in het Kunstpavillon van de
botanische tuin hartje München. Joost Guntenaar
fotografeerde het hele werkproces en transformeerde
het naar een time-lapsefilm. Zo ontstond uit Zeniuks
schilderij een nieuw kunstwerk, dat het vertrekpunt
vormt voor Ernst Reijsegers solo-improvisaties:
een fascinerende klankwereld waarin dromerige
soundscapes en melodieën elkaar afwisselen met
heftige, hardcore ritmische performances. Het
resultaat is een akoestisch én visueel beklijvende
ervaring van klankvisioenen.
© Joost Guntenaar
Maandkrant | januari 2015
Muziek
do 29 jan 2015
za 17 jan 2015
Belcea Quartet
Masques
& Damien Guillon a ltus
Corina Belcea, Axel Schacher viool Krzystof
Chorzelski altviool A
ntoine Lederlin cello
A Webern
Fünf Sätze für Streichquartett, opus 5
F Schubert
Strijkkwartet nr 13 in a, D804 ‘Rosamunde’
J Brahms
Strijkkwartet nr 2 in a, opus 51 nr 2
20 uur | Blauwe zaal
€ 22, 18 (basis) | € 18, 14 (-25/65+) | € 8 (-19 jaar)
gratis inleiding Adeline Boeckaert
19.15 uur | Blauwe Foyer
In het najaar van 2015 viert het Belcea Quartet zijn
twintigste verjaardag. Daarbij pakken de jubilarissen groots uit met een concertreeks die geheel
gewijd is aan de Tweede Weense School. Tijdens dit
programma een voorproefje, met de ‘Fünf Sätze für
Streichquartett’ van Anton Webern. Het werk vormt
een hoogtepunt in het oeuvre van de componist en
diens gemillimeterde stijl van maximale concentratie en precisie. De eigenzinnige compositie wordt
geplaatst tegenover twee monumenten uit het
kwartetrepertoire: Brahms’ Tweede en Schuberts
‘Rosamunde’-kwartet.
© Ronald Knapp
Think & Talk
H Schütz
Erbarme dich mein
D Buxtehude
Muß der Tod denn auch entbinden, BuxWV76b
P H Erlebach
Auf des Kreuzes Finsternis folgt die Sonne ganz gewiß
Es bringt die Verschwiegenheid Ehre und Glückseligkeit
J C Bach
Ach, daß ich Wassers genug hätte
J H Schmelzer
Lamento sopra la morte di Ferdinando III
Balletto a quattro in G, ‘Die Fechtschule’
Sonata III - VI a sei
J Rosenmüller
Sonata a cinque in F
20 uur | Blauwe zaal
€ 30, 25, 20 (basis) | € 25, 20, 15 (-25/65+) | € 8 (-19 jaar)
gratis inleiding Jan Devlieger | 19.15 uur | Blauwe Foyer
Trouwe bezoekers van deSingel moeten we de virtuoze
contratenor Damien Guillon niet meer voorstellen.
De lijst van dirigenten waarmee hij werkt, leest als
een ‘wie-is-wie’ van de moderne barokpraktijk. Zijn
sporen als Bachvertolker verdiende hij onder meer bij
Philippe Herreweghe en Masaaki Suzuki. Bekend werk
van Bach staat in dit concert naast verborgen juwelen
als een prachtige, serene aria van Buxtehude of één
van de weinige composities die ons zijn overgeleverd
van Johann Christoph Bach. Deze muziek met al haar
retorische gevoelsuitdrukking lijkt wel speciaal voor
Damien Guillon geschreven. Natuurlijke zeggingskracht, subtiele expressiviteit en een fluwelen geluid
gaan gepaard met intelligentie en raffinement.
© David Samyn
ma 19 jan 2014
ma 26 jan 2015
Goethe-Leesclub
Uwe Timm
‘De macht van begeerte’
Janine Jansen v iool & Itamar Golan p iano
Maandkrant | januari 2015
Muziek
Maar ik
de wereld
ik zie jou
Op 9 januari deelt pianist Ralph van Raat het podium van de Blauwe zaal
met astronaut André Kuipers tijdens een conférence-concert rond
‘De harmonie der sferen’. Van Raat is naast pianist ook musicoloog, met
een passie voor luchtvaart, ruimtevaart en astronomie. Deze column
schreef hij in opdracht van Musica Sacra Maastricht, 2014.
vr 9 jan 2015
André Kuipers
& Ralph van Raat p iano
De harmonie der sferen
Met muziek van Bach, Debussy,
Skrjabin, Adams, Cage en Crumb
Podium, 2014
(‘Vogelweide‘, Kiepenheuer & Witsch, 2013)
20 uur | Vergaderzaal deSingel
€ 5 incl. drankje | spreektaal Nederlands
In kleine groep, drankje bij de hand, hebben we het in
het Nederlands over Duitstalige boeken (die ook naar
het Nederlands vertaald zijn). De Goetheleesclub in
deSingel wordt begeleid door Willem van Zadelhoff
(NL), die voor u zijn favoriete titels uitkiest.
20 uur | Blauwe zaal
€ 22, 18 (basis) | € 18, 14 (-25/65+) | € 8 (-19 jaar)
gratis inleiding Pauline Driesen
19.15 uur | Blauwe Foyer
ism. G
oethe-Institut Brüssel
L van Beethoven
Sonate voor viool en piano nr 10 in G, opus 96
S Prokofjev
‘Cinq Mélodies’ voor viool en piano, opus 35bis
Sonate voor viool en piano nr 1 in f, opus 80
20 uur | Blauwe zaal
€ 22, 18 (basis) | € 18, 14 (-25/65+) | € 8 (-19 jaar) | gratis inleiding Francis Maes | 19.15 uur | Muziekstudio
Rep u naar deSingel voor wat hét kamermuziekconcert
van het seizoen wordt! Een recital van vioolwonder
Janine Jansen maakt u niet elke dag mee. En blijft u
uw hele verdere leven bij. Passie, precisie en een
onstuitbare energie, dát zijn haar handelsmerken.
Janine Jansen geeft zich altijd helemaal, net als pianist
Itamar Golan. Die twee samen op een podium, dat kan
10
niet anders dan vonken geven. Voor deze gelegenheid
heeft Janine Jansen haar zinnen gezet op Prokofjev.
Jansen temt de wilde Rus met prachtig lyrisch spel
en maakt hem tot een heerlijk zingende romanticus.
Kom en laat u betoveren door Janine Jansen en haar
Stradivarius.
Pianist Ralph van Raat schiet door de dampkring en
neemt u mee op muzikale ruimtevaart, op zoek naar
de harmonie der sferen. De theorie dat de harmonie
van de kosmos in muziek te verklanken is, gaat terug
tot Plato en Pythagoras. Nogal wat 20ste-eeuwse
componisten hebben gepoogd de ongrijpbare kosmos
in muziek te vatten. Van Raat selecteerde werken
van onder meer Skrjabin, Cage, Crumb en Adams.
De muziek wordt afgewisseld met unieke beelden
en beklijvende verhalen van niemand minder dan
astronaut André Kuipers. In 2004 werd hij de tweede
Nederlander die de ruimte inging. Zijn tweede missie in
2012 in het ruimtestation ISS werd de langste Europese
ruimtevlucht in de geschiedenis.
beeld: Ralph van Raat en André Kuipers
Reis naar
de ziel
Tijdens mijn zomervakantie dit jaar in Zuid-Frankrijk
keek ik op een van de vele mooie late avonden naar
de heldere sterrenhemel. Hoewel dit omhoogkijken
bij heldere zomernachten van kinds af aan bijna een
vast ritueel voor mij is, leidde de confrontatie van
mijn eigen eindigheid met de hemelse oneindigheid
deze keer tot een lichte fysieke duizeling. Ik kon deze
slechts beteugelen door dicht bij de grond te hurken
en mijzelf te aarden met een glas water. Toen ik vorig
jaar een bekende Nederlandse, spiritueel aangelegde
componist uitnodigde om eens met mij te gaan vliegen
in een sportvliegtuig, ontstond een soortgelijke reactie
bij hem: kort na de start klampte hij zich vast aan de
handgrepen en riep, op een toon die het midden hield
tussen fascinatie, paniek en angst, dat het blijvend
ongewone perspectief van de nietige mens versus
de uitgestrektheid van de aardbol elk ego overstijgt.
Overigens keerde ik na 10 minuten op zijn verzoek weer
terug naar de landingsbaan, omdat deze confrontatie
zo heftig was dat hij deze eerst moest verwerken.
De beschreven ervaringen zijn niet uniek voor
eenieder die een hart heeft voor muziek. Ik ben ervan
overtuigd dat u als concertganger minstens één keer
in uw leven de confrontatie met het sublieme heeft
mogen ervaren bij het horen van hemelse klanken.
Op deze momenten verdampt het menselijke ego
als sneeuw voor de zon, en ontstaat er een vacuüm
van tijdloosheid en schijnbare gewichtloosheid.
Deze ervaring kan een muziekliefhebber ook zonder
vliegbrevet ondergaan – en ik kan u uit ervaring zeggen
dat dit zeer kostenbesparend is. Sommige musici
keren de wereld zelfs om, en gaan op zoek naar eindeloosheid in zichzelf; de ‘spirituele’ componist John
Tavener moedigde mij aan om de ware muziek pas
na de klank te ontdekken. Een toon krijgt pas haar
uitwerking, volgens Tavener, als hij genoeg tijd heeft
gehad om de menselijke ziel in een resonerende
beweging te brengen. Andere componisten, zoals
Sorabji of Xenakis, kijken juist naar buiten en imiteren
Janine Jansen © Harald Hoffmann Decca
11
de ontzagwekkende complexiteit van natuurlijke
fenomenen als de sterrenhemel, in een poging een
vlucht te nemen naar het sublieme.
Overigens waren musici, in de breedste zin des
woords, altijd al overtuigd van de relatie tussen het
goddelijke, het sublieme, en klank. Het bekende
concept van de Harmonie der Sferen is een mooi
voorbeeld, waarin Pythagoras en Plato het toonstelsel
als spiegeling van de baan van de planeten interpreteerden. Bach en Webern gebruikten strikte muzikale
structuren om het perfecte mysterie te verklanken, en
Messiaen ontwierp ritmische stelsels waarmee hij ons
een besef wilde geven van tijd versus tijdloosheid.
Wellicht is het niet toevallig dat een astronaut
zoals André Kuipers zich ook mateloos tot muziek
aangetrokken voelt: tijdens een reeks gezamenlijke
optredens vertelde hij dat hij zich in zijn ruimtestation
het liefst terugtrok met muziek over de koptelefoon.
Naast populaire muziek luisterde hij regelmatig naar
‘The Planets’ van Holst, terwijl hij vanaf ontzagwekkende hoogte de grootsheid maar tegelijkertijd de
kwetsbaarheid van de aarde aanschouwde.
Op het moment dat ik, als privévlieger, de concertvleugel tijdelijk verruil voor de vliegende vleugel,
dan stijg ik letterlijk op en heb ik de geweldige mogelijkheid om de muziek die ik normaliter vooral hoor,
met eigen ogen te zien. Onbeschrijfelijk mooi zijn de
kleurschakeringen door het spel van zonlicht, wolken
en lucht, het ervaren van de aardse mensheid ten
opzichte van de immense vrije hemel en het gevoel te
zweven op de klank van de motor en de wind. Het is
elke keer opnieuw een indrukwekkend en inspirerend
schouwspel voor een musicus.
Ik hoop dat u zich in de concertzaal op dezelfde wijze
zult laten meevoeren door ervaringen van eenzelfde
grootsheid door sublieme muziek. Want ik ben ervan
overtuigd dat een toegangsbewijs voor de concertzaal
het beste vliegbrevet is voor de meest sublieme
ontdekkingsreis: de reis naar de ziel.
Maandkrant | januari 2015
Januari
zo 4 jan
Architectuur tentoonstelling noAarchitecten
p.6
zo 4 jan
Architectuur tentoonstelling Projecties 3
p.6
zo 4 jan
Architectuur installatie Harry Gruyaert
p.6
Theater Nature Theater of Oklahoma l Life and Times: .....
p.5
vr 9
Muziek André Kuipers & Ralph van Raat
p.11
za 10
Dans Christian Rizzo l D’Après une histoire vraie
p.6
Dans Meg Stuart l Hunter
p.4
za 17
Muziek Masques & Damien Guillon
p.10
ma 19
Think & Talk Goethe-Leesclub
p.10
za 24
Muziek Ernst Reijseger
p.9
Theater Robert Wilson l Les Nègres
p.3
ma 26
Muziek Janine Jansen & Itamar Golan
p.10
wo 28
Muziek Nadar Ensemble
p.7
do 29
Muziek Belcea Quartet
p.10
za 31
Muziek Klara in deSingel
p.8
wo 7
za 10
do 15
zo 25
za 17
wo 28
deSingel & Grand Café
Maak uw vrienden of familie gelukkig met een geschenkbon van deSingel! U kiest zelf het bedrag.
De gelukkige ontvanger ruilt zijn bon in tegen voorstellingen of concerten uit ons programma.
Nagenieten wordt nog prettiger dankzij een eenmalige korting van 15% in Grand café deSingel.
Te koop via [email protected] of +32 (0)3 248 28 28
Singel deSingel
Grand Cadeau Bon
Abo & tickets
t +32 (0)3 248 28 28 | www.desingel.be | f deSingelArtCity
Desguinlei 25, B-2018 Antwerpen
www.desingel.be
altijd meest recente informatie over programma,
bezetting, duur van de voorstelling, pauze(s), inleidingen,
boventiteling / vanaf een drietal dagen vóór de voorstelling
is het mogelijk om het programmaboekje van een
voorstelling te downloaden in pdf-formaat
deSingel
Openingsuren bespreekbureau
vr10
18.30 uur
ma
za 16
18.30 uur
eindejaarsperiode:
22 dec tem. 4 jan
open ma & di 10
16 uur
Openingsuren Grand café
alle dagen 9
24 uur
www.grandcafédesingel.be
drankjes, hapjes, snacks,
uitgebreid tafelen
Parkeren
- grote parking langs de Desguinlei voor bij het kruispunt aan deSingel richting Zuid op slechts 5’ à 10’wandelen
- parkeerplaatsen op J. Van Rijswijcklaan
& Le Grellelaan
- beperkt aantal betalende plaatsen
voor het gebouw van deSingel
(€ 2/uur | € 5/voorstelling)
betalend vanaf 29 sep
- 5 betalende parkeerplaatsen voor
andersvaliden vlakbij de hoofdingang
van deSingel
-
x2
Fiets
velo-antwerpen.be
+ trein, + tram, + bus, + auto
x450
x6
x36
Openbaar vervoer
vanuit Centraal Station
- 20’ tram 2 richting Hoboken
- 20’ tram 6 richting Olympiade,
halte deSingel
vanuit Antwerpen Zuid
- 15’ te voet langs de Desguinlei
- 5’ met Velo-fiets
mediasponsors
deSingel is een kunstinstelling
van de Vlaamse Overheid

Download Report