Veelgestelde vragen over Bijbelse Psychologie

Evangelische Gemeente De Lichtstad
Vragen over cursus: Bijbelse Psychologie
1. Welke achtergrond heeft Jaap Bos?
Jaap Bos (1939) is een gepensioneerde jurist. Hij heeft nog persoonlijk college gehad van de
reformatorische rechtsfilosoof Herman Dooyeweerd (Wijsbegeerte der Wetsidee). Daar heeft hij
geleerd om te kunnen denken vanuit 16 verschillende denkwijzen (wetskringen), en hoe die elkaar
onderling beïnvloeden, zowel binnen als buiten de rechtswetenschap. In zijn 25 jaar ambtelijke
loopbaan bij de Rijksplanologische dienst heeft hij dat brede denken goed kunnen gebruiken bij de
samenwerking met de meest uiteenlopende disciplines. De denkmethoden van creatieve
stedenbouwkundigen en landschappers, inductief denkende sociaal geografische onderzoekers,
sociologen, politicologen, modelmatig denkende economen, pragmatische civiel technici,
landbouwkundigen, rationele geodeten, evolutionaire biologen, deductief denkende juristen,
machtsbeluste bestuurders en politici. Vanaf de jaren tachtig is Jaap actief in de evangelische
gemeente ‘de Lichtstad’ te Eindhoven. Om zijn pastorale vaardigheden te vergroten is hij een
opleiding gaan volgen bij Tabitha in Lutten, bij theoloog/psycholoog drs Wim Jurg. Later ook
‘Zegenend helpen’ bij wijlen ds André de Haan. Bij Tabitha is hij in 2002 afgestudeerd in
focustraining. Tijdens de opleiding heeft Wim Jurg veel aandacht besteed aan thematische
Bijbelstudie, gericht op het betreffende psychologisch onderwerp, dat aan de orde was.
2. Welke bediening heeft Jaap Bos?
Na zijn vervroegde pensionering in 1995 is Jaap Bos een juridisch adviesbureau begonnen. Daarbij is
hij ook pro deo arme mensen gaan helpen als hun financiële problemen zo complex waren, dat de
seculiere schuldhulpverlening er geen raad mee wist. Met pastorale ontferming luistert hij naar het
verwarde verhaal van dolende mensen in een bureaucratische wildernis, als schapen zonder
herder. Schuldenaren zijn vaak vervallen in een slachtofferrol, waarbij ze de schuld van hun ellende
wijten aan de boze buitenwereld. Meestal is niet meer na te gaan of ze zo gek waren om schulden
te maken, of dat ze gek geworden zijn van de schulden, vanwege de stapeling van
invorderingsmaatregelen, waartegen het Nederlandse rechtssysteem onvoldoende bescherming
biedt. Jaap beschouwt het als zijn roeping om deze mensen met ontferming te benaderen. Hij buigt
mee tot hun wankelpunt. Dan vraagt hij tenslotte naar hun eigen aandeel, al is het maar 1 procent.
Het onder ogen durven zien van hun eigen aandeel blijkt het beginpunt van herstel te zijn.
Schuldenaren zijn vaak psychisch totaal van streek geraakt. Met zijn psychologische oor hoort Jaap
hun verhaal aan. Tegelijk probeert hij met zijn rationele oor uit die feiten een juridische analyse te
maken. Een louter verstandelijke benadering werkt averechts, omdat ze dan dicht slaan, zoals
eerder gebeurd was bij de bureaucratische benadering van seculiere schuldregelaars, en bij de
cognitieve en gedragspsychologische benadering van maatschappelijk werkers en de reclassering.
Wat wel werkte was ontferming, zoals Jezus met ontferming bewogen was, toen hij de mensen zag
dwalen in de wildernis als schapen zonder herder. Jezus is ook voor financiële schulden is
gestorven. Als ze op Jezus hun vertrouwen durven stellen, dan zullen ze bevrijd worden, ook van
hun financiële problemen.
3. Redt Jezus ook van financiële schulden?
Jaap komt de meest onmogelijke situaties tegen, met problemen die menselijkerwijs onoplosbaar
zijn. Dan zegt hij: maar ik heb een Heer, die ik altijd om wijsheid mag vragen. Als je wilt, gaan we nu
samen op onze knieën, belijden elk ons vertrouwen in de Here Jezus en dan vragen we hem daarna
om wijsheid. Tot mijn stomme verbazing liggen ze vaak eerder op hun knieën dan ik. Dan zeg ik: nu
ga jij jouw talent inzetten om te doen wat jij kunt doen, hoe weinig talent je ook meent te hebben
(2 Kon 4:1-7), en ik ga mijn talenten inzetten, die ik heb ontvangen (Mat 25). Jaap heeft
10 juni 2014
Evangelische Gemeente De Lichtstad
Vragen over cursus: Bijbelse Psychologie
meegemaakt hoe een man, net zoals Jacob aan de Jabbok een hele nacht met God gestreden heeft
(Gen 32) en eruit kwam als Israel. In dit geval ging het om €16000, die Justitie van hem eiste. In
gebed had hij het probleem tenslotte helemaal losgelaten, wat er ook zou gebeuren, wat de uitslag
ook zou zijn. De volgende dag hebben we in de rechtszaal wonderen zien gebeuren: totale
kwijtschelding. Na afloop zeiden we vol ontzag tegen elkaar: 'we hebben de Heilige Geest aan het
werk gezien'. Zo heeft Jaap meer wonderen zien gebeuren.
4. Kun je er met je verstand niet bij?
Als ze hun eigen aandeel niet meer ontkennen, maar onder ogen durven zien en gaan erkennen,
dat ze er in hun eentje niet meer uit kunnen komen, dan kan hun herstelproces gaan beginnen,
zoals ook bij de Anonieme Alcoholisten. Analoog daaraan is er een christelijke variant ontwikkeld
onder de naam ‘Celebrate Recovery’. Dat programma hebben we een paar keer gedraaid in de
Lichtstadgemeente. Daarbij is opgevallen hoe het vooral goed werkte wanneer mensen in staat
waren om het proces vanuit hun innerlijke hartsgesteldheid te doorleven. Bij anderen kwam er
geen veranderingsproces op gang. Bij enkelen werd het probleem nog erger: ze raakten nog meer
in de stress van hun geestelijke verwarring en haakten af, of moesten zelfs naar een inrichting.
Verstandelijk denken kan hier een grote belemmering zijn. Maar hoe kun je mensen in hun hart
raken? Jezus had er in zijn bediening hier op aarde ook mee te maken, als hun hart verhard was.
Hoe kun je iemands hart doen smelten? Ontferming speelt hierbij een grote rol.
5. Is focussen Bijbels verantwoord?
De christelijke psycholoog Rogers legde alle nadruk op het betonen van empathie. Zijn Joodse
leerling Gendlin merkte dat empathie niet voldoende werkte voor zwaarder beschadigde mensen.
Bij een onderzoek naar de therapeutische kwaliteiten van zijn psychotherapeuten in opleiding,
kwam hij tot de ontdekking dat succes vooral afhankelijk was van de mate waarin een cliënt de
therapie met zijn hart kon ondergaan. Toen heeft Gendlin een lesprogramma ontwikkeld om meer
beschadigde cliënten te leren, hoe ze in contact kunnen komen met hun eigen innerlijk, opdat ze
daarna meer baat zouden hebben van psychotherapie. Hij heeft zijn lesmethode ‘focusing’, of ‘felt
sensing’ genoemd. Focusing zelf is geen therapie, maar het werkt wel bevorderend en
ondersteunend bij psychotherapie en pastoraat. Bij de voorbereiding van deze cursus is Jaap Bos
zich eerst gaan verdiepen, hoe focussen zich verhoudt tot zijn christelijke levensovertuiging, zoals
hij dat ook wil weten als hij in aanraking komt met willekeurig welke andere psychologische
stroming, zoals psychoanalyse of een cognitieve of gedragstherapeutische benadering. Bij pastorale
begeleiding van mensen die dergelijke therapie volgen, of zelfs van arbeidswege wettelijk verplicht
opgelegd krijgen, zul je toch willen weten hoe je daar in de pastorale begeleiding mee moet
omgaan.
6. Zou focussen Bijbelse wortels kunnen hebben?
Jaap kwam tot de conclusie dat Gendlin zijn ideeën kennelijk heeft ontleend aan zijn Joodse
erfgoed, ook al is hij geen orthodoxe Jood. In zijn wetenschappelijk werk refereert Gendlin nergens
aan de Bijbel. Hij baseert zijn ideeën puur op wetenschappelijk onderzoek, zoals dat in de gehele
westerse wetenschappelijke wereld gebruikelijk is. Soms noemt Gendlin zijn benadering
filosofisch. Uit drie verschillende onafhankelijke bronnen is mij bevestigd, dat Gendlin herhaaldelijk
gezegd heeft, dat hij geput heeft uit de Bijbel (zowel het oude als nieuwe testament).
10 juni 2014
Evangelische Gemeente De Lichtstad
Vragen over cursus: Bijbelse Psychologie
Aan christelijke leerlingen beveelt hij Bijbellezing ook uitdrukkelijk aan. Tegelijkertijd hebben allerlei
new age stromingen de ideeën van Gendlin ook overgenomen. Gendlin heeft zich er niet tegen
verzet, hij vindt dat prima. Onder christenen schept dat enige verwarring.
7. Welke geest schuilt er achter een denkwijze?
Focussen is gewoon een natuurlijk ingeschapen proces, om je gehele lichaam te betrekken bij je
gedachtevorming. Dus niet alleen denken met je hoofd, maar ook je hart, je innerlijk. Het is wel van
belang om te onderscheiden door welke geest je je laat bevruchten. De rationalistische geest van
de verlichting heeft sterke invloed uitgeoefend op de dogmatiek van veel kerkelijke denominaties,
met name de calvinistische, iets minder bij de Lutherse. De Hebreeuws Bijbelse manier van denken
is heel anders: God laten spreken vanuit zijn Woord, in alle veelkleurigheid daarvan. Het Nieuwe
Testament is weliswaar geschreven in het Grieks, maar door Hebreeuws denkende schrijvers. Ga je
bezinnen (focussen) op het WOORD en ga Gods Geest de ruimte geven om door je heen te werken
zoals stromen van levend water (Joh 7: 38,39).
8. Zou ik heilig kunnen worden?
Herman Dooyeweerd noemt schepping, zonderval en verlossing als christelijk grondmotief. Begin
zeventiger jaren is er onder zijn leerlingen discussie ontstaan of er geen heiliging aan toegevoegd
moest worden. Omdat Dooyeweerd toen nog leefde zijn ze bij hem te rade gegaan. Volgens
Dooyeweerd hoort daar uiteraard ook heiliging bij. Deze cursus beoogt een weg te wijzen naar die
heiliging. Daarbij is Gendlins lesprogramma 'focussen' slechts een hulpmiddel, waarbij overigens
elk onderdeel Bijbels gefundeerd is. Maar het grote doel van de cursus is de levensheiliging zelf:
herstel en groei van de negenvoudige vrucht van de Geest (Gal 5: 22,23) in ieders persoonlijk leven.
Jaap Bos
10 juni 2014
10 juni 2014

Download Report