DvhN artikel over verwijde buikslagader Lees voor

08 maart 2014 , pag. 12
GEZONDHEID VERWIJDE BUIKSLAGADER
Met de Medische Publieksacademie vertalen Dagblad van het Noorden en
het Universitair Medisch centrum Groningen wetenschappelijke medische
kennis naar een breed publiek. Dinsdag is de lezing over de verwijde buikslagader. Door Arend van Wijngaarden
Tikkende
Tikkend
ikkende tijdbom
e merkt er vaak niets van, maar als hij knapt
is dat in meer dan de helft van de gevallen
dodelijk. De verwijde buikslagader ofwel het
buikaneurysma is een levensgevaarlijke aandoening. Als deze op tijd wordt ontdekt, is er
nog veel tegen te doen. Maar ook een operatie
is niet zonder risico’s.
De dikke buikslagader oftewel de aorta ligt achterin de buik en leidt het bloed naar de benen. Het deel
tussen de navel en de ribbenkast heeft vaak last van
slijtage. De wand van de slagader wordt dan dunner,
het bloedvat zet uit.
Normaal gesproken is de buikaorta twee centimeter breed. ,,Ik ben er op tegen om het bij drie centimeter al een aneurysma te noemen, want je jaagt
mensen verschrikkelijke schrik aan’’, zegt vaatchirurg Jan van den Dungen. ,,Vanaf vijf centimeter is
het verstandig er wat tegen te doen. Maar ik heb ze
veel wijder gezien, tot meer dan twintig centimeter.’’
Het komt meestal op oudere leeftijd voor, boven de
65 jaar, maar een enkele keer ook bij kinderen. Mannen hebben het vaker dan vrouwen. Mensen die
roken hebben een aanzienlijk grotere kans. Er zijn
families waarin het meer voorkomt. Aderverkalking
en hoge bloeddruk spelen ook een rol.
Meestal wordt zo’n verwijde slagader per toeval
ontdekt. Iemand heeft last van galstenen of zijn
prostaat en er wordt een echo gemaakt, bijvoorbeeld.
Op de foto zien de artsen dan dat er een verwijde
aorta is. ,,Als zo’n ding knapt is de kans te overlijden
30 tot 70 procent’’, zegt Van den Dungen. ,,Er is even
tijd om iemand naar het ziekenhuis te brengen, want
vaak wordt het bloed eerst nog tegengehouden door
een buikvlies.’’
Als een aneurysma nog niet geknapt is, zijn er
twee manieren om hem te behandelen. Een open
operatie en een ‘kijkoperatie’, officieel een endovasculaire ingreep. In beide gevallen zijn het behoorlijk
lastige operaties. Voor het slagen ervan moet de arts
voldoende ervaring hebben.
De klassieke methode is een open operatie, waarbij
de hele buik wordt geopend. De chirurg moet de
darmen aan de kant schuiven, omdat de aorta hele-
J
maal achterin de buik ligt. Dan klemt hij de aorta af,
opent het aneurysma, hecht er een soort kunststofslagader in en hecht deze aan de oude aneurysmawand.
De endovasculaire aanpak is vergelijkbaar met het
dotteren bij het hart. Een interventieradioloog zoals
dr. Matthijs Kater brengt samen met een vaatchirurg
via de liesslagader een slangetje in. Die katheter gaat
de aderen door tot in de aorta. Er zit een stukje
‘kunstader’, een stentgraft, in opgevouwen toestand
in de katheter. Met behulp van röntgendoorlichting
wordt de stent op de juiste plek in de aorta ingebracht en ontvouwen. Met een soort metalen weerhaakjes zet hij zich vast aan de vaatwand.
De katheteroperatie is een vrij nieuwe methode
waarmee steeds betere resultaten worden gehaald.
Tot enkele jaren geleden was de open operatie de
gouden standaard. De sterfte na de open operatie is 4
procent, bij de katheter iets minder. Maar na een
endovasculaire ingreep moeten later vaker hersteloperaties plaatsvinden, omdat het materiaal minder
sterk is. De stent gaat soms schuiven.
Voor de patiënt is de endovasculaire aanpak veel
prettiger. De verdoving is meestal alleen plaatselijk,
er wordt bijna niet gesneden. De patiënt blijft gewoon bij kennis en kan al snel na de ingreep weer
opstaan. Bij de open operatie wordt de hele buik
geopend en duurt het herstel langer.
Lastig bij de katheter is dat de wanden van de
slagader niet altijd goed genoeg zijn om er een stentgraft in vast te zetten. In de woorden van Kater en
Van Dungen: ,,We moeten wel goed kunnen landen.’’
De stent blijft niet overal goed vastzitten. ,,Als de
verwijding van de ader hoger zit, wordt het steeds
lastiger’’, weet Kater. ,,Hogerop heeft de buikslagader
belangrijke zijtakken richting de nieren, die niet
afgesloten mogen worden. Dan kan je met een ingewikkelde techniek een stentgraft met zijtakken
plaatsen.’’
De meerderheid van de operaties tegen de verwijde
buikslagader gebeurt tegenwoordig endovasculair.
Maar soms lukt dat niet omdat de aderen te nauw
zijn of te veel kronkelen.
¬ Verwijde buikslagader
¬ Endovasculaire ingreep
Centralisatie
Tot een paar jaar geleden werden geknapte buikslagaders in vrijwel alle ziekenhuizen geopereerd. Daarvoor was ook veel te zeggen, want
snelheid is belangrijk en anders zou de reistijd
uit afgelegen oorden te lang worden. Tegenwoordig worden deze operaties in minder ziekenhuizen gedaan en dat aantal neemt verder af. Er is
een discussie gaande of de operaties alleen nog in
MC Leeuwarden, UMC Groningen, Nij Smellinghe in Drachten en Scheper Ziekenhuis in Emmen moeten gebeuren. ,,Een langere reistijd
wordt goedgemaakt door de hogere kwaliteit in
de gespecialiseerde ziekenhuizen’’, vindt Van den
Dungen. ,,Artsen die deze ingreep vaker doen,
behalen betere resultaten.’’
Screening
Om meer verwijde buikslagers tijdig op te sporen, is bevolkingsonderzoek een serieuze mogelijkheid. Artsen zoals Jan van den Dungen en
Matthijs Kater zijn daar warm voorstander van.
Met een eenvoudige echo is te zien of iemand een
te grote buikslagader heeft. De Gezondheidsraad
en het kabinet hebben geen plannen zo’n bevolkingsonderzoek in te voeren. Het is onzeker of de
kosten opwegen tegen de baten.
¬ Dr. Jan van den Dungen (links) en dr. Matthijs Kater. Foto’s: Duncan Wijting
Vaatchirurg dr. Jan van den Dungen en interventieradioloog dr. Matthijs Kater houden dinsdag in het
UMCG een lezing over het buikaneurysma. Alle gratis
entreekaarten zijn reeds uitgegeven.

Download Report