Reisgids Lorraine Update: 2011 Euroreizen.be Reisgids Lorraine Alle hoogtepunten van Lorraine Van Lorraine verkennen we de drie belangrijkste steden: Verdun, Metz en Nancy. Zo hebben we een enorme diversiteit aan bezienswaardigheden. Verdun is een gezellig stadje aan de Maas getekend door een zwaar oorlogsverleden uit de Eerste Wereldoorlog. Voor wie het wenst maken we ook een rondrit langs heel wat herinneringen aan die grote oorlog. Nancy is vooral bekend voor zijn prachtige Place Stanislas, rijkgevude musea en het groen in het stadscentrum. Metz ligt aan de Moezel en geniet vooral bekendheid door zijn kathedraal en daar is sinds 2010 ook het Centre Pompidou Metz bijgekomen. Je merkt het al dat je tijd tekort zal komen om een weekendje te vullen. Waar te overnachten? Wij kozen voor Pont-à-Mousson. Deze stad ligt precies op 30 km van Metz en Nancy, Verdun is 65 km. Dus zowat de perfecte ligging. De abdij van Pont-à-Mousson is de belangrijkste attractie en momenteel een hotel 3*. Het hotel kan je boeken via Euroreizen.be. Je kan kiezen voor een kamer in de residentie of in de abdij. Een bezoek aan de abdij is inbegrepen. > Afstand: 262 km (van Verdun tot St-Mihiel, met verblijf in Pont-à-Mousson) > Vertrekplaats: Verdun > Aard: autorondrit, voorstel 4- tot 5-daagse autorondrit > Bewegwijzering: geen (zie kaart in dit dossier) Gebruik GPS: je kan de GPX-bestanden voor je GPS downloaden op Reisroutes.be. Inhoud van deze reisgids Lorraine: Wandeling Verdun Kaart wandeling Verdun Autorondrit Eerste Wereldoorlog Kaart autorondrit Eerste Wereldoorlog Stadswandeling Nancy Kaart stadswandeling Nancy Stadswandeling Metz Kaart Stadswandeling Metz Butte de Montsec Saint-Mihiel Kaart autorondrit Lorraine Praktische informatie Taaltips Nederlands-Frans Persoonlijke nota’s en disclaimer 2 3 8 9 12 13 18 19 24 25 25 27 28 29 31 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine Dag 1: heenreis Dag 2: Verdun en de Eerste Wereldoorlog Een stadsbezoek neemt ongeveer 2 uur in beslag als je de citadel niet bezoekt. Een bezoek aan de citadel vraagt een half uur + een 20-tal minuten extra wandelen. In de namiddag is er dan nog tijd voldoende voor de 'rode zone' van de Slag van Verdun te bezoeken. Dit is een autorit van 32 km (Verdun-verdun), met een 6-tal locaties om te bezoeken. Wil je ze evenwel alle zes grondig bezoeken en zich verdiepen in deze bloedige veldslag dan heb je een ganse dag nodig. We willen je wel waarschuwen dat op het traject tussen de eerste stop en de zesde stop er geen eet- of drankgelegenheden zijn. Hooguit kan je bij het Mémorial een hapje vinden tijdens het toeristisch hoogseizoen. Stadswandeling in Verdun Verdun is getekend door de Eerste Wereldoorlog. In de periode 1916-1917 werd hier hevig strijd geleverd. Vele monumenten en gebouwen doen ons herinneren aan die bloedige jaren. Bij onze stadswandeling gaan we ook verder terug in de tijd. Deze stad aan de Maas heeft vestigingen gehad, drie stadspoorten blijven er nog over. Het bezit een kathedraal, een prachtig bisschoppelijk paleis en veel gezellige en pittoreske straatjes. Er wacht je een kleine maar verrassende wandeling. Afstand: 2.6 km Vertrek en einde : parking Avenue du 8 Mai 1945 Aard: stadswandeling Wegdek: verharde wegen Reliëf: vlak Toegankelijk voor rolwagens: ja, mits een kleine omweg aan de trap van het Monument de la Victoire en voorbij de kathedraal. Let op er zijn veel hellingen, Verdun ligt immers op een rots. Bewegwijzering: geen Parking is er aan de vertrekplaats, volg eerst de pijlen naar de toeristische dienst (Office du Tourisme) en daar naar 'Parking Av. du 8 Mai', deze parking was bij ons bezoek gratis en ligt heel dicht bij het centrum Citadelle souterraine Deze bezienswaardigheid dien je op voorhand te reserveren, ook buiten het hoogseizoen. Dit kan telefonisch op het nummer: +32 33 329 86 62 02. > Legende: = wegwijzer = bezienswaardigheid 3 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine ROUTEBESCHRIJVING Verlaat de parking en ga naar rechts, langs het Canal du Puty. Aan de brug over de Maas ligt rechts van je de toeristische dienst. Toeristische diensten en monument Opgepast er zijn twee gebouwen met toeristische diensten. Het Office du Tourisme is voor de stad Verdun en Lorraine in het algemeen. Maison de Tourisme is voor de regio Verdun met zijn slagvelden. Bij deze laatste kan je ook rondritten boeken door de Slagvelden van Verdun (WO I), de touringcar vertrekt ook op deze plaats. Het monument dat je aan deze kant ziet is ter ere van de doden uit Verdun bij de Eerste Wereldoorlog, officieel heet dit monument: "Monument aux enfants de Verdun morts pour la France" en werd ingehuldigd in 1928. Het stelt 5 soldaten voor uit de verschillende korpsen van het Franse leger. Naast het Office du Tourisme zijn er openbare toiletten. We gaan de brug over en voor de poort, de Porte Chaussée, ga je naar rechts tot je opnieuw aan je rechterzijde een monument ziet. Porte Chaussée Dit is een van de drie stadspoorten die we vandaag te zien krijgen. Deze 14de eeuwse middeleeuwse poort maakte deel uit van de stadsmuur. De jongste verbouwingen dateren van de 17de eeuw. Zoals zovele stadspoorten heeft deze ook eens dienst gedaan als gevangenis. Nu heeft deze geen functie meer. Monument Hollandais Dit herdenkingsmonument langs de Maas symboliseert het onsterfelijke Frankrijk en werd geschonken door Nederland. De vrouw met gespreide armen moet Jeanne d'Arc voorstellen, de heilige die de Engelsen overwon en op de brandstapel terechtkwam in Rouen. 4 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine Hier ga je naar de overkant van de straat en volg links mee. Aan een andere poort, de Porte St-Paul ga je naar links. Je blijft deze weg (Rue Mazel) volgen tot je aan je rechterkant de trappen ziet van het Monument A la Victoire. Monument A la Victoire Je hoeft de treden niet te tellen, het zijn er 73. Ze werden uitgehouwen uit de oude vestingen van Verdun en leiden je naar de top waar de crypte is. In die crypte liggen de gouden boeken van deze die een medaille van Verdun kregen. Ga de trappen van het monument op. Rolstoelgebruikers nemen de volgende straat rechts (Rue Châtel) en dan opnieuw naar rechts voor bovenaan het monument te komen. Het Musée de la Princerie bevindt zich in de rechterhoek van het plein. Op het plein, met je rug naar het monument, ga je rechtdoor in de Rue de la Madeleine en vervolgens de Rue Mautrote tot aan een watertoren en een poort, de Porte Châtel. Musée de la Princerie Het museum werd opgericht eind de 19de eeuw en is sedert 1932 gehuisvest in het renaissancegebouw Hôtel de la Princerie. Het was de vroegere verblijfplaats van de princier, de proost van de kanunnikengemeenschap. Daarom is er ook nog een kloostergang die teruggaat tot de 15de eeuw. De collectie van het museum start met de prehistorie tot aan de 18de eeuw en is zeer divers. Stap links de rue Porte Châtel in en volg mee naar de kathedraal. Neem de toegangspoort van het Palais Episcopal (bisschoppelijk paleis) tot op het grote binnenplein. Hier zie je het prachtige gebouw waar nu het Centre Mondial de la Paix is gevestigd. Keer daarna op je stappen terug voor een bezoek aan de kathedraal. De toegang bevindt zich recht tegenover het smalle straatje. 5 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine Centre Mondial de la Paix Dit bisschoppelijk paleis werd gebouwd in de eerste helft van de 18de eeuw. Sedert 1994, na een grondige restauratie, werd hier het Wereldcentrum voor de Vrede ondergebracht. Het is niet alleen een documentatiecentrum maar ook een permanente tentoonstellingsruimte. Veel Franse scholen komen naar hier om zich te werken rond het thema 'Vrede'. Raadpleeg eerst de website voor de openingsuren en lopende tentoonstellingen: www.cmpaix.eu Cathédrale Notre Dame De Onze-Lieve-Vrouwkathedraal heeft ook een mooie kloostergang die je zeker niet mag missen. Je komt er door via de ingang van de kathedraal rechtdoor te gaan. De crypte is ook vrij toegankelijk. De kerk en ook het bisschoppelijk paleis werden gebouwd op een rots boven de Maas, bijna het hoogste punt van Verdun. Wat je te zien krijgt dateert van halfweg de 18de eeuw, na de grote brand die de kerk bijna volledig verwoestte. Uitzondering hierop vormen de 12de eeuwse crypte en de 16de eeuwse kloostergang. In 1916 werd de kerk opnieuw zwaar beschadigd vandaar dat de glasramen ook niet meer origineel zijn. In de kerk zal wellicht het enorme baldakijn boven het altaar je aandacht trekken. Als je uit de kathedraal komt ga je naar rechts en rechtdoor tot op het einde van het plein waar je naar rechts gaat. Die straat wijzigt in een trap en die ga je naar beneden tot aan het rond punt. Rolstoelgebruikers moeten via de Rue Châtel dat ommetje maken om terug aan de Maas te komen. Aan het rond punt zie je rechts voor je de overdekte markt. Indien je ook de ondergrondse citadel wilt bezoeken (700 meter vanaf punt 7) dan dien je aan dit rond punt naar rechts te gaan in de rue de Ru, die later van naam verandert als je een rond punt rechtdoor stapt (Avenue du 5ème R.A.P.). Wat verder ligt aan de rechterkant de toegang tot de citadel. Let op reservatie is nagenoeg verplicht (zie inleiding). 6 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine Citadelle souterraine Deze citadel werd gebouwd in 1642 door de beroemde vestingarchitect Vauban. Het bestaat uit 7 km gangen waarvan dankbaar gebruik gemaakt werd tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het was een logistiek centrum voor de bevoorrading van de troepen en ook een verblijfplaats tot ca. 10.000 manschappen. Het had de allure van een dorp met een ziekenhuis, bakkerij, slagerij ... die in staat waren om 28.000 dagrantsoenen per dag klaar te maken. De citadel was op 10 november 1920 een heel bijzondere plaats. Er waren 8 kisten met onbekende soldaten in de citadel geplaatst, afkomstig van 8 grote slagvelden rond Verdun. Een soldaat moest een boeket bloemen leggen op een van de kisten. Deze soldaat kreeg dan een permanente rustplaats onder de Arc de Triomphe in Parijs. Het graf van de onbekende soldaat in Parijs is een van de belangrijkste militaire herdenkingsplaatsen van Frankrijk. Ga je niet naar de citadel ga dan aan punt 7 rechtdoor en net voor het water naar links. Neem de volgende brug om aan de oever naar links te stappen (rue de la République). Zo kom je langs net over de brug aan de straat (rue de la Liberté) die je terug naar de parking brengt. 7 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine 8 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine Herinneringen aan de Eerste Wereldoorlog Gedurende 300 dagen werd er in 1916 zo hevig gevochten tussen de Fransen en de Duitsers, ten noorden van Verdun, dat er 300.000 doden vielen en evenveel gewonden. Deze periode zal verder door het leven gaan als de Veldslag van Verdun. Op de rechteroever van de Maas werd het hevigst strijd geleverd. Met deze korte autoroute zal je de restanten, monumenten en begraafplaatsen zien. In het Mémorial de Verdun kom je alles te weten over deze zwarte bladzijde van de Europese geschiedenis. De Slag om Verdun In de eerste jaren van de Eerste Wereldoorlog waren de Duitsers er niet in geslaagd om Verdun in te nemen. Deze stad is immers zeer goed beschermd door de Maas en zijn grote citadel. Toch was het niet eenvoudig voor de Fransen om deze frontlijn te behouden. De bevoorrading kon alleen verlopen via een spoorlijn die voortdurend onder Duits kanonnenvuur lag en een slechte weg die men nu de 'Voie Sacrée' noemt. De weg via de Maas was immers afgesneden door de Duitse bezetting in Saint-Mihiel. Bovendien waren de natuurijke hindernissen zoals de bossen en de Maas niet alleen probleem voor de Duitsers maar ook voor de Fransen. In 1916 was de oorlog tot stilstand gekomen en vreesden de Duitsers een offensief van de geallieerden en de Fransen. Dus besloten ze zelf het initiatief te nemen om het moraal van hun troepen te doen beteren, hun almacht te tonen aan de ganse wereld en een offensief van de geallieerden te voorkomen. Op 21 februari 1916 om 7u30 starten de Duitsers het offensief, onder leiding van de Duitse kroonprins, zoon van de Duitse keizer. Met meer dan 1000 kanonnen bestoken ze de Franse frontlijn. Een paar dagen later hadden de Duitsers reeds het Fort van Douaumont ingenomen. Begin juni viel ook het fort van Vaux. Op 23 juni zetten de Duitsers een aanval in op Verdun. Eerst werd het dorp Fleury onder de voet gelopen maar toen ze Verdun naderden waren de geallieerden gestart met het offensief in de Somme. Alle Duitse reserves werden naar de Somme gestuurd en de aanval op Verdun werd gestopt. Verdun zou nooit in Duitse handen vallen. Het zou een van de bloedigste veldslagen worden van de Eerste Wereldoorlog die 300 dagen zou duren. De dodentol bedroeg meer dan 300.000 soldaten en ongeveer evenveel gekwetsten. Op 15 december 1916 viel het offensief stil maar het zou tot het einde van deze wereldoorlog duren vooraleer het verloren gebied terug 9 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine aan de Fransen toekwam. De slagvelden aan de rechteroever zijn de zwaarste geweest en wij maken daar een korte autorondrit, deze zone is ook beter bekend als de rode zone of 'La zone rouge'. ROUTEBESCHRIJVING In Bar-sur-Meuse (langs de D964 tussen Verdun en Stenay) neem je de D913. Deze route blijf je volgen en je komt achtereenvolgens voorbij de volgende stopplaatsen. De kaart zal je duidelijk maken waar je van richting moet veranderen omdat het fort van Douaumont en van Vaux niet langs deze route liggen maar wel op doodlopende wegen. Er zijn voldoende pijlen aanwezig die je naar de juiste locatie brengen. Monument de la tranchée des Baïonnettes Dit monument is een gebouw dat over een loopgraaf werd gebouwd. Als je gaat kijken in het gebouw dan zal je merken dat er bajonetten uit de grond steken (moeilijk te zien) en kruisen geplaatst zijn. Er doen allerlei versies de ronde over deze begraafplaats. Volgens de ene versie zouden Franse soldaten hier levend begraven zijn in hun loopgraven. De zware bombardementen zouden de aarde zo omgewoeld hebben dat de soldaten er levend werden onder bedolven nog met hun geweer rechtopstaand (vandaar de zichtbare bajonetten). Een andere versie die geloofwaardiger overkomt en zelfs een gebruik was bij hevige gevechten is dat de doden snel onder een laag aarde werden bedolven. Ze plaatsen die hun wapens in de aarde waar ze begraven zijn om ze dan op rustiger momenten terug te kunnen opgraven en op een gezamelijke plaats te begraven. Ossuaire de Douaumont De veldslag van Verdun was zeer bloedig en verminkte zovele lichamen dat ze zelfs niet meer het onderscheid konden maken of het nu een Duits of een Frans soldaat was. Hier zijn de stoffelijke resten begraven van ongeveer 130.000 soldaten, van beide nationaliteiten. In de meer dan honderd meter lange gang liggen zijn er nissen met sarcofagen geplaatst, op het kerkhof zijn er nog eens 15.000 kruisen geplaatst voor geïdentificeerde Franse soldaten en ook op andere plaatsen in het gebouw zijn er mensen begraven. Er is een kapel centraal geplaatst en in de toren is er een museum en een uitkijkpunt. Voor de 46 meter hoge toren te bezoeken dien je wel een toegangsgeld te betalen. In 1927 werden de stoffelijke resten overgebracht van voorlopige begraafplaatsen en hier begraven. Alle info op www.verdun-douaumont.com 10 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine Fort de Douaumont Voor het Fort van Douaumont moet je wel even het gewone traject verlaten. De Franse legerleiding had besloten dat forten niet meer zo belangrijk waren. Het Fort van Douaumont was zo goed als gedemilitariseerd, er waren dus bijna geen wapens meer en van de 800 plaatsen voor militairen waren er slechts een 50-tal aanwezig op het moment van de start van het offensief. Aan dit fort was tientallen jaren gebouwd en gold als oninneembaar. De Duitsers hebben het bijna zonder slag of stoot bezet bij afwezigheid van een Frans leger. Later werd er wel hevig gevochten voor deze toplocatie en vielen er honderden doden. In oktober 1916 kregen de Fransen het opnieuw in handen. Bij de ontploffing van een munitiedepot kwamen ongeveer 600 Duitse soldaten om het leven. Zij werden begraven in het fort op de plaats waar nu een kapel is ingericht. Je kan het fort bezoeken, meer info op www.verdun-meuse.fr. Fleury, het vernietigde dorp Toen de Duitse kroonprins een aanval wou forceren op Verdun lag het dorp Fleury in de weg. Het dorp werd ingenomen en tijdens de daaropvolgende gevechten met de grond gelijkgemaakt. Je kan de paar resten nu nog bezoeken. Er zijn bomen in het dorp geplaatst maar bij de paar overblijvende stenen staat er wat er vroeger stond. Ook de straatnamen kan je nog terugvinden. Het enige gebouw wat er nu staat is een kapel. Mémorial de Verdun Dit is het museum over de Slag van Verdun en meteen ook een van de belangrijkste musea over de Eerste Wereldoorlog. Je kan zonder het museum te bezoeken wel de boekenwinkel binnen. De collectie boeken over de Eerste Wereldoorlog is zeer groot. In het museum verneem je alles over deze bloedige veldslag. Kaarten, documenten, foto's, films, dia's, kledij, voertuigen en nog veel meer geven je een beeld van de tactiek en de gruwel. Meer info op www.memorial-de-verdun.fr 11 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine Fort de Vaux Ook voor dit fort moet je de D913 even verlaten. Dit fort werd ingenomen omdat de troepen dorst hadden. Ze waren immers al gedurende maanden belegerd en zaten compleet door hun voorraden heen. De laatste vijf dagen voor hun overgave hadden de Duitsers zich gewoon boven het fort geïnstalleerd. Een paar maanden later was het fort opnieuw in Franse handen. Het kan ook bezocht worden en meer info hierover vind je op www.verdun-meuse.fr. Als je uit de doodlopende straat komt van Fort de Vaux ga je links richting Verdun. 12 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine Dag 3: Nancy stadswandeling Met deze wandelroute in Nancy beleef je elk aspect van de stad. Je komt voorbij alle bezienswaardigheden van Nancycentrum en dat zijn er heel wat. Nancy is immers gekend voor zijn grote kerken, musea en gebouwen. Het hoogtepunt van de wandeling is evenwel de Place Stanislas. Een prachtig stadhuis, prachtige fonteinen en vooral unieke smeedijzeren hekkens. Als we door Nancy wandelen doen we heel wat winkelstraten aan en ook de overdekte markthallen dat je zeker niet mag vergeten. Nancy telt ook nog talrijke goed bewaard gebleven stadspoorten en heel wat mooie Art Nouveau gebouwen. Afstand: 5,1 km Vertrek en einde : treinstation, Boulevard Joffre Aard: stadswandeling Wegdek: verharde wegen Reliëf: vlak Toegankelijk voor rolwagens: ja Bewegwijzering: geen Parking: volg Nancy Centre, daarna 'Gare' en dan 'P Joffre Thiébaut' Eten en drinken Je ziet langs je traject tientallen eetgelegenheden van broodjeszaken tot luxueuze restaurants. Omdat je wellicht het bos door de bomen niet meer ziet willen we je een tip meegeven. Voor mensen die graag een regionaal gerecht eten moeten in de Grande Rue zijn, net tegenover het Musée Lorrain (Palais Ducale): Le P'tit Cuny. Zeer vriendelijk personeel, snelle bediening, goede prijs/kwaliteit en unieke gerechten zijn een paar van onze ervaringen. Nancy, hoofdstad van Lorraine Nancy is ontstaan in de 11de eeuw, telt nu 100.000 inwoners en is de hoofdstad van Lorraine. Eigenlijk begon de geschiedenis van deze stad pas in 1477, toen de graaf van Bourgondië verdronk in het bevroren meer van St.-Jean. Door het verdrag van Münster in 1648 (einde dertigjarige oorlog) wordt Nancy onafhankelijk (onder gezag van de Oostenrijkers), maar het is volledig omringd door Frans grondgebied. In 1738 gaat Frans I een uitwisseling aan met Lodewijk XV. Frans I bekomt Toscanië en Lodewijk XV bekomt Nancy, waar hij zijn schoonvader koning Stanislas van Polen, hertog van Lotharingen maakt. Zo is Nancy terug bij Frankrijk en krijgt Nancy een persoon die een belangrijke stempel zal nalaten. Stanislas die een rokkenjager was, heeft het oude en het nieuwe Nancy verenigd door een mooi bouwwerk, nl. Place Stanislas en dat om in de gunst te staan van de mooie vrouwen. > Legende: 13 = wegwijzer = bezienswaardigheid Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine ROUTEBESCHRIJVING We vertrekken aan het station. Met de rug naar de hoofdingang ga je rechtdoor tot aan de Rue Mazarin (warenhuis Printemps, ga daar naar rechts en stap rechtdoor tot je de pijlen ziet naar de parking van St. Sebastien. Aan de pijlen van de parking St. Sebastien ga je naar links: Rue St. Thiébaut en ga nu rechtdoor. Je komt eerst op een plein terecht waar je rechts de kerk St. Sebastien zal zien (ingang via het plein, een plein waar er meermaals een openbare markt is en daarachter liggen de overdekte verkoophallen. Wij gaan evenwel steeds rechtdoor tot we de achterkant van de kathedraal zien tussen de huizen uitsteken. Kerk St. Sebastien en overdekte hallen Van de Eglise Saint-Sébastien is vooral de prachtige barokgevel het meest bezienswaardige. Binnen krijg je een groot ruimtegevoel doordat het een hallenkerk is en grote glaspartijen zorgen voor voldoende licht. Op het plein voor de kerk is er dikwijls een openbare markt (o.m. op zaterdag). Doch vergeet vooral niet binnen te stappen in de overdekte markthallen aan de andere kant van het plein (Place Henri Mengin). Wij gaan nu steeds rechtdoor tot we de achterkant van de kathedraal zien tussen de huizen uitsteken. We zijn net de zijstraat Rue St. Julien voorbij gewandeld wanneer we de achterkant van de kathedraal tussen de huizen zien uitsteken. Daar gaan we naar links tot op het plein. Na een bezoek aan de kathedraal: met de toegang van de kathedraal achter ons gaan we naar links en stappen de Rue Dominicains rechts in. 14 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine Kathedraal Het mooiste zicht op de kathedraal krijg je vanop het Stanislasplein. In tegenstelling tot veel andere kathedralen in Frankrijk krijg je hier wel een monumentaal gebouw maar laat een niet onvergetelijke indruk na. Het is van de 18de eeuw en heeft een paar mooie hekkens bij de zijkapellen. Na een bezoek aan de kathedraal: met de toegang van de kathedraal achter ons gaan we naar links en stappen de Rue Dominicains rechts in. Net voor we op het beroemde Stanislasplein aankomen zien we rechts de achterkant van het stadhuis. Op de hoek die we voorbij komen is er ook een toegangsdeur. Naast die deur zie je gebeeldhouwde sculpturen. Deze stellen de vele poorten voor die Nancy rijk is. Als je net op het Stanislasplein komt dan heb je rechts op de hoek het toerismekantoor. Ga ook eens op het plein links van het stadhuis staan dan krijg je een mooi zicht op de kathedraal. Op het Stanislasplein neem je de straat in het midden voor je. Naar de Place de la Carrière toe en toegang gevend tot het plein staat de triomfboog ter ere van Lodewijk XV. Place Stanislas Place Stanislas werd gebouwd van 1752 tot 1755 door de architect Emmanuel Héré en de kunstenaar Jean Lamour, die instond voor de smeedijzeren hekkens. Vooreerst dienen we aandachtig te zijn voor de eenheid van de voorgevels. Zo zijn er vier hotels, het stadhuis en het Museum van Schone Kunsten. In het midden staat het standbeeld van koning Stanislas van Polen, hertog van Lotharingen, met op de hoek een zeer mooie fontein afgewerkt met hekkens, zoals aan iedere doorgang tussen de gebouwen. Het plein meet 124 x 106 meter. De fonteinen zijn van Barthélemy Gurbal, waarvan de Neptunusfontein wellicht de mooiste is. Musée des Beaux-Arts Dit Museum voor Schone Kunsten is een vrij recent gebouw door zijn talrijke verbouwingen. Binnenin krijg je dan ook moderne indruk. Het bevat een belangrijke collectie schilderijen vanaf de 14de eeuw tot nu. En daar zijn klinkende namen bij zoals Caravaggio, Rubens, Picasso, Modigliani, Manet ... Er is uiteraard ook aandacht voor lokale kunst en andere kunstvormen zoals werken in kristal. Met het paleis voor je ga je naar rechts en kom je aan een klein pleintje. Daar zie je rechts het standbeeld van Herré, een van de twee architecten van het Stanislasplein. Op dit plein zijn er ook openbare toiletten. Ga naar links en stap het park in door links aan te houden, tot aan de eerste afslag links. 15 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine Aan de eerste afslag naar links. Je komt dan aan de voorkant van de beide paleizen en links voor je zie je de basiliek. Aarzel niet om de kerk te bezoeken en/of er rond te wandelen. In elk geval keer je terug naar de straat naast het Palais Ducale (Grande Rue). Net voor de kerk Les Cordeliers (meestal gesloten) ga je naar rechts, kom je langs de tuin van het paleis van de gouverneur en stap je zo verder door tot aan het park. Daar ga je naar rechts tot aan het punt waar je het park de vorige keer hebt verlaten. Ga nu naar links naar het centraal punt van het park. Palais du Gouvernement en het Palais Ducale Op het einde van de Place de la Carrière staat het Palais du Gouvernement, met rechts daarvan het 23 hectaren groot Parc de la Pépinière, alles van de 18de eeuw. Links van het Palais du Gouvernement staat het Palais Ducale, uit de 12de eeuw, hier is nu het museum van de geschiedenis van Lotharingen gevestigd. Het Musée Historique Lorrain is het belangrijkste museum van Nancy en bevat een heel waardevolle historische collectie over de regio. Vooral wie interesse heeft voor de geschiedenis van Lorraine zal hier uren doorbrengen tussen de beeldhouwwerken, documenten, gebruiksvoorwerpen, kledij en andere herinneringen. Basiliek St. Epvre Een prachtige en indrukwekkende kerk, de zoveelste binnen de toch vrij kleine stadskern. Deze basiliek werd pas in de 19de eeuw gebouwd en is sedert 2000 in restauratie nadat het zijn dak verloor bij een storm. Kerk Les Cordeliers Een mooi en uniek hallenkerkje dat deel uitmaakt van het klooster van de Franciscanen. Met wat geluk spuiten de fonteinen hier een prachtig waterspektakel. Ga dan naar links en je komt zo langs de ingang van de mini-zoo. Op het einde ga je naar links maar blijft langs het park wandelen, tot op het einde waar je de straat oversteekt. 16 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine La Pépinière Dit is een prachtige groene zone van meer dan 20 hectaren midden in het centrum van de stad. Het hoeft dan ook geen uitleg dat het hier druk is tijdens de zonnige weekends en avonden. In het midden van het park is er een grote fontein en er zijn allerlei plaatsen waar er animaties voor de kinderen plaats vinden tijdens de weekends en schoolvakanties. Er is ook een mini-zoo. Hier kruis je de drukke weg, ga de Rue Grandville in en neem de eerste links. Op het einde kom je aan twee stadspoorten. Aan de rechterkant de Porte de la Citadelle (de andere zijde is mooier) en aan de linkerkant de Porte de la Craffe (ook de andere kant is veel mooier). Stap door de Porte de la Craffe. Porte de la Citadelle en Porte de la Craffe Beide poorten op een paar honderd meter van elkaar hebben beiden de stad afgesloten. Porte de la Craffe is er reeds 600 jaar en was de poort in de oude vestigingsmuur. De Porte de la Citadelle kwam er pas veel later en was eerder symbolisch dan strategisch. Neem rechts de Rue du Haut Bourgeois tot je op een groot plein komt waar je naar links gaat. Je stapt op dit plein tot op het einde. Even opletten op de Place Carnot. Je stapt rechtdoor in de rechterhoek van het plein. Als je de Rue Stanislas kruist zal je rechts opnieuw een stadspoort zien. Je stapt rechtdoor tot op het einde waar je naar rechts gaat. Aan de rechterzijde in deze straat zal je een prachtig staaltje zien van Art Nouveau. De Kamer van Koophandel is van de hand van de School van Nancy, let ook op de unieke glasramen. In deze stad zijn er nog vele mooie Art Nouveau-gebouwen. Als je nog niet moe bent en wat tijd over hebt dan kan je bij de toeristische dienst wandelroutes bekomen in het teken van deze kunststijl. Er is ook een museum over de School van Nancy die buiten de stadskern ligt, ongeveer zo'n 2 km van het Stanislasplein. 17 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine 18 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine Dag 4: Metz stadswandeling Hoogtepunten van Metz Metz is prachtig gelegen aan de oevers van de Moezel. Doordat Metz een paar keer van nationaliteit wijzigde werden er poorten gebouwd, de mooiste hiervan zijn in deze wandeling opgenomen. Uiteraard gaan we even langs de Moezel wandelen. Ze loopt dwars door de stad en aan de Esplanade is ze op z'n mooist. Halfweg de wandelroute komen we bij de topattractie: de kathedraal van Metz. Wereldberoemd omwille van zijn glasramen. Het is een gigantisch hoog gotisch bouwwerk dat mooi is gerestaureerd. Ze ligt zeer centraal nabij het stadhuis, de overdekte markthallen en de winkelstraten. We wandelen dan even binnen de oude stad maar onze stadswandeling beginnen en eindigen we in het 'nieuwe' stadsdeel aan het mooie stationsgebouw. Afstand: 5.3 km Vertrek en einde : stationsplein Place du Général-de-Gaulle Aard: stadswandeling Wegdek: verharde wegen Reliëf: vlak Toegankelijk voor rolwagens: neen (veel trappen en drempels) Bewegwijzering: geen > Legende: = wegwijzer = bezienswaardigheid 19 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine ROUTEBESCHRIJVING Stationsplein Dit plein en de omliggende gebouwen behoren tot het stadsdeel dat werd gebouwd na 1870. Dit is het ogenblik dat Metz opnieuw tot Duitsland behoorde. De Duitsers wilden van Metz een grote Duitse stad maken en zetten hier prestigieuze gebouwen neer, veelal in roze zandsteen. Dit deel van Metz noemt wel eens de nieuwe stad. Het station dateert van net voor de Eerste Wereldoorlog. Het plein (Place du Général-de-Gaulle) is van recentere datum. Met je rug naar het stationsgebouw stap je de brede straat voor je in (Rue Gambetta). Je komt op een pleintje waar je rechtdoor gaat tot op een groot rond punt. Aan het rond punt aangekomen ga je rechtdoor en vervolgens naar links. Stap nu door tot aan het monument ter nagedachtenis van de oorlogsslachtoffers. Ga naar rechts door de stadspoort (maakte deel uit van de vroegere stadswallen) en dan naar links en eerste straat rechts tot aan de Esplanade. Aan de Esplanade naar links, wandel dwars door het plein. Aan de rechterkant heb je het warenhuis Galeries Lafayette en achter de bomen verscholen het justitiepaleis. Neem op het einde de meest links gelegen trap naar beneden. Kruis de straat en neem opnieuw een trap naar beneden naar de Moezel. Esplanade De Esplanade is een mooi plein dat deel uitmaakte van de citadel. Met je gezicht naar de Moezel heb je links het Arsenal dat nu is omgebouwd tot een muziekevenementenhal. Aan de rechterkant heb je de Galeries Lafayette, een groot shoppingcenter met filialen in alle grote Franse steden. Ietwat verscholen achter de bomen en meer naar de Moezel zie je rechts het Justitiepaleis. Het werd gebouwd door de laatste koning van Frankrijk (Louis XVI) maar werd vanaf de Franse Revolutie een gerechtsgebouw. 20 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine Aan de Moezel volg je naar rechts. Kijk geregeld eens achterop want je kan hier mooie zichten zien op de Moezel. Voor alle duidelijkheid, de kerk die je nu ziet is niet de kathedraal. Het is de Temple Neuf die op een eilandje in de Moezel is gelegen (Ile du Petit Saulcy). Na de eerste brug de trap naar boven nemen en de weg vervolgen. Op het einde naar links over de brug dan op het plein rechts houden. Op dit plein (Place de la Comédie) staat een theater uit de 18de eeuw. Op dit plein neem je de houten voetgangersbrug, op het einde naar links en aan de volgende straat naar rechts. Volg nu rechts mee. Je bent nu aan de zijkant van de kathedraal. Op deze locatie heb je heel wat terrasjes en goede restaurantjes. Ga linksaf de straat in die je brengt naar de voorkant van de kathedraal. Aan de rechterhand heb je nu de overdekte markthallen. De ingang van de kathedraal vind je aan de zijkant op het plein voor het stadhuis. Kathedraal St. Etienne De kathedraal loont zeker en vast de moeite voor een bezoek, want in 1240 heeft men twee kerken omgebouwd tot de huidige kathedraal St.-Etienne. Het zijn vooral de glasramen in dit gotisch bouwwerk die de aandacht trekken. De kathedraal kreeg de bijnaam van "lanterne du Bon Dieu", in totaal zijn er 6500 m² glasramen uit de 14de tot de 16de eeuw. Later werden er ook abstracte glasramen aangebracht van Bissière en het paradijs van Marc Chagall. Er is een crypte die werd omgebouwd tot tentoonstellingsruimte en een schatkamer. Opgepast deze laatste heeft maar beperkte openingsuren en is over de middag gesloten. Stadhuis Vooral het plein (Place d'Armes) zal je aandacht trekken met aan de ene kant de kathedraal, aan beide uiteinden fraaie gebouwen (o.a. de huisvesting voor de toeristische dienst) en dan de langgerekte neoclassicistische gevel van het stadhuis. Het gebouw dateert van eind de 18de eeuw. De gevel kreeg een grondige kuisbeurt in 2007. Als je de gelegenheid hebt om even binnen te wippen dan is vooral de monumentale trap het bezienswaardigst. 21 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine Musée de la Cour d'Or Achter het gebouw van het Office de Tourisme ligt het belangrijkste museum van Metz. Het is gehuisvest in een oud klooster en andere gebouwen. Het bestaat uit verschillende afdelingen waarvan de archeologische de belangrijkste is. Metz lag op een kruispunt van Romeinse wegen en in de kelders zijn nog restanten te zien van een badhuis. De graanschuur uit de 15de eeuw mag je ook niet links laten liggen. Het museum voor Schone Kunsten is gelegen op de twee verdiepingen. Met je rug naar de hoofdingang van de kathedraal ga je rechtdoor en dan op het einde linksaf. Je bevindt zich nu in de winkelstraat van de oude stad. Je blijft rechtdoor de hoofdweg volgen. Je kruist de grote weg (rue Haute-Seille) en gaat rechtdoor tot aan een Tkruispunt (rue des Allemands). Aan de rue des Allemands ga je naar rechts tot op het einde waar je de grote toegangspoort zal zien staan. Ga zeker in de poort binnen want aan de andere zijde krijg je een mooier overzicht van het bouwwerk. Kijk ook eens aan die overkant naar rechts waar je uniek beeld hebt van het riviertje. Porte des Allemands Je kan pas de omvang van deze poort zien door er binnen te stappen. Ze ligt over een klein riviertje de Seille. De zijde van het centrum dateert uit de 15de eeuw. De andere zijde van de 13de eeuw. Wat we nu te zien krijgen is een verbouwing van de 17de eeuw door Vauban en van de 19de eeuw na een grondige restauratie. Nu vangen we de terugweg aan naar het station via de oude en de nieuwere stad. Komende uit de rue des Allemands ga je rechts en neemt dan de 4de straat rechts (rue de la Baue). Je komt aan de kerk St. Maximin waar je naar rechts gaat om dan onmiddellijk aan het pleintje naar links te gaan. Nu ga je steeds rechtdoor. Op het einde van dit plein ga je even naar rechts tot op de Place St. Louis en keert dan op je stappen terug. Je stapt de rue de la Gendarmerie in tot aan de rue d'Asfeld waar je naar rechts gaat tot op het einde (opnieuw aan een pleintje). 22 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine Place St. Louis Wat op dit middeleeuws plein vooral opmerkelijk is zijn de huizen met bogengangen. Die huizen zijn tussen de 400 en 600 jaar oud. Deze huizen met bogen zouden gebouwd zijn bovenop fundamenten van de Romeinse vestingswallen. Het plein was het commercieel hart van de stad, onder die bogen werd steeds handel gedreven. Op het einde van dit plein ga je linksaf en stapt nu steeds rechtdoor en je komt terug op het stationsplein. Als je nog wenst het Centre Pompidou te bezoeken of naar de bijzondere architectuur kijken dan kan dit via het station. In het stationsgebouw is er een passerelle of ondergrondse gang die je tot op het pleintje brengt voor het Centre Pompidou. Centre Pompidou Het Centre Pompidou van Metz is een afdeling van het uit zijn voegen barstende Parijse Centre Pompidou. Het is al verkeerdelijk geschetst als een museum maar dat is het allerminst. Het is divers kunstencentrum met ondermeer een tentoonstellingsruimte. Doch film, theater of andere voorstelling krijgen hier evenveel aandacht. Het start eigenlijk al met de architectuur van het gebouw. Net zoals in Parijs moest het iets controversieels zijn en dat is het ook geworden. Het is getekend door de Japanse architect Shigeru Ban bijgestaan door Franse collega's. Het bijzondere aan het dak is dat het licht doorlaat en zo eigenlijk alle ruimtes mooi verlicht. Het is bovendien ook een zeer mooi spektakel als de duisternis valt. Meer info over het Centre Pompidou: www.centrepompidou-metz.fr 23 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine 24 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine Dag 5: Butte de Montsec, Saint-Mihiel en terugreis Op de terugreis heb je vele uitvalswegen, de snelste is uiteraard de autosnelweg te nemen in de richting van het Groothertogdom Luxemburg en via de Belgische Ardennen terug te keren. Heb je evenwel nog wat tijd over dan kan je een ommetje maken via het Parc Naturel Régional de Lorraine. Vanuit Pont-à-Mousson neem je de D958 naar Commercy, maar na 23 km neem je in Rambucourt de D907 naar St-Mihiel. Onderweg zie je de pijlen al staan naar Butte de Montsec. In St-Mihiel neem je de richting Verdun en daar kan je dan kiezen om de autosnelweg te nemen naar het Groothertogdom Luxemburg of in de richting van Reims. Butte de Montsec Deze heuveltop van 377 meter bied je niet alleen een prachtig panorama over de Lorraine en het meer van Madine, maar is ook de locatie van een Amerikaans oorlogsmonument. Hier hebben de Amerikanen een offensief geopend in september 1918 tegen het "Saillant de Saint-Mihiel", een frontlijn langs de Maas bij Saint-Mihiel die de Duitsers al 4 jaar bezet hielden. Met succes hebben ze de Duitsers verslagen. Het monument werd opgericht in 1932. Centraal is op een bronzen kaart te zien hoe het slagveld gesitueerd was. Tijdens de Tweede Wereldoorlog liep het heel wat schade op. Dit monument, in perfecte staat, is nog steeds onderhouden door de Amerikaanse overheid. Saint-Mihiel Saint-Mihiel ligt aan de Maas en heeft een geschiedenis die teruggaat tot de 9de eeuw en nauw samenhangt met de abdij. Die Benedictijnerabdij is gesticht in 709 maar pas in 824 naar de huidige locatie verhuisd. Het abdijgebouw dateert van de 18de eeuw en heeft het tijdens de Eerste Wereldoorlog hard te verduren gekregen. Van 1914 tot september 1918 was St-Mihiel bezet door de Duitsers die zo een bevoorrading van Verdun via de Maas konden tegenhouden. Deze bezetting is bekend als de "Saillant de Saint-Mihiel". Er werd dan ook een grondige restauratie uitgevoerd aan de abdijgebouwen na 1918. Momenteel is een groot deel van de abdij in gebruik als stadhuis. Het belangrijkste evenwel is de bibliotheek van 1775. Twee zalen van 5 meter hoogte één met een rijk gedecoreerd plafond en een ander van 50 meter lengte herbergen meer dan 9000 boeken. De collectie is tijdens de Franse Revolutie wel gedeeltelijk geplunderd. Door uitwisselingen en aankopen is de bibliotheek 25 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine geleidelijk aan weer opnieuw samengesteld en bezit nu nog 74 manuscripten van de 9de tot de 16de eeuw, 86 boeken uit de 15de eeuw en 1150 werken uit de 16de eeuw. Saint-Mihiel heeft een beroemde inwoner gehad, de beeldhouwer Ligier Richier (1500-1567). Je kan een werk zien van hem in de abdijkerk Saint-Michel (La Pâmoison de la Vierge, vertaald: het flauwvallen van de Maagd) en in de parochiekerk Saint-Etienne. Dit laatste moet je gezien hebben, 13 personages rond een graf. De beelden zijn niet alleen groter dan echt maar de uitdrukking is levensecht. De kunstenaar heeft er 10 jaar aan gewerkt. Daarna bekeerde hij zich tot het Calvinisme en trok naar Genève waar hij stierf. In de abdijkerk tenslotte is er ook nog een museum van gewijde kunst (Musée d'art sacré) ondergebracht. De bibliotheek is slechts beperkt opengesteld voor het publiek. De beide kerken zijn wel vrij te bezoeken buiten de erediensten. Meer info vind je op www.saintmihiel.fr of via de toeristische dienst. 26 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine 27 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine Praktische informatie Vereiste reisdocumenten voor Frankrijk Als inwoner van een Europees land is een geldige identiteitskaart voldoende. Let vooral op de geldigheidsdatum! Het juiste uur in Frankrijk: er is geen tijdsverschil. Musea: de meeste musea zijn op maandag gesloten. Toeristische dienst Website: www.franceguide.com Financiële informatie Ook de euro is in Frankrijk het betaalmiddel Geldautomaten vind je bij de vleet in Frankrijk Kredietkaarten zijn geen probleem waar toeristen komen Belgische ambassade in Frankrijk Rue de Tilsitt 9 - 75840 Paris tel: 01.44.09.39.39 Website: www.diplomatie.be/parisnl Nederlandse ambassade in Frankrijk Rue Éblé 7-9 - 75007 Paris tel: 01.40.62.33.00 Website: www.mfa.nl/par Fooien In restaurants, bars en eetgelegenheden met bediening is het gebruikelijk dat er een kleine fooi gegeven wordt. Idem voor de taxichauffeurs. Feestdagen vaste feestdagen: 01/01 - 01/05 – 08/05 – 14/07 - 15/08 - 01/11 – 11/11 - 25/12 variabele feestdagen: Pasen - Hemelvaart - Pinksteren (op Pinkstermaandag werken veel Fransen wel en veel winkels zijn gewoon open. Dit in verband met een nieuwe wet in Frankrijk: Pinkstermaandag is een Dag van de Solidariteit, solidariteit met de bejaarden. Een deel van het salaris verdiend op Pinkstermaandag gaat naar hulp voor bejaarden) Douane Uitvoerregels zijn deze die van kracht zijn voor de Europese Unie: tabaksproducten: 800 sigaretten, 400 cigarillo's, 200 sigaren, 1 kilogram rooktabak . Alcoholische dranken: 110 liter bier, 90 liter wijn (waarvan max. 60 liter mousserende wijn), 20 liter aperitiefdrank, 10 liter sterke drank Taal Frans is de algemene voertaal. Met Engels kan je zich alleen behelpen in hotels en toeristische centra. 28 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine Taaltips: Nederlands – Frans 29 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10: un, deux, trois, quatre, cinq, six, sept, huit, neuf, dix ja / neen: oui, non dank u / alstublieft: merci, s’il vous plaît goedemorgen / goedendag: bonjour / bonjour herentoilet / damestoilet: toilettes pour hommes /toilettes pour dames ingang / uitgang: entrée / sortie koud / warm: froid / chaud lepel / mes / vork: cuiller / couteau / fourchette links / rechts / rechtdoor: gauche / droit / tout droit open / gesloten: ouvert / fermé maandag, dinsdag, …: lundi, mardi, mercredi, jeudi, vendredi, samedi, dimanche apotheek / dokter: pharmacie / médecin bagage: bagages bakkerij: boulanger belegd broodje: petit pain garni boekhandel: librairie bier: bière drinkwater: eau potable hotel: hotel huurauto: voiture de location inkom (vrij / niet toegankelijk): entrée libre / kamer: chambre kassa: caisse kasteel: château kerk: église kleingeld / wisselen: monnaie / échanger koffie / thee (met melk): café / thé (au lait) luchthaven: aèroport markt: marché museum: musée ontbijt: dejeuner politie: police restaurant: restaurant standbeeld: statue station: gare strand: plage toeristische dienst: maison de tourisme, syndicat d’initiative toilet: toilettes tram: tramway vegetarisch: végétarien winkelcentrum: centre comercial ziekenhuis: hôpital zwembad: piscine Ik begrijp u niet: Je ne vous comprend pas Ik spreek geen Frans: Je ne parle pas le Français Heeft u nog een kamer vrij? Vous reste-t-il une chambre? Hoe laat gaan de winkels open / toe? Vers quelle heure les magasins ouvrent / ferment-ils? Hoe laat is de voorstelling? A quelle heure commence la répresentation? Hoeveel kost dit? Combien coûte ceci? Kamer met ontbijt: Chambre avecpetit-dejeuner inclus. Kan ik betalen met een creditcard? Acceptez-vous les cartes de credit? De rekening alstublieft: L’addition ‘sil vous plaît. Spreekt u Engels of Duits? Parlezvous l’Anglais ou l’Allemand? Verboden te roken: Interdiction de fumer Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine 30 afbieden: marchander apenstaartje: arobase belegd broodje: petit pain garni bezienswaardigheden: curiosités drinkbaar water: eau potable downloaden: télécharger eerstehulppost: service des urgences fastfood restaurant: restauration rapide fietspad: piste cyclable garnalencocktail: salade des crevettes geschenkverpakking: embellagecadeau gezwollen: empoulé glijbaan: toboggan havenwijk: quartier du port heteluchtballon: montgolgière huifkar: charrette bâchée inkom vrij: entrée libre inschepen: embarquer internetcafé: cybercafé internetten: surfer sur l’internet kant-en-klaarmaaltijd: plat cuisiné kermis: fête foraine kiezelstrand: plage de galets koude schotel: assiette anglaise kringloopwinkel: magasin de dépôtvente loempia: pâté impérial loopgraaf: tranchée maanzaad: grains de pavot maatjesharing: hareng vierge mierikswortel: raifort moerbei: mûre moskee: mosquée oesterzwam: pleurote ontdekkingsreis: voyage de découverte openingstijden: heures d’ouverture optocht: cortège pekingeend: canard mandarin pindakaas: beurre de cacahuètes pompoen: courge rampgebied: région sinistrée reisbeschrijving: récit de voyage reiskosten: frais de voyage roerei: oeuf brouillé schip (v.e. kerk): nef seniorenkaart: carte du troisième âge spiegelei: oeuf sur le plat stokvis: merluche tandenstoker: cure-dent toeristenbelasting: taxe de séjour vakantieboerderij: gîte à la ferme voetgangersgebied: zone piétonnière volkorenbrood: pain complet zacht gekookt ei: oeuf à la coque zeepaling: anguille de mer zoetzuur: aigre-doux Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba Reisgids Lorraine Persoonlijke nota’s ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. Disclaimer: AT-Europe bvba haalt zijn informatie uit betrouwbare en zorgvuldig geselecteerde bronnen. Doch kan AT-Europe bvba niet verantwoordelijk gesteld worden voor eventuele foutieve informatie noch voor het gebruik van deze informatie en zijn eventuele nadelige gevolgen. Wij zouden het ten zeerste op prijs stellen indien je eventuele opmerkingen, aanvullingen of foutieve gegevens zou doorgeven via [email protected] Fotoverantwoording: © Images AT-Europe bvba tenzij anders vermeld Dit is een uitgave van AT-EUROPE BVBA. Redactie: Geert Van de Voorde Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, online publicatie, databanken of op welke wijze ook zonder schriftelijke toestemming van de uitgeverij. Alle rechten voorbehouden. 31 Euroreizen.be, de complete reisvoorbereiding © AT-Europe bvba
© Copyright 2024 ExpyDoc