Even voorstellen...
Frank
Vosselman
Mededirecteur met een
commerciële
insteek:
“Ik zoek uitdaging in
het ontdekken van nieuwe markten.”
Frank is vaak te vinden bij de klant en
denkt graag met u mee!
Patrick
Hoogendoorn
Mededirecteur met een
hands-on
mentaliteit:
“Ik ben verantwoordelijk voor het coördineren van de productie, verwerking en verpakking van onze
zaden.” Patrick is vaak op het veld te
vinden.
UITGELICHT
Monique
Hoogendoorn
Regelt de boekhouding
en staat de klant graag
te woord. “Ik heb een
De koude kas
25
Veredeling
45
De Eemstuin
57
Zaadschoning
73
De
vertegenwoordig e r v a n d e B o l s t e r. “ I k
ben
verantwoordelijk
Help de bij
98
voor de verkoop en marketing binnen ons
b e d r i j f . Ti j d e n s b e u r z e n k u n t u m i j o o k
tegenkomen.”
Productie in Moldavië
109
Recepten
115
Teelttips
Zaaikalender
leuke veelzijdige functie. Ik regel bijvoorbeeld alle administratie, maar ook de
orderafhandeilng.”
Annemarie
Kruize
Karin
Brummel
117
Houdt zich vooral bezig
met
(online)
marketing en communicatie
119
en verzorgt daarnaast de fotografie op
het bedrijf. “Ik ben graag creatief bezig
en vind het leuk te schrijven.”
1
Blad- en stengelgewassen
09
Koolgewassen
21
Peulvruchten
27
Vruchtgewassen
37
Wor tel- en knolgewassen
49
KRUIDEN
59
KIEMGROENTEN
67
GROENBEMESTERS
71
BLOEMEN
Eenjarige bloemen
77
Bloemenmengsels
97
Meerjarige bloemen
99
ZADEN-
D e B o l s t e r B . V.
Oude Oenerweg 13
8161 PL EPE - Nederland
Te l . : + 3 1 ( 0 ) 5 7 8 - 6 2 1 4 3 3
Fax: +31(0)578 - 621418
E m a i l : i n f o @ d e b o l s t e r. e u
W e b s i t e : w w w. b o l s t e r. n l
GROENTEN
Bolster Organic Breeding (B.O.B.) team
De prachtige en unieke biologische kraamkamer van de Bolster wordt goed bewaakt
en beheerd door Bertille, Mayra, Loes en
B a r t ( v. l . n . r. ) .
PA K K E T T E N
113
2
inleiding
Beste Bolstervrienden,
Het afgelopen jaar is voorbij gevlogen en al onze
producties liggen weer voor u in de schappen.
Ook in 2014 kunt u genieten van onze vertrouwde
rassen, maar uiteraard hebben wij daar ook dit
jaar enkele nieuwe aanwinsten aan toegevoegd.
U vindt ze allemaal in deze catalogus. Naast
rasbeschrijvingen en teelttips, vindt u ook
her en der artikelen over het Bolsterteam
en de werkzaamheden die bij veredeling en
zaadproductie komen kijken. Wij wensen u veel
leesplezier!
Wie zijn wij en wat doen wij
De Bolster is één van de weinige bedrijven
in Nederland die biologische en biologisch
dynamische zaden van eigen productie aanbieden.
In ons assortiment vindt u een divers aanbod van
groenten, kruiden, kiemgroenten, groenbemesters,
eenjarige en meerjarige bloemen. Zaden
vermeerderd op eigen bedrijf of op een ander
Demeter-gecertificeerd bedrijf krijgen het Demeterkeurmerk: deze zaden zijn biologisch-dynamisch
geproduceerd. Zaden vermeerderd op een ander
inleiding
“De Bolster is één van de
weinige bedrijven in Nederland
die biologische en biologisch
dynamische zaden van eigen
productie aanbieden.”
biologisch bedrijf krijgen het EKO-keurmerk: deze
zaden zijn wel biologisch, maar niet biologischdynamisch geproduceerd. Skal is de certificerende
instantie die controles en inspecties uitvoert, om te
kunnen garanderen dat de zaden volgens de eisen
van biologische productie zijn geproduceerd. Meer
informatie over de eisen van de certificering kunt u
vinden op www.demeter-bd.nl of www.skal.nl.
Vanzelfsprekend zijn al onze zaden GMO-vrij.
Genetische manipulatie is iets waar wij vanuit de
biologische gedachte beslist niet achter staan.
Hier gaat het ingrijpen in de natuur ons te ver. Ook
in de veredeling beperken wij ons tot klassieke
technieken van kruisen en selecteren. Wij grijpen
enkel op het gehele-plant niveau in en respecteren
de grenzen die de natuur aangeeft. Koopt u
biologisch, dan bent u verzekerd van GMO-vrije
producten.
nieu w in ons assortiment
Om te blijven inspelen op de wensen van onze klanten,
hebben wij ook dit jaar ons assortiment herzien. Zo kunnen
wij u dit jaar maarliefst zeven nieuwe rassen aanbieden:
prei Herfstreuzen 2, palmkool
Nero di Toscana,
meiraap Milanese witte roodkop, pompoen Sweet
Dumpling, tomaat Bolstar Granda en de groenbemesters
Winterrogge en Japanse haver.
De tomaat Bolstar Granda is, zoals de naam al doet
vermoeden, afkomstig uit ons eigen veredelingsprogramma voor tomaten. Bij de Bolster gebruiken we de
klassieke veredelingstechnieken van observatie, kruising
en selectie. Tot nog toe heeft Bart Vosselman (de senior
veredelaar van de Bolster) al vijf rassen op de markt
weten te brengen: de tuinbonen Eleonora en Ratio, de
rucola coltivata Esmee, de pompoenen Solor en Fictor
en de cherrytomaat Bartelly. Met trots voegen wij dit jaar
onze tomaat Bolstar Granda aan dit rijtje toe.
Rassen die door De Bolster zijn ontwikkeld, zijn in deze
catalogus aangegeven met ons logo:
Alle nieuwe rassen in ons assortiment zijn in deze
catalogus te herkennen aan het “ NIEUW” logo linksboven
de foto, zoals op de foto hiernaast afgebeeld.
33
© De Bolster
Terugblik op het afgelopen seizoen
Afgelopen productiejaar begon koud en nat,
het seizoen kwam laat op gang. Gewassen
waarvoor de bodemtemperatuur belangrijk is voor
het kiemen van de zaden, konden daarom niet
volgens schema de grond in. Met enkele weken
achterstand op de planning, konden de zaden toch
bij warm weer worden gezaaid. Doordat de koude
en natte start werd gevolgd door mooi, constant
weer werd de achterstand ingelopen, resulterend
in een goede opbrengst en kwaliteit.
Verschillende productielocaties
Eenzelfde trend zagen wij bij onze producties
in Frankrijk. Ook Italië begon koud en nat, maar
hierna werd het heel warm en droog. Gewassen
die gevoelig zijn voor deze omslag, hadden
het daardoor zwaar. Sommige teelten, zoals
radijs en erwten, zijn verdroogd. De opbrengst
van deze gewassen is hierdoor laag. Op onze
productielocatie in Moldavië zijn, naast bloemen
en tomaten, wel veel erwten geoogst. De teelten
die bij De Bolster op eigen land in productie
stonden, hebben allemaal in goede opbrengsten
geresulteerd. Door het droge en warme weer van
deze zomer hebben wij zaad van goede kwaliteit
kunnen oogsten.
Bovenstaande evaluatie van enkele producties
geeft gelijk aan hoe belangrijk risicospreiding
is. Naast het spreiden van risico’s, zijn
klimaatverschillen ook een drijfveer om op
meerdere locaties te produceren. Zo doen
bijvoorbeeld bepaalde kruiden, zoals basilicum,
het beter in een warm klimaat. Ook is het erg
moeilijk in Nederland een goede kwaliteit zaad van
wortels te oogsten. Voor deze gewassen zijn onze
buitenlandse productielocaties een uitkomst.
E uropees keurmerk
Het EKO-logo is vanaf 2013 steeds minder te zien op
de verpakkingen van De Bolster. Hier zal het nieuwe
Europese Bio-keurmerk voor in de plaats komen. Beide
keurmerken staan voor dezelfde kwaliteiten en principes.
Op den duur zal het nieuwe Europese Bio-keurmerk de
keurmerken van de 27 lidstaten die dezelfde kwaliteit
garanderen overbodig maken. Dit is overzichtelijker voor
de consument en praktisch voor het handelsverkeer. De
Bolster gaat met zijn tijd mee en heeft besloten nu al over
te gaan op het Europese Bio-keurmerk.
Het Europese Bio-keurmerk is bedoeld voor voorverpakte
biologische producten die geproduceerd zijn in de EU
(inclusief teelt, bereiding en distributie).
In Europese wetgeving is precies vastgelegd waaraan
biologische voeding en landbouw moeten voldoen. De
woorden ‘biologisch’, ‘bio’ en ‘organic’ zijn zelfs wettelijk
beschermd. Wie op voedingsproducten ‘biologisch’ zet
terwijl het niet biologisch is volgens de regels van de wet,
begaat een economisch delict. De consument heeft er
recht op dat wat bio heet, ook echt bio is. Daarom zijn door
de overheid controle-instanties aangewezen. Inspecties,
steekproeven en eventuele sancties voor bedrijven die
de regels niet strikt volgen, horen daar natuurlijk bij. In
Nederland zorgt de stichting Skal voor de controle op in
totaal ruim 3.300 bedrijven.
Wij leveren 100% biologische zaden en voldoen
ruimschoots aan de wettelijke voorwaarden.
“Wij hebben deze insecten hard
nodig voor de bestuiving.”
De toekomst van de bij
Het zal u als biologische tuinier of tuinder niet
vreemd in de oren klinken dat insecten van
biologisch houden. Ze worden in biologische
gewassen niet door insecticiden bedreigd en
ze vinden er veelal ook een grote diversiteit aan
nectar en pollen, waardoor ze gezond en weerbaar
blijven. Andersom hebben wij deze insecten hard
nodig voor de bestuiving, zodat vruchten en zaden
worden gevormd. Wellicht is het u bekend dat het
al een tijd niet goed gaat met de bij. Het aanbieden
van een divers dieet is een van de dingen die u
zelf eenvoudig kunt toepassen om de bij te helpen.
Wilt u meer weten over hoe u uw steentje kunt
bijdragen aan het voortbestaan van de bij, dan kunt
u hiervoor terecht op pagina 98 in deze catalogus.
© De Bolster
44
inleiding
inleiding
Bestellen via de website
Op onze website zijn zowel bestellingen in
kleinverpakkingen
als
in
grootverpakkingen
gemakkelijk en snel door te geven. Neemt u dus
gauw een kijkje op www.bolster.nl!
Snelle levering
Een vast team van enthousiaste en gemotiveerde
medewerkers probeert elke bestelling binnen enkele
werkdagen af te handelen. Alleen in piekperiodes
(februari, maart) kan het iets langer duren.
Als u het afgelopen jaar een bestelling via de website
geplaatst heeft, hoeft u dit jaar niet opnieuw een
account aan te maken. U kunt met uw emailadres
en klantnummer inloggen. Bent u het klantnummer
vergeten, dan is dit geen probleem. U klikt
eenvoudigweg op ´wachtwoord vergeten´ (rechts
bovenin op het scherm). Hier kunt u uw emailadres
invullen, waarna u automatisch uw klantnummer per
email ontvangt.
Bij orders beneden de € 20,- wordt € 4,- aan verzenden administratiekosten in rekening gebracht. Bij
orders boven de € 20,- binnen Nederland brengen
wij geen extra kosten in rekening. Voor bestellingen
buiten Nederland worden de verzendkosten wel
doorberekend.
Heeft u nog niet eerder via de website besteld,
dan werkt dit als volgt:
1. Klik op de knop ‘registreren’ bij het inloggedeelte van de website. Vul hier uw gegevens in.
2. U ontvangt een email waarin u de gegevens kunt
controleren. In deze email staat tevens het
klantnummer waarmee u kunt inloggen.
3. In het vervolg kunt u bestellen door bij ´login´ uw
emailadres en wachtwoord in te vullen.
4. Nadat u bent ingelogd, kunt u producten toevoegen
door op het winkelmandje dat bij de producten
vermeld staat te klikken. Een overzicht van de door
u toegevoegde producten vindt u in ‘uw
winkelwagen’ (rechts in uw scherm, onder het inloggedeelte van de website).
5. Wanneer de bestelling compleet is, klikt u bij het
mandje op ‘afrekenen’. De bestelling wordt dan
naar ons verstuurd.
6.Daarna kunt u via Multisafepay of door middel van
een bankoverschrijving de betaling afhandelen.
7. U ontvangt per email een bevestiging van uw
bestelling.
Wilt u liever bestellen via een bestellijst?
Bij deze catalogus is een bestellijst toegevoegd.
Deze kunt u invullen en toesturen naar het
volgende adres:
De Bolster
Oude Oenerweg 13
8161 PL Epe
Vergeet niet uw adresgegevens
bovenaan de lijst in te vullen.
open dag bi j de bolster
Op zaterdag 13 juli 2013 vond onze jaarlijkse open dag
plaats. Het was een zonovergoten dag, prachtig weer
voor een rondleiding over onze velden. Bezoekers
konden onze producties op het land bekijken, waar de
bloemen rijkelijk bloeiden. Daarnaast mocht een kijkje
in de kas niet ontbreken, waar Bart en Loes de nodige
uitleg gaven over onze veredelingsprogramma’s van
tomaten, courgettes, pompoenen en bonen. Er gaat een
jarenlang traject aan vooraf, voordat een nieuw ras klaar
is om op de markt te worden gebracht. Tot slot was in ons
bedrijfspand het laatste traject van onze zaden te zien;
de zaadschoning, kwaliteitscontroles en kiemproeven, de
verpakkingsafdeling en de orderafhandeling.
Kiemkracht
Wij stellen hoge eisen aan de kwaliteit van het zaad.
Daarom voeren wij elk jaar opnieuw kiemproeven
uit van alle zaden die op voorraad liggen. Op deze
manier zorgen wij ervoor dat wij zaden uitleveren met
een zo hoog mogelijke kwaliteit. Ook wanneer een
nieuwe partij zaad geoogst is, wordt hier eerst een
kiemproef op uitgevoerd, voordat het verkocht wordt.
Wanneer een zaadpartij een te lage kiemkracht heeft,
wordt deze eerst opnieuw geschoond en weer getest.
Als blijkt dat deze zaadpartij hierna nog een te lage
kiemkracht heeft, wordt de partij niet verkocht.
Bent u na bovenstaane terugblik, of na alle indrukken uit
deze catalogus, ook benieuwd hoe onze zaden worden
geproduceerd? Bezoek dan onze open dag op zaterdag
19 juli 2014! Van 10.00 tot 16.00 uur bent u van harte
welkom aan de Oude Oenerweg 13 te Epe.
Door verschillende omstandigheden, denk hierbij
aan te natte of droge grond, te koud weer, vogels
of muizen die de zaden opeten, kan het echter
H olland select
Vanaf 2012 verzorgen wij de biologische vermeerdering
en verkoop van een aantal rassen van Holland Select.
Holland Select is een familiebedrijf uit Andijk (NoordHolland) dat bonenrassen ontwikkelt en produceert
voor de professionele markt. Wij zijn erg blij met deze
samenwerking. Hiermee hebben we ons assortiment
peulvruchten flink kunnen uitbreiden. Bovendien kunnen
particulieren nu ook van deze rassen genieten. Het betreft
in totaal 11 rassen, die in deze catalogus aangegeven
staan met het volgende logo:
voorkomen dat er minder planten opkomen dan u
had gehoopt. Wij willen graag helpen dit probleem
voor te zijn. Kijk daarom voor onze teelttips op pagina
117 en 118.
Zaden in grootverpakkingen
Zaden in grootverpakking kunnen zowel via de
website als via email, fax of per post besteld worden.
De zaden zijn verpakt in de standaard verpakkingshoeveelheden die op onze prijslijst voor grote
hoeveelheden staan vermeld.
Voor winkeliers en tuinverenigingen
Voor de verkoop van onze zaden hebben wij displays
beschikbaar, zodat de zaden mooi gepresenteerd
kunnen worden in winkels of tuincentra.
Tuinverenigingen met een gezamenlijke bestelling
van hun leden kunnen korting krijgen. Wij adviseren u
graag over de opties en het te verkopen assortiment.
Neemt u hierover contact met ons op.
Klantspecifieke verpakkingen
De Bolster levert aan verschillende bedrijven zaden
die verpakt zijn in klantspecifieke verpakkingen. Deze
zaden worden verkocht door winkelketens of gebruikt
voor promotionele doeleinden. Dit is mogelijk bij een
afname van minimaal 5.000 stuks per soort. Voor
verdere vragen en/of een offerte kunt u contact met
ons opnemen.
Wij horen graag van u en wensen u veel tuinplezier!
55
© De Bolster
© De Bolster
66
B olsterteam
bolsterteam
Rij boven v.l.n.r.:
Jasper, Auke, Mike, Tommy, Patrick, Frank en Marco
Rij midden v.l.n.r.:
Annemarie, Elly, Bart, Frank, Monique en Saskia
Rij onder v.l.n.r.:
Karin, Dustin, Marijn, Mayra, Loes, Bertille en Roy
De Bolster is een dynamisch, jong
bedrijf, sociaal en actief op diverse
fronten. Een bedrijf met een hart
en een ziel, op mensenmaat. In
de zomervakantie, de periode
van het vele wieden en oogsten,
wordt ons vaste team verdubbeld
met een groep enthousiaste
vakantiewerkers.
7
8
B L A D - & S T E N G E L G E WA S S E N
BLAD- EN STENGEL
G E WA S S E N
De meeste blad- en stengelgewassen houden van een
vrij rijke, vochtige en goed doorlatende bodem. Het zijn
veelal snelle groeiers en daardoor ook gevoelig voor
vroegtijdig schieten. Zaai ze daarom geregeld in wat
kleinere hoeveelheden, zodat u vervolgens constant kunt
oogsten.
A ndi j v ie
Een klassieker in de Nederlandse
keuken is wel andijviestamppot!
Het bereiden hiervan is net zo
eenvoudig als het telen van dit
groene lof. Er kan feitelijk maar
weinig misgaan. Wel moet u er
rekening mee houden dat uitzaai in
het voorjaar vroegtijdige schieters
kan opleveren. De meeste andijvie
wordt gezaaid in de periode van
half juni tot eind juli. Zo kunt u
tot diep in de herfst genieten van
dit gewas. Nauwer planten dan
30x35 cm geeft geen hogere
opbrengst en het risico van smet is
groter.
Cichorium endivia
Cichorium endivia
Andijvie
Andijvie
Nummer Vijf 2
Krulandijvie Wallone 1020
Verreweg het meest geteelde type.
Breedbladig met goed gevuld hart en
zachte smaak. 1 zakje voor ongeveer
40 m².
Fraai uiterlijk vanwege het fijne,
ingesneden en sterk gekrulde blad.
Uitstekend te gebruiken als rauwkost
en garnering, maar ook prima geschikt
voor stamppot en stoven. 1 zakje voor
ongeveer 40 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Spinazie kan al zeer vroeg gezaaid worden en
wordt vanaf maart opgevolgd door andijvie, rucola,
raapsteeltjes en de verschillende slasoorten. Wilt u het
teeltseizoen nog oprekken, dan biedt een tunneltje of
kas uitkomst. Daarin kan naast spinazie ook snijbiet
overwinteren, al heeft deze wel behoefte aan een jasje
van bijvoorbeeld vliesdoek. Met ons assortiment bladen stengelgewassen kunt u uzelf in ieder geval het hele
jaar rond van vers bladgroen voorzien!
Onze nieuwkomers dit jaar zijn: de zeer productieve
Prei Herfstreuzen 2 en Spinazie Winterreuzen.
blad mosterd
Bladmosterd wordt veelal in een
jong stadium, als mini-groente,
gegeten, maar kan ook prima als
volwassen plant gebruikt worden.
Mosterd wordt geteeld voor de olie
in de zaden, als specerij, medicinale
plant en groente. In de Himalayaregio van India wordt bladmosterd
al meer dan 5.000 jaar geteeld en
gegeten. Ook in vele andere landen
vormt bladmosterd onderdeel van
het dagelijks maal en het kan net als
spinazie en andere bladgroenten
worden bereid. Het blad heeft
een aangenaam pittige smaak.
Bladmosterd is goed winterhard en
wordt in de late zomer gezaaid om
in de herfst en winter gegeten te
worden. In de voorzomer gezaaid
schieten de planten makkelijk door,
maar geven dan mooie, eetbare,
gele bloemen.
Brassica juncea var. rugosa
Brassica juncea var. rugosa
Bladmosterd
Bladmosterd
Golden frills 1032
Purple frills 1035
Heel fijn ingesneden blaadjes en
frisgroen van kleur. Deze kunnen van
maart tot oktober gezaaid worden
en van april tot november geoogst.
Ze hebben graag een zonnige
standplaats. 1 zakje voor ongeveer 7
m².
Heeft geheel dezelfde groeiwijze
als de Golden Frills, maar heeft
een dieppaarse kleur. 1 zakje voor
ongeveer 7 m².
Zaaien
Oogsten
9
Zaaien
Oogsten
10
B L A D - & S T E N G E L G E WA S S E N
B L A D - & S T E N G E L G E WA S S E N
mesclun
De mesclun bladgewassen worden
meestal door elkaar heen gezaaid
en tegelijkertijd gesneden na
een groeitijd van 3 à 4 weken,
wanneer de blaadjes ongeveer 10
cm lang zijn. Wanneer net boven
het groeipunt gesneden wordt, kan
na twee weken een tweede keer
geoogst worden met een totaal
aantal oogsten oplopend tot drie.
Het groeipunt is te vinden in het
hart van de plant, daar waar de
blaadjes het kleinst zijn.
Aziatisch 1825
Puur sla 1827
Taisai 1570
Tatsoi 1572
Red Giant 1575
Een heerlijk mengsel van jong te oogsten
Aziatische
bladgewassen:
paksoi,
raapsteel mizuna, bladmosterd purple frills
en bladmosterd golden frills. Deze mesclun
is vrij pittig van smaak en geschikt voor
teelt in de lente.
Wij hebben twee soorten mesclun
in ons assortiment opgenomen:
Aziatische mesclun en Puur sla
mesclun. Deze mixen zijn dusdanig
samengesteld dat de verschillende
soorten tegelijk gezaaid en geoogst
kunnen worden.
Zaaien: van april tot eind juni. Houd tussen
de rijen 15 cm aan. Zaai op 1 cm in de rij
en dun later uit op 2-3 cm. U kunt de zaden
ook met wat zand of suiker mengen en zo
op een rijtje zaaien, resulterend in een mooi
dicht gewas dat gemakkelijk in bundeltjes
te snijden is. Op deze manier hoeft u de
rijen niet uit te dunnen. Eerste oogst: na 3 à
4 weken. 1 zakje voor ongeveer 5 m².
Een kleurig slamengsel bestaande uit de
slasoorten red salad bowl, suzan, wonder
der vierjaargetijden en little leprechaun.
Het mengsel ziet er erg mooi uit, groeit
goed en kan in de lente en zomer geteeld
worden. Puur sla mesclun heeft een zachte
smaak en wordt daarom ook wel babyleaf
genoemd.
Taisai is een snelgroeiend bladgewas
uit Oost-Azië met grijsgroene bladeren
in een los rozet. Opvallend zijn de brede
witte bladstelen en de witte bladnerven.
Vanwege snel doorschieten is het niet
verstandig om Taisai al zeer vroeg in het
voorjaar te zaaien. Op tijd oogsten komt de
smaak ten goede. Mochten er bij de oogst
al wat bloemknoppen zichtbaar zijn, dan
is dat feitelijk geen enkel probleem. Teel
dit gewas niet als u problemen heeft met
knolvoet in de bodem. Dun rechtstreeks
zaaien op een rijafstand van 30 cm en later
uitdunnen op 25 cm. 1 zakje voor ongeveer
10 m².
Tatsoi is een variant op de Paksoi. De
donkere, ronde, dikke blaadjes zijn
knapperig, lekker en gezond. Rauw of als
spinazie te bereiden. Tatsoi is niet moeilijk
te telen; het kiemt en groeit vlot. 4 à 5
weken na het zaaien kunnen de kropjes of
afzonderlijke blaadjes geoogst worden.
Zaaien: direct in de volle grond of in een
zaaibak, vanaf maart tot juli en vanaf half
augustus tot midden september. Niet te dik
zaaien. Wanneer de eerste echte blaadjes
verschijnen kunt u al verspenen. Uitplanten
op 30x30 cm. Gevoelig voor knolvoet.
Water geven belangrijk. Bescherm in het
begin tegen koude nachten. Sterke plant,
goed winterhard, lang oogstbaar en lang te
bewaren. 1 zakje voor ongeveer 10 m².
Zaaien
Oogsten
Een uit Azië afkomstig bladgewas uit de
mosterdfamilie. Als amsoi bekend vanuit
de Javaanse of Surinaamse keuken. Losse
krop met mooi rood-groen, pittig, iets
gebobbeld, rond blad. Verder bekend als
mosterdsla, mosterdkool of meer algemeen
bladkool. Net als de andere kruisbloemigen
vatbaar voor knolvoet!
Zaaien: vanaf maart tot oktober onder
glas of plastic tunnel. Buiten van half juni
of vanaf half augustus tot half september.
Niet te dik zaaien. Plant uit op 25x25 cm.
Kan goed vorst verdragen. Snelgroeiend (5
weken na zaaien al oogstbaar) en lang te
oogsten. Bij plukken of niet te diep snijden
kan meerdere malen geoogst worden.
1 zakje voor ongeveer 10 m².
Allium porrum
Allium porrum
Prei
Prei
Helaas geen foto beschikbaar
Mesclun
Zaaien
Oogsten
Brassica rapa var. chinensis
Brassica rapa var. rosularis
Brassica juncea
Paksoi
Asia salat
Asia salat
Mesclun
Zaaien: van april tot september. Houd
tussen de rijen 15 cm aan. Zaai op 1 cm in
de rij en dun later uit op 2-3 cm. Ook voor
deze slamix geldt dat u de zaden alvorens
ze te zaaien met zand of suiker kunt
vermengen, zodat uitdunnen niet meer
nodig is. Eerste oogst: na 3 à 4 weken.
1 zakje voor ongeveer 5 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
P rei
Cichorium intybus var. foliosum
Apium graveolens var. dulce
Cynara cardunculus
Groenlof
Groenselderij
Kardoen
Zuckerhut 1360
Tall Utah 1370
Groenlof is een typische groente
voor de herfst en vroege winter, want
het kan enige vorst verdragen. De
langwerpige kroppen kunt u net als
andijvie gebruiken - zowel rauw als
gekookt. Groeit op elke grond, een
lichte bemesting is al voldoende. Bij
voorkeur rechtstreeks (ter plekke)
zaaien, de beste zaaitijd is eind juni
tot half juli. Een goede plantafstand
is 30 x 15 cm. Bij invallende vorst het
gewas onder glas overplanten, daarbij
het slechte buitenblad verwijderen.
1 zakje voor ongeveer 5 m².
Geurige groente, waarvan de stengels
en het jonge blad worden gegeten. Rijk
aan voedingsstoffen. Selderij is een
‘lichtkiemer’ en mag dus niet te diep
gezaaid worden. Bovendien verloopt
de kieming traag en kan deze tot wel 3
weken duren. Groenselderij heeft duidelijk
meer groeikracht dan bleekselderij.
Selderij vraagt een krachtige humeuze
grond. Onder glas zaaien, tweede helft
april in een bakje en verspenen op 10 cm
of in potjes. Eind mei, begin juni uitplanten
op 35 x 35 cm. De stengels zijn volgroeid
aan het eind van de zomer. Kan niet veel
vorst verdragen, dus in de herfst tijdig
beschermen. 1 zakje voor ongeveer 350
planten.
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
11
1380
Een heel oude, meerjarige groente uit
het Middellandse Zeegebied, waarvan de
gebleekte bladribben gekookt gegeten
worden. Daartoe kunt u de plant voor de
bloei ongeveer 3 weken met een jutezak
omwikkelen. De meeste kardoen wordt
echter geteeld vanwege de zeer fraaie,
artisjokachtige bloemen. Als men op tijd
zaait bloeit kardoen al in het eerste jaar.
Het gewas kan vrij veel vorst verdragen,
dus alleen bij strenge vorst afdekken.
Zaaien onder glas in de loop van april of
rechtstreeks eind mei. Plantafstand 80 x 60
cm. 1 zakje voor ongeveer 4 m².
Zaaien
Oogsten
Prei vraagt een voedzame en diep
losgemaakte
grond.
Vanwege
de trage beginontwikkeling is het
verstandig prei (zowel de zomerals herfstprei) vanaf eind maart
tot half mei dun voor te zaaien op
een zaaibed en pas in juni/juli uit
te planten op 40x15 cm. Eventueel
tegen de winter bij elkaar zetten en
bij strenge vorst afdekken.
Blauwgroene Herfst 1690
Herfstreuzen 2 1695
Dit ras heeft minder last van
slijtageverschijnselen in de late herfst/
winter dan zomerprei en kan vrij
veel vorst verdragen. 1 zakje voor
ongeveer 15 m².
Herfstreuzen 2 is een uitstekend ras
voor de herfstteelt. Een robuust ras
met dikke schacht, zeer productief.
1 zakje voor ongeveer 15 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
12
B L A D - & S T E N G E L G E WA S S E N
B L A D - & S T E N G E L G E WA S S E N
raapsteel
S la
Raapsteel
is
een
typische
voorjaarsgroente. In de zomer
gaan ze makkelijk schieten, maar in
de herfst niet meer. Al vanaf eind
januari kan in de koude kas gezaaid
worden en vanaf half maart tot
half april of van augustus tot begin
september in de volle grond. Te
weinig bemesting kan geel blad
opleveren, maar wat geler blad
betekent niet dat het ongeschikt is
voor consumptie. Het blad en de
steeltjes kunnen in een stamppot
verwerkt worden of rauw als salade
gegeten worden.
Wij kunnen u een breed assortiment
aan slatypen leveren. Alle slarassen
zijn goed te telen. Sla heeft een
korte groeiduur (6 à 8 weken) en
het is dan ook belangrijk de planten
in een jong stadium te verspenen/
verplanten. Sla is vooral lekker
wanneer u niet te veel bemest.
Wanneer u elke week sla wilt eten,
moet er wel regelmatig gezaaid/
geplant worden. De eerste zaai
onder glas kan al in februari
plaatsvinden, in de vollegrond vanaf
half maart tot begin augustus. Een
gebruikelijke plantafstand is 30x30
cm. Door een gedeelte van de sla
wat dichter bij elkaar te zetten en
vroeger te oogsten, kunt u volstaan
met 1 zaaisel per 3 à 4 weken.
Brassica rapa subsp. campestris
Brassica rapa subsp. campestris
Raapsteel
Raapsteel
Mizuna 1725
Namenia 1720
Fijne Japanse bladkool, losse krop
met honderden geveerde bladeren,
lichtgroen met een lichte nerf. Kan
enkele graden vorst verdragen.
Rijafstand 25 cm, plantafstand 10 cm.
Oogst na 6 weken, op 10 à 15 cm
hoogte. 1 zakje is goed voor 5 m².
Namenia is een smakelijk ras met
ietwat grove, malse bladeren en
een korte groeiduur. Rijafstand 25
cm, plantafstand 10 cm. Oogst na 6
weken, op 10 à 15 cm hoogte. 1 zakje
voor ongeveer 5 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
13
Lactuca sativa
Kroppende sla
Kroppende sla
Bindsla Little leprechaun 1780
Bataviasla Blonde de Paris 1840
Dit ras ziet er zeer fraai uit en levert
weinig teeltproblemen op. Vormt een
losse krop van vrij hoog opstaande
paarsachtige bladeren. Voor vers
gebruik en later ook gestoofd. 1 zakje
voor ongeveer 20 m².
Mooie sla met knapperig blad, een
tussentype van gewone kropsla en
ijsbergsla. Is gemakkelijker te telen
dan ijsbergsla. 1 zakje voor ongeveer
20 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
eiken bladsla
rucola
Zaaien kan best op rijtjes,
plantafstand 10-15 cm, vanaf
begin mei tot ver in de herfst.
Vroeg uitzaaien (maart en april)
wordt afgeraden in verband met
vroegtijdig schieten. Bij een late
uitzaai onder glas (oktober) kan
men gedurende een heel lange
periode in de winter van dit gewas
genieten, het risico van vorstschade
is klein. Eenmaal per 3 à 4 weken
in kleine porties uitzaaien geeft een
goede oogstspreiding.
Lactuca sativa
Eruca sativa subsp. sativa
Diplotaxis tenuifolia
Rucola
Rucola
Esmee 1760
Selvatica (wilde rucola) 1765
Het fijne blad van dit ras van de
Bolster is mooi ingesneden. De smaak
is pittig nootachtig, maar niet bitter.
Oogst vanaf ca. vier weken na het
zaaien, de jonge bladeren vlak boven
de grond afsnijden of met wortel en al
optrekken.1 zakje voor ongeveer 5 m².
Om een goed resultaat te bereiken
met de teelt van Rucola selvatica
is het belangrijk om een mooi
homogeen zaaibed aan te leggen
met niet teveel grote kluiten. Wilde
rucola kiemt enigszins traag; een
bodemtemperatuur van ca. 20 graden
is wenselijk. De bladeren kunnen
gedurende een lange periode, vanaf
ongeveer 8 weken na het zaaien,
geoogst worden. Bloemen regelmatig
verwijderen. 1 zakje voor ongeveer
10 m² bij directe zaai.
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
De Red salad bowl en Salad
Bowl zijn snelle groeiers, maar
traagschietend en hebben dus een
lange oogsttijd. Ze zijn in een vroeg
stadium, na ongeveer 30 dagen,
ook geschikt als pluksla (babyleaf).
Vanwege het planttype (weinig
kroppend)
kunnen
natuurlijke
vijanden zoals sluipwespen en
lieveheersbeestjes de bladluizen
beter te lijf gaan.
Lactuca sativa
Lactuca sativa
Eikenbladsla
Eikenbladsla
Red salad bowl 1835
Salad Bowl 1833
Prachtig roodbladige, licht gekrulde
eikenbladsla. Zacht blad met een
zoete smaak, mooie opfleuring van
salades. Hoe kouder het wordt, hoe
roder de bladeren zijn. 1 zakje voor
ongeveer 20 m².
Groene, licht gekrulde eikenbladsla.
Zacht blad met een zoete smaak. Zeer
groeikrachtig en decoratief. 1 zakje
voor ongeveer 20 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
14
B L A D - & S T E N G E L G E WA S S E N
B L A D - & S T E N G E L G E WA S S E N
P luksla
Zaaien: half maart tot juni. Onder
glas kan al vanaf eind februari
worden gezaaid. Ruim zaaien of
planten (30x30 cm) kan prima; de
bladeren zijn in dit geval wat groter
en steviger dan bij dichter zaaien.
Regelmatig plukken is van belang
voor de malsheid van de bladeren en
bevordert de doorgroei. Uiteindelijk
gaan de planten schieten en wordt
het tijd voor een nieuw zaaisel.
15
Lactuca sativa
Lactuca sativa
Pluksla
Pluksla
Lactuca sativa
Lactuca sativa
Lactuca sativa
Kropsla
Kropsla
Kropsla
Blackseeded Simpson 1830
Catalogna 1832
Suzan 1800
Twellose Gele 1790
Wonder der Vier Jaargetijden 1820
Een snelgroeiend type zonder
kropvorming. De bladeren zijn
geelgroen en hebben een mooie, iets
gebobbelde bladstructuur. De plant
heeft de vorm van een kegel en na
afsnijden/plukken ontwikkelen zich
nieuwe bladeren in het hart van de
plant. 1 zakje voor ongeveer 20 m².
Erg smakelijke, stevige, donkergroene
sla met lange, ingesneden bladeren.
Wordt ook wel hertshoornbladsla
genoemd. Is vroeg en schiet niet snel
door (schotvast). Weinig gevoelig voor
ziekten of aantastingen. 1 zakje voor
ongeveer 20 m².
Een stevige bladstructuur met een
zware krop, vooral geschikt voor de
zomer. 1 zakje voor ongeveer 20 m².
Een snelgroeiend type, ook in kouder
weer. De kroppen zijn mals en
geelgroen (een echte botersla van
vroeger). Typisch geschikt voor een
vroege teelt. 1 zakje voor ongeveer
20 m².
De naam van dit ras zegt eigenlijk al
veel. Een zeer betrouwbaar ras voor
voorjaar, zomer en herfst. Een mooie
kropvorm, weinig smetgevoelig, lekker
mals en de paarsrode kleur van de
buitenste bladdelen geeft een extra
fleur aan uw tuin en siert uw bord. 1
zakje voor ongeveer 20 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
i j sbergsla
krulsla
Het telen van ijsbergsla is wat meer
risicovol, maar dat kan ook juist
een uitdaging zijn. IJsbergsla is
gemiddeld wat zoeter en heeft een
dik blad dat lang krokant blijft. De
groeiduur is 2 weken langer dan
andere slatypes. Zaaien: maart-juli,
oogst: juni-okt, afstand in de rij: 2530 cm.
De beste plantafstand is 30x30
cm. 6 tot 8 weken na het zaaien
is de sla oogstklaar. Vanwege
het planttype (weinig kroppend)
kunnen natuurlijke vijanden zoals
sluipwespen en lieveheersbeestjes
bladluizen beter te lijf gaan.
Lactuca sativa
Lactuca sativa
IJsbergsla
IJsbergsla
Lactuca sativa
Kropsla
Lactuca sativa
Krulsla
Saladin 1850
Grazer Krauthäuptel 2 1845
Zwart Duits 1810
Maakt middelgrote tot grote kroppen.
Is weinig schotgevoelig. Minder
geschikt voor een herfstteelt. 1 zakje
voor ongeveer 20 m².
De
ijsbergsla
variëteit
Grazer
Krauthäuptel 2 is een traditioneel
Oostenrijkse variëteit uit de regio rond
de stad Graz. De planten hebben
helgroene, knapperige bladeren met
een rood randje. Maakt middelgrote
tot grote koppen. Is schotvast en
minder gevoelig voor valse meeldauw
(Bremia). 1 zakje voor ongeveer 10 m².
De naam zwart heeft betrekking op de
zaadkleur. Een groene malse kropsla
voor voorjaar en zomer. 1 zakje voor
ongeveer 20 m².
Snelgroeiende rood-bruine krulsla
met een open bladrozet met sterk
ingesneden bladeren. Zeer decoratief en
zacht blad. Ze zijn in een vroeg stadium
ook geschikt als pluksla (babyleaf). 1
zakje voor ongeveer 20 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Lollo rossa 1837
16
B L A D - & S T E N G E L G E WA S S E N
Lactuca sativa
Krulsla
Lollo Bionda 1836
B L A D - & S T E N G E L G E WA S S E N
SNIJBIET
S pinazie
Gemakkelijk te telen bladgroente
op alle grondsoorten. Zaaien in de
vollegrond van begin april tot begin
augustus op een rijafstand van 30
cm; ca. 25 zaden per strekkende
meter gebruiken. Dit gewas kan
meerdere malen gesneden worden,
tot ver in de herfst.
Vooral als u vroeg in het voorjaar
spinazie wilt zaaien, is het
belangrijk dat er voldoende stikstof
in de bodem beschikbaar is.
Scherpzadige rassen zijn snelle
groeiers, maar schieten ook snel
door en worden voor de vroegste
teelt gebruikt. Voor de latere teelten
worden de trager doorschietende
rondzadige rassen geteeld. Vanaf
december en januari kan onder glas
gezaaid worden, voor een oogst
vanaf eind februari tot april. Zomeren herfstteelten worden van april
tot half september in de volle grond
gezaaid en geoogst vanaf eind mei
tot oktober. In september kan nog
een winterteelt gezaaid worden.
Spinazie is weinig vorstgevoelig,
afdekken is niet nodig.
Beta vulgaris var. cicla
Snijbiet
Five Colours 1885
Heeft een open bladrozet met sterk
ingesneden malse bladeren. Het blad
is heldergroen en ziet er aantrekkelijk
uit. Ze zijn in een vroeg stadium ook
geschikt als pluksla (babyleaf). 1 zakje
voor ongeveer 20 m².
Voorheen aangeboden onder de
naam Bright Lights, maar vanwege
naamsbescherming mogen wij deze
naam niet meer gebruiken.
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Een prachtige snijbiet met heel
kleurrijke steeltjes (rood, paars, oranje,
geel en wit). De bladeren van deze
snijbiet zijn grotendeels groen. Ook na
het roerbakken of stoven behouden
de stelen hun sierlijke kleur. De Five
Colours is echt een lust voor uw maag
en oog! 1 zakje voor ongeveer 4 m².
Tetragonia tetragonioides
Spinacia oleracea
Spinazie
Spinazie
Nieuw-Zeelandse 1610
Nores type Noorman 1930
De naamgeving is in dit geval zeer verwarrend.
Nieuw-Zeelandse spinazie behoort tot de
familie van Posteleinachtigen (Portulacaceae)
en ziet er ook totaal anders uit als de gewone
spinazie. De planten van Nieuw-Zeelandse
spinazie hebben veel meer groeikracht, niet in
de hoogte maar zijdelings, de stengels kruipen
als het ware over de grond. De blaadjes en
stengeltoppen kunnen regelmatig geplukt
worden. De bereidingswijze (gestoofd) is
gelijk als bij spinazie. Omdat de planten
vorstgevoelig zijn en de zaden alleen bij
hogere temperaturen kiemen, kan het best in
april in een bakje onder glas worden gezaaid.
De kieming is traag (ca. 3 weken). Een ruime
plantafstand (minimaal 60 cm) is gewenst. Ter
plaatse zaaien in mei kan ook, mits het warm
genoeg is. 1 zakje voor ongeveer 10m².
Rondzadig, groeit en schiet duidelijk
trager dan Vroeg Reuzenblad. Kan
ook na begin april gezaaid worden
(latere teelten). 1 zakje voor ongeveer
4 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Helaas geen foto beschikbaar
17
Beta vulgaris var. cicla
Beta vulgaris var. cicla
Beta vulgaris var. cicla
Snijbiet
Snijbiet
Snijbiet
Spinacia oleracea
Spinacia oleracea
Cressida Lepidium sativum
Spinazie
Spinazie
Tuinkers
Donkergroene Gladde Witribbige 3 1900
Groene Gewone 1890
Rhubarb Chard 1910
Vroeg Reuzenblad 1920
Winterreuzen 1935
1980
Fors planttype met brede, witte
bladstelen en groen blad. Vooral
geschikt voor stoven en roerbakken.
Iets te grof voor salades, tenzij u wat
dichter zaait. 1 zakje voor ongeveer 4
m².
Veel groen blad en dunne bladstelen.
Kan
meerdere
malen
worden
gesneden, tot in de winter. 1 zakje
voor ongeveer 4 m².
Decoratieve rode snijbiet met vrij
lange bladstelen en iets gekroesd
blad. Met zijn fraaie uiterlijk is de
Rhubarb Chard een aanwinst voor de
groentetuin. Het blad kan meerdere
malen gesneden worden tot het eind
van de herfst. 1 zakje voor ongeveer
4 m².
Scherpzadig, een snelle groeier,
speciaal geschikt voor een vroege
teelt. Zaaien vanaf januari onder glas
en vanaf half februari tot begin april
in de volle grond. Daarna dient u, in
verband met vroegtijdig schieten,
gebruik te maken van het ras Nores.
Vanaf begin augustus kunt u wel
weer gebruik maken van het Vroeg
Reuzenblad. Oogsten kan na 4 tot 6
weken. 1 zakje voor ongeveer 4 m².
Winterreuzen
is
het
klassieke
winterteelt ras. Geeft een vrij groot,
donkergroen blad. Bij een zaai in de
late zomer en herfst (augustus t/m
oktober) kan de spinazie overwinteren.
Oogsten kan dan van oktober t/m
januari. Kan ook voor de vroege
teelt vanaf januari-februari gebruikt
worden. Inhoud: voor 4 m2.
De jonge blaadjes zijn smakelijk en
gezond. Kiemt en groeit snel, dus
met regelmatige tussenpozen zaaien
(buiten vanaf begin maart). Kan ook
het gehele jaar door binnenshuis in
bakjes op de vensterbank groeien.
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
18
B L A D - & S T E N G E L G E WA S S E N
B L A D - & S T E N G E L G E WA S S E N
T uinmelde
Een
winterharde,
eenjarige
bladgroente, die net zoals spinazie
zowel vers als gestoofd gegeten
kan worden. Groeit op elke grond
en vraagt niet veel bemesting. Kan
zowel koud als warm gezaaid
worden van maart tot augustus.
Oogsten kan vervolgens van april
tot september. Om steeds jong blad
te kunnen oogsten, dient vaker
achtereen te worden gezaaid.
Is gevoelig voor schot (in juli).
Na schieten zijn de blaadjes nog
eetbaar (de stengels zijn dan te
vezelig). Zaaien op rijen, 30 cm
van elkaar.
Artiplex hortensis
Claytonia perfoliata
Portulaca oleracea
Tuinmelde
Winterpostelein
Lichtgroene Tuinmelde 1990
Rode Tuinmelde 2000
2030
Zomerpostelein 2040
Levert weinig teeltproblemen op.
Vormt een losse krop van vrij hoog
opstaande frisgroene bladeren. 1
zakje voor ongeveer 5 m².
Deze rode variëteit heeft veel
sierwaarde.
Levert
weinig
teeltproblemen
op.
Vormt
een
losse krop van vrij hoog opstaande
paarsachtige bladeren. 1 zakje voor
ongeveer 5 m².
Bladgroente voor gebruik als salade, in
rauwkost of stamppot in herfst en winter.
Nooit problemen met ziekten en plagen!
Winterhard, alleen bij kale vorst wordt
de kleur van het blad minder mooi en
is afdekken gewenst. Geen bemesting
nodig. Zaaien in augustus. Als de
bodemtemperatuur nog te hoog is, komt
de kieming veel trager op gang. De zaden
zijn klein, door de zaden te mengen met fijn
zand is het gemakkelijker om voldoende
ruim te zaaien. Indien gebruik gemaakt
wordt van een zaaimachine is mengen met
suiker een goede methode. Een rijafstand
van 20 à 25 cm hanteren. In de rij niet te
dicht zaaien! 1 zakje voor ongeveer 6 m².
Een zeer snelgroeiende zomergroente
met een heldergroene bladkleur.
Menging met zand vergemakkelijkt
de uitzaai (fijne zaden). Alleen zaaien
bij voldoende warmte en zeker niet
voor half mei. Zo’n 3 weken na zaaien
kan al geoogst worden. 1 zakje voor
ongeveer 2 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Artiplex hortensis
Tuinmelde
2040
Veldsla
Veldsla is typisch een gewas voor
de late herfst en winter. De plantjes
zijn weinig kwetsbaar en kunnen
veel vorst verdragen. Stelt weinig
eisen aan de grond. Omdat de
zaaiperiode (augustus/september)
gunstig valt, kunt u met veldsla de
vrijgekomen stukjes grond goed
benutten. Zaaien in oktober is te
laat, tenzij men beschikt over een
kas/platte bak. Een nauwe rijafstand
van 10 cm is mogelijk, maar een
ruimere afstand is plezieriger in
verband met schoffelen.
19
Valerianella locusta
Valerianella locusta
Veldsla
Veldsla
Grote Noordhollandse 1870
Vit 1880
Dit is een relatief snelgroeiend en
productief type met nogal lange
bladeren. De bladkleur is wat lichter.
Grofzadig. 1 zakje voor ongeveer 7
m².
Een
echt
professioneel
ras
met donker en kort blad in een
kenmerkende rozetvorm. De zaden
zijn aanmerkelijk kleiner en de
groei is trager in vergelijking met de
Grote Noordhollandse. 1 zakje voor
ongeveer 7 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
20
koolge wassen
KOOLGEWASSEN
Koolgewassen zijn de kampioenen wat betreft de late teelten – zij helpen
ons de winter door. Anders dan de blad- en stengelgewassen zijn het
langzame groeiers. Daarom houden ze van rijke en zware bodems, waar ze
langzaam maar gestaag kunnen ontwikkelen. Zo krijgen ze een compacte
kool en zijn ze beter bewaarbaar. Dit geldt vooral voor de sluitkolen, witte
en rode kool en spruitjes.
Verder is het belangrijk dat de bodem niet zuur is (voldoende hoge
pH), voldoende vocht wordt aangeleverd. U kunt kolen het best grote
hoeveelheden verteerde compost geven. Zo nodig – als de bodem vrij arm
of licht is - kan dit lokaal in het plantgat gegeven worden, eventueel met
wat gedroogde mestkorrel en kalk toe. Later in het groeiseizoen kan met
verse compost bijgemest worden. Spitskool, savooiekool en boerenkool
zijn wat minder veeleisend en zijn gemakkelijker ook op wat minder zware
en minder bemeste (zand)bodems te telen. Raapachtigen als koolrabi,
koolraap, raap, radijs, rammenas, raapsteeltjes en de Chinese kooltypes
hebben vooral behoefte aan genoeg vocht, een hoge pH, géén te hoge
bemesting en zijn meer lichte grond-types. Op zware grond volstaat voor
de koolgewassen een vruchtwisseling van 1 op 4, op lichte grond is 1 op 6
aangewezen. Dit o.a. om knolvoet minder kans te geven.
Overwinteren:
Sommige kolen kunnen in de winter op het land blijven staan en ‘op
afroep’ geoogst worden. Savooie kolen bijvoorbeeld kunnen heel wat vorst
verdragen, al kunnen ze ook ingekuild worden (dicht bij elkaar herplant)
om ze tegen hevige vorst te beschermen. Spruitjes en boerenkool worden
zelfs lekkerder (zoeter) als er vorst overheen is gegaan. Bloemkool Flora
Blanca kan ook op het land blijven, mits afgedekt met een blad, maar de
bloemkool Alpha overwintert dan weer liever onder glas.
Niet overwinterbaar zijn broccoli, Chinese kool en koolrabi. Ons nieuwe
koolgewas van dit jaar is familie van de boerenkool: de Palmkool Nero di
Toscana, ook wel zwarte bladkool genoemd. Deze palmkool heeft, zoals
de naam al doet vermoeden, een prachtig palmachtig uiterlijk. De Nero di
Toscana kan wel in Toscane, maar helaas niet in Nederland overwinteren.
Rode en witte kool kan goed worden bewaard op een koele, vorstvrije
plaats. Eenmaal volgroeid moeten ze vóór de vorst binnengehaald worden.
Brassica oleracea var. botrytis
Brassica oleracea var. botrytis
Brassica oleracea var. Laciniata
Bloemkool
Bloemkool
Boerenkool
Alpha 1440
Flora Blanca 1445
Voor de vroegste oogst zaaien rond
eind september-begin oktober, onder
glas overwinteren en half maart
uitplanten op 60 x 50 cm, onder glas
of buiten. Deze teelt geeft de minste
kans op aantastingen van koolvlieg of
rupsen. De oogst is in juni. Er kan ook
gezaaid worden in januari- februari
onder glas, dan buiten uitplanten half
april op 70 x 50 cm, de oogst hiervan
is eind juni - juli. 1 zakje voor ongeveer
30 m².
Een oud Nederlands ras. Eén van de eerste
rassen die niet een gelige, maar een mooie
witte kop heeft. De Flora Blanca is meest
geschikt voor de herfstteelt. Dit ras kan
overwinteren mits deze wordt afgeschermd
met vliesdoek bij strenge vorst. Herfstteelt van
bloemkool is wat makkelijker dan de zomerteelt
en kan als nateelt komen na sla, vroege
aardappelen, zomerprei of peulgewassen.
Zaai ze half mei tot begin juli op een zaaibed
in de vollegrond. Plant ze in de zomer 4 weken
na het zaaien uit, om het risico op boorders
(vroege, kleine bloemkooltjes) te beperken.
Oogst: september-december. Tegen vorst
beschermen door de kool met een blad af te
dekken. De Flora Blanca is goed zelfdekkend.
1 zakje voor ongeveer 30 m².
Het telen van boerenkool levert weinig
problemen op. Kan ‘s winters op het
veld blijven staan en wordt zoeter van
smaak als het heeft gevroren. Zaaien
in mei-juni op zaaibed en na ca. 6
weken overplanten op 65 x 50 cm.
Oogst vanaf de herfst. Na de eerste
vorst zoeter van smaak. 1 zakje is
voldoende voor ongeveer 30 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Brassica oleracea var. Cymosa
Brassica pekinensis
Brassica juncea var. rugosa
Broccoli
Chinese kool
Spruitkool
Groene Calabrese 1460
Granaat 1470
Groninger 1580
Nauw verwant aan bloemkool. Zowel de
hoofdscheut als de zijscheuten kunnen
gegeten worden. Voor een goede uitgroei
van de scheuten moet voldoende mest/
compost gegeven worden en gebruik bij
het verplanten alleen jonge planten. Een
vroege teelt is mogelijk door voor te zaaien
onder glas (maart). Een opkweek in de
vollegrond kan vanaf half april. Uitplanten
na 4 tot 5 weken op een afstand van
minimaal 45 x 45 cm. De bloemknop met
een deel van de stengel oogsten vlak voor
de bloemetjes gaan bloeien in de loop van
de zomer en herfst. 1 zakje is voldoende
voor ongeveer 20 m².
Dit ras produceert forse, lange, groene
kroppen. Chinese kool kan niet erg veel
vorst verdragen en is schietgevoelig.
Voorzaaien en vervolgens uitplanten
kan alleen bij zeer jonge planten,
tenzij men gebruik maakt van potten.
Ter plaatse dun uitzaaien van half
juli tot begin augustus is de beste
methode. Een rijafstand van 40 cm
aanhouden en in de rij uitdunnen op
30 cm. Vroeger uitzaaien geeft een
groter risico op schieters. De oogst
valt in oktober, november. 1 zakje is
voldoende voor ongeveer 8 m².
De Groninger spruitkool is een oud
landras met veel variatie. De spruitjes
die niet mooi gesloten zijn, kunnen
gebruikt worden voor stamppot.
Zaaitijd half april tot uiterlijk half mei
op zaaibed, uitplanten eind mei tot
begin juli op 60 x 50 cm. 1 zakje is
voor ongeveer 30 m².
Zaaien
Oogsten
21
Westlandse Winter 1450
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
22
koolge wassen
koolge wassen
be waar kool
Witte en rode kool zijn goede
bewaarkolen. Ze moeten op het land
blijven tot ze volgroeid zijn en vóór de
eerste vorst binnengehaald worden.
Daarna kunnen ze op een koele,
vorstvrije plaats bewaard worden.
Hang ze hier op, los van elkaar en met
touwtjes rond de stelen. Zo zijn ze 4
tot 6 weken bewaarbaar. Wanneer de
kolen ingekuild worden, zijn ze echter
langer te bewaren. Inkuilen kan buiten
in een geul of kuil, waar ze met de
wortel er nog aan in gezet worden. De
koolkroppen mogen elkaar en de grond
niet raken. Wat stro aan de zijkanten
zorgt voor verluchting. Bovenop komt
een laag stro en plastic. Als ze gezond
de kuil in gaan, kunnen ze tot mei of juni
goed blijven. Pas wel op voor muizen
die graag in de stro gaan zitten. Dit
systeem kan ook in een kelder worden
nagebootst in een kist met vochtig zand.
Dat is weliswaar gemakkelijker, maar de
kolen zullen er minder lang houdbaar
zijn dan buiten, omdat de temperatuur
in de kelder hoger is.
Brassica oleracea var. alba
Brassica oleracea var. alba
Brassica oleracea var. gongylodes
Brassica oleracea var. gongylodes
Brassica oleracea var. gongylodes
Rode kool
Witte kool
Koolrabi
Koolrabi
Koolrabi
Langedijker Bewaar 2 1510
Filderkraut 1550
Delikatess Blauwe 1480
Delikatess Witte 1490
Superschmelz 1500
Middelgrote, hoogronde kool. Buiten
zaaien op zaaibed tot uiterlijk eind april
en na ongeveer 6 weken overplanten
op 70 x 60 cm. Tegen de winter op
een koele, vorstvrije plaats bewaren,
bijvoorbeeld met de wortels eraan
in een bak met zand of ophangen
in de kelder, hierbij het buitenblad
verwijderen. Onder plat glas kan ook,
maar dan wel goed luchten en bij
vorst afdekken. Zonodig slecht blad
afpellen. 1 zakje voor ongeveer 30 m².
De meest smaakvolle van de witte
kolen (zacht en wat zoeter) met een
spitse groeiwijze. De kool wordt wat
later gevormd en kan fors uitgroeien.
Een betrouwbaar ras met weinig
teeltproblemen. Ook zeer geschikt
voor zuurkool. De teelt is volledig
vergelijkbaar met rode kool (zie
aldaar). 1 zakje voor ongeveer 30 m².
Fraaie blauwpaarse knollen met wit
vruchtvlees. De knollen niet te oud of
te groot laten worden, ze worden dan
onderin houtig. Ze kunnen rauw of
gekookt gegeten worden. 1 zakje voor
ongeveer 10 m².
Lichtgroene knol. De knollen niet
te oud of te groot laten worden, ze
worden dan onderin houtig. Ze kunnen
rauw of gekookt gegeten worden. 1
zakje voor ongeveer 10 m².
Deze koolrabi moet wat ruimer geplant
worden dan de Delikatess Blauwe
en Delikatess Witte. De knollen kunt
u door laten groeien tot wel 2 kg of
meer, zonder dat ze houtig worden. 1
zakje voor ongeveer 10 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
koolrabi
23
Brassica oleracea var. alba
Brassica oleracea var. alba
Witte kool
Witte kool
Langedijker bewaar 1560
Roem van Enkhuizen 2 1540
Middelgrote ronde sluitkool, geschikt
om te bewaren. De teelt is volledig
vergelijkbaar met rode kool (zie
aldaar). 1 zakje voor ongeveer 30 m².
Een relatief snelgroeiende, zware
kool voor de productie van zuurkool in
september. Vrij barstgevoelig. De teelt
is volledig vergelijkbaar met rode kool
(zie aldaar). 1 zakje voor ongeveer 30
m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Koolrabi is een snelgroeiend gewas
met een heerlijke smaak, ook prima
als rauwkost. Verplanten moet altijd
in een jong stadium geschieden.
Omdat koolrabi weinig gevoelig is
voor doorschieten kan al vrij vroeg
gezaaid worden. Voorzaaien onder
glas vanaf half februari, buiten
zaaien vanaf half maart tot half juli.
Uitplanten op 30 x 30 cm.
Brassica oleracea L. convar. acephala
Brassica oleracea var. sabauda
Palmkool
Savooie kool
Brassica oleracea var. sabauda
Savooie kool
Nero di Toscana 1505
Bloemendaalse Gele 1530
Westlandse Putjes 1520
Typische Toscaanse kool. Wordt
geteeld als boerenkool. Zorg voor
goede bemesting en i.v.m. knolvoet
is rotatie erg belangrijk. Gebruik
evt. vliesdoek om tegen witte vlieg
en rupsen te beschermen. Zaaien:
in mei-juni op zaaibed en na ca. 6
weken overplanten op 65 x 50 cm.
Oogst is van augustus tot in de vroege
winter. Deze palmkool is bestendig
tegen Toscaanse winters, niet tegen
Nederlandse winters. 1 zakje voor
ongeveer 30 m².
Van de savooie kolen de meest
winterharde. Buiten voorzaaien (eind
april-mei) en na ca. 6 weken uitplanten
op 60 x 50 cm. Slobberkool is de oude
bijnaam. Mocht slobberen niet passen
bij uw eetcultuur, dan gewoon korter
koken. Heerlijk en zacht van smaak.
De groengele, later goudgele, licht
gekroesde kool kan een plaatje voor
uw tuin zijn. De vorm varieert van spits
tot meer bolvormig. Oogsten tijdens
de herfst tot in de winter. 1 zakje voor
ongeveer 30 m².
Donkergroene,
gekroesde
kool,
waarvan de bovenste bladeren niet
helemaal gesloten zijn. Savooie kool
kan enige vorst verdragen. Buiten
voorzaaien (eind april-mei) en na ca.
6 weken uitplanten op 60 x 50 cm.
Kan een lange tijd geoogst worden,
vanaf het einde van de zomer tot in de
winter. 1 zakje voor ongeveer 30 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
24
koude kas
koude kas
Zaaitabel voor de koude kas
Wilt u ook in de herfst- en wintermaanden graag
lokaal eten, maar heeft u geen trek in alleen maar
kolen, aardappelen en prei? Met een tunnel of
koude kas kunt u uw teeltseizoen verlengen en het
winterse smakenpallet verrijken!
Groeivertraging
Eind juli al kunt u beginnen met zaaien voor uw
herfst- en winterteelten in de koude kas. Anders
dan in de lente worden de dagen nu korter en daalt
de temperatuur. Dit heeft uiteraard effect op de
kieming en groei van de gewassen. Half oktober is
het laatste moment waarop gezaaid kan worden;
daarna zal er nog weinig kiemen. Voor de herfst
en winterteelten is het dus extra belangrijk tijdig te
zaaien.
Een gewas dat buiten normaal begin juli gezaaid
wordt, met een groeitijd van zo’n 40 dagen, is
half september oogstklaar. Wanneer ditzelfde
gewas echter na half september (in de koude
kas) gezaaid wordt, verdubbelt de groeitijd.
Vanaf november vindt eigenlijk nog nauwelijks
groei plaats. Met deze vertraging in groei dient u
rekening te houden in uw planning. Daarbij kan het
in tunnels en onverwarmde kassen vriezen. Het
is dus belangrijk gewassen te kiezen die redelijk
vorstbestendig zijn.
Vanaf januari kunnen weer meerdere gewassen
gezaaid worden, zoals raapstelen, zomerwortelen,
radijs en raap.
Raapstelen, veldsla en winterpostelein overleven
lichte vorstperioden wel. Deze drie soorten zijn dan
ook de meeste bekende, verse wintergroenten.
Winterpostelein kan meerdere keren gesneden
worden. Veldsla groeit makkelijk de hele winter
door, maar is slechts 1 maal te oogsten. Zaai het
op verschillende momenten om een gespreide
oogst te verkrijgen.
Water geven
In de herfstperiode is het belangrijk water geven
tot een minimum te beperken in verband met
schimmels, die zich vooral uitbreiden onder koude
en natte condities. Als het nodig is water te geven,
doe dit dan bij voorkeur op een zonnige dag, zodat
het gewas kan opdrogen voor het de nacht ingaat.
“Voor de herfst- en winterteelten
is het dus extra belangrijk tijdig te
zaaien.”
2 525
© De Bolster
Groenten
Aziatische mesclun
Asian salat
half augustus tot
oktober
half augustus tot
oktober
Bladmosterd
augustus tot oktober
Meiraap Platte Witte Mei
half september
Meiraap Milanese witte
roodkop
half september
Raapsteel Namenia
augustus tot oktober
Rucola coltivata Esmée
augustus tot oktober
Snijbiet Donkergroene
gladde witribbige
Snijbiet Groene
Gewone
eind augustus tot half
september
eind augustus tot half
september
eind augustus tot half
september
eind augustus tot half
september
eind juli tot half
september
eind juli tot half
september
Snijbiet Rhubarb Chard
Snijbiet Five colors
Spinazie Vroeg
Reuzenblad
Spinazie Winterreuzen
Veldsla Grote
Noordhollandse
augustus tot oktober
Veldsla Vit
augustus tot oktober
Zomerwortel
eind juli
Kruiden
Lepelblad
Peterselie
Tuinkers
Waterkers
Winterkers
augustus tot half
september
augustus en begin
september
augustus & september
augustus en begin
september
augustus en begin
september
Ook Rucola is een prima kandidaat voor de
winterteelt. Gebruik hiervoor alleen de Eruca sativa
Esmee; de wilde rucola (Diplotaxis tenuifolia) is
veel te traag groeiend voor een koude teelt. In de
herfst heeft u met de Esmee nauwelijks problemen
met schieten en de koelte zorgt er zelfs voor dat
de rucola niet te scherp van smaak wordt. Zaai
vanaf september rechtstreeks of in perspotjes en
zorg voor wat oogstspreiding, door niet alles in één
keer te zaaien.
Ook spinazie is een zeer dankbaar koude-kas
gewas. Pas in april zal het de neiging hebben te
schieten (zaad produceren). Zowel spinazie Vroeg
Reuzenblad als spinazie Winterreuzen groeien
goed in deze lichtarme periode. Beide hebben
overigens geen resistentie tegen wolf of valse
meeldauw. Het is een kwestie van pech of geluk of
u wel of niet een infectie in de kas krijgt.
Fleurig bietenblad
Net als spinazie komt ook snijbiet uit een koud
oorsprongsgebied en deze soort groeit dus
makkelijk door tijdens de koude dagen. Snijbiet
hebben wij in vele kleurtjes te bieden: de
Donkergroene Gladde Witribbige, de Groene
Gewone, de Rhubarb Chard en het prachtige
kleurenmengsel Five Colours. Al deze typen
doen het goed in een winterteelt en geven nog
een mooie oogst. Ze kunnen meerdere malen
gesneden worden, zijn heerlijk als babyleaf, maar
kunnen ook groter gegeten worden. Het is een
gemakkelijk en zeer robuust gewas en er komen
weinig ziektes in voor.
Babyleafs
Omdat de meeste gewassen in de winter maar
weinig bladmassa maken en ook ter voorkoming
van smet, is het meest handig in een vroeg
stadium te oogsten, als zogenaamde ‘babyleaf’.
De jonge blaadjes zijn bovendien toleranter tegen
de kou dan grotere bladeren. Een salade van
verschillende soorten babyleafs is overigens veel
rijker aan vitamines en mineralen dan een enkele
krop sla. Wees creatief en maak heerlijke kleurige
slaatjes met winterpostelein, spinazie, waterkers,
snijbiet, etcetera. Wij hebben alvast een mengsel
voor u samengesteld: de Aziatische mesclun
bevat een aantal soorten dat uiterst geschikt is
om als babyleaf gesneden te worden. De andere
mescluns uit ons assortiment raden we niet aan,
want die bevatten slarassen die in deze periode
nogal smetgevoelig zijn.
“Er zijn ook verschillende kruiden
die zich lenen voor de herfst-/
winterteelt.”
echter zeer goed bestand tegen kou. Uit onderzoek
blijkt dat ze tot wel -10° C kunnen verdragen. Wij
hebben vier geschikte Aziatische brassica’s in het
assortiment: Asia Salat Tatsoi en Red Giant en
bladmosterd Golden Frills en Purple Frills (ook als
babyleaf).
Een nieuw idee voor de herfst- winterteelt is meiraap.
Deze zou half september gezaaid kunnen worden
voor een oogst in november/december. In het
voorjaar kunnen ze vanaf februari gezaaid worden.
Wanneer meiraap na een winterteelt te groot geoogst
wordt, is er een groot risico dat ze ‘voos’ of vezelig
zijn van binnen.
E x tra a f dekken
Bij strenge vorst kunnen de bladgewassen met vliesdoek
of ander materiaal bedekt worden. Soms is het nodig een
dubbel laagje te leggen.
Koele kruiden
Er zijn ook verschillende kruiden die zich lenen voor
de herfst-/winterteelt. Nog een wat ´onconventioneel´
idee is het telen van tuinkers. Uit betrouwbare Franse
bron blijkt dit een prima winterkruid. Ook lepelblad
is een kruid dat het prima doet in de winter. Zaai
deze van augustus tot half september rechtstreeks.
Bij voorzaaien kunt u lepelblad eind september
uitplanten. Peterselie die in augustus gezaaid is, kan
ook laat in de herfst en zelfs in de winter nog goed
worden gehouden in een koude kas of tunnel. In de
winter vindt echter geen groei meer plaats en in het
voorjaar gaat peterselie vrij snel schieten. Zowel
waterkers als winterkers zijn winterhard en kunnen
in augustus en begin september gezaaid worden.
Geniet van een tweede lente in de koude kas!
Japanse brassica´s en mosterdachtigen
Wat minder bekend zijn de Aziatische kool- en
mosterdachtigen, oftewel brassica’s. Deze zijn
© De Bolster
2266
peulv ruchten
P E U L V R U C H T E N
Bij de peulvruchten onderscheiden we verschillende soorten uit dezelfde familie (Leguminosae of Fabaceae), namelijk erwten
(Pisum sativum), bonen (Phaseolus vulgaris), pronkbonen (Phaseolus coccineus) en tuinbonen (Vicia faba).
Peulvruchten behoren tot de vlinderbloemigen. Bijzonder aan deze familie is dat ze weinig voeding nodig hebben, omdat ze
in symbiose met een bodembacterie (Rhizobium) stikstof kan binden uit de lucht. De stikstof wordt vastgelegd in zogenaamde
wortelknolletjes waarin de bacteriën leven. Peulvruchten onttrekken daardoor weinig voedingsstoffen aan de bodem. Dit wil
niet zeggen dat ze in het geheel géén bemesting nodig hebben; juist in de beginfase kan de hoeveelheid stikstof toch kritisch
zijn, omdat het vormingsproces van wortelknolletjes nog op gang moet komen. Een matige hoeveelheid rijpe compost voor het
uitzaaien volstaat meestal.
De peulvrucht is voedzaam, smakelijk, gemakkelijk te telen en een goede voorvrucht voor andere gewassen. De hoogte van de
plant is afhankelijk van externe factoren en daardoor variabel. De aangegeven hoogtes in deze catalogus zijn daarom slechts
indicaties.
Tip: voor uitzaai de zaden iets aanprikken met een naald. Dit bevordert de opname van vocht en geeft een betere opkomst.
E
R
W
T
E
N
Erwten zijn langedagplanten waarvoor geldt dat een vroege uitzaai (maart/april) de beste resultaten oplevert. Zaaien
in mei en later geeft onvoldoende peulzetting en problemen met meeldauw. Bij erg natte weersomstandigheden zijn
erwten gevoelig voor schimmels bij de kieming (o.a. Fusarium). Geef voor het uitzaaien een matige hoeveelheid rijpe
compost. In verband met bodemschimmels wordt een vruchtwisseling van tenminste 1 op 6 aangeraden.
Van erwten eten we de zaden en soms ook de peulen die er omheen zitten. Daardoor ontstaat het onderscheid tussen
doperwten en capucijners en peultjes. De peulen van doperwten en capucijners hebben een perkamentachtig vlies,
waardoor ze te hard zijn om op te eten. Bij erwten en capucijners moeten daarom de zaden uit de peulen worden
gedopt. De zaden worden meestal vers geconsumeerd, maar ook invriezen kan uitstekend (wel licht blancheren). Het
is tevens mogelijk het gewas af te laten rijpen en de gedroogde zaden te gebruiken. Peultjes hebben niet zo’n hard
vlies, waardoor de jonge peul volledig gegeten kan worden met de nog jonge zaden erin. De peulen zijn het zoetst
wanneer de zaden net zichtbaar zijn. In een later stadium kunnen ze ook als doperwten gegeten worden.
Bij de erwten worden de lagere soorten stamsoorten genoemd en de hogere soorten rijssoorten. De lagere soorten
zijn over het algemeen wat vroeger dan de hogere soorten. De stamsoorten kunnen in principe zonder ondersteuning
geteeld worden, maar een teelt langs (kort) gaas of met rijshout maakt het doorplukken gemakkelijker en voorkomt dat
de peulen op de grond liggen. Al moet u bij de rijstypes de moeite nemen een klimconstructie te bouwen, ze geven wel
meer opbrengst en zijn makkelijk te plukken. Bij de teelt langs gaas kan aan beide zijden van het gaas een rij gezaaid
worden: tussen de rijen ongeveer 50 cm aanhouden en in de rij 3 à 5 cm. Laat tussen dubbele rijen 60-120 cm open.
Het beste kunt u de rijen volgens de noord-zuidas aanleggen, zodat er weinig schaduw op de planten valt. Daardoor
drogen ze sneller op en vermindert de kans op meeldauwaantasting.
Capucijner, lange type (rijs)
Capucijner, kort type (stam)
Doperwt, kort type (stam)
Blauwschokkers
Rozijnerwt
Kelvedon Wonder
Een fors gewas dat 2 meter hoog kan
worden. Geschikt voor vers gebruik
en bewaring. Zowel de bloemen als
peulen zijn paars. Oogst: de verse
erwten in juli, de afgerijpte erwten in
augustus.
Laagblijvende capucijner, ca. 70 cm.
De bloemen zijn violet van kleur maar
de peulen groen. De gedroogde zaden
hebben een fraai kleurpatroon. Oogst:
de verse erwten in juli, de afgerijpte
erwten in augustus.
Zoete, kreukzadige doperwt. Goede
smaak. Hoogte ca. 70 cm. Oogst: eind
juni kunnen de eerste peulen worden
gedopt.
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
1220
1230
Doperwt, lange type (Rijs)
Doperwt, lange type (Rijs)
Stampeul / Sugar Snap
Eerste Vroege Mei
Senator
Norli
Een vroeg en productief ras. De zaden
zijn vrij fijn en rond. Hoogte ca. 140
cm. Geschikt voor elke grondsoort.
Oogst: eind juni kan voor het eerst
doorgeplukt worden.
Senator is groeikrachtig en geeft een
goede productie. Kreukzadige erwt,
die wat zoet van smaak is. Vrij laat
en daardoor complementair aan de
Eerste Vroege Mei. Hoogte ca. 140
cm. Oogst: begin juli kan voor het
eerst doorgeplukt worden.
Een bekend en veel geteeld ras.
Smakelijke peulen en een goede
productie. Duidelijke verschillen tussen
peulen en sugar snaps zijn er in feite
niet. De term `Sugar Snap´ wordt
gebruikt zodra de peulen iets verder
doorgegroeid zijn (de zaden worden
zichtbaar). In dit latere stadium is er
sprake van een duidelijk zoetere smaak.
Rijafstand 50 cm., hoogte ca. 70 cm.
Enige vorm van gewasondersteuning
maakt het plukken gemakkelijker. Oogst:
vanaf eind juni de peulen regelmatig
doorplukken voordat ze dik worden.
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
1270
1290
Voorzaaien kan vanaf eind januari in een koude serre of een platte bak. Zaai ze op 3 à 5 cm van elkaar en op 3 à
4 cm diep. In de loop van maart (wanneer ze ongeveer 5-8 cm zijn), kunnen de plantjes op dezelfde afstand in een
geultje uitgeplant worden. Direct zaaien kan op zijn vroegst begin maart. Let erop dat de grond droog genoeg is.
Bescherm de erwten tegen vogelvraat: zaai in eerste instantie diep genoeg (3 à 4 cm diep) en maak in een later
stadium eventueel gebruik van netten.
27
27
1240
1300
2 8 28
P eulv ruchten
B
Peulen, Lange typen (rijs)
Peulen, Lange typen (rijs)
Sweet Horizon
Grijze Roodbloeiende
1305
1330
Hendriks
Bij
uitstek
geschikt
voor
de
professionele teelt. Dit hangt samen
met de peulgrootte en de verschillende
resistenties. Een midden-vroeg tot
laat ras met hoog productiepotentieel.
Oogst: in juni/juli. De peulen regelmatig
doorplukken voordat ze te dik
worden. Maakt sterke, gezonde
planten. De peultjes zijn vrij donker,
quasi draadloos en worden 9-10 cm
lang en zo´n 22 mm breed. Tolerant
voor Ascochyta (AT) en resistent
ten aanzien van meeldauw (PM) en
Fusarium (F1).
De rode bloemen zien er fraai uit. Zeer
productief, plukt iets lastiger doordat
het een bladrijke plant is. Hoogte
ca. 130 cm. Oogst: in juli de peulen
regelmatig doorplukken voordat ze dik
worden.
Groeit lang door, met een lange
oogstperiode.
Zeer
betrouwbaar
en sterk ras. Weinig gevoelig voor
Fusarium. Hoogte tot ruim 2 meter.
Oogst: in juli de peulen regelmatig
doorplukken voordat ze dik worden.
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Peulen, Lange typen (rijs)
w ist u dat. . .
Peulen, Lange typen (rijs)
Heraut
1310
Vroeg type met enigszins forse
peulen. Hoogte ongeveer 140 cm.
Oogst vanaf eind juni. De peulen
regelmatig doorplukken voor ze dik
worden.
... een vroege uitzaai (maart/april)
bij capucijners, erwten en peulen de
beste resultaten oplevert? Zaaien
in mei en later geeft onvoldoende
peulzetting. Let er wel op dat de
grond droog genoeg is; indien het
erg nat is zijn de zaden gevoelig
voor schimmels. Bovendien zijn
muizen en vogels dol op de zaden,
zaai daarom diep genoeg of dek
het land af met een net.
1320
Zaaien
Oogsten
O
N
E
N
Bonen zijn meer warmteminnend dan erwten en komen wat later in het seizoen. Alle boonsoorten zijn
gevoelig voor nachtvorst en houden niet van natte of koude zaai- en plantomstandigheden. Verder
verdragen ze geen zure grond en vragen een matige bemesting. Rijpe compost, die voor het zaaien of
planten wordt ingewerkt, is de meest geschikte bemesting. U kunt het best een vruchtwisseling van minstens
1 op 7 aanhouden.
Bij de bonen onderscheiden we de ‘gewone boon’ (Phaseolus vulgaris), de pronkboon (Phaseolus coccineus)
en de tuinboon (Vicia faba). De gewone boon en de pronkboon zijn afkomstig uit Zuid-Amerika en de
tuinboon behoort tot de oorspronkelijke peulvruchten van het Middellandse Zeegebied. De gewone boon
is van oorsprong een klimmend type, maar er zijn ook lage (stam)varianten ontwikkeld. Van een aantal
rassen wordt de hele peul gegeten, van andere alleen de verse of droge zaden/bonen. We onderscheiden
hier drie types, namelijk snijbonen, droogbonen en slabonen. Afhankelijk van hun planthoogte krijgen
ze het voorvoegsel ‘stam’ of ‘stok’, waarbij de stambonen zonder ondersteuning kunnen groeien en de
stokbonen altijd een structuur nodig hebben waarop ze kunnen klimmen. De stamsoorten zijn meestal
vroeger dan de hogere stoksoorten.
Over het algemeen gelden voor de bonen uit het Phaseolus-geslacht (gewone boon en pronkboon) de
volgende teeltaanwijzingen: zaai de stambonen vrij diep (2-5 cm) in een geultje en leg om de 5-10 cm
een zaadje. Hanteer een rijafstand van 45 à 50 cm. Het zaaien in pollen op een afstand van 45x45 cm
met steeds 4 bonen bij elkaar functioneert ook goed. Ook de stokbonen mogen vrij diep gezaaid worden
(2-5 cm). Aangezien stokbonen snelle groeiers zijn, moeten ze regelmatig geplukt worden. Zo dragen ze
ook langer door. Plaats bij de stokbonen steunmateriaal. Hier is het aantal planten per vierkante meter
belangrijk. De planten mogen geen kluwen gaan vormen, want dan krijgen schimmels veel kans. Een oude
leidraad, maar nog steeds actueel, is 8 à 10 planten per m² aanhouden. Twee keer zaaien (half mei en
eind juni) geeft een goede oogstspreiding.
Voorzaaien onder glas in potten kan van half april tot half mei. Vanaf eind april kunt u ze in een platte
bak zaaien. In de vollegrond kunnen de stokslabonen in de periode half mei tot half juni gezaaid worden
en de stamslabonen in de periode begin mei tot begin juli. De grond moet minimaal 10-12° C zijn en niet
te vochtig. De oogst van de stokslabonen begint in juli en loopt tot oktober. Stokbonen kunnen langer
doorgeplukt worden dan stambonen, maar u kunt de oogst van de stambonen spreiden door ze 2 tot 3
keer in kleinere hoeveelheden te zaaien. De oogst begint dan rond eind juli en loopt tot oktober.
Zaaien
Oogsten
29
3 0 30
P eulv ruchten
peulv ruchten
PRONKBOON
Pronkbonen zijn in een jong
stadium uitstekende snijbonen met
een goede malsheid en smaak,
maar in een ouder stadium wordt
de schil iets ruw en vormt zich op
de buik- en rugnaad een draad
en bevat de peulwand een vlies
dat niet gaar kookt. In dat stadium
kunnen de onrijpe zaden nog wel
gegeten worden. Teelt is gelijk aan
de stoksnijboon. Zaaitijd half mei tot
half juni. Vanwege de forse groei
slechts 2 à 3 zaden per stok zaaien
en een ruime afstand (80x80
cm) tussen stokken hanteren. Er
zijn witbloeiende soorten met
witte zaden en roodbloeiende
soorten met rode zaden. U kunt de
pronkbonen oogsten van augustus
tot oktober. Pluk ze regelmatig
en op tijd. Als de peulen te dik
geworden zijn, kunt u nog wel de
onrijpe zaden opeten.
31
Phaseolus coccineus
Phaseolus coccineus
Pronkboon Lady Di
Pronkboon Emergo
1205
1200
Phaseolus vulgaris
Phaseolus vulgaris
Phaseolus vulgaris
Stamslaboon Compass
Stamslaboon Valdor
Stamslaboon Faraday
1217
1083
1081
Een draadloze pronkboon! De talrijke,
prachtig rode bloemen zorgen voor
een kleurrijke tuin. De zaden zijn
zwart/rood. De peulen zijn zo’n 28-30
cm lang. De Lady Di heeft een grote
groeikracht. Resistent tegen bonenrol(V1) en bonenscherpmozaïekvirus
(BYMV). 1 zakje voor ongeveer 14 m².
Een witbloeiend ras met zeer lange,
dikke en donkergroene peulen.
Aangename smaak, maar duidelijk
verschillend van de gewone snijboon.
Het gewas is zeer fors en heeft weinig
last van windschade; wordt daarom
vaak als windbescherming gebruikt.
Pluk regelmatig, anders vormt zich
een vlies en een draad.
Een extra dunne sperzieboon van
het type haricot vert (<6,5 mm) met
lange (12-14 cm) rechte peulen en
een bijzonder mooie plantarchitectuur.
De peul is donkergroen en heeft een
zeer goede smaak. Planthoogte is
ca. 50 cm. Zeer makkelijk te plukken.
Resistent tegen vetvlekkenziekte
(Ps),
anthracnose
(A)
en
bonenrolmozaïekvirus (V1). 1 zakje
voor ongeveer 9 m².
Een fijne, gele stamslaboon (6,5-8
mm dik), met een lengte van 12-14
cm. Een bekend en veel geteeld ras
met een zeer mooie kleur. De peulen
kleuren in een vroeg stadium naar
geel. Wordt 50 cm hoog en heeft een
mooie plantopbouw. Resistent tegen
vlekken- (A) en vetvlekkenziekte (Ps),
alsmede bonenrolmozaïekvirus (V1).
1 zakje voor ongeveer 9 m².
Faraday is ook een nieuw professioneel
ras sinds 2010. Een zeer fijne boon
(6,5–8 mm) van het type haricot vert,
met bijzonder uniforme, lange (13-14 cm)
peulen met een mooie donkere kleur.
Dit ras heeft een ruime oogstperiode en
goede houdbaarheid, waardoor het zowel
geschikt is voor industrie als voor verse
markt. De vruchtzetting is homogeen, het
is een productief ras. De planthoogte is
ongeveer 50 cm. Resistent tegen vlekken(A) en vetvlekkenziekte (Ps), alsmede
bonenrolmozaïekvirus (V1). 1 zakje voor
ongeveer 9 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
S TA M DROOGBOON
S TA M SLABOON
Droogbonen zijn goede groeiers
en mogen daarom wat ruimer
gezaaid worden, op ca. 10 cm in
de rij, op een rijafstand van 50 cm.
Zaaitijd: mei tot uiterlijk begin juni.
Weinig ziektegevoelig. De peulen
hebben een perkamentachtig vlies,
dus gebruik alleen de zaden voor
consumptie. Oogst de droogbonen
vanaf eind augustus als ze beginnen
te verkleuren. Dan trekt u ze uit
de grond en hangt u ze op een
beschutte plaats in bosjes op. Als de
peulen na enkele weken voldoende
droog zijn (scherp), kunt u de zaden
gemakkelijk uit de peulen ritsen.
Bewaar de gedorste zaden op een
droge plaats. Mocht u last van de
bonenkever hebben (te herkennen
aan kleine gaatjes in de zaden), leg
dan de bonen gedurende een paar
weken in de diepvries (-18 C).
Wanneer het weer gunstig is,
kan vanaf begin mei tot begin juli
gezaaid worden op rijen. Zaai ze
vrij diep (2-5 cm) in een geultje en
leg om de 5-10 cm een zaadje, of
zaai in pollen op een afstand van
45x45 cm met steeds 4 bonen bij
elkaar. De oogst valt in de periode
eind juli-september.
Phaseolus vulgaris
Stamdroogboon Bruine Kogelboon
1140
Matig grote, eivormige tot ronde
zaden. Stevige planten, hebben geen
steun nodig. 1 zakje voor ongeveer 8
m².
Zaaien
Oogsten
De bonen van Holland Select staan
gerangschikt op dikte van de boon.
Phaseolus vulgaris
Phaseolus vulgaris
Phaseolus vulgaris
Stamslaboon Domino
Stamslaboon Cantare
Stamslaboon Dubbele Witte zonder draad
Een nieuw professioneel ras sinds 2010.
Domino heeft een donkere, mooie peul,
van zo’n 8-9 mm dik en 12-13 cm lang.
Mooie lengte-dikte verhouding. De
peulen hebben een homogene zetting.
Een topras voor de eenmalige handpluk
met hoge plukprestaties. Een hoofdras
voor de machinale oogst. Geeft hoge
opbrengsten. De plant wordt zo’n 50
cm hoog. Resistent tegen vlekken- (A)
en vetvlekkenziekte (Ps), alsmede
bonenrolmozaïekvirus (V1). 1 zakje voor
ongeveer 9 m².
Cantare is ontwikkeld door Pop Vriend
Zaden. Het is een malse, slanke boon
die vrij lang geplukt kan worden.
Heeft geen steun nodig en groeit
op elke grondsoort. Resistent tegen
rolmozaïek (V1) en vlekkenziekte (A).
1 zakje voor ongeveer 9 m².
Malse en smakelijke boon die vrij
lang doorgeplukt kan worden. Relatief
weinig schimmelgevoelig bij slechte/
natte weersomstandigheden. 1 zakje
voor ongeveer 9 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
1082
1080
1075
Zaaien
Oogsten
32
P eulv ruchten
peulv ruchten
S tam - &
S T O K sni j boon
STOKSLABOON
Snijbonen mogen vanaf half mei tot
juli gezaaid worden.
Phaseolus vulgaris
Stamslaboon Saxa
1090
Een echt oud ras dat niet mag
verdwijnen. Het speciale van dit ras
is: relatief vroeg, goed bestand tegen
slecht weer en een goede (bonen)smaak. Het boontje ziet er wat minder
mooi uit. Maar is dat erg? 1 zakje voor
ongeveer 9 m².
Zaai de stamsnijbonen op rijen, vrij
diep (2-5 cm) in een geultje en leg
om de 5-10 cm een zaadje, of zaai
ze in pollen op een afstand van
45x45 cm met steeds 4 bonen bij
elkaar.
Zaai de stoksnijbonen met 4-5
bonen per stok, op een afstand van
75x75 cm.
Snijbonen zijn zeer productief.
De oogst begint in juli en loopt tot
oktober. Pluk ze vroeg genoeg, als
ze nog lekker mals zijn. Pluk ze ook
regelmatig door (2 x per week) en
verwijder te dikke bonen om de
groei er in te houden.
Zaaien
Oogsten
Phaseolus vulgaris
Stamsnijboon Capitano
Stoksnijboon Helda
1215
1190
Een
nieuwe,
platpeulige,
gele
stamsnijboon (wasboon) die 20 mm
breed en 15 cm lang is. De peulen
hebben al in een vroeg stadium
een mooie gele kleur. Opstaand
planttype met een uniforme zetting,
rechte peulen en een uniforme kleur.
Geschikt voor mechanische oogst en
handpluk. Pluk vroeg genoeg, als ze
nog lekker mals zijn. Resistent tegen
vlekken- (A) en vetvlekkenziekte
(Ps), alsmede bonenrolmozaïekvirus
(V1). Planthoogte is ongeveer 50 cm.
1 zakje voor ongeveer 14 m².
Verreweg het meest geteelde ras in
de vollegrond. De peulen zijn lang, vrij
breed en afgeplat.
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Phaseolus vulgaris
Phaseolus vulgaris
Phaseolus vulgaris
Phaseolus vulgaris
Stamsnijboon Nassau
Stoksnijboon Vitalis
Stoksnijboon Golden Gate
Stokslaboon Mechelse Tros
1174
1160
Een groene, platpeulige stamsnijboon,
met een breedte van 17 mm en een
lengte van 16 cm. De peulkleur is
vrij lichtgroen. Nassau is bijzonder
sterk. Pluk vroeg genoeg, als ze nog
lekker mals zijn. Resistent tegen
vlekken- (A) en vetvlekkenziekte (Ps),
alsmede bonenrolmozaïekvirus (V1).
Planthoogte is ongeveer 50 cm.
Standaardras. Een donkergroene
midden-vroege snijboon, van 20 mm
breed en 20 cm lang. Vitalis is zowel
geschikt voor teelt onder glas als voor
buitenteelt. Door de trage zaadgroei
geeft dit ras een hoger percentage
eerste-kwaliteit peulen. Resistent
tegen bonenrolmozaïekvirus (V1). 1
zakje voor ongeveer 14 m².
Geeft een zeer mooie draadloze,
geelpeulige snijboon. De Golden
Gate is midden-vroeg en is zowel
geschikt voor kas- als buitenteelt.
De peulen zijn zo´n 24 mm breed
en 24-26 cm lang. Resistent tegen
bonenrolmozaïekvirus (V1). 1 zakje
voor ongeveer 14 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
1195
33
Phaseolus vulgaris
1176
Alle stokbonen hebben een fraai
mechanisme van klimmen: of het nu
schuin, recht of gekronkeld is, altijd
omslingerend en altijd met rechtse
bochten wordt blindelings de weg
naar boven gevonden. Het materiaal
(bamboestokken,
bonenstaken,
touwen, etc.) dat u gebruikt als
materiaal maakt niet zoveel uit, maar
het geheel moet bij volle belasting
wel voldoende stabiel zijn. In iedere
volkstuin is wel iemand te vinden
die uitleg wil geven wat nu feitelijk
het “beste” systeem is. Een oude
leidraad, maar nog steeds actueel, is
8 à 10 planten per m² aanhouden.
Belangrijke voordelen van stokbonen
zijn dat ze geen problemen met
schimmels geven (het gewas kan
goed opdrogen), ze een lange
oogstperiode hebben en een hoge
opbrengst geven. In de vollegrond
mogen de stokslabonen in de periode
half mei tot half juni gezaaid worden.
De oogst van de stokslabonen begint
in juli en loopt tot oktober.
Phaseolus vulgaris
Phaseolus vulgaris
Stokslaboon Cobra
1172
Cobra is een fijne (7-9 mm dikte), lange
(20 cm), zwartzadige sperzieboon. De
peul is wat lichter groen. Deze elegante
boon is midden-vroeg, geschikt
voor kas- en buitenteelten en wordt
gekenmerkt door trage zaadgroei.
Resistent tegen vlekkenziekte (A) en
bonenrolmozaïekvirus (V1). 1 zakje
voor ongeveer 14 m².
Zaaien
Oogsten
Phaseolus vulgaris
Stokslaboon Neckargold
Stokslaboon Neckarkönigin
1171
1170
De boontjes zijn klein en zitten in
trosjes aan de plant. De peulen zijn
dunvlezig en iets afgeplat. Vroeg en
rijkdragend.
De Neckargold is buitengewoon
smaakvol. Hoge opbrengst van lange
(23 - 25 cm.), fijne, diepgele, malse
peulen. Midden-vroeg rijp. Stevig
planttype met diepe beworteling.
Resistent tegen bonenrolmozaïekvirus
(V1). 1 zakje voor ongeveer 14 m².
Een absolute topper, zowel qua
smaak als productie! De ca. 20 cm
lange peulen zijn zeer vlezig en blijven
uitermate lang mals.
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
34
P eulv ruchten
T
U
I
N
B
O
O
N
Met de tuinboon duikt u ver in de Europese geschiedenis. Voordat het Amerikaanse Phaseolus-geslacht in onze
contreien verzeild raakte, met o.a. de witte bonen, bruine bonen en sperziebonen, was in Europa, Noord-Afrika en
het Midden-Oosten alleen de tuinboon bekend. Er werden ook andere peulvruchten gegeten, zoals erwten, linzen
en kikkererwten, maar die werden geen bonen genoemd. Van tuinbonen zijn nog heerlijke Romeinse recepten te
vinden, zoals Tuinbonen à la Vitellius, o.a. op de website www.coquinaria.nl van Christianne Muusers.
Phaseolus vulgaris
Stokdroogboon Stokkievitsboon
1180
Zowel de peulen als zaden zijn fraai
rood gespikkeld. De peulenschil is
perkamentachtig, dus alleen de zaden
zijn geschikt voor consumptie. In
gekookte vorm is de zaadhuid dun en
zacht. Teelt als stokslabonen, 3 à 4
bonen per stok. Eind september, begin
oktober kunnen de peulen geplukt
worden. Na enkele weken nadrogen
kunnen de zaden gedorst of uitgedopt
worden.
In verschillende groeistadia kunnen verschillende delen van de tuinboon gegeten worden. De culinaire mogelijkheden
zijn divers. Zowel de jonge bladscheuten (rauw of als spinazie), de jonge peulen (wanneer de zaden nog niet rijp
zijn), de verse zaden als eventueel de uitgerijpte, droge zaden kunnen worden gebruikt. Tuinbonen zijn in het
bijzonder een smakelijke culinaire combinatie met dille. Deze combinatie is bovendien effectief als mengteelt om de
zwarte bonenluis tegen te gaan. Tevens, het zal u niet verbazen, is bonenkruid bekend als een geschikt toekruid
voor tuinbonen.
Tuinbonen hebben een goede koudetolerantie. Ter plaatse zaaien kan vanaf begin maart tot half april. Extra
vervroeging is mogelijk door in februari voor te zaaien. Houd bij zaaien of uitplanten minimaal een afstand van
60x20 cm aan. Dichter zaaien levert geen extra peulopbrengst op. Let erop dat de oogstperiode zeer kort is!
Idealiter oogst u alles in 1 week. Door verschillende zaaidata te hanteren, wordt spreiding van de oogst verkregen.
Oogst: juli, de voorgezaaide bonen in juni.
Er zijn reeds twee Bolster-tuinboonrassen verkrijgbaar: Eleonora en Ratio. U kunt ze samen zaaien en hierdoor
een verlengd oogstseizoen hebben, omdat Ratio ongeveer 10 dagen vroeger rijp is dan Eleonora.
Zaaien
Oogsten
Vicia faba)
Vicia faba)
Tuinboon Express Type selectie Eleonora
Tuinboon Ratio (p)*
1210
35
1212
Dit professionele ras van de Bolster
heeft een goede productie. Het
gewas is kort en daardoor weinig
gevoelig voor omvallen. De peulen
zijn glimmend, lang, vrij fijn en goed
gevuld met ca. 5 zaden. Uitstekende
smaak en zeer geschikt om in te
vriezen.
Een nieuw ras van de Bolster. Hoge
opbrengst en erg vroeg. Ratio is
ongeveer 10 dagen vroeger rijp dan
Eleonora. Door de goede vertakking
blijft het gewas kort en gaat niet
legeren. De peulen zijn erg mooi en
goed gevuld.
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
*(p)= Proefzaadregeling. Dit ras is nog
in aanmelding bij NAK tuinbouw.
3 6 36
v ruchtge wassen
V
R
U
C
H
T
G E WA S S E N
Vruchtgewassen komen uit een beperkt aantal families, namelijk de komkommerfamilie
(pompoen, courgette, augurk, komkommer en watermeloen), de nachtschadefamilie
(tomaat, paprika, peper en aubergine) en de grassenfamilie (suikermaïs). Een groot deel
van de vruchtgewassen kan het best beschut geteeld worden in een kas of tunnel. Wie
niet over een kas of tunnel beschikt, vindt gelukkig genoeg variatie en teeltplezier bij de
pompoen, courgette, augurk, komkommer en suikermaïs.
Wat de leden van de komkommerfamilie gemeen hebben, is dat ze houden van een rijkelijke,
organische bemesting, zon en een vochtige bodem. Het zijn over het algemeen weelderige
groeiers. Pompoen is de topper wat de weelderige groei betreft en kan werkelijk overal
om- en overheen geleid worden. Indien u niet genoeg ruimte heeft om de pompoen over de
grond te laten kruipen, kunt u hem ook over een boom, een dak, de composthoop of een
houten constructie heen leiden. U hoeft dus niet per se een heel grote tuin te hebben om toch
van deze heerlijke wintergroente te kunnen genieten. Pompoen is bovendien erg rijk aan
vitamine C en kan (afhankelijk van het ras) tot ver in de winter bewaard worden. De vruchten
moeten dan wel rijp geoogst worden; pas wanneer de vruchtsteel rimpelig en ingedroogd
is, mogen ze geknipt worden. Daarna moeten ze in een droge ruimte bewaard worden
die goed geventileerd wordt en idealiter een temperatuur van 8-12°C heeft. Pompoenen
houden niet van een koude bewaring. Beneden 8°C kan koudeschade optreden, waarna de
vruchten versneld gaan rotten. Pas bovendien op voor muizen en ratten!
courgette
Solanum melongena
Cucumis sativus
Aubergine Violetta lunga 3
Augurk Hokus
1025
Een tamelijk vroeg ras dat vrij slanke
donkerpaarse vruchten met een
groene steel vormt. Pas op voor de
stekels. Deze aubergine kan het best
in de kas geteeld worden. Zaaien:
februari binnen bij 20-25 graden,
uitplanten vanaf maart tot begin mei.
Plantafstand 75x50 cm. 1 zakje voor
ongeveer 10 m².
Zaaien
Oogsten
1030
Geschikt voor de volle grond op een
beschutte, zonnige plek. Zeer geschikt
voor inmaak. Regelmatig doorplukken en
te dikke vruchten verwijderen. Augurken
kunnen prima liggend (vlakvelds)
geteeld worden. Verticaal telen, bijv.
langs touwen kost veel extra arbeid!
Augurken worden vaak eind april (met
zonnig weer) voorgezaaid in potten of in
een bak. Ook ter plaatse zaaien, ca. half
mei, is goed mogelijk mits het voldoende
warm is. De planten zijn vorstgevoelig.
Een goede plantafstand is 150x40 cm.
Om het gewas in toom te houden, kan
men de ranken terugleiden of snoeien.
1 zakje voor ongeveer 6 m².
Zaaien
Oogsten
Eind april tot begin mei kunt u
courgettes het best warm voortrekken
onder glas, bij voorkeur bij zonnig
weer. Tijdens de kieming niet te nat
maken. Eind mei de zaailingen (met
3 blaadjes) buiten uitplanten, 1 plant
per m².
Courgetteplanten
zijn
uiterst
productief.
Professionele
telers
snijden zelfs elke dag om een juiste
vruchtmaat te verkrijgen. Zoveel
discipline verwachten wij niet van u,
maar het is wel verstandig vanaf eind
juni de jonge vruchten regelmatig te
plukken. Het beste moment hiervoor
is wanneer ze ongeveer 15 cm lang
zijn. Er worden dan steeds nieuwe
vruchten gevormd tot in de herfst.
Courgetteplanten ranken niet en ze
zijn niet bestand tegen nachtvorst.
Naast de vruchten zijn ook de
bloemen
van
courgetteplanten
eetbaar. Op pagina 116 van deze
catalogus vindt u een recept met
gefrituurde courgettebloemen.
Nieuw bij de vruchtgewassen zijn de pompoen Sweet Dumplin en de tomaat Bolstar Granda.
De Sweet Dumpling is een kleine witte pompoen met groene strepen. De Bolstar Granda is
op ons eigen bedrijf veredeld. Het is een bijzonder groeikrachtige tomaat die geschikt is
voor (ongestookte) kassen of tunnels.
Cucurbita pepo
Cucurbita pepo
Cucurbita pepo
Zucchini
Black Beauty
Yellow
Een lichtgroene courgette. Groeit op
iedere goed bemeste grond. Eind
april/begin mei dient deze warm
voorgetrokken te worden onder glas.
Eind mei kan hij buiten uitgeplant
worden, 1 plant per m². Oogstklaar
vanaf eind juni. 1 zakje voor ongeveer
10 m².
Een donkergroene courgette. Groeit
op iedere goed bemeste grond. Eind
april/begin mei dient deze warm
voorgetrokken te worden onder glas.
Eind mei kan hij buiten uitgeplant
worden, 1 plant per m². Oogstklaar
vanaf eind juni. 1 zakje voor ongeveer
10 m².
Dit ras produceert Rechte, heldergele
vruchten. Groeit op iedere goed
bemeste grond. Verlangt een zonnige
standplaats uit de wind. Dit ras heeft
wel duidelijk meer warmte nodig dan
de groene rassen. Eind april/begin
mei dient deze warm voorgetrokken te
worden onder glas. Eind mei kan hij
buiten uitgeplant worden à 1 plant per
m². Oogstklaar vanaf eind juni. 1 zakje
voor ongeveer 10 m².
1350
Zaaien
Oogsten
37
1352
Zaaien
Oogsten
1354
Zaaien
Oogsten
38
v ruchtge wassen
v ruchtge wassen
pompoen
komkommer
De teelt is volledig vergelijkbaar
met augurk. Komkommers kunnen
zowel liggend als verticaal geteeld
worden. Vanaf eind april kan onder
glas gezaaid worden. Eind mei
in potjes overplanten en buiten
uitplanten op 40 cm, rijafstand
150 cm. Komkommers hebben
niet zo’n stevig wortelgestel, wees
dus voorzichtig met het uitplanten
van de zaailingen en laat ze bij
voorkeur niet te lang in potjes staan
(<3 weken). Rechtstreeks buiten
zaaien is mogelijk van half mei tot
half juni. Regelmatig doorplukken
en te dikke vruchten verwijderen.
Zo nodig de ranken terugleiden
of snoeien, maar verwijder niet de
gehele ranken.
Cucumis sativus
Cucumis sativus
Komkommer Gele Tros
Komkommer Marketmore
Sterk ras voor de volle grond.
De vruchten zijn niet groen maar
witachtig. De vruchten groeien aan
de zijscheuten. Deze zijscheuten
mag u daarom nooit in hun geheel
wegsnoeien.
Voor
een
goede
smaak op tijd snijden. Het uiteinde
van de komkommer kan soms (bij
groeistagnatie) iets bitter worden. De
vruchten groeien aan de zijscheuten.
Deze zijscheuten mag u daarom nooit
in hun geheel wegsnoeien. 1 zakje
voor ongeveer 6 m².
Een prachtig (stekelig) landras met
behoorlijk goede teeltresultaten. De
tamelijk dikke, smakelijke vruchten
worden ruim 20 cm lang en 5 cm
dik. De vruchten groeien aan de
zijscheuten.
Deze
zijscheuten
mag u daarom nooit in hun geheel
wegsnoeien. Ook van dit ras kan het
uiteinde van de komkommer soms iets
bitter worden. De vruchten groeien
aan de zijscheuten. Deze zijscheuten
mag u daarom nooit in hun geheel
wegsnoeien. 1 zakje voor ongeveer
6 m².
1430
1435
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Eind april/begin mei warm voorzaaien
onder glas en tijdens de kieming niet te
veel water geven. Oppassen voor muizen,
want die zijn dol op pompoenzaden.
Zijn de zaden eenmaal gekiemd, dan
is dit geen probleem meer. Na ca. 3
weken buiten uitplanten; 1 plant per m².
Ter plaatse zaaien van half mei tot half
juni, in een door de zon opgewarmde
bodem bij een temperatuur >20 °C om
een vlotte kieming te bewerkstelligen.
Per zaaiplek 2 zaden op 3 à 4 cm
diepte zaaien. Na opkomst één plant
laten staan. Ook buiten kunnen muizen
roet in het eten gooien. U kunt preventief
handelen door direct na het zaaien een
bloempot omgekeerd op de zaaiplek
te plaatsen. Na een week de potten
wel weghalen! Pompoenen kunnen
flink ranken, dus leg aan de buitenkant
van het veldje regelmatig de ranken
terug. Pompoenen kunnen vanaf begin
september geoogst worden; voorkom
in ieder geval nachtvorstschade. Oogst
alleen voldoende rijpe vruchten; de
vruchtstelen moeten verkleurd en
wat rimpelig/kurkachtig zijn. Droog
bewaren bij niet te lage temperaturen.
Cucurbita moschata
Cucurbita moschata
Muscat de Provence
Butternut
Geeft middelgrote, platte, vlakronde
vruchten met diepe ribben. De schil is
eerst groen/beige, maar na afrijping
kleurt de pompoen naar oranje/crème.
Het vruchtvlees is mooi oranje. Eind
april, begin mei warm voortrekken
onder glas, liefst bij zonnig weer. Eind
mei buiten uitplanten; 1 plant per 2
m². Rechtstreeks zaaien kan dan ook.
Oogsten dient voor de vorst te gebeuren,
als het blad verdord is. Te gebruiken in
soepen en pasteien. Droog te bewaren
bij 10-15ºC.
Traditioneel, rankend ras. Crèmekleurige vruchten. Kleine zaadholte,
zachte smaak en matig houdbaar.
Het vruchtvlees van de butternut kunt
u in vele gerechten verwerken. Op
pagina 116 van deze catalogus vindt u
een recept voor pompoencake.
1685
1675
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
solor & f ictor
gemengd uitzaaien
Cucumis sativus
Capsicum annuum
Capsicum annuum
Komkommer Improved Telegraph
Paprika Jubilandska
Westlandse Lange Rode (peper)
1437
1620
1640
Zeer geliefd omwille van de lange (30
cm), smalle, donkergroene vruchten.
Heeft een dunne, gladde, iets geribbelde
schil. Smaakt mild, is sappig, knapperig
en niet bitter. Zet gemakkelijk vrucht en
heeft weinig zaden. Groeit gemakkelijk
langs het hek. Heeft ondersteuning
nodig om ze lang en recht te laten
groeien. Op de grond geteeld gaan de
vruchten mogelijk krullen. Geschikt voor
koude kas of buiten. De vruchten groeien
aan de zijscheuten. Deze zijscheuten
mag u daarom nooit in hun geheel
wegsnoeien.1 zakje voor ongeveer 6 m².
Zoet, niet scherp. Langwerpige
vruchten die eerst groen zijn en bij
rijping rood verkleuren. Bij voorkeur
onder glas telen. In maart in een bakje
zaaien en binnen bij minimaal 20°C
opkweken. De kieming duurt vrij lang.
Overplanten in potjes en eind aprilmei uitplanten op 50x50 cm. Enkele
bamboestokken en touw gebruiken ter
vermijding van omvallen van planten,
c.q. breken van takken. De oogst is in
september en oktober. 1 zakje voor
ongeveer 8 m².
De vrij kleine vruchten zijn scherp van
smaak, langwerpig, puntig van vorm,
eerst groen en bij rijping overgaand
in rood. Geschikt om te drogen. Bij
voorkeur onder glas telen of onder
verhoogd plat glas. In maart in een
bakje zaaien en binnen bij minimaal
20°C opkweken. De kieming duurt vrij
lang. Overplanten in potjes en eind
april-mei uitplanten op 50x50 cm. De
oogst is in september en oktober. 1
zakje voor ongeveer 8 m².
Zaaien
Oogsten
39
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Pompoenen zijn kruisbevruchters
en
de
bestuiving
geschiedt
vooral door hommels en bijen.
Pompoenen hebben een grote
aantrekkingskracht vanwege de
grote hoeveelheid nectar per
bloem. Om een optimale opbrengst
te verkrijgen is het van belang dat
er op het moment dat de eerste
vrouwelijke bloemen verschijnen
voldoende mannelijke bloemen zijn
en de kwaliteit van het stuifmeel
goed is.
In dat opzicht vullen Solor en
Fictor elkaar goed aan. Gezien
de ervaringen van de laatste jaren
adviseren wij een verhouding van
ongeveer 2/3 Fictor en 1/3 Solor
aan te houden.
Tip: kijk op pagina 116 van deze
catalogus voor een recept voor
pompoencake.
Cucurbita maxima
Cucurbita maxima
Solor
Fictor
Een rankende oranje pompoen met een
gemiddeld vruchtgewicht van ca. 1,1 kg.
Het ras is vroegbloeiend; ca. 7 tot 10 dagen
vroeger dan het standaardras Uchiki Kuri.
Dit geeft de mogelijkheid bij ongunstige
weersomstandigheden het zaaimoment nog wat
uit te stellen. Solor is een zeer flexibele groeier,
wat bij meer standruimte per plant onmiddellijk
resulteert in meer vruchten per plant. De kans
op te grove vruchten (zwaarder dan 1,5 kg) is
praktisch nihil. Wij adviseren dan ook om niet
te dicht te zaaien (10 tot 12 duizend zaden per
ha). Onder normale omstandigheden zal bij deze
zaaidichtheid een opbrengst van 16 à 17 duizend
vruchten (18 à 19 ton) per ha gerealiseerd kunnen
worden. Een belangrijk pluspunt van Solor is de
goede bewaarbaarheid van de vruchten. 1 zakje
voor ongeveer 20 m².
Dit ras vertoont qua uiterlijk vrij veel gelijkenis
met Solor. De extra pluspunten van dit ras zijn:
a) duidelijk meer groeikracht (vooral van
belang bij ongunstige weersomstandigheden),
b) een nog wat hogere opbrengst en
c) de vruchten hebben een wat meer glanzend
uiterlijk.
1655
1665
Zaaien
Oogsten
Bovendien lijkt de bewaarbaarheid van
Fictor nog wat beter te zijn dan van Solor.
Fictor is een zogenaamd FIC-ras, een nieuw
rasconcept van de Bolster (kijk voor meer
informatie op onze website). 1 zakje voor
ongeveer 20 m².
Zaaien
Oogsten
40
v ruchtge wassen
v ruchtge wassen
tomaat
Cucurbita maxima
Cucurbita maxima
Gele Centenaar
Groene Hokkaido
1670
1660
Red Kuri (Hokkaido Orange)
De vruchten worden zeer groot,
gewichten van 15 à 30 kg zijn vrij
normaal. Niet de ideale maat voor
een soepje; ook de smaak van deze
pompoen is nogal flauw. De vruchten
kunnen wel gebruikt worden voor
inmaak of voor verwerking tot chutney
of jam. Deze grote vruchten kunnen
ook als decoratie in de tuin dienen. Na
wat vorst zijn het vooral merels die het
een lekker hapje vinden.
Groene vruchten met geel-oranje
vruchtvlees; overwegend 1,0 tot 1,5
kg. De smaak is minstens zo goed als
van de oranje typen, maar de vruchten
zijn iets minder goed houdbaar.
Geschikt voor soep en diverse andere
gerechten.
Cucurbita maxima
Zaaien
Oogsten
Een oud en bekend ras met veel
oranje-rode vruchten en een wat
kleinere vruchtmaat (0,8 à 1,0 kg).
Rankend soort. Zorgen voor goede
bemesting. Matige houdbaarheid.
Zaaien
Oogsten
Cucurbita maxima
Cucurbita maxima
Zea mays convar. saccharata
Sweet Dumpling
Zapallito
Suikermais Golden Bantam
1687
1680
Erg mooie, kleine, witte pompoen
met donkergroene strepen en diepe
ribben. De vruchten hebben een
gewicht van zo´n 300 gram bij een
doorsnede van 8-12 cm. Heerlijk
zoet, oranje vruchtvlees. Ter plaatse
zaaien van half mei tot half juni, in een
door de zon opgewarmde bodem bij
een temperatuur >20 °C. De planten
vormen lange ranken met grote
bladeren en vragen dus veel ruimte
(1,5 plant per m²).
Niet-rankende zomerpompoen. Kan
nauw worden uitgeplant; 1 plant per
0,8 m². De groene vruchten moeten
in een jong, onrijp stadium geoogst en
geconsumeerd worden.
Zaaien
Oogsten
41
Zaaien
Oogsten
1650
Zaaien
Oogsten
Tomaten vereisen een warme,
zonnige en beschutte standplaats.
Zaaien in maart tot half april
onder glas of voor een raam
binnenshuis. Overplanten in potjes
met een diameter van ca. 10cm.
Na 20 mei buiten of begin mei in
de kas uitplanten op een afstand
van 90x50 cm. Bij elke plant een
stok plaatsen en de stam af en toe
vastbinden. Ook kan de plant aan
een touw omhoog worden geleid.
De uitlopers in de bladoksels
(zogenaamde
dieven)
tijdig
uitbreken of wegsnijden (alleen bij
droog weer). Eventueel toppen als
de plant te hoog wordt; boven de
vierde vruchttros de hoofdstengel
afsnijden. Een teelt in de buitenlucht
zonder overkapping is risicovol,
vanwege de schimmel Phytophtora
infestans (aardappelziekte).
1940
Een echt zware bemesting is bij
suikermais niet nodig en resulteert
in minder zoete kolven. Zaaien in de
loop van april tot half mei onder glas in
een bakje/tray of in kleine potjes en na
half mei buiten uitplanten op 75 x 20 à
25 cm. Rechtstreeks zaaien kan vanaf
half mei. De kolven op tijd oogsten!
Oogst in de nazomer en herfst. Vers
geplukt van het land in de pan geeft de
zoetste smaak. 1 zakje voor ongeveer
4 m².
Zaaien
Oogsten
Solanum lycopersicum
Solanum lycopersicum
Tomaat Bartelly F1
Tomaat Bolstar Granda (p)*
Professioneel ras dat inmiddels al door
verschillende biologische telers in binnenen buitenland geteeld wordt. Biologisch
veredeld bij de Bolster. Voor de ongestookte
teelt in kassen of tunnels. Sterk vertakte
trossen en licht ovale vruchten met een
zeer goede smaak. Geschikt voor losse
pluk met kroontje. Het vruchtgewicht is
15-16 gram. Hoge productie, opvallend
gezond en veel groeikracht. De stam steun
geven en de uitlopers (dieven) in de oksels
geregeld verwijderen. Resistent tegen
de thans voorkomende stammen van
Fulvia fulva (Ff: 1-5). Volledige resistentie
tegen het tomaten mozaïekvirus (ToMV).
1 zakje voor ongeveer 2 m².
Het tweede professionele tomatenras uit ons
eigen biologische veredelings-programma.
De Bolstar Granda is bijzonder groeikrachtig
en geschikt voor (ongestookte) kassen of
tunnels. Geeft veel productie met gemiddeld
9 vruchten per tros. Het vruchtgewicht
bedraagt ca. 100 tot 110 gram. Zowel de
smaak als de bewaarbaarheid van de
vruchten is goed. De vruchten kleuren traag
door en zijn dus niet snel overrijp. De stam
steun geven en de uitlopers (dieven) in
de oksels geregeld verwijderen. Dit ras is
resistent tegen tomaten-mozaïekvirus en
Fulvia fulvum (stammen At/m E).
1948
Zaaien
Oogsten
1945
*(p)= Proefzaadregeling. Dit ras is nog in
aanmelding bij NAK tuinbouw.
Zaaien
Oogsten
Solanum lycopersicum
Solanum lycopersicum
Tomaat Cerise (noire)
Tomaat Clementine
1971
1972
Tomaat Mirabelle Blanche
Zeer attractieve tomaatjes van 50 à
60 gram. De vruchten hebben een
donkerrode glimmende kleur en een
bijzonder zoete smaak. De stam steun
geven en de uitlopers (dieven) in de
oksels geregeld verwijderen. 1 zakje
voor ongeveer 10 m².
Tomaat met zeer grote trossen van
ronde, gele vruchtjes. De stam steun
geven en de uitlopers (dieven) in de
oksels geregeld verwijderen. 1 zakje
voor ongeveer 10 m².
Tomaat met trossen van 6 - 9 stuks.
De vruchten zijn wit/ivoorkleurig
transparant en roze gemarmerd.
Deze kerstomaatjes hebben een
gewicht van ongeveer 10 gram en
een diameter van 2,5 cm. De stam
steun geven en de uitlopers (dieven)
in de oksels geregeld verwijderen.
1 zakje voor ongeveer 10 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Solanum lycopersicum
1973
42
v ruchtge wassen
T E E L T T I P S V O O R T O M AT E N
U heeft tomatenzaad in huis, maar hoe zorgt u er nu voor dat deze zaden uitgroeien tot volwassen
planten die u van heerlijke tomaten kunnen voorzien? Op deze pagina vindt u een handleiding die u
hierbij kan helpen.
Solanum lycopersicum
Solanum lycopersicum
Tomaat Tigerella Bicolore
Tomaat Green Zebra
1974
De ronde vruchten van de ‘Tigerella’
zijn in het onrijpe stadium lichtgroen
met donkergroene strepen. In het rijpe
stadium kleuren ze naar rood, waarbij
de strepen doorkleuren naar oranje.
Het fraaie uiterlijk van deze tomaat
gaat gepaard met een gewaardeerde
smaak. De stam steun geven en
de uitlopers (dieven) in de oksels
geregeld verwijderen. 1 zakje voor
ongeveer 10 m².
1975
De Green Zebra geeft zeer bijzondere
vruchten van ongeveer 100 gram.
Onrijp zijn ze lichtgroen met
donkergroene strepen en rijp zijn ze
geel met groene strepen. Bij volledige
rijpheid blijft het zachte vruchtvlees
prachtig heldergroen en heeft dan
een fijne friszure smaak. De stam
steun geven en de uitlopers (dieven)
in de oksels geregeld verwijderen.
1 zakje voor ongeveer 10 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Solanum lycopersicum
Tomaat Marmande
1950
Vrij grote vleestomaat, iets geribd.
De stam steun geven en de uitlopers
(dieven) in de oksels geregeld
verwijderen. 1 zakje voor ongeveer 10
m².
Binnen- of buitenteelt?
U kunt tomatenplanten in principe zowel buiten als in een kas telen. Een teelt buiten echter zal veelal teleurstellende
resultaten opleveren. De planten blijven dan vaak lang nat en zijn meer blootgesteld aan schimmels. Vooral een
aantasting met de schimmel Phytophthora infestans, ook wel aardappelziekte genoemd, zal moeilijk te vermijden zijn.
Deze duikt soms al in juni op en verspreidt zich snel in het gewas. De bladeren sterven dan af en de tomatenproductie
stopt. De bladeren weghalen is meestal uitstel van executie. Als de planten deze ziekte gehad hebben is het verstandig
het loof niet op de composthoop te gooien. Aangezien voorkomen beter is dan genezen, adviseren we de tomaatjes in
een glazen of plastic kweekkas of tunnel te telen. Dit kan aantasting met Phytophthora verlaten of voorkomen. Doordat
het warmer is in de kas zullen de planten ook sneller groeien en meer produceren.
Kraamzorg
U geeft de tomaatjes de beste start door de zaden eerst binnen voor te zaaien en ze als jonge plant in de volle grond
te verplanten. Vanaf maart tot half april kunnen ze op een warme plek onder glas of op de vensterbank gekweekt
worden. Ze kunnen in principe direct in een 8-10 cm pot gezaaid worden. Een andere methode is in een kiembakje en
vervolgens verspenen. Verspeen na ongeveer 2 weken, als de eerste echte blaadjes verschenen zijn.
Plant ze nooit eerder buiten dan eind mei, na de ijsheiligen. Tomaten houden niet van koud weer! In de kas kan eerder
uitgeplant worden. Een gebruikelijke plantafstand in de kas is 75 cm (afstand tussen de rijen) x 50 cm (afstand tussen
de planten in een rij).
Ondersteunen en indraaien
De eerste twee à vier weken na opkomst zal het plantje nog keurig omhoog groeien, maar in een latere fase zal hij
onder zijn eigen gewicht bezwijken. U kunt daarom het best bij het uitplanten direct een stok plaatsen of een touw
ophangen, waarlangs de plant omhoog geleid kan worden.
Bij de Bolster gebruiken we touwen. Aan de voet van de plant kunt u het touw door middel van een los lusje vastmaken.
Zorg er voor dat het touw slap hangt, zodat er genoeg speling is om gedurende de groei het touw meerdere malen
spiraalsgewijs om de plant heen te draaien. Let er bij het indraaien op dat geen takjes of trosjes in de beknelling
komen, zodat de plant alle vrijheid om te groeien behoudt.
Zaaien
Oogsten
Water, temperatuur en bemesting
Tomatenplanten hebben regelmatig water nodig. Geef bij voorkeur water bij zonnig weer en probeer te voorkomen dat
de bladeren nat worden. Over het algemeen kunnen tomaten flink wat warmte hebben, maar pas bij zonnig weer op
dat de temperatuur niet te hoog oploopt. Er moet wel op de één of andere manier geventileerd kunnen worden.
Tomaten hebben tamelijk veel bemesting nodig. Dit kan met dierlijke mest alsook met compost.
Solanum lycopersicum
Solanum lycopersicum
Citrullus lanatus
Tomaat Matina
Tomaat Zuckertraube
Watermeloen Sugar Baby
Ronde, smakelijke tomaat.
De
vruchten rijpen zeer vroeg. Het blad is
anders dan bij andere tomatenrassen
en lijkt wat op aardappelblad. Vormt
een open gewas. De stam steun
geven en de uitlopers (dieven) in
de oksels geregeld verwijderen.
1 zakje voor ongeveer 10 m².
Zeer
groeikrachtig.
Produceert
grote trossen van smaakvolle, zoete
tomaten. De vruchten zijn net iets
grover dan cherrytomaten. De stam
steun geven en de uitlopers (dieven)
in de oksels geregeld verwijderen. 1
zakje voor ongeveer 10 m².
Mooie kleine watermeloen van ongeveer
1,5 à 2 kg. Kan het best vlakvelds in een
kas of platte bak geteeld worden. Insecten
zorgen voor de bestuiving, dus zorg dat
deze bij de bloemen kunnen komen.
Vermijd een te natte plaats en overmatige
bemesting. Zaaien: vanaf half april tot
eind mei binnen of in de kas voorzaaien.
Maak de grond niet te nat. Zaailingen vanaf
half mei tot half juni uitplanten. Zorg voor
voldoende ruimte. De vruchten kunnen
na 35 dagen al rijp zijn. Een ingedroogd
steeltje is een teken van rijpheid. Ze blijven
lang goed aan de plant, pluk ze daarom
bij voorkeur vlak voor consumptie. 1 zakje
voor ongeveer 5 m².
1960
Zaaien
Oogsten
43
1970
Zaaien
Oogsten
2027
Zaaien
Oogsten
Dieven
Naarmate de plant groeit, verschijnen in de bladoksels (de ruimte tussen stengel en blad) zijscheuten; zogenaamde
dieven. Deze dieven beroven de plant van kostbare voedingsstoffen en als ze blijven staan wordt het een chaos van
stengels en bladeren. Het is daarom beter deze dieven in een zo vroeg mogelijk stadium te verwijderen. Als de dieven
jong zijn kunnen ze met de hand worden afgebroken. Hebben de dieven een omvang gelijk aan de stengel of zelfs
dikker bereikt, dan kan beter een mesje worden gebruikt om de dief weg te snijden. In verband met wondheling kunt
u het best alleen dieven bij zonnig weer.
Blad snijden
Om het gewas ‘luchtig’ te houden kunt u de onderste bladeren vanaf de hoofdstengel van de plant afsnijden. Het
is gebruikelijk de onderste bladeren te verwijderen tot aan de tros waar al wat rijpe vruchten zitten. Ook voor deze
handeling is het uitermate belangrijk te wachten op zonnig weer.
Toppen
Wanneer de plant op het einde van de teelt – meestal in oktober - de hoogte bereikt heeft die u wenselijk vindt, kunt
u de plant ‘toppen’, oftewel ‘een topje kleiner maken’. Snijd eenvoudigweg de hoofdstengel af. Dit zorgt ervoor dat de
plant alle energie in het rijpen van de gezette vruchten kan steken, resulterend in heerlijk smaakvolle tomaten die op
hun toppunt van rijpheid geplukt kunnen worden.
Eet smakelijk!
44
v eredeling
v eredeling
He t verbe t eren van rassen...
Naam:
Bart Vosselman
Leeftijd:
Genoeg levenservaring
Functie:
Veredelaar &
mede-eigenaar van
De Bolster
4 545
© De Bolster
Bart Vosselman, een bekend gezicht voor
velen in de biologische sector. Een herkenbaar
gezicht, dat ook. De man met de baard.
Als boerenzoon is Bart opgegroeid in Epe, waar
zijn ouders een kwekerij runden. Vanaf zijn 15e
was Bart al nauw betrokken bij de organisatie en
verkoop van aardbeien op het ouderlijk bedrijf.
Op z’n zestiende werd hij op de veiling in Twello
al de aardbeienkoning genoemd. Enkele jaren
later begon Bart de opleiding plantenveredeling
in Wageningen, waarna hij met onderzoek op
de vakgroep Erfelijkheidsleer is gepromoveerd.
Na gepromoveerd te zijn in 1980, begon Bart
fulltime als docent op de Hogere Agrarische School
Larenstein in Deventer, maar al snel was hij meer
en meer op het ouderlijk bedrijf te vinden. Samen
met echtgenote Elly werd het bedrijf overgenomen
en gedoopt met de naam de Immenhof. Sinds eind
jaren 80 werkte Bart fulltime op de Immenhof met
o.a. 2 hectare aardbeienteelt. De veiling in Twello
werd opgeheven en vervolgens moesten ze naar
de veiling in Kampen. Daar was de Immenhof weer
één van de velen en Bart voelde zich als koning
ontroond. Bart en Elly verplaatsten hun afzet
naar particulieren en groenteboeren. Vanuit deze
kanalen kwam de vraag of ze groenten wilden
telen en zo geschiedde. Bart: “Mijn vader gebruikte
nog veel bestrijdingsmiddelen, veelal preventief. Ik
heb hier altijd al een aversie tegen gehad. Alleen
de stank al.” Het duurde dan ook niet lang voor alle
bestrijdingsmiddelen werden verbannen.
De Immenhof was erg geliefd bij haar klanten,
maar het was niet altijd even makkelijk. De
winkel draaide op vast personeel, maar Bart
moest de productie op het veld grotendeels
alleen verzorgen. Alleen op zaterdagen en in de
vakanties stonden scholieren hem bij. Dit alles
bleek teveel van het goede, met overbelasting
tot gevolg. In combinatie met de administratieve
rompslomp die zich uitbreidde, besloten Bart en
zijn vrouw Elly een punt achter hun bedrijf te zetten.
Al snel kwam Bart in contact met een zaadbedrijf,
waarvoor hij vervolgens gedurende 2 jaar
tuinbonen, rucola en pompoenen veredelde, een
tak van sport waar altijd al zijn interesse lag. Enige
tijd later werd duidelijk dat De Bolster, destijds
gelegen in Kielwinderweer, geen bedrijfsopvolging
had. Zowel Bart en Elly, zoon Frank, als Patrick
Hoogendoorn, die altijd als vakantiewerker op de
Immenhof had gewerkt , hadden hier wel oren
naar. Het duurde dan ook niet lang voordat in
2005 de eerste zaadproducties voor De Bolster
op het land stonden. Ondertussen was Bart
in 2004 met zijn eigen veredelingsprogramma
gestart. Zocht je Bart? Dikke kans dat je
hem op zijn stoeltje tussen de pompoenen
op het land zou aantreffen. In weer en wind.
w eet j e
In de topperiode in de jaren ’90 besloeg de
productie van de Immenhof 10 ha, waarvan 2 ha
consumptieaardappelen, 0.5 ha snijbloemen en
voor de rest diverse groenten inclusief aardbeien.
De groenten werden zonder keurmerk verkocht,
onder de noemer ‘onbespoten groenten’.
Waar komt je interesse in veredeling vandaan?
Ik houd ervan om te puzzelen. Als je met
veredeling bezig bent, is het een kwestie van
heel intensief naar planten kijken. Met mijn
achtergrond als teler is die interesse er altijd
al geweest, ik wilde altijd weten waardoor het
kwam dat een bepaald gewas soms wel en soms
niet goed wilde groeien. Toen ik met mijn eigen
veredelingsprogramma’s bezig ging, werd het
© De Bolster
4466
Veredeling
v eredeling
is dat ze te snel groeien en te vaak moeten worden
gesneden. Daarnaast is een langer steeltje
makkelijker om te snijden en ben ik op zoek naar
een betere smaak, geschikt voor rauwkost. Hier
valt nog veel winst te behalen.
alleen maar leuker. De vrijheid, alles zelf doen,
weinig verantwoording af moeten leggen. Wat vind je zo mooi aan het vak?
Veredeling betekent een hoop denkwerk en
selectiewerk, het eerdergenoemde puzzelen.
Veredeling is absoluut niet het maken van
kruisingen met toevalstreffers als uitkomst. Ik
ben begonnen met twee veredelingsprogramma’s
voor de pompoenen: een welke op korte termijn
wat zou opleveren, met als basis oranje x oranje.
Tegelijkertijd liep een lange-termijn programma,
waarin een breed scala van rassen en kleuren
als kruisingsouders zijn gebruikt . Een complex
programma. Daar zat bijvoorbeeld ook een
grote, grijze pompoen in opgenomen. Deze was
in alle opzichten vreselijk, maar met één goede
eigenschap: bewaarbaarheid. Deze eigenschap
wilde ik gebruiken. Ook in de volgende generatie
(F1 genoemd) heb ik diverse planten met elkaar
gekruist. Het meeste materiaal uit dit programma
heeft dus vier verschillende voorouders. De
volgende stap in het proces is zorgen dat alle
families weer uniform worden, dus dat alle
planten en vruchten per familie hetzelfde zijn.
Je hebt zo’n 4 à 5 jaar van het veredelingsprogramma nodig om een goede inschatting te
kunnen maken van wat je perspectieven zijn.
Uiteindelijk is het mooiste natuurlijk als het lukt om
de allerbeste rassen te creëren.
Wat is het doel van jullie veredelingsprogramma’s? Je steekt er een hoop tijd en
geld in; wat hoop je dat het oplevert?
Geld heeft bij mij nooit een rol gespeeld, ik doe
het niet om rijk te worden. Voor mij is veredeling
een grote ontdekkingstocht. Als ik eenmaal iets
heb gezien bij een plant, kan ik het ook maken.
Bijvoorbeeld bij pompoenen: ik ken de families
met bijbehorende eigenschappen en ik weet
hoe deze vererven. Zo kun je je eigen pompoen
‘samenstellen’. Als het programma goed uitpakt,
stimuleert dat enorm.
4 747
© De Bolster
Daarnaast ben ik gewend ‘out of the box’ te
denken en hiervoor krijg ik binnen De Bolster ook
alle ruimte. De huidige standaardrassen lijken
ontzettend op elkaar, omdat vrijwel niemand
andere paden durft of mag bewandelen. Ik houd er
van totaal iets anders te bedenken. Bij courgettes
maak ik bijvoorbeeld ook gebruik van pompoenachtigen, welke totaal niet op courgettes lijken,
maar wel een enorme groeikracht hebben. De
kunst is deze eigenschap over te brengen naar
je courgetteplanten. Op deze manier kunnen de
planten bij een laag bemestingsniveau door blijven
produceren.
Het uiteindelijke doel van de programma’s is
uiteraard wel dat het goede, marktconforme
rassen oplevert.
Waarom specifiek tomaten, courgettes en
pompoenen?
Als tuinder heb ik altijd pompoenen gehad en dit
was tevens mijn eerste veredelingsprogramma,
dus van pompoenen had ik de meeste kennis.
Tomaten vind ik een uitermate boeiend gewas,
omdat je met ontzettend veel eigenschappen
te maken hebt. De Immenhof had vroeger de
‘beroemdste’ cherrytomaat qua smaak. Daarnaast
is de veredeling van tomaten ook deels onstaan
uit irritatie, omdat de meeste van de beschikbare
professionele rassen met weinig bemesting
vrijwel altijd een slechte groei vertoonden. Dat
moest beter kunnen. Inmiddels is het gelukt zeer
groeikrachtige en productieve planten bij weinig
input (water en bemesting) te verkrijgen. Hoe dan
ook, het is altijd een kwestie van compromissen
sluiten; ook voor een professionele teler moeten
de planten voldoende productie opleveren, de
vruchten moeten voldoende houdbaar zijn, etc..
Alles moet kloppend zijn, je kunt als veredelaar
niet puur en alleen naar smaak kijken.
Met het veredelen van courgettes zijn we nu
zo’n zes jaar onderweg. Ook daar is sprake van
een complex programma, waar in talrijke nieuwe
ideeën een rol spelen. Het probleem bij courgettes
Hoe kunnen jullie als De Bolster concurreren
met multinationals?
Door mijn achtergrond als tuinder, had ik al veel
gewaskennis voordat ik begon met veredelen.
Doordat ik zowel theoretische als praktische kennis
bezit, kan ik in mijn veredelingsprogramma’s
gebruik maken van de link naar de toepasbaarheid
in de praktijk. Uiteindelijk is dit waar je je
programma’s op stuurt; waar is vraag naar, wat
kan beter. Daarnaast blijft het een combinatie van
creatief denken, goed kijken, vele uren tussen de
planten spenderen en een hoop kennis en ervaring
om een beroep op te doen. Dat zit bij De Bolster
wel goed.
Hoe zie je de toekomst van de klassieke
veredeling? (bijv. door invloeden van GMO’s
en patenten)
Bij de ontwikkeling van nieuwe rassen door middel
van genetische modificatie zijn enorme aantallen
mensen betrokken. Er gaat enorm veel geld in om
en er gaat ook veel mis. Bovendien kun je maar
één gen inbouwen met deze techniek. Hierbij gaat
het om simpele eigenschappen, dus veel minder
complex dan via klassieke veredeling mogelijk is.
Alleen qua aantal jaren duurt klassieke veredeling
misschien langer, maar qua inspanning kost het
zeker niet meer. Wij maken nu al stappen naar
de toekomst, je moet vooruit blijven denken en
ook creatief blijven denken. In mijn ogen zijn
de mogelijkheden door middel van genetische
modificatie beperkt en ik zie dan ook zeker nog
altijd een toekomst weggelegd voor klassieke
veredeling.
Patenten daarentegen, zie ik wel als een grote
bedreiging. Je werkt jarenlang aan planten
met een bepaalde eigenschap, maar zodra
een ander bedrijf hier patent op aanvraagt, is al
jouw veredelingswerk onbruikbaar geworden.
Waarom ik dan zelf geen patent aanvraag op
mijn veredelingswerk? Omdat ik hier principieel
op tegen ben. Ik zou nooit patenten aanvragen,
omdat iemand op die manier eigenaar wordt van
iets wat in de natuur voorkomt. Absurd!
G M O ’ s en patenten
GMO’s
GMO’s zijn “genetisch gemodificeerde organismen”;
organismen waarvan het genetisch materiaal is
gewijzigd door gebruik te maken van genetische
technologie. Bij genetische modificatie worden
stukjes DNA met daarop een bepaald gen (dat
voor een bepaalde eigenschap zorgt) uit een cel
geknipt. Vervolgens wordt dit in het DNA van een
andere plant geplakt, zodat deze plant de gewenste
eigenschap ook ontwikkelt. De aanpassing is
bedoeld om rassen resistent te maken tegen
ziekten of tegen bepaalde bestrijdingsmiddelen,
of onder slechtere omstandigheden te kunnen
groeien.
PATENTEN:
Patenten of octrooien zijn rechten die kunnen
worden aangevraagd op nieuwe uitvindingen.
Een octrooi geeft de octrooihouder het recht om
anderen te verbieden de uitvinding bedrijfsmatig
toe te passen. Wat zich nu afspeelt binnen onze
sector, is dat patenten worden aangevraagd op
planteigenschappen die van nature voorkomen.
Dit zijn dus géén uitvindingen. Wanneer wij in onze
veredelingsprogramma’s selecteren op planten met
een bepaalde eigenschap en ondertussen wordt
deze eigenschap door een concurrent gepatenteerd,
dan zijn al onze jaren van veredeling weggegooid;
wij mogen planten met deze eigenschappen dan
niet meer gebruiken.
nog wat meer ‘eigen’ worden”, vertelt Bart, “dat is
een overgangsfase”. De liefde van het vak, waar
Bart zo van kan genieten, is vooral wat hij hoopt
over te kunnen brengen op het drietal.
Inmiddels heeft een jongere generatie veredelaars
zijn intrede gedaan bij De Bolster, die alle drie
dagelijks de kneepjes van het vak van Bart
meekrijgen. Bart hoopt vanzelfsprekend dat zij het
nog beter zullen doen dan hij. Maar hij ziet ook:
als eigen baas steek je er automatisch meer tijd
in. In combinatie met de wat meer uitgebreide
veredelingsprogramma’s van dit moment, is 3 man
(of beter gezegd: 3 vrouwen) zeker nodig. Er wordt
hard aan de toekomst gewerkt. “Het moet allemaal
© De Bolster
4488
w ortel - & knolge wassen
groenten
van v roeger
WORTEL & KNOL
G E WA S S E N
Wortel- en knolgewassen gaan goed samen, omdat ze vergelijkbare eisen
stellen aan de bodem en bemestingscondities. Ze doen het goed in losse grond
waarin ze gemakkelijk kunnen wortelen en over het algemeen houden ze niet
van een rijke bemesting. Stikstof stimuleert immers vooral de ontwikkeling van
het blad. Kliswortel, pastinaak, radijs, schorseneer, witlof en wortels doen het
uitstekend zonder bemesting. Ideaal is dus een vochthoudende, goed verluchte,
humusrijke bodem met een neutrale pH-waarde en een goede bodemstructuur.
Bieten, knolselderij, koolraap, uien en venkel vereisen daarentegen duidelijk meer
bemesting.
Het is bij alle wortel- en knolgewassen op een gegeven moment nodig ze te
´dunnen´. U kiest dan welke plantjes mogen doorgroeien en zorgt dat deze
genoeg ruimte krijgen door de andere plantjes voorzichtig weg te halen. Zorg
ervoor dat u hierbij de ´blijvers´ niet beschadigt.
De schermbloemigen wortel, pastinaak en wortelpeterselie worden steevast
belaagd door de wortelvlieg. De biologische bestrijding hiervan is erg moeilijk
en preventie is dus belangrijk. De meest efficiënte maatregel is het overspannen
met fijnmazig gaas. U kunt het gaas aanbrengen als de plantjes boven de grond
komen. Laat het gaas gedurende de hele teelt de wortels van het gewas bedekken.
Arcitum lappa
Apium graveolens var. rapaceum
Kliswortel Tonkinokawa Long
Knolselderij Roem van Zwijndrecht
1390
Een Japanse variëteit van de bekende
kliswortel, waarvan de zaden zo heerlijk
aan de kleren blijven hangen. In het eerste
jaar na het zaaien worden geen bloemen
gevormd en dus ook geen klitten. Alleen
de wortels, die in dit eerste jaar gevormd
worden zijn smaakvol. De wortels hetzelfde
als schorseneer bereiden; tevens voor
medicinale doeleinden te gebruiken.
Zaaien in april/mei op een rijafstand van
40 à 50 cm, in de rij uitdunnen op 35 cm.
De wortels kunnen zeer fors worden en zijn
oogstbaar vanaf het eind van de zomer.
Het opgraven heeft een goed effect op de
conditie. 1 zakje voor ongeveer 4 m².
Zaaien
Oogsten
1410
Knolselderij heeft een lange groeiperiode en
juist in het eindstadium, als de groei van de
knol moet plaatsvinden, moet de plant kunnen
beschikken over voldoende voedingsstoffen.
Dit vraagt een krachtige, liefst humeuze grond.
Een schepje kompost in het plantgat werkt erg
goed. Voorzaaien in maart in een bakje op
een warme plaats (ca. 20°C). Na ca. 1 maand
verspenen in potjes of op wachtbed zetten in
kas of platte bak. Uitplanten in de vollegrond
vanaf 2e helft mei op 50 x 40 m². Eind oktober
opsteken, wat grond afschudden, buitenste
blad afsnijden en bij elkaar ingraven, de
knol net onder de grond. Bij vorst afdekken.
Vorstvrij inkuilen is ook mogelijk, dan al het
blad verwijderen.
Misschien bent u in de loop der
jaren een aantal recepten uit het
oog verloren. Geen probleem, want
met behulp van ons authentieke
groenten pakket heeft u deze snel
weer onder de knie!
De
volgende
wortelen
knolgewassen
zitten
in
ons
Authentieke groenten pakket: Knolselderij Roem van Zwijndrecht,
Raapsteel Mizuna, Koolraap Friese
gele, Pastinaak Tender and True en
Ramenas Ronde zwarte.
Bekijk de complete samenstelling
van dit pakket op pagina 113.
Zaaien
Oogsten
Vanaf dit jaar kunnen wij u in deze categorie de prachtig gekleurde meiraap
Milanese witte roodkop aanbieden. Laat u verrassen!
Foeniculum vulgare
Brassica rapa var. napus
Pastinaca sativa subsp. sativa
Knolvenkel Fino
Koolraap Friese Gele
Pastinaak Tender and True
Plagen of ziekten spelen bij de teelt
van knolvenkel geen rol. Een goede
vochtvoorziening is wel van belang.
Zaai begin mei voor en oogst in
augustus. Zaaien ter plaatse kan
tot uiterlijk half juli (herfstteelt). Bij
een rijafstand van 40 cm moet in de
rij gedund worden op 15 – 20 cm.
Vervroegen door voor te zaaien onder
glas is mogelijk. In de herfst kan het
gewas lang op het veld staan, met het
aanaarden van de knollen of tijdelijk
afdekken kan vorstschade voorkomen
worden. 1 zakje voor ongeveer 6 m².
Vrij gemakkelijk te telen knolgewas;
goed te combineren met een vroeg
ruimend gewas. Voor herfst- en
wintergebruik, bestand tegen lichte
nachtvorst. Knollen bewaren op een
koele plaats of buiten inkuilen. Men kan
ter plaatse zaaien of op een zaaibed,
van half mei tot half juni. Uitplanten of
uitdunnen van eind juni tot begin juli
op 50 x 40 cm. Oogst in de herfst en
voor de vorst binnenhalen en vorstvrij
inkuilen. 1 zakje voor ongeveer 25 m².
Pastinaak is van oudsher een hoofdingrediënt van de warme maaltijd,
later verdrongen door aardappel en
peen. De knollen lijken op peen, maar
hebben een witte kleur. Gemakkelijk te
telen, vraagt weinig bemesting en kan
vrij veel vorst verdragen. Ter plaatse
zaaien vanaf half april tot half mei. Bij
een rijafstand van 35 cm, de planten
uitdunnen op 10 à 15 cm. De oogst
valt in de herfst en winter. 1 zakje voor
ongeveer 5 m².
1420
Zaaien
Oogsten
49
1590
Zaaien
Oogsten
1630
Zaaien
Oogsten
50
w ortel - & knolge wassen
w ortel - & knolge wassen
meiraap
rode biet
Zaaien in maart-april op een
rijafstand van 30 cm en uitdunnen
op 10 à 15 cm. De oogst is in meijuni.
Zaaitijd van april tot eind juni.
Bij vroeger zaaien verloopt de
kieming moeilijker en is er risico op
kiemschimmels. Voor bewaring is
de tweede helft van mei de beste
zaaiperiode. Afstand tussen de rijen
30 cm, later uitdunnen op 7 à 10
cm, niet verplanten.
Meiraapjes doen het ook goed in
de herfst. Voor herfstgebruik zaaien
tegen half augustus. De knolletjes
kan men dan eind oktober inkuilen
en tot in de winter bewaren.
Raphanus sativus
Brassica rapa var. majalis
Brassica rapa var. majalis
Meiraap Goldana type Ronde Gele
Meiraap Milanese witte roodkop
1710
1715
1740
Snelgroeiend gewas met een ronde,
gele knol en geel vruchtvlees,
was
vroeger
een
belangrijk
voedingsgewas. Verder kan ook het
blad als raapsteel worden gegeten.
Bemesting is niet nodig. 1 zakje voor
ongeveer 15 m².
Een oude groente met een prachtige
tweekleurige knol, rauw erg lekker.
Kan zowel in voor- als najaar gezaaid
worden. Zaai in april op een rijafstand
van 20 cm en dun uit op 10 cm. Oogst
de knolletjes na 6-8 weken, met een
doorsnede van 6-8 cm. 1 zakje voor
ongeveer 15 m².
Mooie, halflange radijs met roodwitte
kleur. 1 zakje voor ongeveer 3 m².
Zaaien
Oogsten
Radijs French Breakfast 2
Bij de oogst (van begin juli tot voor
de eerste vorst) hoeft u het blad
niet weg te gooien, want dit is heel
smaakvol en kan op vele manieren
bereid worden. Rode bieten, ook
wel
krootjes genoemd, kunnen
goed bewaard worden. Trek de
bieten in de herfst voor de vorst op,
draai het loof eraf en kuil ze in zand
in op een vorstvrije plaats.
Rode biet Chioggia
1065
Een oud ras afkomstig uit het Italiaanse
plaatsje Chioggia. Het vruchtvlees
heeft prachtige rood-witte kringen en
een bijzonder zachtzoete smaak. Is
geschikt om rauw te eten, de kleur
blijft dan ook bewaard. Gekookt blijft
de biet zoet, maar de kleuren zwakken
dan af. Goede opbrengst en mooie
grote kroten. 1 zakje voor ongeveer
5 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Beta vulgaris var. rubra
radi j s
Brassica rapa var. majalis
Meiraap Platte Witte Mei
1700
Snelgroeiend knolgewas. Platronde
knol met wit vruchtvlees. Bemesting
is niet nodig. 1 zakje voor ongeveer
15 m².
Zaaien
Oogsten
51
Radijsjes zijn snel oogstbaar en vers
uit de tuin zijn ze heerlijk pittig en
knapperig. Ook het jonge blad kan
gegeten worden. Dun zaaien vanaf
maart (tot september) op rijtjes met
een afstand van 15 cm. De oogst
is al na 4–6 weken. Regelmatig
zaaien. Aantasting door larven van
de koolvlieg is te voorkomen door
middel van insectengaas.
Raphanus sativus
Beta vulgaris var. rubra
Radijs Cherry Belle
Beta vulgaris var. rubra
Rode biet Cylindra, type halflange
Beta vulgaris var. rubra
Rode biet Egyptische platronde
1730
1060
1040
Rode biet Kogel 2
Mooie ronde rode radijs, die niet snel
voos wordt. 1 zakje voor ongeveer
3 m².
Smalle,
hoogopgroeiende
biet.
Smakelijk, ook zeer geschikt voor
garnering. Niet te vroeg zaaien. 1
zakje voor ongeveer 5 m².
Vroeg ras, zoet van smaak. Kan eind
februari al onder glas voorgezaaid
worden, zodat u eind maart zaailingen
kunt uitplanten. Vanaf april tot juni
in de vollegrond zaaien. De oogst
onder glas kan al eind mei en in juni.
Bij directe zaai in de vollegrond valt
de oogst in de zomer. 1 zakje voor
ongeveer 5 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
1050
Ras voor zomer- en herfstteelt, zeer
geschikt voor bewaring. 1 zakje voor
ongeveer 5 m².
Zaaien
Oogsten
52
w ortel - & knolge wassen
w ortel - & knolge wassen
w ortel
ui
Allium fistulosum
Stengelui Ishikura Long White
2005
De Stengelui, ook wel bekend als
Japanse bosui, vormt geen bol maar
een lange, dikke, witte schacht. Het
loof is frisgroen en heeft een goede
tolerantie tegen trips. De planten
staan keurig recht omhoog. Zaaien
vanaf midden februari tot midden april
en vanaf begin juli. Zaai dicht bij
elkaar, op rijen van 25 cm x 2,5 cm,
zodat de uitjes fijn blijven. Oogsten
vanaf juni. Oogst de uitjes wanneer ze
een doorsnede van 2 à 3 cm hebben.
1 zakje voor ongeveer 2 m².
Uien hebben een lange groeiperiode. Vroegtijdig zaaien, d.w.z.
maart tot uiterlijk half april, is dan
ook belangrijk. Later zaaien geeft
meer kans op uien met verdikte
stengels.
Rijafstand
25
cm,
uitdunnen op 5 à 10 cm. Plaatsing
van sterk geurende planten als
kamille, bonenkruid en wortelen in
de directe nabijheid van de uien
zou een verstorend effect op de
uienvlieg kunnen hebben. Zodra in
september het loof gaat afsterven,
moeten de uien opgetrokken
worden. De bollen moeten goed
kunnen opdrogen. De uien zijn tot
in het voorjaar goed te bewaren,
mits ze koel en droog liggen.
Zogenaamde
dikhalzen
apart
houden en als eerste opeten.
53
Noordhollandse Bloedrode
2020
Deze iets afgeplatte ui heeft een
prachtige kleur en is wat pittiger van
smaak. De opbrengst is meestal iets
lager. 1 zakje voor ongeveer 4 m².
Allium cepa
Allium cepa
Allium cepa
Rijnsburger 4
Red long of Florence
Stuttgarter
2010
2025
Dit ras geeft mooie, ronde, strogele
uien, die uitstekend te bewaren zijn. 1
zakje voor ongeveer 4 m².
Flesvormige ui met een mooie rode
kleur. De smaak is mild en zoet.
Geschikt om als sla-uitje te gebruiken.
Deze ui is niet geschikt voor bewaring.
1 zakje voor ongeveer 4 m².
Zaaien
Oogsten
2015
Dit ras wordt ook wel Stuttgarter
Riesen
genoemd.
Een
goed
bewaarbare, gele, platronde ui. Ook
prima geschikt voor bosuitjes. 1 zakje
voor ongeveer 4 m².
Zaaien
Oogsten
Daucus carota sativus
Daucus carota sativus
Flakkeese 2
Nantes 2
Winterwortelen voor bewaring
zaaien in mei op een rijafstand van
30 cm en tijdig uitdunnen op
een paar cm. De oogst is vanaf
september.
Eind september of oktober de wortels
rooien en het loof afdraaien. De
wortels koel bewaren, zand voorkomt
uitdroging. Laat u zich niet verrassen
door muizen. 1 zakje voor ongeveer
15 m².
Mooie cilindrische wortelvorm met
stomp puntje, zoet van smaak. Bij
een ruimere plantafstand worden
de wortels wat dikker. 1 zakje voor
ongeveer 7 m².
Mest verpest de smaak van wortel,
dus geef geen mest! Problemen
met de wortelvlieg zijn het best
oplosbaar met insectengaas; dek
de planten vrij snel na opkomst af.
Een eenvoudig framewerk/kooitje
dat verplaatsbaar is, werkt het
plezierigst.
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Allium cepa
Zomerwortelen kunnen al in februari
onder glas gezaaid worden (oogst
in juni). In de vollegrond kunnen
ze van begin maart tot juli worden
gezaaid (oogst juli-oktober). Vroeg
zaaien geeft minder problemen
met de wortelvlieg. Rijafstand ca.
25 cm, eventueel uitdunnen op een
halve cm.
2060
2070
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
Raphanus sativus
Scorzonera hispanica
Petroselinum crispum var. tuberosum
Ramenas Ronde Zwarte
Schorseneer Verb. Reuzen Nietschieters
Wortelpeterselie
1750
1770
Voor rauwkost in de herfst en winter.
Zaaien van half juli tot begin augustus;
rijafstand 40 cm en uitdunnen op 15
cm. Oogsten vanaf de herfst. Voor de
winter optrekken, het loof afdraaien
en in zand vorstvrij bewaren. Dit ras
heeft minder last van aantasting
door maden van de koolvlieg dan de
zomerramenas. 1 zakje voor ongeveer
8 m².
Lange wortel met donkerbruine schil.
De schil verwijderen met dunschiller of
schrappen na kort koken. Verbouwen
op een diep losgemaakte, homogene
grond, anders gaat de wortel zich
vertakken. Niet bemesten. Zaaien
van half april tot half mei op een
rijafstand van 25 cm, eerder zaaien
geeft schieters. Uitdunnen op 10 cm,
niet verplanten. De oogst is tijdens de
herfst en winter. Winterhard. 1 zakje
voor ongeveer 4 m².
Zaaien
Oogsten
Zaaien
Oogsten
3210
Het verse blad wordt gebruikt als
toekruid voor vele gerechten o.a. soep
en wortelen. De penwortels voor het
kruiden van gerechten, maar ook puur
als groente. Misschien een overbodige
opmerking: eerst het blad gebruiken
en dan de wortel, niet andersom. Voor
de teelt van de wortel in maart-april
een rijafstand van 30 cm hanteren en
later uitdunnen op 10 à 15 cm.
De zomerzaai is tweejarig.
Zaaien
Oogsten
54
w ortel - & knolge wassen
Wist u dat...
Cichorium intybus var. foliosum
Witlof Hollandse Middelvroeg
2050
De smaak van zelf geteelde witlof is
erg goed. Belangrijk bij het trekken/
forceren is dat de groei niet te snel
verloopt en dat de grond waarin de
wortels worden gezet arm is (weinig
stikstof bevat). Ook de teelt van de
wortels/pennen moet plaatsvinden
op onbemeste grond. Zaaien in mei
op een rijafstand van 35 cm, later
uitdunnen op 12 cm. Het zaad moet
ondiep gezaaid worden. Eind oktober,
begin november kunnen de wortels
worden gerooid. Het loof net boven
het groeipunt, ongeveer 3 cm boven
de wortelhals, afsnijden (dit kan ook
met een schop). Het trekken/ forceren
kan in een kuil buiten, onder plat gas
of kas en zelfs in de kelder. De wortels
bij elkaar rechtop of iets schuin in de
grond plaatsen, met de bovenkant net
boven maaiveld. Vervolgens afdekken
met een losse laag grond van ongeveer
15 cm. Dek de kuil af zodra matige vorst
wordt verwacht. Aan het eind van de
winter zijn de kroppen voldoende groot.
Vanzelfsprekend zijn de kroppen op een
warmere plaats sneller goed. 1 zakje voor
ongeveer 8 m².
Zaaien
Oogsten
... pompoenen en courgettes zowel mannelijke als vrouwelijke bloemen produceren? De mannelijke
bloemen produceren stuifmeel, dat door bijen wordt overgebracht op de vrouwelijke bloemen. Pas als
bestuiving heeft plaatsgevonden, zal zich een vrucht vormen. Vrouwelijke bloemen zijn te herkennen aan
de verdikking op de steel, vlak onder de bloembladeren. Bij pompoenen is dit vruchtbeginsel zichtbaar als
een ‘bolletje’, bij courgettes is de verdikking langwerpig.
... pompoenen een warme bodem verlangen om te kiemen? Zaai daarom niet te vroeg in het jaar en alleen
als de zon de bodem heeft opgewarmd en de daarop volgende dagen ook zonnig weer wordt voorspeld.
...pompoenen klaar zijn om geoogst te worden, wanneer het steeltje ingedroogd en kurkachtig is?
... jonge mest wormpjes kan bevatten, die uw zaden kunnen aantasten? Vooral bij pompoenen, die veel
mest verlangen, kan dit een oorzaak zijn van een lage opkomst van plantjes. Maak daarom gebruik van
goed gecomposteerde mest.
... tomatenplanten van bepaalde rassen soms zo hoog worden, dat ze boven uw bereik uit groeien? Vaak
vormen zich ook geen rijpe vruchten meer vanaf een bepaalde hoogte. Daarom kunt u te grote planten
toppen, door de kop van de plant af te snijden. Zo kan de plant alle energie steken in het afrijpen van
heerlijke, smaakvolle, sappige tomaten.
... u voorgezaaide plantjes het best kunt afharden, voor u ze buiten uitplant? Zo kunnen ze langzaam wennen
aan het buitenklimaat. Doe dit door de plantjes enkele dagen achter elkaar overdag buiten te zetten en ’s
nachts weer binnen te halen. Na half mei is de kans op nachtvorst gering en kun je de afgeharde plantjes
in je tuin uitplanten. Ook kuipplanten die binnen hebben overwinterd, kunt u op dezelfde manier afharden.
... suikermaïs op de dag dat u het oogst dient te worden geconsumeerd? Alleen dan kunt u genieten van
de heerlijke, zoete smaak!
... aubergine een moeilijke kiemer is? Om dit probleem te tackelen, kunt u de zaden het best eers op vochtig
keukenpapier laten kiemen. Zodra de kleine kiempjes zichtbaar zijn, verplaatst u de gekiemde zaadjes
naar potjes.
... u eenvoudig in rechte lijnen kunt zaaien in de volle grond, door een draad te spannen waarlangs u de
zaadjes legt?
55
56
D e E emstuin
Contractvermeerderaars
De Bolster werkt samen met
diverse vaste biologische telers
in zowel binnen- als buitenland.
Naast het spreiden van risico’s,
zijn klimaatverschillen ook een
drijfveer om op meerdere locaties
te produceren. Mede dankzij deze
telers kunnen wij u ieder jaar een
breed assortiment biologische zaden
aanbieden.
De Eemstuin bevindt zich in
Uithuizermeeden en vermeerdert
diverse zaden voor De Bolster.
Daarnaast teelt de Eemstuin ook
voor eigen productie.
Namen:
Isabel en Gijsje,
De Eemstuin
Functie:
Zaadteelt voor
De Bolster
5 757
© De Bolster
de eemstuin
“Betrokkenheid, samenwerking en
persoonlijkheid zijn hierin voor mij
belangrijk.”
De Eemstuin
De Eemstuin is in 1994 door Isabel gekocht van
een tuinder die het bedrijf net had omgeschakeld
naar biologisch. Het is 2 ha groot en er stond toen
0.5 ha koude kas op. De teelt was grootschalig
en redelijk divers. Na een aantal jaar is Isabel
doorgeschakeld naar Demeter (het keurmerk
voor biologisch dynamische productie). Sindsdien
worden er een heleboel verschillende gewassen
geteeld en is een oud stuk kas weggehaald. Van
de totale oppervlakte is 23% natuur. Dit wordt niet
bewerkt en bied plek voor een grote diversiteit aan
planten en dieren. Deze natuur helpt het evenwicht
te bewaren en zo ziekten en plagen bestrijden.
In 2006 is de zorgboerderij gestart. Op dit moment
werken 5 mensen met een beperking bij de
Eemstuin. De zorg is helemaal geïntegreerd in het
bedrijf, elke deelnemer heeft wel een specialisatie.
Margono kan goed wieden en Rick knoflook pellen,
zaaien en stickers plakken. Jeffrey houdt van alle
werkzaamheden, zolang hij maar zelfstandig aan
het werk kan. Peter is de klusjesman en Adaja
vindt de winkel leuk en zaai- en plantwerk.
Sinds januari dit jaar werkt Gijsje, de oudste
dochter van Isabel, mee op het bedrijf. Gijsje is
verantwoordelijk voor het oogst- en inpakwerk.
Daarnaast houdt zij zich bezig met de verwerking
van de tomatenzaadteelt.
Gijsje:
Vroeger zag ik mama elk jaar bezig met het
tomatenzaad winnen. Het zag er allemaal erg
ingewikkeld uit en erg moeilijk om het zaad goed
uit de tomaten te krijgen. Dit jaar heb ik zelf een
dag meegelopen bij De Bolster en geleerd hoe ik
dat het beste kan doen. Op deze manier gaat er
weinig zaad verloren en krijg je het mooi schoon.
We hebben een pletter en een droogkast gekregen.
Na het pletten zet ik de tonnen met tomatenprut in
de gang. Dit laten we twee dagen gisten en daarna
spoelen we het zaad los. Vervolgens gaat het zaad
twee dagen in de droogkast.
Het product dat je dan in je handen hebt ziet er
prachtig schoon, fris en droog uit. In de gang
hangen allemaal katoenen zakjes om de oogst
droog te kunnen bewaren. Dit hele proces vind ik
leuk om te doen.
De hoofdteelt van het bedrijf vindt plaats van
maart tot en met november en is een gemixte
salade met slabladeren, kruiden en wilde planten
en bloemen. De mix wordt netjes ingepakt
en van een sticker voorzien. Deze mix ligt in
de natuurvoedingswinkels van de noordelijke
provincies èn de Estafettewinkels in de rest van het
land. Ook in verse kruiden zijn we gespecialiseerd.
In de zomer staat de kas vol met zaadteelt voor De
Bolster, wij telen sla, venkel, koolrabi en tomaten
voor hen.
Isabel:
We zijn een productiebedrijf. Dat betekent dat ik de
sla net op het moment dat deze er op zijn mooist
uitziet oogst voor de salademix. Het moment van
oogsten komt heel precies. Te vroeg heb je te
weinig kilogrammen opbrengst en is de smaak nog
niet ontwikkeld. Als je te laat snijdt, is de sla al een
beetje doorgeschoten en is de smaak bitter en de
kwaliteit direct minder. Het mooie van de zaadteelt
vind ik dan ook dat er op bepaalde plekken van
het bedrijf wèl ruimte is voor de hele cyclus van de
plant. Daar mag deze tot volle wasdom komen en
zich voortplanten. Dat voelt goed en eerlijk naar de
natuur in zijn geheel.
Om dan voor een bedrijf als De Bolster te kunnen
telen is helemaal een feestje. Betrokkenheid,
samenwerking en persoonlijkheid zijn hierin voor
mij belangrijk. Net als het samen zorgen voor
goed uitgangsmateriaal zonder GMO (genetisch
gemodificeerde organismen).
Bart geeft Gijsje bij De Bolster
uitleg over tomatenveredeling.
© De Bolster
5588
KRUIDEN
K
E
U
K
E
N
KRUIDEN
Kruiden zijn bijna allemaal lichtkiemers en moeten na
te zijn gezaaid slechts met weinig fijne aarde worden
bedekt. Voorkom uitdroging, maar geef ook zeker niet
te veel water.
Diverse kruiden kunnen gedroogd worden. Het drogen
moet bij voorkeur op een donkere en droge, maar wel
goed geventileerde plaats gebeuren. Bloemen kunt u
op dezelfde manier drogen, deze verliezen namelijk
Artemisia absinthium
Pimpinelle anisum
Ocimum basilicum
Alsem
Anijs
Basilicum Genovese
Meerjarig, tot 150 cm hoog. Ook
wel absintalsem genoemd. Sterk
kruid, verwant aan de in het wild
voorkomende bijvoet. Alsem is
grijzer van kleur en sterker van
smaak. Zaaien april tot juni, enkele
planten zijn meestal wel voldoende.
Plantafstand 50x50 cm. Alsem remt de
groei van naastgelegen planten. Een
plantenaftreksel helpt tegen bladluis,
aardvlo, slakken en ook tegen vlooien
bij huisdieren.
Anijs wordt als aromatiserend kruid
gebruikt in verschillende gerechten,
daarnaast staat het bekend als een
kruid met een medicinale werking. De
zaaiafstand bij direct zaaien is 30x10
cm. Uitzaaien in maart of april.
Eenjarig, laagblijvend, sterk geurend
kruid. Heeft groen blad en is weinig
schotgevoelig. Zodra de stengels
harder worden alleen de blaadjes
gebruiken. Voor pesto dit ras
(Genovese) gebruiken. Verlangt een
warme en beschutte plek. Zaaien
vanaf maart onder glas en in mei in
de volle grond. Uitplanten op 30x30
cm. Als de planten jong zijn kunt u
de scheuten gebruiken (niet te diep
afsnijden).
Een recept voor basilicumpesto vindt
u op pagina 116 van deze catalogus.
Ocimum basilicum
Ocimum basilicum
Allium schoenoprasum
Rode basilicum
Kaneelbasilicum
Fijne bieslook
Eenjarig, laagblijvend, sterk geurend
kruid. Heeft paars blad. Zodra de
stengels harder worden alleen de
blaadjes gebruiken. Verlangt een
warme en beschutte plek. Zaaien
vanaf maart onder glas en in mei in
de volle grond. Uitplanten op 30x30
cm. Als de planten jong zijn kunt u
de scheuten gebruiken (niet te diep
afsnijden).
Basilicumsoort met verfijnde geur en
smaak. Groen gekleurde variëteit
met paarse stengels en middelgrote
bladeren. Houdt van warmte; telen
op een zonnig, beschut plekje of
onder glas. Zodra de stengels harder
worden alleen de blaadjes gebruiken.
Zaaien vanaf maart onder glas en in
mei in de volle grond. Uitplanten op
30x30 cm. Als de planten jong zijn
kunt u de scheuten gebruiken (niet te
diep afsnijden).
Meerjarig, hoogte 20 cm. Zaaien vanaf
maart en later uitdunnen of uitplanten
op 20x20 cm. Het tweede jaar gaan de
plantjes zich sterk uitbreiden. Groeien
weer uit als er van wordt gesneden.
3010
3015
hun geur en kleur in de zon. Laat meerjarige kruiden
3020
over het algemeen niet langer dan vier jaar op dezelfde
plaats staan.
Tussentijds verplanten is mogelijk, mits dit gebeurt in de
herfst of vroege voorjaar. Bij strenge vorst is het wenselijk
dat gevoelige soorten met wat blad of stro beschermd
worden. Snoei heesterachtige kruiden elk voorjaar wat
terug.
3030
59
3035
3040
60
kruiden
kruiden
Anthriscus cerefolium
Anthriscus cerefolium
Borago officinalis
Citroenmelisse
Kervel Fijne krul
Komkommerkruid
3080
3130
Kervel Massa
Meerjarig, hoogte 30 cm. Naar
knoflook smakende bieslook met
een massieve, driekantige stengel,
afgeplatte bladeren en sierlijke witte
bloemen. Vraagt meer warmte en
groeit trager dan de gewone bieslook.
Onder glas zaaien in maart-april en
tegen de zomer uitplanten op 25x20
cm. Matig winterhard.
Meerjarig, hoogte 60 cm. Zaaien
in mei op zaaibed en in september
overplanten op 30x40 cm. In het
tweede jaar beginnen de planten zich
sterk te ontwikkelen. De naar citroen
geurende blaadjes, liefst geoogst
tegen de bloei, worden bijvoorbeeld
voor thee gebruikt. Goed te drogen.
Eenjarig. Hoogte tot ongeveer 25
cm, redelijk winterhard. Vanaf maart
elke maand een rijtje zaaien tot
augustus om steeds een vers gewas
te hebben. Het laatste zaaisel kan
tot in het voorjaar worden gesneden.
Vooral tijdens de warme maanden is
een standplaats in de schaduw aan te
bevelen. Gebruik in soep, salade en
saus, de kervel niet meekoken.
Een donkere, platte kervel. Traag
schietend. Vanaf maart elke maand
een rijtje zaaien tot augustus om
steeds een vers gewas te hebben. Het
laatste zaaisel kan tot in het voorjaar
worden gesneden. Vooral tijdens de
warme maanden is een standplaats in
de schaduw aan te bevelen. Gebruik
in soep, salade en saus, de kervel niet
meekoken. Het ras Massa komt uit het
assortiment professionele rassen van
Holland Select.
Eenjarig. Ook wel borage of bernagie
genoemd. Zaaien vanaf het voorjaar
op rijen, afstand 30 cm. Vrijstaand
groeien de planten enorm uit. Het
komkommerachtig smakende blad
wordt gestoofd of gebruikt in
rauwkost, het werkt kalmerend. De
bloempjes zijn eetbaar en worden wel
gebruikt als garnering, ook versuikerd.
Komkommerkruid is geschikt voor
groenbemesting en trekt veel insecten
aan (uitstekende bijenplant).
Kijk voor een recept met de eetbare
bloemen van dit kruid op pagina 115
van deze catalogus.
Anethum graveolens
Hyssop officinale
Carum carvi
Dille
Hyssop
Karwij
Coriandrum sativum
Levisticum officinale
Lavandula angustifolia
Koriander
Lavas
Lavendel
De bekende maggiplant. Meerjarig,
hoogte tot ruim 2 meter. Zaaien van
maart tot juni, bij voorkeur op een
vochtige plek. Enige schaduw wordt
goed verdragen. Later uitdunnen of
overplanten op 60 cm afstand. Gebruik
onder andere in soep.
Meerjarige struikachtige plant, ca.
50 cm hoog. In een bakje zaaien
onder glas in februari-april. Heeft
nachtkou nodig voor de kieming; de
kiemingsduur is lang. Buiten uitplanten
op 50x50 cm. Bloeit in juli en augustus
met blauwe, sterk geurende bloemen.
De bloemen worden gedroogd en
gebruikt als “luchtverfrisser” onder
andere in de linnenkast. De planten
kunnen het best in het voorjaar worden
teruggesnoeid om te voorkomen dat
de struikjes te veel gaan verhouten.
Allium tuberosum
Melissa officinalis
Bonenkruid
Chinese bieslook
3050
3060
Eenjarig laagblijvend, struikvormig
gewas. Zaaien april tot juni op rijtjes,
afstand 20–30 cm. De blaadjes en
jonge scheuten worden geoogst
tegen de bloei en vers of gedroogd
meegekookt met diverse bonen. Deze
zijn dan beter verteerbaar.
Satureja hortensis
61
3090
3110
Ongeveer 50 cm hoge plant met vrij
donker blad en fijne blauwe bloemen
met wit oog. Bloeit de hele zomer door
tot aan de eerste vorst. Past goed in
een wilde tuin. Plantafstand 20 cm.
Meerjarig, hoogte ca. 50 cm.
Heesterachtige plant, die tijdens de
uitbundige bloei vanaf half juli graag
door insecten wordt bezocht. Zaaien
in april-juni, plantafstand 30 cm.
Gebruik in o.a. soep, vleesgerechten
en voor thee.
3120
Tweejarig gewas dat alleen in het
tweede jaar bloeit, dan ongeveer
70 cm hoog. Zaaien in april-mei op
rijen, 30 à 35 cm uit elkaar, uitdunnen
op 15 cm. Het eerste jaar ontwikkelt
zich alleen de bladrozet. De bloei is
het volgende jaar in mei en juni. De
zaden, die gemakkelijk uitvallen, dient
u te oogsten als ze bruin worden
(eind juni). Gebruikt worden de jonge
blaadjes en vooral de zaden, onder
andere in brood en zuurkool.
3150
Eenjarig, hoogte tijdens de bloei tot
1 m. Uitzaaien in april-mei, rijafstand
30 cm, uitdunnen op 10 cm. Oogst
de sterk geurende zaden als ze bruin
worden, meestal in september. Het
zaad goed nadrogen. Gebruik in
diverse gerechten en gebak. In de
Noord-Afrikaanse en Indiase keuken
wordt vooral het jonge blad gebruikt.
In dat geval moet regelmatig opnieuw
gezaaid worden.
3135
3160
3140
3170
62
kruiden
kruiden
PETERSELIE
Cochlearla officinalis
63
Origanum vulgare
Peterselie is een eenjarig gewas.
Het kan al in maart gezaaid
worden, maar de kiemingsduur
is dan wel lang. Bij hogere
bodemtemperaturen
verloopt
de kieming aanmerkelijk sneller.
Een rijafstand van 25 à 30 cm
aanhouden en in de rij uitdunnen op
10 cm. Omdat voortdurend hergroei
plaatsvindt, kan men maandenlang
van dezelfde planten snijden. Het
verse blad kan in diverse gerechten
gebruikt worden.
Lepelblad
Wilde marjolein
3180
3190
Tweejarig, hoogte 20 cm, winterhard.
Zaaien augustus tot half september op
rijtjes, afstand 15 cm. De wat bittere
blaadjes zijn zeer vitaminerijk en
werden vroeger wel aangewend tegen
scheurbuik. Toevoegen aan rauwkost
tijdens de herfst en winter.
Ook wel oregano genoemd. Meerjarig,
hoogte ca. 40 cm. Tijdens de
prachtige bloei in de zomer vormt het
een walhalla voor insecten/vlinders.
Zaaien in april onder glas of in mei op
zaaibed buiten. Overplanten op 40x40
cm. De stengeltoppen worden gebruikt
in diverse gerechten, ook gedroogd.
Petroselium crispum
Petroselium crispum
Petroselium crispum
Peterselie Moskrul 2
Platte Peterselie Gigante d´Italia
Peterselie Gewone Snij
3200
3195
Het fraai gekroesde blad zorgt voor
een mooie garnering, zowel op het
bord als in de tuin.
Sterker van smaak dan krulpeterselie.
Bevordert de spijsvertering. Pluk het
kruid vlak voor de maaltijd. Wordt
gebruikt in vele gerechten, o.a. soep
en wortelen, ook voor garnering.
3197
Het standaard ras voor de versmarkt.
In januari 4-5 zaadjes per perspotje
zaaien, deze kunnen vervolgens in
maart uitgeplant worden. Normaliter
is het mogelijk 3 maal te snijden. Voor
industrie wordt direct in de volle grond
gezaaid.
Sanguisorba minor
Rosmarinus officinalis
Salvia officinalis
Kleine pimpernel
Rozemarijn
3245
Salie
3250
Meerjarig, hoogte 30 cm. Zaaien in
april tot juni, verplanten of uitdunnen
op 30x30 cm. De blaadjes smaken iets
naar komkommer en worden gebruikt
in salades en sauzen.
Heerlijk geurende, altijd groene struik
voor een beschutte plaats. Veelzijdig
keukenkruid, van soep en vlees tot
brood en kruidenboter. In strenge
winters de plant goed afdekken. Bij
regelmatig knippen blijft de struik in
vorm.
Hoogte ongeveer 50 cm. Meerjarig
gebruik is mogelijk, maar het is beter
elke 2 jaar opnieuw te zaaien. Onder
glas kan men al in maart zaaien, in de
volle grond in april-mei. Uitplanten op
40x40 cm. De blaadjes kunnen zowel
vers als gedroogd worden gebruikt
tegen keelpijn en als slaapmiddel
(saliemelk). Mocht u een hekel hebben
aan jansalie en de jansaliegeest,
probeer dan toch genuanceerd te
denken. Heel veel insecten/vlinders
worden juist hyperactief van deze
planten.
Apium graveolens
Thymus vulgaris
Foeniculum vulgare
Snijselderij gewone snij
Tijm Duitse Winter
Venkel
Meerjarig, hoogte 20 cm. Zaaien in
maart of april onder glas en uitplanten
in mei. Eventueel in de volle grond
zaaien in de loop van april of in
augustus. Een plantverband van 30 x
15 cm als norm hanteren. Bloeit in het
tweede jaar in het begin van de zomer.
Geoogst worden de stengeltoppen met
blaadjes, ze zijn ook goed te drogen.
Na de bloei verdient het aanbeveling
de planten af te snijden, zodat ze weer
jonge uitlopers vormen en beter de
winter doorkomen. Gebruik in diverse
gerechten. Bekend is de tijmstroop
tegen hoesten.
Meerjarig, hoogte tijdens de bloei
tot 150 cm. Zaaien in maart-juni,
overplanten of uitdunnen op 45x40
cm. In het eerste jaar treedt wel bloei
op, maar meestal te laat om nog rijp
zaad te leveren. In het tweede jaar
verschijnen in de loop van oktober
en deels november rijpe zaden. De
schermen met deze (bijna) rijpe zaden
worden afgeknipt en enkele weken
nagedroogd. Vervolgens kan men
de rijpe zaden verzamelen. Het blad
wordt gebruikt in rauwkost en soepen;
gemalen zaden vooral voor thee.
Liefst afdekken tegen vorst.
3220
3260
Eenjarig. Dit ras heeft weliswaar wat
grover blad, maar is veel minder
gevoelig
voor
bladvlekkenziekte.
De teelt is gelijk aan peterselie (zie
aldaar).
3270
3280
64
K ruiden
K
Barbarea vulgaris
Ruta graveolens
Waterkers
Winterkers
3290
3295
Wijnruit
Een- tot meerjarig. Vormt uitlopers
die dicht bij de grond blijven en groeit
zelfs onder water. Zaaien van maart
tot juli op een vochtige plaats in de
tuin of aan de waterkant. Plantafstand
10 à 15 cm. De blaadjes worden rauw
gegeten.
Tweejarig, winterhard kruid, ook wel
barbarakruid genoemd. Hoogte in het
eerste jaar ongeveer 10 cm. Zaaien
in augustus en september op rijtjes,
afstand 25 cm. Gaat in het voorjaar
schieten. De blaadjes worden verwerkt
in rauwkost.
Plant met iets kleverige stengels
met donkerpaarse, fluweelachtige
bloemen. Ca. 70 cm hoog, bloeitijd
juli-oktober. Onder glas voorzaaien
in maart-april en na half mei buiten
uitplanten of half mei rechtstreeks
zaaien. Plantafstand 35 cm.
Nasturtium officinale
3300
I
E
M
GROENTEN
Kiemen zijn eigenlijk superjonge plantjes, die binnen een
paar dagen uit zaad gekweekt kunnen worden. Kiemen
zijn de ultieme leverancier van vitamines en mineralen.
De kiemen rauw eten is de lekkerste en meest gezonde
consumptiemethode.
Kiemen
zijn
een
fantastisch
ingrediënt voor salades. Het is ook mogelijk de kiemen tot
een alternatieve slasaus te verwerken. Gebruik daarvoor
een schaaltje kiemen, koudgeperste olie, een scheutje
appelazijn, een beetje peper, een snufje zeezout en wat
mosterd. Mix alle ingrediënten met een staafmixer tot een
gladde saus en je hebt een buitengewoon energierijke
en
w ist u dat. . .
65
Rumex ambiguus
Rumex patientia
Tuinzuring
Spinaziezuring
3310
3320
Meerjarig, hoogte tijdens de bloei
tot 60 cm. Zaaien in maart-april of
juli-augustus op rijen, afstand 30 cm
en uitdunnen of overplanten op 30
cm. Kan reeds vroeg in het voorjaar
worden gesneden alsook in de herfst,
wanneer na de zaadzetting in de
zomer het gewas opnieuw begint te
groeien. De jonge blaadjes worden in
salades en soepen verwerkt.
Ook wel engelse of eeuwige spinazie
en patiëntie genoemd. Het is een
zuringsoort met forse bladeren en
een zachtzure smaak. Overblijvende,
winterharde bladgroente, die zeer
vroeg in het voorjaar uitloopt. Het blad
wordt in salades en soepen verwerkt.
Dit kan tot in mei als het gewas in
bloei schiet en daarna in de herfst
na het afsterven van de bloeistengel.
Zaaien in april is mogelijk, maar
liever wachten tot augustus. Voor een
meerjarige teelt de planten uitzetten
op ca. 35x35 cm.
gezonde
slasaus
zonder
smaakversterkers
of
conserveringsmiddelen. Eet smakelijk!
…Lavendel nachtkou nodig heeft
om te kiemen? Wij noemen dit ook
wel ‘wisseltemperatuur’; overdag
warm en ’s nachts koud.
...De citroengeur van citroenmelisse
bij het koken verdwijnt? Gebruik het
blad daarom vers ter garnering van
gerechten.
...De blaadjes van salie het meest
smaakvol zijn als u ze plukt voordat
de plant gaat bloeien?
...Lavas vroeger als ‘geurvreter’ in
schoenen werd gestopt?
6 6 66
kIEMGROENTEN
KIEMGROENTEN
Het hele jaar door verse kiemgroenten in een handomdraai op uw bord!
De ideale temperatuur om kiemen te kweken is kamertemperatuur. Er zijn verschillende methoden om de
zaden te laten kiemen. Het kiemschaaltje dat we u aanbieden is erg makkelijk in gebruik en bestaat uit een
glazen schaaltje met een roostertje.
Hoe te gebruiken?
• Strooi een dun laagje zaden op het rooster en laat de
zaden goed nat worden onder een lopende kraan.
Brassica oleracea var. cymosa
Allium tuberosum
Trigonella foenum-graecum
Broccolikers
Chinese Bieslook
Fenegriek
9030
• Vul daarna het glazen schaaltje met water tot net
onder het rooster. Vervolgens kan het schaaltje bij
kamertemperatuur weggezet worden.
Broccoli wordt steeds meer gegeten
als kiemgroente. Deze mild smakende
spruit bevat uiterst gezonde stoffen.
9035
Kiemgroente Chinese bieslook heeft
een heerlijke knoflooksmaak, goed
te gebruiken als garnering en past
perfect bij allerlei gerechten.
9037
Fenegriek heeft een licht kerrie-aroma.
• Na drie dagen mogen de kiemen in het licht gezet
worden, maar niet in de volle zon. Afhankelijk van
de soort zijn de kiemen na 5-10 dagen klaar voor
consumptie.
67
Lepidium sativum
Lepidium sativum
Eruca sativa
Tuinkers
Grootbladige Tuinkers
Rucolakers
9010
9015
Een heel bekende spruitgroente
waarvan zowel de kiemspruit als
de jonge blaadjes gegeten kunnen
worden. Tuinkers bevat mosterdolie
en smaakt heerlijk in salades en op
brood.
U kunt de jonge kiemblaadjes gelijk
eten en de eerste gewone blaadjes
voor rauwkost gebruiken. Buiten kan
deze tuinkers vanaf maart gezaaid
worden, breedewerpig of op rijtjes,
10 cm van elkaar. De kieming is snel,
al na een week kan geoogst worden.
Binnen kan het gehele jaar door
gezaaid worden in een bakje op een
vrij lichte plaats.
9020
Rucola heeft als kiemgroente een vrij
scherpe en wat nootachtige smaak.
De kiemspruiten zijn heerlijk als
garnering en ook goed in salades te
gebruiken.
Raphanus sativus
Brassica oleracea var. rubra
Sinapis alba
Radijskers
Rode kool
Mosterdkers
Kiemgroente Rode Kool heeft mooie
rood met groene kiempjes en een
echte koolsmaak.
Mosterdkers is een vrij pittige
spruitgroente met mosterdsmaak.
9040
Radijskers heeft een enigszins pikante
smaak en zit boordevol met vitaminen.
9045
9050
68
kiemgroenten
w ist u dat. . .
Medicago sativa
Helianthus annuus
Alfalfa
Zonnebloem
9060
9070
Alfalfa is één van de meest bekende
spruitgroenten met een vrij milde
smaak. De spruiten kunnen goed
dienen als garnering of bij kaas
worden gegeten.
Kiemgroente Zonnebloem heeft een
heerlijke nootachtige smaak.
…Chinese bieslook een lange
kiemduur heeft? Het kiemen duurt,
in tegenstelling tot de overige
kiemgroenten, langer dan een
week.
...wij
ook
een
kant-en-klaar
kiempakket
aanbieden?
Kijk
hiervoor op pagina 113 van deze
catalogus.
G R O E N
BEMESTERS
Een biologische manier om uw gewassen te bemesten is
door middel van groenbemesting. In de nazomer of het
vroege najaar kunt u zogenaamde groenbemesters zaaien,
waarna ze in het daaropvolgende voorjaar onder de grond
kunnen worden ingewerkt. Op deze manier vermengt u de
planten met de bovenste laag van de grond. Vervolgens
worden de groenbemesters verteerd door organismen in de
bodem, waardoor voedingsstoffen voor uw volgende gewas
vrijkomen.
Naast het op peil houden van het organische stofgehalte
hebben groenbemesters een aantal andere functies:
• Het voorkomen van verliezen aan mineralen door
uitspoeling, door te fungeren als vanggewas;
• Het bevorderen van het bodemleven en de
bodemstructuur. Het zijn met name diepwortelende
groenbemesters (zoals luzerne en lupine) die zorgen
voor losse grond en een verbeterde afwatering;
• Het toevoegen van extra stikstof aan de bodem. Dit
geldt alleen voor vlinderbloemige gewassen, waarvan
klavers een belangrijke groep vormen. Grassen en kruis
bloemigen bezitten deze eigenschap niet.
Kiemschaaltje
9000
Uiteraard
mag
dit
handige
kiemschaaltje niet ontbreken, wanneer
u uw eigen kiemgroenten wilt kweken!
69
Nieuw dit jaar zijn de groenbemesters Winterrogge en
Japanse haver. Beide groenbemesters zijn geschikt voor
de latere inzaai. Bovendien is Winterrogge een winterhard
gewas.
7 0 70
gROENBEMESTERS
GROENBEMESTERS
T E E L TI N F O R M AT I E
Werk een groenbemester zo laat
mogelijk onder. Doel is immers het
toevoegen van organisch materiaal
aan de bodem, dus hoe langer de
groenbemester kan groeien, des
te meer organisch materiaal zal
worden gevormd. Let er op dat
de bodem voldoende doorlucht
is en werk de planten niet te diep
onder, waardoor het materiaal niet
verzuurt. Na het onderwerken van
de groenbemesters dient u 2 tot 3
weken te wachten alvorens de grond
in te zaaien.
Uitgebreidere
informatie
over
groenbemesters kunt u vinden op:
www.kennisakker.nl/kenniscentrum/
handleiding/teelthandleidinggroenbemesters-algemeen.
Lupinus angustifolius
Sinapis alba
Trifolium incarnatum
Secale cereale
Avena Strigosa
Blauwe lupine
Gele mosterd
Winterrogge
Japanse Haver
4010
4040
Incarnaatklaver
Snelgroeiende, eenjarige vlinderbloemige, vooral toegepast als
groenbemester en bodemverbeteraar.
Bitterstofvrij en daarom ook geschikt
als veevoer. Hoogte ca. 80 cm. Zaaien
vanaf begin april tot half augustus op
rijen, rijafstand 30 cm. Zaaidichtheid:
200 kg/ha. Zaaidiepte 3-5 cm. Vriest ‘s
winters dood. 1 zakje is genoeg voor
ongeveer 10 m².
Snelgroeiende, eenjarige plant van
ruim 1 meter hoog. Zeer geschikt
als groenbemester. Kan tot oktober
worden gezaaid, rijafstand 35 cm.
Voor zaadwinning in april zaaien,
de oogst is dan in september. Als
groenbemester vanaf eind augstus
zaaien. Zaaidichtheid: 20 kg/ha. Het
gewas kan na 6 weken een hoogte van
1 meter bereiken. In de winter vriest
gele mosterd dood. Zaaidiepte: 2-3
cm. 1 zakje is genoeg voor ongeveer
100 m².
Zachte, behaarde klaver met 4 cm
lange, donkerrode bloempluimen.
Wordt als groenbemester en als bloem
gebruikt. Bijen- en hommelplant,
geschikt voor natuurlijke tuinen.
Hoogte 30 cm. Plantafstand 15 cm.
Zaaidichtheid: 25-30 kg/ha. Bloeitijd
juli-augustus. 1 zakje is genoeg voor
ongeveer 25 m².
Winterrogge
kan
laat
gezaaid
worden (augustus tot oktober). Deze
groenbemester is niet vorstgevoelig, geeft
een snelle en goede grondbedekking en
zeer goede doorworteling. Het houdt de
bodem bedekt gedurende de winter, is
effectief tegen erosie en doeltreffend in het
vastleggen van stuifgevoelige grond. Na de
winter is het gewas 20 à 30 cm. hoog en
kan het gemaaid worden. De gewasresten
dienen te worden ondergewerkt (door
middel van frezen en/of ploegen) om
hergroei te voorkomen. Weinig ziekteen plaaggevoelig. Geschikt voor alle
grondsoorten, maar heeft moeite met natte
en slempgevoelige percelen. Zaaidiepte:
2-3 cm. Zaaidichtheid: 120-180 kg/ha. 1
zakje is genoeg voor ongeveer 6 m².
Japanse haver is een uitstekende
groenbemester, die ook bijzonder
geschikt is voor de latere inzaai.
Zaaitijd: april-september. Het komt
zeer snel op, maakt veel gewas en
is daardoor sterk tegen onkruid.
De planten wortelen erg diep, zijn
weinig structuurgevoelig en dragen
bij aan een evenwichtig bodemleven.
Japanse haver is als alternatief voor
Tagetes ook geschikt om aaltjes te
bestrijden. Zaaidichtheid: 80-100 kg/
ha. 1 zakje is genoeg voor ongeveer
8 m².
4080
4090
4100
w ist u dat. . .
71
Phacelia tanacetifolia
Ornithopus sativus
Fagopyrum esculentum
Phacelia
Serradella
4050
4060
Boekweit
Mooie eenjarige bijenplant, goede
groenbemester, hoogte ongeveer 70
cm. Behoort niet tot de koolachtigen
en vlinderbloemigen en is daarom
gemakkelijk in te passen in de
vruchtwisseling. Zaaien is mogelijk
van maart tot half augustus. Zaai
op rijen met een afstand van 35 à
50 cm, verminder deze afstand in
augustus tot 20 cm, omdat de plant
dan minder uitgroeit. Zaaidichtheid: 10
kg/ha. Zaaien op een diepte van 1-2
cm. Vriest ‘s winters dood. 1 zakje is
genoeg voor ongeveer 50 m².
Eenjarige, vlinderbloemige kruipende
plant. Zeer geschikte groenbemester
op de wat lichtere gronden. Bloeit
langdurig. Zaaien eind maart tot in mei
op rijen, afstand 35 cm. Zaaidichtheid:
40 kg/ha. Goed schoon houden
tot het moment waarop het gewas
gaat sluiten. 1 zakje is genoeg voor
ongeveer 35 m².
Deze spruit heeft een licht kerriearoma. Deze snelgroeiende bijenplant
van ruim 1 m hoog vraagt een zonnige
standplaats en een arme, wat zurige
grond. Zaaidichtheid: 50-60 kg/ha.
1 zakje is genoeg voor ongeveer
12 m².
4070
…de groenbemester Gele Mosterd
net als kool tot het geslacht van
de brassica’s behoort? Aangezien
brassica’s
gevoelig
zijn
voor
knolvoet, een ziekte die de wortels
aantast, mag kool niet worden
gezaaid op die plaats waar Gele
Mosterd heeft gestaan. Dit is tevens
de reden dat kolen slechts 1x per
zeven jaar op hetzelfde perceel
mogen worden gezaaid.
72
zaadschoning
zaadschoning
“Zaad blijft een kwetsbaar goed,
dus het is een secuur werkje”
Een grote hal vol machines. Het geluid van
draaiende motoren. Grote kisten vol zaad. Dat
is de wereld van zaadschoning!
U staat er misschien niet direct bij stil, maar
het oogsten van de zaden is nog lang niet het
eindstation bij De Bolster. Nadat de zaden van het
land zijn gehaald, komen ze via de zaadschoning
en kwaliteitscontroles bij de afvulmachines terecht.
Een deel van ons assortiment wordt zelfs nog met
de hand afgevuld, omdat de zaadjes te klein of te
licht zijn om machinaal te kunnen worden verpakt.
Pas nadat deze stappen zijn doorlopen, ligt onze
nieuwe oogst in de schappen. In dit artikel duiken
we wat dieper in het proces van zaadschoning:
een vak apart.
Naam:
Marco van Amersfoort
Leeftijd:
34 jaar
Functie:
Hoofd zaadschoning
Hobby’s:
Voetbaltraining geven aan de
jeugd en ik houd van exotische
planten (m.n. palmen).
7 373
© De Bolster
Voorbereiding op de zaadschoning
We kennen allemaal de prachtig bloeiende
bloemenvelden of de mooie bonenproducties
op het land. Voordat de zaden hiervan in de
zaadschoning belanden, doorlopen ze een aantal
stappen. Sommige gewassen worden direct op
het land gedorst met de combine, andere worden
met de hand geoogst en andere worden met de
hand geoogst en te drogen gelegd in de kas en
daarna gedorst. Een aantal gewassen slaat de
combine in zijn geheel over. De geoogste zaden
dienen vervolgens te worden gedroogd, om het
vochtpercentage terug te dringen. Dit gaat prima
bij ons in de kas, maar wegens ruimtegebrek zetten
wij ook droogwanden in. Dit zijn aaneengeschakelde
kuubskisten,
waar
verwarmde
lucht doorheen wordt geblazen. Pas als het
vochtpercentage voldoende is verlaagd, is het
droogproces klaar. Deze gedroogde zaden zijn
echter nog altijd vervuild met takjes, blaadjes,
zand en andere resten. Uiteraard willen wij als
product pure zaden aanbieden en de volgende
stap is dus het zaad scheiden van alle overige
deeltjes. Hiervoor is in ons bedrijfspand een grote
hal ingericht als schoningsruimte.
Borstelmachine
De borstelmachine, zoals de naam al doet
vermoeden, borstelt de zaden schoon. Bij
bijvoorbeeld spinazie- en bietenzaad worden in
deze machine de stokjes van de zaden gescheiden.
Soms is het nodig een partij zaden twee keer door
de borstelmachine te laten gaan; een keer voor het
grove werk en nog een keer om de kleine takjes
te verwijderen. “Zaad blijft een kwetsbaar goed,
dus het is een secuur werkje en je kunt geen
‘grof geschut’ inzetten bij het schonen van zaad.
Interne beschadigingen zijn snel opgelopen”,
aldus Marco. “Als er veel zand tussen de oogst zit,
is het bijvoorbeeld noodzakelijk dit er eerst uit te
zeven, voor je de zaden door de borstelmachine
haalt. Het scherpe zand kan het zaad beschadigen
voor je er erg in hebt.”
Clipper: zeven en lucht
Om het fijnere restafval van de zaden te scheiden,
wordt de clipper ingezet. Deze machine is
opgebouwd uit 3 zeven. Voor elke vorm en grootte
zaad, zijn verschillende zeven beschikbaar. Als
Marco een partij zaad heeft, kijkt hij dus eerst
naar het zaad en bouwt op basis daarvan de juiste
zeven in de clipper. Het zaad valt door de eerste en
tweede zeef, terwijl het afval er op blijft liggen. De
laatste zeef is bedoeld om deeltjes die kleiner dan
het zaad zijn van het zaad te scheiden, dat op de
zeef blijft liggen. Het afval wordt in het zeefproces
weggezogen.
Schoningsmachines
De machines in deze hal hebben elk hun
specialiteit. Marco, verantwoordelijk voor onze
zaadschoning, vertelt: “Voor de meeste zaden
zijn 2 tot 3 verschillende machines nodig,
voordat de zaden geheel geschoond zijn. Deze
machines hebben grofweg de volgende functies:
schoonborstelen, zeven en tegelijk lichte deeltjes
met lucht verwijderen en het op kleur sorteren van
sommige soorten zaad.”
© De Bolster
7744
zaadschoning
zaadschoning
Kleursorteerder
Na deze schoningsprocedure worden sommige
zaden nog aan de kleursorteerder onderworpen.
Marco legt uit: “Door middel van de kleursorteerder
kunnen zaden met een afwijkende kleur uit de
partij worden geselecteerd. De kleursorteerder
heeft 2 ingebouwde camera’s, een aan de
voorzijde en een aan de achterzijde. Deze
camera’s detecteren kleurverschil van de zaden
die er voor langs vallen. Als zo’n afwijkende kleur
wordt gedetecteerd, wordt dit zaadje er met lucht
tussenuit geschoten. De kleursorteerder is in te
stellen op ‘light’ en op ‘dark’, om aan te geven wat
er tussenuit moet worden geschoten, maar kan
ook op ‘spot’ worden ingesteld. Dit is handig voor
zaden waar ongewenste vlekjes op zitten.”
MARCO’S
OVERIGE
BEZIGHEDEN
“Wij schonen ook zaad voor
andere bedrijven,” gaat Marco
verder, als antwoord op de
vraag wat hij na de piek van het
schonen van de nieuwe oogsten
doet. “En als het nodig is, spring
ik bij in de orderafhandeling in de
winter, want zij hebben daar dan
de piek in de verkoop. Verder
houd ik mij bezig met allerlei
werkzaamheden in en om het
pand, bijvoorbeeld onderhoud.”
“Er gaan heel wat
handelingen aan vooraf,
voor het zaad schoon is”
Lezen
Sinds wij in het bezit zijn van deze kleursorteerder,
scheelt dit een hoop intensief handwerk. Voorheen
werden deze zaden namelijk ‘gelezen’. Dit houdt
in dat ze via een lopende band, de zogenaamde
leesband, aan een selectie worden onderworpen.
Aan weerszijden van de lopende band zit een
medewerker, die afwijkende zaden (bijvoorbeeld
afwijkend qua kleur of qua vorm, wat beide invloed
kan hebben op de kwaliteit van het zaad) uit de
partij verwijdert. Met dank aan de kleursorteerder
gebeurt dit werk nu voornamelijk machinaal, alleen
voor de finishing touch is de leesband echter nog
onmisbaar. Marco: “Vooral bij tuinbonen gebeurt
het nog wel eens dat er halve bonen in de partij
zitten, dit kan komen doordat bijvoorbeeld met een
te hoog toerental is gedorst. Als deze bonen niet
precies met de halve kant voor de camera langs
vallen, wordt het kleurverschil niet opgemerkt
door de kleursorteerder, waardoor ze er niet altijd
uit worden gesorteerd. Met de hand verwijderen
wij deze halve bonen alsnog uit de partij.”
7 575
© De Bolster
Kalibreren
Daarnaast kunnen zaden nog worden gekalibreerd.
Door middel van deze methode worden ze op
grootte gesorteerd. Door zaden van vergelijkbare
grootte aan te bieden, genereer je een gelijkmatige
kieming en gelijkmatige opkomst van de
plantjes. Deze methode passen wij wel eens toe
wanneer partijen niet homogeen kiemen. Kleine partijen schonen
Naast de verwerking van bulkpartijen in de
schoning, hebben wij in ons assortiment ook
soorten met kleinere hoeveelheden. Dit zijn
bijvoorbeeld bloemzaden. Omdat deze zaadjes
licht zijn, is het lastig met lucht te schonen zonder
veel zaad te verliezen, dus ook hier is een uitermate
secure aanpak onmisbaar. Deze partijen worden
met de hand gezeefd, gaan vervolgens door een
kleine clipper en daarna door een luchtmachine
welke een fijnere afstelling dan de clipper heeft.
Na deze eerste schoningsronde, worden de zaden
in de kleine mantel verder geschoond.
Deze machine is opgebouwd uit een draaiende
kolom met vaste zeef, waar de zaden doorheen
vallen, terwijl het afval achterblijft of juist
andersom, afhankelijk van het soort zaad. Tot
slot is voor de kleine partijen nog een rolband
beschikbaar. De zaden komen op een lopende
band, waarop ronde zaadjes naar onder vallen
en in een bak belanden, terwijl vlakke deeltjes
op de band blijven liggen en worden afgevoerd.
De handen vol
Grote, zware zaden zoals lupine en bonen zijn
relatief makkelijk te schonen, omdat je veel afval
met lucht kunt verwijderen. Daarentegen heb je
ook elk jaar te maken met soorten die het Marco
minder makkelijk maken. “In winterpostelein zit
altijd veel zand, omdat dit gewas geoogst wordt
op het moment dat het buiten nat en modderig
is. Hierdoor zit veel zand tussen de zaden, wat
moeilijk te scheiden is. Daarom gebruik ik voor
winterpostelein altijd de zeef en kleursorteerder,
maar met name het zeven dient in meerdere
etappes te gebeuren. Tussendoor moeten de
zeven namelijk worden schoongemaakt, omdat
het zand de zeef op den duur verstopt. Naast
winterpostelein zijn vooral Afrikaantjes lastig te
schonen, omdat dit zaad langwerpig en licht is.
De aanpak hiervoor is het zaad meerdere malen
door de mantel te halen, zonder het lichte zaad te
verliezen. Maar dat houdt het werk uitdagend!”
Er gaan dus heel wat handelingen aan vooraf,
voordat het zaad helemaal geschoond is. Vooral
de kleine partijen vergen intensieve bewerkingen.
Bovendien heeft elk soort zaad een eigen
aanpak en kan deze aanpak ook nog eens per
productiejaar verschillen. Zo is het ene jaar een
partij bonen zwaarder dan het andere jaar. Het
blijft dus nauwkeurig afstellen en inspelen op de
omstandigheden van dat moment. Marco vertelt:
“Er gaat overigens ook veel tijd zitten in het
schoonmaken van de schoningsmachines. Na elke
geschoonde partij, dienen de machines zorgvuldig
te worden schoongemaakt, om vermenging met
zaad van de volgende partij te voorkomen. Daarom
schoon ik ook altijd twee verschillende soorten
zaden na elkaar. Mocht er zaad achterblijven in een
machine, dan kun je dit eenvoudig van de andere
zaden scheiden door middel van zeven of lucht.”
© De Bolster
7766
een j arige bloemen
E E N J A R I G E
BLOEMEN
Veel van deze eenjarige bloemen kunnen vanaf half
april rechtstreeks buiten worden gezaaid. U kunt ze
wel wat vervroegen door ze eerst onder glas op te
kweken en dan uit te planten. Sommige verdragen geen
vorst, deze worden in maart-april onder glas gezaaid,
Adonis aestivalis
Ageratum houstonianum
Agrostemma githago
Zomeradonis of Kooltje vuur
Mexicaantje
Bolderik
Een 30-40 cm hoog, ranonkelachtig
plantje met fijn ingesneden blad. Bloeit
in juni-juli met felrode bloemetjes met
een zwart hart. Ter plaatse zaaien in
april-mei of in september. Plantafstand
20 cm.
Een ongeveer 30 cm hoge, sterk
vertakte plant met grijsblauwe
bloemen in dichte tuilen. Eind aprilmei zaaien. Bloeit van juni-september.
Plantafstand 25 cm.
Ranke, ongeveer 80 cm hoge plant
met grote, alleenstaande rood-violette
bloemen met wit hart aan lange
stengels. In april of in het najaar
zaaien. Bloeitijd in juni-augustus.
Kwam vroeger voor in korenvelden.
Plantafstand 20 cm.
Amaranthus hypochondriacus x powelli
Anoda cristata
Antirrhinum majus
Amarant
Straalvrucht
Leeuwenbek
Een stevige, ruim 1 m hoge plant met
roodachtige stengels en bladnerven.
Zaaien in mei. Bloeit in augustusseptember met sterk opvallende
donkerrode bloempluimen, geschikt
om te drogen. Plantafstand 40 cm.
Stevige plant uit de kaasjeskruidfamilie,
ongeveer 1 m hoog. Eind mei zaaien.
Bloeit van juli tot in de herfst met
vrij grote lila bloemen. Gevoelig
voor vorst, dus niet te vroeg zaaien.
Plantafstand 35 cm.
Een mooi mengsel van diverse kleuren,
ongeveer 60 cm hoog. Zaaien in aprilmei. Blijven zeer lang doorbloeien
(juni-oktober). Uitstekende snijbloem.
Plantafstand 35 cm.
5010
5020
eventueel verspeend en vanaf half mei buiten uitgeplant
5030
of rechtstreeks gezaaid.
Verschillende
wildere
soorten,
zoals
bolderik,
bosliefje, incarnaatklaver, kamille, klaproos, kooltje
vuur, korenbloem, lijmkruid, moederkruid, pekbloem,
slangekruid, spiegelklokje en driekleurig viooltje, kunnen
ook aan het eind van de zomer worden gezaaid en als
kleine plantjes overwinteren. In het voorjaar ontwikkelen
ze zich dan snel. De genoemde plantafstanden zijn
slechts richtlijnen.
5040
77
5060
5070
78
een j arige bloemen
Calendula officinalis Touch of red/orange
Callistephus chinensis
Callistephus chinensis
Bidens of tandzaad
Goudsbloem met donker hart
Zomeraster, dubbelbloemig
5100
5135
Zomeraster, enkelbloemig
Ongeveer 50 cm hoge plant met
stekelige bladeren en grote, witte,
papaverachtige bloemen. Bijenplant.
Zaaien in april-mei. Plantafstand 30
cm. Bloeitijd juli-september.
Ongeveer 60 cm hoge plant met fijn
ingesneden donkergroen blad. Bijen
en vlinderplant. Uitstekend geschikt
voor bloembakken. Af en toe wat
terugsnoeien. Zaaien in april-mei.
Plantafstand 25 cm. Rijkbloeiend met
vrij grote, frisgele bloemen van eind
juni tot aan de nachtvorst.
Gemakkelijk te telen sier- en
medicinale
plant
met
dubbele
oranje en gele bloemen met een
donkerhart. Hoogte 50 cm. Geschikt
voor boeketten. Zaaien in maartapril binnen, in april-juni ter plaatse.
Plantafstand 20 cm. Bloeitijd junioktober.
Mooi
mengsel
met
diverse
kleurvarianten in de tinten roze, wit en
blauw. Prima snijbloem. Niet zaaien
in grond waar al zomerasters hebben
gestaan.
Hoogte 60-70 cm. Voorzaai in maart
is goed mogelijk, geeft spreiding in
bloei. Ter plaatse zaaien in aprilmei. Plantafstand 25 cm. Bloeitijd
augustus-oktober.
Mooi mengsel van gevulde bloemen
met diverse kleurvarianten in de tinten
roze, wit en blauw. Hoogte 60-70 cm.
Prima snijbloem. Niet zaaien in grond
waar al zomerasters hebben gestaan.
Voorzaai in maart is goed mogelijk, dit
geeft spreiding in bloei. Ter plaatse
zaaien in april-mei. Plantafstand 25
cm. Bloeitijd augustus-oktober.
Calendula arvensis
Calendula officinalis
Akkergoudsbloem
Goudsbloem
Callistephus chinensis
Callistephus chinensis
Carthamus tinctorius
Zomeraster,“matsumoto” mix
Zomeraster, “standy” mix
Saffloer
Dubbele, stevige zomerasters in allerlei
tinten wit, rood en blauw. Hoogte
60-70 cm. Goede snijbloem. Niet
zaaien in grond waar al zomerasters
hebben gestaan. Voorzaai in maart
is goed mogelijk, dit geeft spreiding
in bloei.Ter plaatse zaaien in aprilmei. Plantafstand 25 cm. Bloeitijd
augustus-oktober.
Van oudsher verbouwd als olie- en
verfplant, tegenwoordig een bekende
snij- en droogbloem. Muizen zijn
dol op het zaad. Hoogte 90 cm.
Zaaien in april-mei, niet verplantbaar.
Plantafstand 35 cm. De geel-oranje
bloemen bloeien in juli-augustus
met enigszins stekelige bloemen en
bladeren.
Argemone polyanthemos
Bidens ferulifolia
Berenoor
Stekelpapaver
5080
5090
Ongeveer 60 cm hoge plant,
afkomstig uit Zuid-Afrika. De grote
margrietachtige bloemen hebben
zilverwitte, aan de onderzijde blauwige
bloembladen en een metaalblauw
hart. Prima snijbloem. In mei ter
plaatse zaaien. Plantafstand 25 cm.
Bloeit de hele zomer door.
Arctotis grandis
Browallia americana
79
een j arige bloemen
5115
5120
Ongeveer 50 cm hoge plant met vrij
donker blad en fijne blauwe bloemen
met wit oog. Jonge planten toppen
voor bossiger groei. Past goed in een
wilde tuin. Zaaien in mei. Plantafstand
20 cm. Bloeit de hele zomer door
vanaf juli tot aan de eerste vorst.
Wilde goudsbloem met kleine,
goudgele bloemen. Hoogte 30 cm.
Zaaien in april-juni. Plantafstand 20
cm. Bloeit van juli tot ver in de herfst.
5130
Ongeveer 35 cm hoog. Enkelvoudige,
oranje bloemen met donker hart.
Bekend als borderplant langs de
huizen tegen mieren. Zeer geschikt
als snijbloem. Kent vele medicinale en
cosmetische toepassingen. Zaaien in
april-juni. Plantafstand 20 cm. Bloeitijd
van juni-oktober.
Kijk voor een recept met deze eetbare
goudsbloem op pagina 115 van deze
catalogus.
5160
Halfdubbele, stevige zomeraster in
allerlei tinten wit, geel, rood en blauw
en met een geel hart. Hoogte 60-70 cm.
Goede snijbloem. Niet zaaien in grond
waar al zomerasters hebben gestaan.
Voorzaai in maart is goed mogelijk,
dit geeft spreiding in bloei.Ter plaatse
zaaien in april-mei. Plantafstand 25
cm. Bloeitijd augustus-september.
5140
5165
5150
5170
80
een j arige bloemen
Cerinthe major
Chenopodium quinoa
Cleome spinosa
Cleome spinosa
Consolida ajacis
Korenbloem
Wasbloem
Gierstmelde (Quinoa)
Kattesnor, paars
Tuinridderspoor
5200
5250
Kattesnor, roze
Helaas nog maar weinig te zien in
korenvelden. Bijen- en vlinderplant,
hoogte ongeveer 80 cm. Geschikt als
snij- en droogbloem. Ondersteuning
is wel gewenst. In maart-april of
in september ter plaatse zaaien.
Plantafstand 30 cm. Bloeit vanaf eind
juni tot augustus met blauwe bloemen.
De blauwgroene bladeren met
waslaag geven deze plant een fraai en
bijzonder uiterlijk. Een paradijs voor
bijen. Ongeveer 70 cm hoog. In mei ter
plaatse zaaien. Plantafstand 30 cm. In
juni-juli verschijnen de iets hangende
bloemtrosjes met buisvormige roze
bloemetjes die half uit de paarse
schutblaadjes steken.
Oud
cultuurgewas
uit
het
Andesgebergte. Hoogte ongeveer 120
cm. De kleine zaden worden gebruikt
als graan. Een bitterstof, saponine, is
uitwendig op de zaden aanwezig en
kan met goed spoelen grotendeels
worden verwijderd. Eind april-mei ter
plaatse zaaien. Plantafstand 30 cm.
Bloeit van juli-september met grote
groene pluimen, die tijdens de rijping
van het zaad in september roodachtig
verkleuren.
Exotisch
aandoende
plant,
wijdvertakt en ongeveer 1 m hoog.
Geurig en geschikt als snijbloem.
De bladstelen zijn wel stekelig.
Voorzaaien onder glas in maart-april
en na half mei buiten uitplanten op
50 cm. Bloeit van juli tot aan de
eerste nachtvorst met grote paarse
bloemtrossen waar de meeldraden uit
steken als ‘snorharen’.
Exotisch
aandoende
plant,
wijdvertakt en ongeveer 1 m hoog.
Geurig en geschikt als snijbloem.
De bladstelen zijn wel stekelig.
Voorzaaien onder glas in maart-april
en na half mei buiten uitplanten op
50 cm. Bloeit van juli tot aan de
eerste nachtvorst met grote roze
bloemtrossen, waar de meeldraden
uit steken als ‘snorharen’.
Sterke, ongeveer 70 cm hoge plant.
Geschikt als snij- en droogbloem.
Zaaien in april-mei. Plantafstand 20
cm. Bloeit van juni tot augustus met
blauwe, gespoorde, enkelvoudige
bloemen in vertakte trossen.
Chrysanthemum carinatum
Chrysanthemum japonicum
Chrysanthemum segetum
Gele ganzebloem, wild
Coreopsis tinctoria
Cosmos bipinnatus
Bonte ganzebloem, ‘Flame Shades’
Japanse chrysant
Coreopsis tinctoria
Meisjesogen
Mahogany Midget
Cosmea, gemengd
Mooie, sterke plant die weinig eisen
stelt. Vormt prachtige pollen met
diep rood-bruine bloemen die zowel
in potten als vooraan in de border
kunnen staan. Zet ze in de volle
zon, waar ze tot in de herfst een
gloedvol effect geven. Ook geschikt
als snijbloem. Hoogte ca. 30 cm. Zaai
in maart binnen of in april-mei ter
plaatse. Plantafstand 20 cm. Bloeitijd
juni-september.
Fraaie, grote bloemen, variërend
in kleur van wit en lichtroze tot
donkerroze tinten. Hoogte ca. 100
cm. Geschikt als snijbloem. Zaaien in
april onder glas of in mei ter plaatse.
Plantafstand 30 tot 40 cm. Bloeit vanaf
juli/augustus tot eerste nachtvorst.
Centaurea cyanus
5180
81
een j arige bloemen
5190
5210
5220
Stevige, ongeveer 70 cm hoge
plant. Een fleurig mengsel met
margrietachtige bloemen in de
tinten geel, oranje en rood. Goede
snijbloem. April-mei ter plaatse
zaaien. Plantafstand 35 cm. Bloeitijd
juli-september.
Hoge planten, tot 100 cm, die van juli tot
september bloeien met enkelvoudige
gele en witgele bloemen. Geschikt als
snijbloem. April-mei ter plaatse zaaien.
Plantafstand 25 cm. De blaadjes zijn
in een jong stadium eetbaar; voor dit
doel dient u dichter te zaaien. Bloeitijd
juli-september.
5240
Sterk uitgroeiende plant, 50 cm
hoog. Oud akkerkruid dat mooi in
een wilde tuin past. Zaaien april-juni.
Plantafstand 30 cm. Bloeit van juni tot
ver in de herfst met gele bloemen met
een geel hart.
5280
Weinig eisende plant met ranke
stengels en fijn ingesneden blad. Ca.
60 cm hoog. De bloemen variëren van
goudgeel met een rood-bruine vlek in
het hart tot geheel rood-bruin. Goede
snijbloem en verfplant. Zaaien in aprilmei. Plantafstand 20 cm. Bloeitijd juliseptember.
5260
5285
5270
5290
82
een j arige bloemen
Delphinium grandiflorum
Dicranostigma leptopodum
Dracocephalum moldavicum
Luciferplantje, purper
Chinese ridderspoor
Turkse drakekop
5310
5340
Gele schijnpapaver
Vrolijke paardebloemachtige plant met
helderroze bloemen op lange, dunne
stengels. Geschikt als snijbloem.
Insektenplant. Hoogte ca. 25 cm. In
maart-april voorzaaien of in mei ter
plaatse. Plantafstand 20 cm. Bloeitijd
eind juni-september.
Plant met iets kleverige stengels
met donkerpaarse, fluweelachtige
bloemen. Ca. 70 cm hoog. Onder
glas voorzaaien in maart-april en na
half mei buiten uitplanten of half mei
rechtstreeks zaaien. Plantafstand 35
cm. Bloeitijd juli-oktober.
Een prachtige, losse ridderspoor met
grote, enkelvoudige helderblauwe
bloemen. Laagblijvend type, ca. 50
cm. Goede snijbloem. Zaaien in mei.
Plantafstand 25 cm. Bloeitijd juliseptember.
Vrij onbekend plantje van de
papaverfamilie met diep ingesneden
zeegroen blad met lichte vlekjes.
Hoogte ca. 40 cm. Vanuit de basis
ontspringen talrijke luchtig vertakte
bloeistengels met 4 cm grote
heldergele bloemen. Zaaien in aprilmei. Plantafstand 30 cm. Bloeitijd juniseptember.
Stevige, vertakte plant van ca. 50 cm
met paarsblauwe lipbloemen. Het blad
verspreidt een heerlijke citrusgeur.
Zaaien in april-mei. Plantafstand
25 cm. Bloeit lang en vol van juli tot
september en wordt zeer druk bezocht
door bijen en vlinders!
Cuphea miniata
Cynoglossum amabile
Dahlia variabilis
Luciferplantje, rood
Bishop’s Children
Eschscholzia caespitosa
Eschscholzia californica
Hondstong
Echium plantagineum
Slangekruid
Slaapmutsje, geel
Slaapmutsje, oranje
Bossige plant, ca. 50 cm hoog, die rijk
en langdurig bloeit met bloemen die
verkleuren van roze (knopstadium)
via tinten blauw en paars naar
uiteindelijk karmijnrood. Prima vlinderen bijenplant. Zaaien in maart-mei.
Plantafstand 40 cm. Bloeitijd julioktober.
Een teer slaapmutsje met fijn
ingesneden blad en citroengele
bloemen, rijke bloei. Wordt niet hoger
dan 15 cm. Vlinder- en bijenplant.
Zaaien in april-mei en uitdunnen op 15
cm. Bloeitijd juni-juli.
De bloemen zijn enkelvoudig en
glanzend oranje van kleur. Deze plant
wordt ca. 40 cm hoog. Zaaien van
maart tot mei. Plantafstand 20 cm.
Bloeitijd juni-september.
Crepis Rubra
Cuphea lanceolata
Cosmea, oranje
Roze streepzaad
5300
5305
Bloeit vanaf juli tot en met september
met vrolijke oranjerode, half gevulde
bloemen. Hoogte ca. 70 cm. Geschikt
als snijbloem. Zaaien in april onder
glas of in mei ter plaatse. Plantafstand
30 cm.Bloeitijd juli-oktober.
Cosmos sulphureus
83
een j arige bloemen
5320
5330
Breed vertakt plantje met sierlijk
gevormde,
helder
framboosrode
bloemen. Slechts 30 cm hoog. Onder
glas voorzaaien in maart-april en na
half mei buiten uitplanten of half mei
rechtstreeks zaaien. Plantafstand 25
cm. Bloeitijd juli-oktober.
Stevige plant, ongeveer 40 cm hoog.
Bijenplant. Zaaien van begin april
tot half juni. Plantafstand 25 cm. De
bloeistengels ontrollen zich geleidelijk
in juli en augustus met helderblauwe
bloemen.
5335
Een gemakkelijk te zaaien dahlia in
allerlei roze, rode en violette tinten.
Het is een mooie, stevige plant die
doorbloeit tot de eerste nachtvorst.
Het plukken van de uitgebloeide
bloemen bevordert de doorbloei. Ook
heel geschikt om in potten te zetten.
Standplaats zonnig en voedzame
grond. Hoogte ca. 80 cm. Zaaien
in maart binnen. Door vroeg voor
te zaaien (februari-maart) kunt u zo
lang mogelijk van de bloei profiteren.
Plantafstand 35 cm. Bloeitijd van juli
tot de eerste nachtvorst.
5380
5360
5390
5370
5400
84
E en j arige bloemen
Helianthus annuus
Helianthus annuus
Helichrysum bracteatum
Zomerazalea ‘Lilac Lady’
Zonnebloem, middel, ‘Velvet
Goudstrobloem
5440
5480
Zonnebloem, kleinbloemig
Plant met ingesneden grijsgroen blad.
Hoogte 30-40 cm. De 3 cm grote
bloemen verschijnen niet massaal,
maar zijn opvallend vanwege de
helderrode kleur. De naam is te
danken aan de lange zaaddozen, die
als horens omhoog steken. Zaaien in
april-mei. Plantafstand 30 cm. Bloeitijd
juni-juli.
Een sierlijk, luchtig gewas met tere,
enkelvoudige,
lilaroze
bloemen.
Planthoogte 40 cm. Eind april-mei
zaaien. Plantafstand 20 cm. Bloeitijd
juli-augustus.
Ongeveer 170 cm hoge zonnebloem
met
vertakte
bloeistengels
en
middelgrote bloemen in een warme
bronskleur.
Goede
snijbloem.
Bijenplant. Voorzaaien vanaf begin
maart, ter plekke zaaien vanaf begin
april. Plantafstand 50 cm. Bloeitijd juliseptember, afhankelijk van de zaaitijd.
Sterk vertakte plant met veel
bloemstengels. De gele bloemen met
donker hart zijn vrij klein. Planthoogte
ca. 150 cm. Snijbloem en bijenplant.
Voorzaaien vanaf begin maart, ter
plekke zaaien in april-mei. Plantafstand
50 cm. Bloeitijd juli-oktober.
Algemeen gebruikte droogbloem
met gevulde, stroachtige bloemen
in vele gloedvolle kleuren. Voor de
drogerij plukken als de buitenste
bloemblaadjes horizontaal staan en
de overige blaadjes nog een gesloten
geheel vormen. Ook als snijbloem
te gebruiken. Hoogte 60 cm. Zaaien
in april-mei. Plantafstand 25 cm.
Blijft lang doorbloeien, van juli tot
september.
Helianthus annuus
Helianthus annuus
Helianthus annuus
Zonnebloem, groot
Zonnebloem, middel, geel
Zonnebloem, middel, rood
Hibiscus trionum
Iberis umbellata
Ipomoea purpurea
Drie-urenbloem
Schermscheefbloem
Blauwe winde
Ouderwets
tuinplantje
met
asymmetrische bloemen in vlakke
schermen. Een mengsel van wit, roze,
lila en paars. Hoogte 30 cm. Zaaien
in maart-mei. Plantafstand 20 cm.
Bloeitijd juli-augustus.
Klimplant met prachtige paars-blauwe
bloemen met witte keel, die ‘s morgens
vol open staan. Groeit gemakkelijk
langs de spijlen van een hek of om
een stok. Zaaien in april onder glas
en na half mei buiten uitplanten of half
mei rechtstreeks zaaien. Plantafstand
30 cm. Bloeitijd juli-september.
Glaucium corniculatum
Godetia sp.
Vogeloogjes
Rode hoornpapaver
5420
5430
Plant met fijn vertakt blad en mooie
bolvormige, blauwe bloemhoofdjes.
Bijenplant. Hoogte ca. 40 cm. Zaaien
in april-mei. Plantafstand 20-25 cm.
Bloeitijd van juni-augustus.
Gilia leptantha
85
een j arige bloemen
5450
5460
De klassieke zonnebloem met één,
meestal onvertakte stengel en een
grote bloem, geel met donker hart.
De grote zwarte zaden zijn eetbaar en
vanaf half september oogstbaar. Er is
echter een grote kans dat de vinken
u voor zijn. De planten zijn hoog, tot
zelfs 3 m. Bijenplant. Voorzaaien
vanaf begin maart, ter plekke zaaien
vanaf begin april. Plantafstand 50 cm.
Bloeitijd juli-september, afhankelijk
van de zaaitijd.
Ongeveer 170 cm hoge zonnebloem
met
vertakte
bloeistengels
en
middelgrote bloemen in verschillende
tinten
geel.
Goede
snijbloem.
Bijenplant. Voorzaaien vanaf begin
maart, ter plekke zaaien vanaf begin
april. Plantafstand 50 cm. Bloeitijd juliseptember, afhankelijk van de zaaitijd.
5470
Ongeveer 170 cm hoge zonnebloem
met
vertakte
bloeistengels
en
middelgrote bloemen, de kleuren
variërend van geel tot rood. Goede
snijbloem. Bijenplant. Voorzaaien
vanaf begin maart, ter plekke zaaien
vanaf begin april. Plantafstand 50 cm.
Bloeitijd juli-september, afhankelijk
van de zaaitijd.
5510
Zoals de naam al zegt: de bloemen
bloeien kort, maar ze blijven dagelijks
komen. Met hun exotisch uiterlijk en
roomkleurig met donkerpurperen hart
zijn ze werkelijk een plaatje. Hoogte ca.
50 cm. Onder glas voorzaaien in april
en na half mei buiten uitplanten of half
mei rechtstreeks zaaien. Plantafstand
30 cm. Bloeitijd juli-september.
5490
5520
5500
5530
86
E en j arige bloemen
Linum usitatissimum
Tetragonolobus purpureus
Lupinus nanus
Spiegelklokje
Vlas, wit
Kleine lupine
5560
5600
Asperge-erwt
Kaasjeskruidachtige
plant,
sterk
vertakt en ongeveer 80 cm hoog. De
plant is overdekt met 10 cm grote, roze,
donker geaderde bloemen. Prachtige
snijbloem. Bijenplant. Zaaien in aprilmei. Plantafstand 30-35 cm. Bloeitijd
eind juli-september.
Een bossig plantje met sterk vertakte
bloeiwijze, overdekt met paarsblauwe
telescoopachtige bloemen. Kwam
vroeger in graanvelden voor. De
planten blijven kort, ca. 25 cm. Zaaien
in maart-mei. Plantafstand 15 cm.
Bloeitijd juni-augustus.
Zeer oud cultuurgewas, zowel
geteeld voor de vezels (linnen) als
voor de zaden (lijnolie). De lange
rechtopstaande stengels, tot 1 m hoog,
zijn alleen aan de top vertakt en dragen
witte bloemen. Geschikt als snijbloem.
De takken met ronde zaadbolletjes
worden in droogboeketten gebruikt.
Zaaien in april-mei en uitdunnen op
10-15 cm. Bloeitijd juni-juli.
Vlinderbloemige
met
dieprode
bloemen, 35 cm hoog. De jonge,
gevleugelde vruchten kunnen als
groente worden gegeten. De smaak
is amandelachtig. Zaaien op een
rijafstand van 35 cm, in de rij op 5 cm,
van eind april tot half juni. Bloeitijd
juli-augustus. Oogsttijd augustusseptember.
Een fijne laagblijvende (ca. 30
cm) lupine, met heerlijk geurende
bloemtrosjes in wit, roze, lila en
paars. Op schrale grond blijft de plant
mooi compact. Zaaien in april-mei.
Plantafstand 30 cm. Bloeitijd juliaugustus.
Leucanthemum paludosum
Linum grandiflorum Rubrum
Linum usitatissimum
Kleine margriet
Rood vlas
Vlas, blauw
Lupinus pilosus
Malva sylvestris
Malva sylvestris var. mauritiana
Mountain Blue
Groot kaasjeskruid
Groot kaasjeskruid
Sterk uitgroeiende (ca. 100 cm) en
vertakte plant met grote roze, donker
geaderde bloemen. De zaaddoosjes
lijken
op
kaasjes
waarin
de
schijfvormige zaden plat tegen elkaar
in een ronding liggen. Bijenplant en
snijbloem. Zaaien in april. Plantafstand
40 cm. Bloeit van juni tot laat in de
herfst.
Mooie, geneeskrachtige variëteit met
grote fluweelachtige donkerviolette
bloemen. Bijenplant en snijbloem.
Hoogte ca. 100 cm. Zaaien in april.
Plantafstand 40 cm. Bloeitijd junioktober.
Lavatera trimestris
Legousia speculum-veneris
Lathyrus, gemengd
Grootbloemige lavatera
5540
5550
Klimmer die langs gaas geteeld moet
worden. De bloemen, in verschillende
kleuren, geuren heerlijk. De bloemen
hebben korte stelen. Snijbloem en
bijenplant. Ter plaatse zaaien in aprilmei op een afstand van 10 cm. Door
te plukken en te zorgen dat de plant
geen zaden (in peulen) zet, bloeit de
plant lang door. Bloeit van juni tot en
met september.
Lathyrus odoratus
87
een j arige bloemen
5570
5585
Compacte, sterk vertakte plant van
ca. 25 cm hoog. De margrietjes zijn
2-3 cm groot en hebben een geel
hartje. Ideaal langs randen en gebruik
in potten en bakken. Zaaien in aprilmei. Plantafstand 25 cm. Bloeit rijk en
langdurig, van juli-september.
Rechtopgaande vertakte plant die
lang doorbloeit met 3cm grote,
karmozijnrode bloemen. Geschikt als
snij- en droogbloem. Standplaats:
warm, zonnig, voedzame grond.
Hoogte 40 cm. Zaaien in april-mei.
Plantafstand 10 cm. Bloeitijd juniaugustus.
5590
Zeer oud cultuurgewas, zowel
geteeld voor de vezels (linnen)
als voor de zaden (lijnolie). De
lange
rechtopstaande
stengels,
tot 1 m hoog, zijn alleen aan de top
vertakt en dragen blauwe bloemen.
Geschikt als snijbloem. De takken
met ronde zaadbolletjes worden in
droogboeketten gebruikt. Zaaien in
april-mei en uitdunnen op 10-15 cm.
Bloeitijd juni-juli.
5625
Deze blauwe lupine komt in het wild
voor in Mediterrane gebieden zoals
Griekenland, Turkije en Israël. De
bloem heeft een prachtige diepblauwpaarse kleur. Houdt van lichte, arme
grond. De zaden worden ook wel
gebruikt om koffie van te maken.
Zaaien in april-mei, plantafstand
30x30 cm. De zaden zijn hardschalig.
Wij raden u daarom aan ze voor het
zaaien met een naald aan te prikken,
zodat ze gemakkelijker vocht op
kunnen nemen. Bloeitijd juli-augustus.
5610
5630
5620
5640
88
E en j arige bloemen
Nicotiana alata
Nicotiana sylvestris
Nigella damascena
Maskerbloem
Siertabak
Juffertje in ’t groen
5670
5710
Bostabak
Preparatenplant en heelkruid. Hoogte
40 cm. De bloemhoofdjes verzamelen
als ze net open zijn in mei-juli. Goed
te drogen. Buiten zaaien in september
of in maart-april en uitdunnen of
uitplanten op 30x15 cm. Bloeitijd juniaugustus.
Stevige stengels en frisgroen blad en
vrij grote gele bloemen met oranje
spikkels op de onderste lip. Hoogte 30
cm. Zaaien in april-mei. Plantafstand
30 cm. Bloeitijd juni-september.
Een prachtig mengsel van witte,
roze, rode en paarse bloemen. De
planten verspreiden vooral ’s avonds
een heerlijke geur en dat trekt veel
nachtvlinders aan. De iets kleverige
planten worden ca. 80 cm hoog. Maartapril zaaien onder glas, na half mei
buiten uitplanten op 35 cm afstand, of
in mei ter plaatse zaaien. Siertabak is
een lichtkiemer, dek daarom het zaad
niet of nauwelijks af. Produceert veel
bloemen in juli-september.
Majestueuze tabaksplant met grote,
lichtgroene bladeren en witte tot
10 cm lange buisbloemen, die
vooral ‘s avonds heerlijk geuren.
Nachtvlinderplant. Ideaal voor grote
potten op het terras en als solitair in
de border. Hoogte 150-200 cm, wel
stevig. Vorstgevoelig. Voorzaaien
in maart-april of eind mei ter plekke.
Plantafstand 50 cm. Bloeit vanaf eind
juli tot aan de vorst.
Kantachtige plant met lichtblauwe en
witte bloemen in een krans van fijn
groen. De decoratieve zaaddozen
zijn geschikt om te drogen. Hoogte
40 cm. Zaaien in april-juni, moeilijk
verplantbaar. Plantafstand 20 cm.
Bloeitijd juli-augustus.
Mirabilis jalapa
Nemophila insignis/menziesii
Nicandra physalodes
Nachtschone
Bosliefje
Zegekruid
Nolana paradoxa
Panicum virgatum
Papaver rhoeas
Zonnedauwtje
Fonteingras “Fontaine”
Gewone klaproos
Mooi siergras met fonteinachtige
pluimen. Hoogte ca. 100 cm.
Standplaats zon tot halfschaduw,
alle grondsoorten. Zaaien in maartapril binnen, in april-mei ter plaatse.
Plantafstand 20 cm. Bloeitijd juliaugustus.
De inlandse klaproos met rode
bloemen, hoogte ca. 50 cm. Deze
plant doet het goed, mits er niet te
veel concurrentie is. Van maart tot mei
of in september ter plaatse zaaien.
Herhaald zaaien voor een langere
bloei. Bloeitijd juni-juli.
Matricaria recutita
Mimulus guttatus
Groot kaasjeskruid
Echte kamille
5645
5650
Sterk vertakte plant met grote, heel
lichtroze bloemen, prachtig paars-roze
geeaderd. Bijen- en hommelplant.
Hoogte ca. 100 cm. Zaaien in aprilmei. Plantafstand 40 cm. Bloeit van
augustus tot aan de eerste nachtvorst.
Malva sylvestris, var. Zebrina
89
een j arige bloemen
5680
5690
Stevige plant (hoogte 60 cm) met
trompetvormige bloemen in de tinten
rood, geel, wit of gemengd/gespikkeld.
De bloemen gaan tegen het eind van
de middag open en bloeien tot de
volgende ochtend. Heerlijke geur en
veel bezocht door nachtvlinders. Liefst
voorzaaien in april, uitplanten vanaf
mei op 35 cm of ter plaatse zaaien in
april-mei. Bloeitijd juli-oktober.
Een laagblijvend plantje (hoogte 25
cm) met fijn verdeeld blad. Ideale
plant voor potten en hangmanden.
Verdraagt lichte schaduw. De lieflijke
blauwe bloemetjes met een wit hartje
verschijnen al vanaf mei bij vroege
zaai (maart-april binnen). Plantafstand
15 cm. Bij zaai in juni bloeit het
bosliefje tot diep in de herfst.
5700
Fors
uitgroeiende
lampionplant
(hoogte 100 cm) met prachtige
klokvormige, lichtblauwe bloemen.
De zaaddozen zien eruit als
lampionnetjes met een paars-groene
kleur en kunnen gedroogd worden.
Zaaien in maart-mei. Plantafstand 50
cm. Bloeitijd juli-september.
5740
Een plant met liggende stengels,
ongeveer 15 cm hoog. Van juli tot
en met september overdekt met
grote
trechtervormige
bloemen,
helder blauw van kleur met witgeel
hart. Geschikt voor hangbakken.
Oorspronkelijk afkomstig uit Chili en
Peru. Binnen zaaien in maart-april.
Plantafstand 30 cm. Bloeitijd juliseptember.
5720
5745
5730
5750
90
E en j arige bloemen
Portulaca. grandiflora
Reseda alba
Reseda odorata
Black Paeony
Portulakroosje
Reseda
5775
5810
Witte reseda
Prachtig mengsel met bloemstengels
tot ongeveer 70 cm. Zeer gevarieerde
bloemkleuren en –vormen; kleuren
variëren van crème tot oranje, roze,
rood en met witte randjes. Zowel
enkele als dubbele bloemen. Zeer
druk bevlogen door hommels. Van
maart tot mei ter plaatse zaaien.
Bloeitijd juni-juli.
Prachtige grijsgroene, stevige plant
met indrukwekkende zwartpurperen
gevulde bloemen. Hoogte ca. 100
cm. Na de bloei ontstaan mooie
zaaddozen die u kunt drogen. Mooi
in combinatie met zowel roze als rode
planten. Ter plaatse zaaien van maart
tot en met mei, niet verplantbaar
vanwege de penwortel. Plantafstand
25cm. Bloeitijd juni-juli.
Vetplantachtige bodembedekker met
half gevulde bloemen in de kleuren
wit, geel, roze en rood en diverse
tussentinten. Ook een geschikte plant
voor een bloembak en hangmand. Veel
bloemen bij warm weer. Voorzaaien
onder glas in april en uitplanten na
half mei op 20 cm afstand. Bloeitijd
juli-september.
Plant met lange, statige, witte
aarvormige bloemtrossen die prachtig
in de border staan. Ook als snijbloem
te gebruiken. Hoogte 70 cm. Zaaien in
april-mei. Plantafstand 30 cm. Bloeitijd
juli-september.
Heerlijk geurend! Lage plant met
dichte bloemtrossen. De groenachtigroze bloemetjes zijn niet erg opvallend.
Uitstekende bijenplant. Zaaien in aprilmei. Plantafstand 25 cm. Bloeitijd juliseptember.
Papaver somniferum
Papaver somniferum
Petunia multiflora
Salvia coccinea
Blauwmaanzaad
Slaapbol, rood
Old Fashioned Vining
Salvia viridis (horminum)
Papaver rhoeas
Papaver somniferum
Klaproos, ‘Pierrot’
Klaproos, gemengd
5760
5770
Een aparte vorm van de gewone
klaproos. De bloemen zijn fel
scharlakenrood met een grote zwarte
vlek op ieder bloemblad. Hoogte ca.
50 cm. Bijen- en hommelplant. Van
maart tot mei of in september ter
plaatse zaaien. Herhaald zaaien voor
een langere bloei. Bloeitijd juni-juli.
Papaver rhoeas
91
een j arige bloemen
5780
5790
Stevige, grijsgroene planten (tot 100
cm) met opvallende witte, in het hart
lila, bloemen. Trekken veel hommels
en bijen aan. Eind augustus zijn de
decoratieve
zaadbollen
geschikt
om gedroogd te worden. De zaden
(blauwmaanzaad) kunnen verwerkt
worden in brood en gebak. Zaaien
van april tot en met mei of rond
eind september. Vaker zaaien voor
bloeispreiding. Plantafstand 25 cm.
Bloeitijd eind juni-juli.
Stevige, grijsgroene planten (tot 100
cm) met opvallende rode, in het hart
donkerpaarse, bloemen. Trekken veel
hommels en bijen aan. Eind augustus
zijn de decoratieve zaadbollen
geschikt om gedroogd te worden.
Zaaien van april tot en met mei of rond
eind september. Vaker zaaien voor
bloeispreiding. Plantafstand 25 cm.
Bloeitijd eind juni-juli.
Rudbeckia hirta
Chocolate Orange
5805
5835
Deze oude selectie was een eeuw
geleden al een topper in cottage
gardens in Iowa, USA Het is een
prachtige, rijk bloeiende petunia. De
bloemen hebben allerlei tinten in wit,
roze en violet. Hoogte ca. 25 cm. Ze
geuren licht in de late schemering.
Geschikt voor in de border, in potten
en u kunt ze langs een hekwerk leiden.
Standplaats zonnig. Zaaien in maart
binnen. Plantafstand 25 cm. Bloeitijd
juli tot de eerste nachtvorst.
Een krachtig gewas met tot 10 cm grote
bloemen. De bloemen hebben een warme
tint oranje met een chocoladebruin hart.
Door de sterke stelen en fraaie bloemen is
deze soort uitermate geschikt als snijbloem.
Hoogte 70 cm. Houdt van een zonnige
standplaats. Zaaien in februari-april binnen
of vanaf april-mei ter plaatse. Bloeitijd
juli-oktober. Verleng de bloeiperiode door
uitgebloeide bloemen te verwijderen.
5820
Coral Nymph
5840
Een aparte salvia met vrij lange
bloemstelen.
De
tweekleurige,
koraalroze en crèmekleurige, sierlijke
bloemen zijn in kransen gerangschikt.
Hoogte 40 cm. Bij voorkeur in april
voorzaaien onder glas en uitplanten in
mei. Plantafstand 25 cm. Bloeitijd van
juni tot in oktober.
5830
Bonte salie, paars
5850
Stevige plant met opvallende, grote,
paarse schutbladeren aan de top
met daaronder de kleine lipbloemen.
Geschikt als snij- en droogbloem.
Bijenplant. Hoogte 50 cm. Zaaien in
april-mei. Plantafstand 30 cm. Bloeitijd
juli-september.
Opmerking: op onze huidige zakjes van
deze bloem staan nog een oude naam
en foto, deze komen niet overeen met de
werkelijke Chocolate Orange. Het zaad
uiteraard wel.
92
E en j arige bloemen
een j arige bloemen
tagetes tegen
aalt j es
Silene pendula
Silybum marianum
Lijmkruid
Mariadistel
Zeer goede bodembedekker met
vrolijke, gele bloemen met zwart hart.
Zeer geschikt voor bloembakken
en hangpotten. Zaaien in april-mei.
Plantafstand 25 cm. Bloeit vanaf juli
tot eerste nachtvorst.
Tijdens de bloei overdekt met rose
koekoeksbloemetjes. Hoogte 15–25
cm. Kan in september worden gezaaid,
dan bloei vanaf mei en anders wat
later. Plantafstand 15 cm.
Stevige distel met glanzend groene,
wit gemarmerde bladeren (“de
gemorste moedermelk van Maria”).
Hoogte ca. 2 meter. Bijenplant. Zaaien
in maart-april. Plantafstand 50 cm. De
paarse bloemen verschijnen in juli en
augustus.
Salvia maroccana
Bonte salie, roze
Marokkaanse salie
Huzarenknoop
5870
5880
Stevige plant met opvallende, grote,
roze schutbladeren aan de top met
daaronder de kleine lipbloemen.
Geschikt als snij- en droogbloem.
Bijenplant. Hoogte 50 cm. Zaaien in
april-mei. Plantafstand 30 cm. Bloeitijd
juli-september.
Bevat veel luchtige bloemstengels. De
bloemen zijn lichtblauw/violetachtig
met wit. Hoogte 50 cm. Plantafstand
25 cm. Zaaien in april-mei. Bloeitijd
juni-juli.
5860
5920
5930
Scabiosa atropurpurea
Silene armeria
Silene coeli-rosa
Tagetes patula nana
Tagetes tenuifolia
Zwartpurperen scabiosa
Pekbloem
Tagetes patula
Hemelroosje
Afrikaantje, klein
Afrikaantje, wild
Sterafrikaantje, geel
Een wildere vorm van het afrikaantje
met een forsere groei, relatief meer
blad en wat minder bloemen. De
bloemen zijn rood als ze pas opengaan
en verkleuren naar oranje. Door de
eerste bloemknoppen te verwijderen
worden de planten voller en bloeien
ze beter. Hoogte 80 cm. Zaaien onder
glas half maart-april, overplanten in
potjes en na half mei buiten uitplanten
op 35 cm. Bloeitijd juli tot de eerste
nachtvorst.
Compacte, bolvormige plant met
fijn ingesneden, frisgroen blad. De
citroengele en geurende bloemetjes
bedekken de gehele plant. Een
zeer charmant afrikaantje, ook voor
in de bloembak. Hoogte 25 cm.
Zaaien onder glas half maart-april,
overplanten in potjes en na half mei
buiten uitplanten op 30 cm. Blijft vanaf
juni tot diep in de herfst bloeien.
5890
Een zeer gevarieerd mengsel met
diverse fraaie tinten, van lichtroze tot
donker purperrood. Deze decoratieve,
samengestelde bloemen zitten aan
lange stelen. Hoogte ca. 90 cm. Goede
snijbloem en vlinderplant. Zaaien in
april-mei. Plantafstand 25 cm. Deze
van oudsher bekende tuinplant bloeit
van juli tot ver in de herfst.
93
Sanvitalia procumbens
Salvia viridis (horminum)
Aaltjes zijn meercellige diertjes,
ook wel nematoden genoemd.
De meeste soorten die in de
grond leven, zijn niet groter dan
1-2 millimeter. Met het blote oog
zijn aaltjes niet waarneembaar,
maar deze diertjes kunnen veel
schade
aanrichten!
Aantasting
door aaltjes verzwakt de plant en
deze kan hierdoor zelfs afsterven.
Afrikaantjes (Tagetes) bezitten een
werkzame stof die de door aaltjes
besmette grond kunnen ontsmetten.
Het zaaien van afrikaantjes is een
veilig en natuurlijk middel om de
wortelaaltjes te bestrijden. Vooral
plaatsen in de tuin waar ieder jaar
bloembollen worden geplant, zijn
gebaat bij het in de zomer zaaien
van afrikaantjes. En het ziet er ook
nog eens prachtig uit!
5900
Deze compacte plant blijft maar
doorbloeien. De roze bloemetjes
zijn in mooie trosjes gerangschikt.
Wordt druk bezocht door vlinders.
Hoogte 30–40 cm. Zaaien in aprilmei. Plantafstand 20 cm. Bloeitijd juliaugustus.
5910
Niet voor niets hemelroosje genoemd.
Een teer uiterlijk met een wolk van
bloemen in zachte tinten van roze,
lila en blauw. Bijenplant en snijbloem.
Hoogte 30 cm. Zaaien in april-mei.
Plantafstand 20 cm. Bloeitijd juliaugustus.
5940
Afrikaantje
met
enkelvoudige,
warmgele bloemen met donkere
vlekken in het hart. Door de eerste
bloemknoppen te verwijderen worden
de planten voller en bloeien ze beter.
Helpt bodemaaltjes te bestrijden.
Hoogte 30 cm. Zaaien onder glas half
maart-april, overplanten in potjes en
na half mei buiten uitplanten op 30 cm.
Bloeit zeer lang door, van eind juni tot
aan de eerste nachtvorst.
5950
5960
94
E en j arige bloemen
Tanacetum parthenium
Tolpis
Tropaeolum majus
Tropaeolum majus
Vaccaria hispanica
Sterafrikaantje, rood
Moederkruid
Oostindische kers, niet rankend
Koekruid, wit
5970
5990
6030
Oostindische kers, rankend
5980
Tolpis barbata
Compacte, bolvormige plant met fijn
ingesneden, frisgroen blad. De rode
en geurende bloemetjes bedekken
de gehele plant. Een zeer charmant
afrikaantje, ook voor in de bloembak.
Hoogte 25 cm. Zaaien onder glas
half maart-april, overplanten in potjes
en na half mei buiten uitplanten op
30 cm. Blijft vanaf juni tot diep in de
herfst bloeien.
Ouderwets, weinig eisend plantje.
De stevige, vertakte bloemstengels
dragen vele witte kamilleachtige
bloemen. Geschikt als snijbloem.
Hoogte 40 cm. Zaaien in april-juli.
Plantafstand 25 cm. Bloeitijd juliseptember.
De bloemen hebben citroengele, licht
gefranjerde bloemblaadjes met een
donker hart. Een stevige en sterk
vertakkende plant, ca. 60 cm hoog.
Geschikt als snijbloem. Zaaien in aprilmei. Plantafstand 30 cm. Langdurig
bloeiend, van juli tot september.
Variabele bloemkleuren in de tinten
geel, oranje en rood. De bloemen
en blaadjes zijn eetbaar, vooral de
bloemen worden als garnering in
salades gebruikt. De groene, onrijpe
zaden kunnen ingemaakt worden.
Aanplant rond vruchtbomen houdt luis
op afstand. Onder glas voorzaaien en
na half mei uitplanten, of vanaf half
mei buiten zaaien. Plantafstand 40 cm.
Bloeitijd juni tot de eerste nachtvorst.
Variabele bloemkleuren in de tinten
geel, oranje en rood. De bloemen
en blaadjes zijn eetbaar, vooral de
bloemen worden als garnering in
salades gebruikt. De groene, onrijpe
zaden kunnen ingemaakt worden.
Aanplant rond vruchtbomen houdt luis
op afstand. Onder glas voorzaaien en
na half mei uitplanten, of vanaf half
mei buiten zaaien. Plantafstand 40 cm.
Bloeitijd juni tot de eerste nachtvorst.
Een prachtige snijbloem zonder
teeltproblemen! Met slechts 3 tot 5
takken heeft u al een volledig gevulde
vaas. Uitstekend te combineren met
andere bloemen. Hoogte ca. 50 cm.
Zaaien in april-juni. Plantafstand
30x10 cm. Moeilijk verplantbaar. De
bloeiperiode is vrij kort, dus kunt u
meerdere malen zaaien om de bloei te
spreiden. Bloeitijd juli-augustus.
Trachymene caerulea
Trifolium incarnatum
Trigonella foenum graecum
Blauwe kantbloem
Incarnaatklaver
Fenegriek
Vaccaria hispanica
Viola tricolor
Xeranthemum annuum
Koekruid, roze
Driekleurig viooltje
Papierbloem
Deze authentieke viool wordt nog
steeds door velen gewaardeerd. Het
zijn met name de frisse uitstraling en
sierlijkheid die deze viool bijzonder
maakt. De paars-geel-witte bloemen
blijven zeer lang verschijnen. Ook
prima geschikt voor potten en
bloembakken. Hoogte 20 cm. Zaaien
vanaf april. Plantafstand 20 cm. Bloeit
langdurig van mei tot september.
Een zeer bekende droogbloem.
Viltig behaarde planten met talrijke
rechte bloemstengels. De bloemen
zijn glanzend wit of roze en voelen
papierachtig aan. Hoogte 60 cm.
Zaaien in april-mei. Plantafstand 25
cm. Bloeitijd juli-augustus.
Tagetes tenuifolia
95
een j arige bloemen
6000
6010
Planten met zacht lavendelblauwe,
kantachtige
bloemschermen,
die
prachtig te gebruiken zijn in borders
met verschillende kleurenschema’s.
Ook geschikt als snijbloem. Hoogte 50
cm. Zaaien in april-mei. Plantafstand
20 cm. Boeitijd juli-september.
Zachte, behaarde klaver met 4 cm
lange, donkerrode bloempluimen.
Wordt ook als groenbemester gebruikt.
Bijen- en hommelplant, geschikt voor
natuurlijke tuinen. Hoogte 30 cm.
Zaaien in maart-mei. Plantafstand 15
cm. Bloeitijd juli-augustus.
6020
Vlinderbloemige plant waarvan de
zaden gebruikt worden in chutney
en een onderdeel zijn van kerrie.
Ook in de diergeneeskunde wordt
van fenegriek gebruik gemaakt. Kan
als spruitgroente gegeten worden.
Hoogte 50 cm. Zaaien vanaf half
april. Plantafstand 25 cm. Bloeitijd juliaugustus.
6060
Een prachtige snijbloem zonder
teeltproblemen! Met slechts 3 tot 5
takken heeft u al een volledig gevulde
vaas. Uitstekend te combineren met
andere bloemen. Hoogte ca. 50 cm.
Zaaien in april-juni. Plantafstand
30x10 cm. Moeilijk verplantbaar. De
bloeiperiode is vrij kort, dus kunt u
meerdere malen zaaien om de bloei te
spreiden. Bloeitijd juli-augustus.
6040
6070
6050
6080
96
bloemenmengsels
v liegend bu f f et
De samenstelling van onze bloemenmengsels kan enigszins
afwijken van de hieronder vermelde soorten. De samenstelling is
afhankelijk van de beschikbaarheid van de diverse bloemen.
Akkerbloemen-mengsel
Bloemenmengsel Hoog
6090
6100
Bloemenmengsel Middelhoog
Dit eenjarige bloemenmengsel bestaat
uit een combinatie van wilde bloemen
en enkele oude cultuurplanten:
blauwe
lupine,
gele
mosterd,
phacelia, boekweit, incarnaatklaver,
zomeradonis of kooltje vuur, bolderik,
goudsbloem,
korenbloem,
echte
kamille, klaproos, blauwmaanzaad,
lijmkruid,
vlas
en
koekruid.
Variërend in hoogte. Eenjarig mengsel.
Ter plaatse dun zaaien in april-mei.
1 zakje voor ongeveer 10 m².
Overwegend
sterke
groeiers.
Wat ruimer zaaien. Dit eenjarige
bloemenmengsel bestaat uit: amarant,
straalvrucht, japanse chrysant, blauwe
winde, grootbloemige lavatera, vlas,
groot kaasjeskruid, blauwmaanzaad,
dille, bolderik, saffloer, zegekruid en
zonnebloem groot.
Hoogte ca. 100cm. Eenjarig mengsel.
Ter plaatse dun zaaien in april-mei.
1 zakje voor ongeveer 10 m².
Een
zeer
gevarieerd
eenjarig
bloemenmengsel. Zowel qua kleur
als bloem/planttype. Dit mengsel
bestaat uit: zomeraster, wasbloem,
tuinridderspoor, lucifer- plantje, turkse
drakekop, slangekruid, slaapmutsje,
rode hoorn-papaver, goudstrobloem,
drie-urenbloem, dille, kleine lupine,
nachtschone, witte reseda, bonte
salie, koekruid en koriander.
Hoogte ca. 60cm. Eenjarig mengsel.
Ter plaatse dun zaaien in april-mei.
1 zakje voor ongeveer 10 m².
6110
Bijen. Al jarenlang kampen deze insecten met
grote sterfte. Natuurlijk is dit een groot probleem
voor het voortbestaan van de bij, maar ook voor
onze voedselzekerheid. Velen zijn zich niet bewust
van de rol die deze bestuivers spelen in onze
voedselproductie. De belangrijkste gewassen voor
humane consumptie zijn voor 70% afhankelijk van
bestuiving.
Vele factoren spelen een rol bij de wereldwijde
afname van de bijenpopulatie. Een daarvan is de
afname van diversiteit in hun dieet. Meer en meer
vindt grootschalige voedselproductie plaats, waarbij
bedrijven zich veelal specialiseren in een bepaald
gewas.
Foto: Bram Cornelissen
Help de bij
Wilt u zelf uw steentje bijdragen aan het voortbestaan van de bij? Alle beetjes helpen! Een eenvoudig
te realiseren bijdrage is het aanleggen van een
bloemenstrook of bloemenweide. Dit geeft een
diverse aanvulling op het dieet van de bij. Speciaal
hiervoor is het Tübingermengsel samengesteld,
waardoor de bij gedurende de hele zomer van
voedsel wordt voorzien. Zo bloeit boekweit al vroeg
in het jaar, om in de eerste voedingsbehoefte van
de bijen te voorzien. Daarnaast is de samenstelling
zo ontwikkeld, dat het zowel bloemen met stuifmeel
als met nectar bevat. Beide nutriënten zijn nodig
voor een evenwichtig dieet. Zo bevat bijvoorbeeld
klaproos alleen stuifmeel en geen nectar. Phacelia
daarentegen produceert voornamelijk nectar en
weinig stuifmeel.
97
Bloemenmengsel Laag
Tübingermengsel
6120
6130
Brede samenstelling veel verschillende
kleuren: mexicaantje, stekelpapaver,
browallia americana, luciferplantje,
hondstong,
chinese
ridderspoor,
vogeloogjes, zomerazalea ‘Lilac Lady’,
spiegelklokje, kleine lupine, bosliefje,
zonnedauwtje,
klaproos,
reseda,
bonte salie, pekbloem, hemelroosje,
lijmkruid en koekruid.
Hoogte ca. 30cm. Eenjarig mengsel.
Ter plaatse dun zaaien in april-mei.
1 zakje voor ongeveer 10 m².
Het Tübingermengsel is bij uitstek
geschikt voor bijen en vlinders en
kan worden gezaaid in de tuin of
akkerrand. Dit eenjarige mengsel
bestaat uit zaden van uitheemse
planten en cultuurplanten: phacelia,
boekweit, gele mosterd, koriander,
juffertje in het groen, goudsbloem,
korenbloem, bladrammenas, malva,
komkommerkruid, dille, serradella en
zonnebloem. Een lust voor het oog
voor tuinier of tuinder en een lekkernij
voor de bij!
Variërend in hoogte. Eenjarig mengsel.
Rechtstreeks zaaien van april tot in
juni. 1 zakje voor ongeveer 20 m².
Meerjarig bloemenmengsel
Door een dergelijke bloemenstrook aan te leggen,
creëert u een 5-sterren restaurant voor bijen in uw
eigen tuin!
8060
Een gevarieerd mengsel van twee- en
meerjarige soorten. Sommige bloeien al
het eerste jaar, andere vanaf het tweede
jaar. Wilt u in het eerste jaar nog meer bloei,
meng dit mengsel dan met een eenjarig
bloemenmengsel. Bestaat uit: dropplant,
vingerhoedskruid, grote kaardebol, rode
zonnehoed,
damastbloem,
thuringse
lavatera, hartgespan, tuinjudaspenning,
vaste lupine, prikneus, rode pekanjes,
grote kattestaart, grote teunisbloem,
vijfdelig kaasjeskruid, rechte ganzerik,
scharlei, stalkaars en zwarte toorts.
Zaaien is mogelijk van maart tot september,
breedwerpig of op al dan niet keurig rechte
rijen. 1 zakje voor ongeveer 10 m².
Whole Foods M arket
Om het probleem onder de aandacht te brengen, haalde
de Amerikaanse winkelketen Whole Foods Market
alle producten die afhankelijk zijn van bestuiving uit de
winkelschappen. Van de 453 producten verdwenen er
237, goed voor ruim 52% van de dagelijkse productenmix.
98
meer j arige bloemen
MEERJARIGE
BLOEMEN
Als een soort tweejarig is, dan staat dit expliciet vermeld.
Staat er niets vermeld, dan is de soort meerjarig.
De tweejarige planten gaan pas in het tweede jaar
bloeien. Een uitzaai in de zomer is dan ook meestal
vroeg genoeg. Na de bloei en zaadzetting sterven ze
af.
Achillea millefolium
Agastache foeniculum
Agastache Lavender Haze
Gewoon duizendblad
Dropplant
Dropplant
Veel voorkomende wilde plant met
fijn ingesneden blad en stevige
witte bloemschermen. Wordt als
preparatenplant gebruikt. Ook geschikt
als snij- en droogbloem. Hoogte 40
cm. Vlinderplant. Zaaien vanaf april.
Plantafstand 20 cm. Bloeitijd juniseptember.
Stevige, vertakte plant met vierkante
stengels en lange blauwpaarse
bloemkaarsen. Verspreidt een dropachtige geur, vooral na aanraking.
Hoogte 50 cm. Goede vlinderplant.
Zaaien vanaf april. Plantafstand 25
cm. Bloeitijd juli-september.
Een stevige en goed vertakkende
plant voor in de volle zon. Prima te
gebruiken als borderplant. Bloeit
van juli tot september met lange,
blauwpaarse bloemaren, die ook een
mooi wintersilhouet geven wanneer
u ze laat staan. Als u de blaadjes
kneust, komt er een heerlijke anijs/
dropachtige geur vanaf. Hoogte 50
cm. Geschikt als snijbloem. Bijen- en
vlinderplant. Standplaats zonnig, kan
tegen droogte. Zaaien vanaf april.
Plantafstand 25 cm. Bloeitijd juliseptember.
Alcea rosea
Angelica archangelica
Anthemis tinctoria
Stokroos, gemengd
Grote engelwortel
Gele kamille
Meestal als tweejarige geteeld. Hoge,
rechtopgaande plant met stevige
bloemstengels, tot ruim 2 m hoog.
De bloemen zijn enkelvoudig en
van lichte tot diep donkere purperen
tinten gekleurd. Een beschutte plaats
is gewenst. Zaaien in april-juni.
Plantafstand 50 cm. Bloeitijd juliseptember.
Twee- tot driejarige plant. De grote,
bolvormige bloemschermen hebben
een witte tot groenachtige kleur.
Hoogte ca. 2 m. De wortels worden
voor medicinale doeleinden gebruikt,
de jonge stengels zijn geschikt
als groente. Zaaien vanaf maart.
Plantafstand 50 cm. Bloeitijd juni-juli.
Sterk vertakte, wat rommelige
plant. Bloeit zeer overdadig met
gele bloemen. Hoogte 50 cm. Half
september terugknippen op 15 cm
boven de grond. Verfplant. Zaaien
vanaf april. Plantafstand 30 cm.
Bloeitijd juni-september.
7020
7050
Meerjarige soorten kunnen jaren op dezelfde plaats
blijven staan. Afhankelijk van de zaaitijd komen ze soms
7055
nog het eerste jaar in bloei, anders vanaf het tweede
jaar. Ze kunnen het best eerst op een zaaibed worden
gezaaid, in het voorjaar of in de zomer. Zodra de
planten een redelijk volume hebben bereikt, kunt u ze
op de gewenste plaats zetten.
De hoogte van de plant kan afhankelijk van o.a.
standplaats en dichtheid sterk variëren; de hier
aangegeven hoogten zijn dan ook slechts indicatief.
7060
99
7080
7090
100
meer j arige bloemen
meer j arige bloemen
Digitalis grandiflora
Digitalis lutea
Digitalis purpurea
Meisjesogen
Grootbloemig vingerhoedskruid
Gewoon vingerhoedskruid
7210
7270
Geel vingerhoedskruid
Deze plant heeft kort gespoorde
bloemen, donkerblauw van kleur.
Hoogte 60 cm. Geschikt als snijbloem.
Zaaien in maart-april of juli-augustus.
Plantafstand 30 cm. Bloeitijd juni-juli.
Prima
borderplant
met
grote,
heldergele bloemen op lange stelen.
Matig winterhard. Half september
terugknippen tot op 15 à 20 cm
bevordert de winterhardheid. Hoogte
50 cm. Zaaien vanaf april. Plantafstand
30 cm. Bloeitijd juni-augustus.
Deze plant heeft grote roomgele
bloemen, is wat korter (100 cm) en
bloeit iets later dan veelbloemig
vingerhoedskruid. Eveneens giftig.
Hoogte 100 cm. Zaaien vanaf april.
Plantafstand 30 cm. Bloeitijd juliaugustus.
De lange bloemstengels zijn dicht
bezet met smalle bleekgele bloemen.
Hoogte 70 cm. Giftig. Zaaien vanaf
april. Plantafstand 30 cm. Bloeitijd
juni-juli.
Tweejarig. Lange bloemstengels met
roze of witte bloemen. Hoogte 150 cm.
Giftig. Zaaien in april-juni. Plantafstand
40 cm. Bloeitijd juni-augustus.
Dianthus barbatus
Dianthus deltoides
Digitalis ferruginea
Duizendschoon
Steenanjer
Veelbloemig vingerhoedskruid
Dipsacus fullonum
Echinacea purpurea
Echinacea purpurea
Grote kaardebol
Rode Zonnehoed
Zonnehoed White Swan
Stevige en sterke, geneeskrachtige
plant. De grote purperrode lintbloemen
rond een half bolvormig oranje-groenig
hart zorgen voor een fraai uiterlijk.
Geschikt als snijbloem met of zonder
bloembladen. Echinacea staat graag
zonnig op een voedzame, goed
afgewaterde grond, het is tenslotte
een prairieplant. Hoogte 100 cm.
Zaaien vanaf april. Plantafstand 35
cm. Bloeitijd juli-september.
Een stevige, sterke plant die heel
waardevol is in de border. Rond het
halfbolvormig oranje-groenige hart
zitten
wit-groene
bloemblaadjes.
Geschikt als snijbloem met of zonder
bloemblaadjes. Echinacea staat graag
zonnig op een voedzame, goed
afgewaterde grond, het is tenslotte
een prairieplant. Hoogte 100 cm.
Zaaien vanaf april. Plantafstand 35
cm. Bloeitijd juli-september.
Aquilegia vulgaris
Coreopsis lanceolata
Gespoorde akelei
Wilde akelei
7100
7110
Sierlijke voorjaarsplant met grote, lang
gespoorde bloemen in verschillende
zachte tinten roze, geel en wit.
Hoogte 80 cm. Geschikt als snijbloem.
Zaaien in maart-april of juli-augustus.
Plantafstand 30 cm. Bloeitijd eind meijuli.
Aquilegia caerulea
7230
7240
Tweejarige teelt is gebruikelijk.
Ouderwetse en sterke plant met
dichte bloemschermen in allerlei
kleurencombinaties van wit, roze,
rood en purper. Zeer goede snijbloem.
Hoogte 50 cm. Zaaien in juni.
Plantafstand 25-30 cm. Bloeitijd junijuli.
Breed uitgroeiende, lage anjerplant,
overdekt met helder karmijnrode
bloemetjes. Bodembedekker. Hoogte
20 cm. Zaaien vanaf april. Plantafstand
30 cm. Bloeitijd juni-juli.
101
7260
Statige plant met een kaarsrechte,
onvertakte bloemstengel. De bloemen
zijn van buiten crème en van binnen
pasteloranje, roestbruin geaderd.
Giftig. Hoogte 150 cm. Zaaien in apriljuni. Plantafstand 35 cm. Bloeitijd juniaugustus.
7300
Tweejarige, stevige en gestekelde
plant. De lila bloemetjes bloeien in
een krans om het bloemhoofd. De
stekelige bloemhoofden van de nauw
verwante
weverskaarde
werden
vroeger gebruikt voor het kaarden van
wol. Droogbloem. Hoogte 150 cm.
Bijen- en hommelplant. Zaaien in meijuli. Plantafstand 50 cm. Bloeitijd juliaugustus.
7280
7320
7290
7322
102
meer j arige bloemen
meer j arige bloemen
Linum perenne
Siberische muurbloem, oranje
Wilde margriet
Vaste lupine, gemengd
7350
7550
Vaste vlas
7560
7600
Tweejarige, laagblijvende plant die al
vroeg in het voorjaar begint te bloeien.
Heerlijk geurende, gele bloemen.
Bijen- en vlinderplant. Hoogte 30 cm.
Voor bloei in hetzelfde jaar zaaien in
april-mei en voor bloei in het tweede
jaar in juni-juli. Plantafstand 25 cm.
Tweejarige, laagblijvende plant die al
vroeg in het voorjaar begint te bloeien.
Heerlijk geurende, oranje bloemen.
Bijen- en vlinderplant. Hoogte 30 cm.
Voor bloei in hetzelfde jaar in april-mei
zaaien en voor bloei in het tweede jaar
in juni-juli. Plantafstand 25 cm.
Rijk vertakte, wilde plant met witgele “margrietjes”. Hoogte 40-50 cm.
Zaaien vanaf april. Plantafstand 30
cm. Bloeitijd mei-juli.
Sierlijk plantje. Vanuit de basis
ontspringen vele ranke, stevige
bloemstengels met tere hemelsblauwe
bloemen aan de top. Kortlevende
vaste plant, die zichzelf gemakkelijk
uitzaait. Hoogte 40 cm. Zaaien vanaf
april. Plantafstand 20 cm. Bloeitijd
juni-juli.
Dit mengsel van ons bevat fraaie
kleuren in diverse tinten, zowel fel
als pastel. Stevige planten en zeer
rijkbloeiend. Vertonen ook op schrale
plekken een goede groei. Hoogte 100
cm. Zaaien vanaf april. Plantafstand
50 cm. Bloeitijd mei-juli.
Erysimum cheiri
Hypericum perforatum
Lychnis coronaria
Lychnis viscaria
Malva moschata
Muurbloem
Sint-Janskruid
Isatis tinctoria
Wede
Prikneus
Muskuskaasjeskruid, wit
7490
7620
Rode pekanjer
Tweejarig. Stevige plant met grote,
luchtige schermen vol gele bloemetjes.
Ook de bengelende zwarte zaden zijn
decoratief. Verfplant. Hoogte 100 cm.
Zaaien april-juni. Plantafstand 40 cm.
Bloeitijd mei-juni.
Overwegend tweejarig. Plant met
grijs, viltig blad en wijd vertakte
bloemstengels met helder purperrode
bloemen. Ook geschikt voor arme
grond. Hoogte 60 cm. Zaaien van april
tot en met juli. Plantafstand 25 cm.
Bloeitijd juni-augustus.
Dichte pollen met smal donkergroen
blad
en
talrijke
donkerroze
bloemtrossen. Bloemstengels wat
kleverig (als “pek”). Hoogte 50 cm.
Zaaien vanaf april. Plantafstand 30
cm. Bloeitijd mei-juli.
Vertakte plant met diep ingesneden
blad. Bloeit rijk met grote sneeuwwitte
bloemen en heeft een zachte
muskusgeur. Hoogte 50 cm. Zaaien
vanaf april. Plantafstand 30 cm.
Bloeitijd juni-augustus.
Erysimum allionii
Kogeldistel
Siberische muurbloem, geel
7325
7340
Sterke, distelachtige plant met blauwgrijs blad en kogelronde violet-blauwe
bloemen. Vlinderplant. Hoogte 90 cm.
Geschikt als snij- en droogbloem.
Standplaats zonnig tot halfschaduw,
iedere grondsoort. Zaaien vanaf april.
Plantafstand 40 cm. Bloeitijd juliseptember.
7360
7470
Twee- tot meerjarige plant. Al
vanaf april verschijnen de heerlijk
geurende, vaak gevulde bloemen, in
verschillende tinten geel, oranje, rood
en donkerrood. Bescherm de planten
bij strenge vorst. Bijenplant en goede
snijbloem. Hoogte 40 cm. Zaaien in
juni-juli. Plantafstand 30 cm. Bloeitijd
april-juni.
Rijk vertakte, wilde plant met goudgele
bloemen, die omstreeks Sint Jan
begint te bloeien. Uit de bloemen
worden Johannisolie en verf bereid.
Bijenplant. Hoogte 50 cm. Zaaien
vanaf april. Plantafstand 30 cm.
Bloeitijd half juni-september.
103
Lupinus polyphyllus
Leucanthemum vulgare
Erysimum allionii
Echinops bannaticus
7630
7660
104
meer j arige bloemen
meer j arige bloemen
Oenothera erythrosepala
Physalis alkekengi
Grote teunisbloem
Lampionplant
7720
7755
Salvia verticillata
Scabiosa columbaria var. ochroleuca
Jacobsladder
Kranssalie
7770
7840
Gele scabiosa
Polemonium caeruleum
7890
Silene nutans
Nachtsilene
7910
Tweejarig. Bij vroege zaai al
bloemdragend
in
eerste
jaar.
Lange plant met breed vertakte
bloemstengels. De grote lichtgele,
geurende bloemen ontwaken in de
schemering en sluiten aan het eind
van de volgende dag. Een feest
voor nachtvlinders. Hoogte 100-150
cm. Zaaien van april tot en met juli.
Plantafstand 50 cm. Bloeitijd junioktober.
Van deze plant zijn vooral de
oranje omhulsels van de zaden
aantrekkelijk. Geschikt om te drogen.
Sterke wortelstok. Geschikt voor een
rommelhoekje in de tuin. Standplaats
stelt weinig eisen. Hoogte 50-80 cm.
Zaaien in april-mei. Plantafstand 30
cm. Bloeitijd mei-juni. In septemberoktober zijn de zaaddozen rijp.
Plant met decoratief, varenachtig blad.
De bloemen zitten in trossen en zijn
hemelsblauw met uitstekende, gele
meeldraden. Snijbloem en bijenplant.
Hoogte 70 cm. Zaaien vanaf april.
Plantafstand 30 cm. Bloeitijd juni-juli.
Weinig eisende plant met in kransen
staande, blauwpaarse lipbloemen aan
lange bloemstelen. Bijenplant. Zaaien
vanaf april. Bloeitijd juni-juli. Hoogte
50 cm. Plantafstand 30 cm.
Sierlijke plant met diep ingesneden
bladeren. De zachtgele bloemen staan
op lange stelen. Ook de zaadbollen
zijn decoratief. Vlinder- en bijenplant.
Zaaien vanaf april. Bloeiperiode julioktober. Hoogte 60 cm. Plantafstand
30 cm.
Sierlijke, wilde plant met pluimachtige
bloeiwijzen, waaraan witte, diep
ingesneden bloemen hangen. Zaaien
vanaf april. Bloeiperiode mei-juli.
Hoogte 40 cm. Plantafstand 30 cm.
Potentilla recta
Pulsatilla vulgaris
Salvia sclarea
Stachys byzantina
Tanacetum vulgare
Rechte ganzerik
Wildemanskruid
Scharlei
Ezelsoren
Boerenwormkruid
Valeriana officinalis
7780
Stevige plant met handvormige
bladeren
en
grote,
heldergele
bloemen. Hoogte 40 cm. Zaaien vanaf
april. Plantafstand 35 cm. Bloeitijd
juni-augustus.
105
7790
Voorjaarsbloeier met fijn verdeeld,
kantachtig blad. De zijdeachtige
bloemknoppen zijn behaard en
openen zich tot grote paarse kelken,
die vervolgens tot wilde pluizige
zaadbollen uitgroeien. Zeer geliefde
plant. Hoogte 30 cm. Zaaien vanaf
april. Plantafstand 30 cm. Bloeitijd
maart-mei.
7820
Tweejarig. Forse plant met grote,
behaarde bladeren. De grote, violette
schutbladen om de lichtblauwe
bloemen zorgen voor een opvallend
exterieur. Hoogte 100 cm. Zaaien in
mei-juli. Plantafstand 35 cm. Bloeitijd
juni-september.
7915
De plant dankt zijn naam aan zijn viltig
grijsgroen blad. Groeit het best op een
droge, zonrijke tot half-schaduwrijke
plaats. Mooi voor in de bloemborder.
Hoogte 40 cm. Kan vanaf juni-juli
worden voorgezaaid onder glas en
vanaf september in de vollegrond
worden uitgeplant. Plantafstand 30
cm. Bloeitijd juli-augustus.
7930
Een hoge, wilde plant met gele
bloemhoofdjes in platte schermen.
Fijngewreven gedroogde blaadjes
en bloemen weren insecten, o.a. de
wortelvlieg. Stoelt flink uit. Hoogte 100
cm. Zaaien vanaf april. Plantafstand
30 cm. Bloeitijd juli-september.
Valeriaan
7980
Stevige, wilde plant met lichtroze
bloemschermen. De wortel bevat
zenuwkalmerende stoffen. Katten
waarderen
de
typische
geur.
Preparatenplant
en
bijenplant.
Hoogte 100 cm. Zaaien vanaf april.
Plantafstand 30 cm. Bloeiperiode junijuli.
106
meer j arige bloemen
Wist u dat...
... u mediterrane planten in de warme zomer beter lauw dan koud water kunt geven? Vul een gieter en laat
deze buiten staan, zodat het water kan opwarmen voordat u de planten water geeft.
... zowel de bloemen als de blaadjes van Oost-Indische kers (eenjarig) een pittige smaak aan gerechten
geven? Heerlijk in bijvoorbeeld salades!
Verbascum blattaria
Verbascum chaixii ‘Album’
Verbascum nigrum
Mottenkruid, wit
Oosterse toorts
Zwarte toorts
8000
8010
... veel mensen zaaien als een lenteklusje zien, maar tweejarige planten juist in de zomer worden gezaaid?
In de natuur zaait bijvoorbeeld vingerhoedskruid zijn zaden ook in deze maanden uit. Nog datzelfde jaar
vormen ze een bladrozet, waarna ze in winterslaap gaan om het jaar erna verder uit te groeien en tot bloei
te komen. Veel tweejarigen zijn waardevolle tuinplanten, zoals muurbloemen en hoge borderplanten als
stokrozen en toortsen.
Tweejarig.
Sierlijke
toorts
met
glanzend, donker bladrozet. De lange
bloemstengels zijn bezet met witte, iets
rood aangelopen bloemen. Hoogte 80
cm. Zaaien april-juni. Plantafstand 35
cm. Bloeitijd juni-augustus.
Op de lange sierlijke toorts staan
vele witte bloemetjes met violette
meeldraden. Hoogte 100 cm. Zaaien
vanaf april. Plantafstand 35 cm.
Bloeitijd juni-augustus.
Eveneens een statige lange toorts,
dicht bezet met gele bloemetjes met
violette meeldraden. Hoogte tot 150
cm. Zaaien vanaf april. Plantafstand
35 cm. Bloeitijd juni-augustus.
... een aftreksel van brandnetels een goed middel is tegen luizen? Pluk hiervoor ongeveer 1 kg brandnetels,
snijd ze fijn en leg ze in een kunststof emmer. Giet hier 10 liter water overheen. Na 24 uur kun je het
mengsel zeven en het vocht over de aangetaste planten spuiten. Doe dit wel direct, want de werkzame
stof is na 24 uur uitgewerkt.
7990
Verbascum densiflorum
Stalkaars
8030
Tweejarig. Stevige en statige toorts
met grijsviltig blad. Draagt veel grote,
gele bloemen. Bijenplant. Hoogte
tot 200 cm. Zaaien in april-mei.
Plantafstand 40 cm. Bloeitijd juliseptember.
107
108
M oldav i ë
M oldav i ë
1 hectare sla zaaien
Productielocatie
Molda vië
Farm manager in Moldavië Door: Dirk Smits
In de catalogus van 2013 heeft u een interview
kunnen lezen met Diana Hoorn over haar werk
voor Black Sea Seeds, een dochteronderneming
van de Bolster in Moldavië. Sinds maart
2013 versterk ik het team in Moldavië als
farmmanager van Black Sea Seeds Farm, een
splinternieuw bedrijf dat zaden vermeerdert
voor o.a. de Bolster. Een hele klus, waarbij
pionieren en boeren om prioriteit vechten.
Naam:
Dirk Smits
Leeftijd:
33 jaar
Functie:
Hoofd zaadteelt,
locatie Moldavië
1 01099
© De Bolster
Stelt u zich eens voor: een ontwikkelingsland
op 2.500 km rijden vanaf Epe, net zo ver
als naar Zuid-Spanje! In de dorpen is geen
stromend water, douche of WC in huis. Het
werkloosheidspercentage
is
hoog,
voornamelijk op het platteland, en er heerst
veel sociale armoede. Vaders die in Italië,
Spanje of Rusland gaan werken en hun gezin
soms wel 5 jaar of langer achterlaten en
alleen geld opsturen. Bovendien is hier veel
alcoholisme door uitzichtloosheid en verveling.
Er heerst hier een soort collectief fatalisme: In
Moldavië is niets mogelijk. In het buitenland kun je wat
opbouwen, maar niet hier. Misschien is dit nog een
overblijfsel uit het communistische tijdperk van de
Sovjet overheersing? Bovengenoemde is natuurlijk erg generaliserend
gezegd. Gelukkig komen we toch ook regelmatig
jongeren tegen die wel toekomst zien in eigen
land! En door onze aanwezigheid hopen wij
ook wat van die uitzichtloosheid weg te nemen.
We laten zien: als je wat wilt, is er best wel wat
mogelijk in Moldavië! De meest veelbelovende
medewerkers bieden we de kans om hogerop te
komen door ze binnen het bedrijf op te leiden. We
laten ze ervaring opdoen en leren ze zelfstandig
te werken. Daarvoor is het echter wel van belang
dat we hier een langdurig rendabel project
neerzetten en daar komt heel wat bij kijken!
Opstartfase
Voor alles wat we doen moet bedacht worden:
wat hebben we nodig, waar kunnen we het kopen,
hoe krijgen we het in het dorp, waar slaan we
het vervolgens op, wie kan dat regelen, wat zegt
de wet- en regelgeving, hoe gaan we om met de
uitgebreide administratieve lasten en hoe ga je
om met de ingewikkelde maar zeer belangrijke
dorpspolitiek: een kruitvat van belangen, macht,
geld,
grootgrondbezitters,
burgemeesters,
corruptie en vriendjespolitiek. En dan te bedenken
dat daarbij ook nog een team moet worden
opgebouwd en 40 ha grond met zo’n 60 gewassen
beteeld worden! De kunst is het om het stapje voor
stapje te nemen en je niet te laten ontmoedigen
door de berg aan uitdagingen die nog voor je ligt.
Boetseerklei
Het leren “lezen” van je percelen is één van de
voor mij als boer interessante aspecten van het
opstarten van een landbouwbedrijf op een nieuwe
plek: vruchtbaarheid, structuur, onkruiden, ziekten
en plagen en de invloed van het weer/klimaat
op deze factoren. Dat is een proces van jaren.
De grond reageert in een nat jaar (zoals dit jaar)
anders dan in een droog jaar (zoals vorig jaar). Wat
dit jaar mogelijk is op deze grond, was vorig jaar
niet mogelijk en vice versa. Moldavië is gezegend
met een van de meest vruchtbare gronden ter
wereld: Chernozem. De keerzijde van deze
hoge vruchtbaarheid is dat het een ingewikkelde
grondsoort is om te bewerken.
Chernozem is qua structuur het best te vergelijken
met zware klei of löss. De eigenschap van deze
grondsoort is dat de gronddeeltjes zeer klein
zijn. Vergelijkt u klei maar eens met grond uit uw
zandbak, dan ziet u direct het verschil: de klei is
veel meer “smeerbaar”. U herinnert zich misschien
nog wel de boetseerklei van de basisschool? Als
het nat is, is het glad als zeep en het blijft overal
aan kleven; als het droog is, is het hard als steen.
Op de zandgrond van de Bolster in Epe zijn we
gewend dat we gewoon door blijven wieden als
het regent en na een dag (soms twee dagen)
kunnen we alweer met de trekker op het land. Dat
© De Bolster
11101 0
M oldav i ë
O N Z E
Wortel en knolgewassen
Z A D E N -
PA K K E T T E N
Om u een handje te helpen bij het maken van een keuze uit ons ruime assortiment,
bieden wij ook kant-en-klare zadenpakketten aan met elk hun eigen thema.
Erwten oogst
is hier niet zo. Als het regent wordt het een grote
glijboel, de grond blijft aan je voeten plakken en
na 10 meter lopen heb je een plakkaat van 10 cm
grond onder je schoenen opgebouwd. Als je blijft
wieden kleeft de grond aan je vingers en kun je
niets meer vastpakken. Als je met de trekker het
land op gaat als het nat is druk je de grond aan, je
smeert het als ware uit. In de landbouw wordt voor
een grond die zo dicht is gereden ook wel de term
“versmeerd” gebruikt. Als de grond vervolgens
weer opdroogt, houd je een plaat beton over waar
je voor de rest van het seizoen niets meer mee
kunt. Je moet hier in de zomer, bij temperaturen
van 30 graden, minstens 3 dagen wachten voor
je weer het land op kunt met machines en in het
voorjaar bij temperaturen van een graad of 1520 duurt dat zelfs 1,5 tot 2 weken! In de maand
mei heb ik in 3 weken tijd slechts 4 dagen met de
trekker kunnen werken. Als je je grondbewerking
echter doet op het moment dat het eigenlijk te
droog is, krijg je juist weer het effect dat al die kleine
lichte gronddeeltjes wegwaaien waardoor je een
groot deel van je bodemvruchtbaarheid verliest.
Het vereist dus een perfecte timing om de grond
te bewerken. Dit drijft soms tot wanhoop, want je
gewas loopt in het onkruid en je moet de grond op
tijd klaarleggen voor het zaaien. Je wilt zo graag,
je vingers jeuken om aan de slag te gaan en de
trekker lonkt zo naar je, maar je mag nog niet! En
toch…. ik vind het geweldig!
1 11111
© De Bolster
Moldaafse douche
Alsem 3010
-
Zo zit het Authentieke groenten pakket boordevol heerlijke groenten die
niet vergeten mogen worden. Het boek bevat recepten om van te smullen.
-
Onze twee Basilicum
Eetbare bloemen
pakketten3020
bevatten verrassende
kruidenDark
en Opal 3030
Genovese
Basilicum
bloemen, welke alle in de keuken kunnen worden gebruikt.
Meerjarig, tot 150 cm
Ook
Eenjarig,
laagblijvend,
laagblijvend,
sterk
- hoog.Wie
het hele
jaar door verse
kiemgroenten wilsterk
kweken, Eenjarig,
kan dit eenvoudig
wel absintalsem genoemd.
Sterk
geurend
kruid.
Verlangt
een
warme
geurend
kruid.
Verlangt
een
warme
doen met ons Kiempakket.
kruid, verwant aan de
wildu open
beschutte
Zaaien
vanaf
en beschutte
- in het
Bent
zoek
naar eenplek.
groen
kindercadeau?
Ons
Kinderpakketplek. Zaaien vanaf
voorkomende bijvoet.
Alsem
is
maart
onder
glas
en
in
mei
in
de
maart
onder glas en in mei in de
‘Mijn Eerste Tuintje’ is speciaal voor hen samengesteld!
grijzer van kleur en- sterkerHetvan
volle
grond.
Uitplanten
op
30
x
30
volle
grond.
op 30 x 30
Moestuinpakket is ideaal voor de beginnende moestuinier, Uitplanten
met
smaak. Zaaien april tot
juni,
enkele
cm.
Als
de
planten
jong
zijn
kan
cm.
Als
de
planten
jong
zijn kan
eenvoudig te telen groenten en kruiden en een boek vol tips.
planten zijn meestal wel
voldoende.
men
de
scheuten
gebruiken
(niet
te
men
de
scheuten
gebruiken
(niet te
-
Keukenprinsen en -prinsessen kunnen zich met Sierlijk & Kruidig pakket
Plantafstand 50 x 50
cm.
Alsem
diep
afsnijden).
Zodra
de
stengels
diep
afsnijden).
Zodra
de
stengels
uitleven in de keuken.
remt de groei van -naastgelegen
de blaadjes
worden
Woont u inharder
de stadworden
en heeft alleen
u niet veel
ruimte, maar harder
wilt u toch
graagalleen de blaadjes
planten. Een plantenaftreksel
helpt
gebruiken.
Voor
pesto
het
ras
gebruiken.
Voor pesto het ras
tuinieren? Dan biedt het stadstuinpakket uikomst!
tegen bladluis, aardvlo, slakken en
Genovese gebruiken.
Genovese gebruiken.
ook tegen vlooien bij huisdieren.
De samenstelling van de pakketten kan gedurende het verkoopseizoen kleine
wijzigingen ondergaan, op basis van beschikbaarheid van de zaden. Wilt u ons
complete en meest recente aanbod aan zadenpakketten bekijken, dan kan dit op
onze website: www.bolster.nl/zadenpakketten.
Jonge bonenplanten
2014
Met alle ervaring die we in 2013 als team hebben
opgedaan op de verschillende aspecten van het
bedrijf, hopen we de komende jaren Black Sea
Seeds verder uit te bouwen. De elementen die
we dit jaar hebben opgezet, moeten komend jaar
soepeler gaan lopen. Daarnaast is het ook nog de
bedoeling dat we lokale telers gaan ondersteunen,
die gewassen voor ons gaan verbouwen. Ook
moet er nog een trainingsprogramma worden
opgezet. Weer totaal nieuwe uitdagingen voor ons
nog jonge team. 2014 belooft een interessant jaar
te worden!
Citroenmelisse 3080
Dille 3090
Hyssop 3110
Meerjarig, hoogte 60 cm. Zaaien
in mei op zaaibed en in september
overplanten op 30 x 40 cm. In het
tweede jaar beginnen de planten
zich sterk te ontwikkelen. De naar
citroen geurende blaadjes, liefst
geoogst tegen de bloei, worden
bijvoorbeeld voor thee gebruikt.
Goed te drogen.
Eenjarig, hoogte ongeveer 100
cm. Zaaien in april op rijen, afstand
30 cm. De bloei is vanaf begin
juli, het zaad is rijp in september.
De zaden worden onder andere
gebruikt bij het maken van zuurkool
en het inleggen van augurken.
Ook verse plantdelen en onrijpe
bloemschermen kunnen worden
gebruikt in o.a. visgerechten.
Verspreid gezaaid in de tuin, bijv.
tussen tuinbonen, beperkt het de
overlast van bladluizen.
Meerjarig, hoogte ongeveer 50 cm.
Heesterachtige plant, die tijdens
de uitbundige bloei vanaf half juli
graag door insecten wordt bezocht.
Zaaien in april-juni, plantafstand
30 cm. Gebruik in o.a. soep,
vleesgerechten en voor thee.
© De Bolster
11121 2
zadenpakketten
zadenpakketten
Authentieke groenten pakket
Eetbare bloemen pakket klein
Eetbare bloemen pakket groot
Sierlijk & Kruidig pakket
91013
91012
91003
Stadstuinpakket
Dit pakket bevat groenten uit
grootmoeders tijd. Het bijgevoegde
boek bevat tal van recepten,
zodat u deze groenten verwerkt in
overheerlijke gerechten op tafel kunt
zetten.
Verras uw familie en vrienden met uw
culinaire uitspattingen. Behalve dat ze
decoratief zijn, zijn al deze bloemen
namelijk ook (gedeeltelijk) eetbaar.
Een recept met goudsbloem en
andere recepten met eetbare bloemen
uit ons assortiment staan op pagina
115 en 116.
Verras uw familie en vrienden met uw
culinaire uitspattingen. Behalve dat ze
decoratief zijn, zijn al deze bloemen
namelijk ook (gedeeltelijk) eetbaar.
Een recept met goudsbloem en
andere recepten met eetbare bloemen
uit ons assortiment staan op pagina
115 en 116.
Wij hebben voor u de beste
basiskruiden voor een Italiaanse mix
en andere kruiden uit de wereldkeuken
samengevoegd. In het bijgevoegde
boekje vindt u allerlei teelttips voor
het kweken van uw eigen kruiden.
Zo kunt u het hele jaar door genieten
van verse kruiden! Kijk voor het recept
voor basilicumpesto op pagina 116.
Ook voor wie wat minder ruimte heeft,
hebben wij een pakket samengesteld.
Met het Stadstuinpakket kunt u plezier
beleven aan tuinieren op uw balkon,
dakterras of in uw kleine tuin.
Inhoud:
Wortelpeterselie,
Winterpostelein,
Knolselderij, Raapsteel, Koolraap,
Pastinaak, Komkommer, Ramenas en
Winterkers. Inclusief boek: Bijzondere
Groentegids.
Inhoud:
Oostindische kers, Komkommerkruid,
Goudsbloem,
Dropplant,
Groot
kaasjeskruid en Lavatera.
Inhoud:
Oostindische kers, Goudsbloem, Echte
kamille, Korenbloem, Dille, Koriander,
Capucijner Blauwschokkers, Pronkboon Emergo, Kervel Massa, Gele
mosterd, Driekleurig Viooltje en
Rucola.
Inhoud:
Basilicum, Wilde Marjolein, Tijm,
Peterselie,
Rozemarijn,
Salie,
Pimpernel Klein, Koriander, Karwij,
Chinese bieslook, Lavas en Dille.
Inclusief boek: Sierlijk & Kruidig.
Inhoud:
Andijvie, Rode Biet, Pluksla, Spinazie,
Kropsla, Courgette, Winterpostelein,
Stamdoperwt en Radijs. Inclusief
boek: Groenten in Potten.
91004
91005
cadeaubonnen
Bent u op zoek naar een groen, kleurrijk
en groeizaam en geschenk, maar kunt
u zelf geen keuze maken? Wij bieden
cadeaubonnen aan met een waarde van
€10,-, €25,- en €50,-. De cadeaubonnen
kunnen ook in een feestelijke verpakking
worden geleverd!
Kinderpakket ‘Mijn Eerste Tuintje’
9200
91017
Kiemen zijn de ultieme leverancier
van vitamines en mineralen, ze zijn
eenvoudig te kweken met behulp
van het meegeleverde kiemschaaltje.
Zo heeft u het hele jaar door verse
kiemgroenten op uw bord!
Speciaal samengesteld voor de jonge
groene vingertjes. Met behulp van het
bijgevoegde boek vol illustraties leren
kinderen spelenderwijs de beginselen
van tuinieren. Wat is er nu leuker dan
je eigen tuinje?
Onmisbaar voor de beginnende
moestuinier! Bevat gemakkelijk te
telen gewassen en het bijgevoegde
boek bevat alle basisinformatie die
u nodig heeft. Dat wordt smullen uit
eigen tuin.
Inhoud:
Tuinkers, Rucolakers, Mosterdkers,
Chinese Bieslook en Radijskers.
Inclusief kiemschaaltje.
Inhoud:
Rijsdoperwt, Pompoen, Peterselie,
Zonnebloem en Goudsbloem.
Inclusief kinderboek.
Inhoud:
Basilicum, Pluksla, Bieslook, Rode
Biet, Wortel, Radijs, Tuinboon,
Kropsla, Courgette, Ui, Snijbiet,
Rucola,
Suikermaïs en Koolrabi.
Inclusief boek: Ecologisch Tuinieren
voor Beginners.
11 3
113
Moestuinpakket
Kiempakket
91002
Per bestelling via onze website kan één
cadeaubon worden verzilverd. U kunt de
cadeaubon(nen) ook samen met de papieren
bestellijst uit deze catalogus per post naar
ons toesturen. Kijk voor meer informatie op
www.bolster.nl/cadeaubonnen of scan deze
handige QR-code:
1 1 114
4
recepten
recepten
D at w ordt
smullen
Op deze pagina hebben wij voor u
recepten met de lekkerste eetbare
bloemen,
kruiden
en
vruchten
geselecteerd!
Wist u al dat de blaadjes van
de goudsbloem eetbaar zijn? En
wat dacht u van de prachtige,
decoratieve blauwe bloemen van
komkommerkruid? Ook zijn de grote,
gele courgettebloemen eetbaar.
Basilicum is het kruid dat het meest
gebruikt wordt om pesto van te
maken. Met de beschrijving van de
pagina hiernaast kunt u dit in een
handomdraai!
Wilt u uw visite eens een speciale
cake voorschotelen, denk dan aan de
verrukkelijke pompoencake. Gebruik
hiervoor het vruchtvlees van onze
pompoen Solor, Fictor of Butternut.
Veel kookplezier en eet smakelijk!
pompoenrassen:
(Gebruik een van de volgende
Solor, Fictor of Butternut)
1 11155
© De Bolster
© De Bolster
11161 6
teelttips
teelttips
hun dikte gezaaid kunnen worden, terwijl op een
zwaardere grond (klei) de zaaidiepte gelijk moet
zijn aan de dikte van de zaden.
Hier vindt u een aantal tips om goed van start te
gaan met onze zaden.
Bemesting
Goed bemesten betekent niet automatisch veel
bemesten. Over het algemeen krijgen de gewassen
een betere smaak als u ze een bescheiden
hoeveelheid mest/compost geeft. Maar (te) weinig
bemesten betekent ook een vergroot risico van
vroegtijdig schieten van gewassen. Het blijft altijd
zoeken naar het juiste compromis.
Wieden
Tenzij u onkruid ziet als bijkruid of erin slaagt flink
wat mulch (bodembedekkend organisch materiaal)
tussen uw gewassen aan te brengen, zult u
regelmatig moeten wieden om het onkruid de baas
te blijven. Zorg vooral dat u ze verwijdert voor ze
zaad vormen. Met de nodige discipline voorkomt u
zo nog veel meer werk in latere jaren.
Vals zaaibed
Een handige methode om het onkruid slim af te zijn
is het werken met een ‘vals zaaibed’. Het principe
is simpel: u maakt de bodem geruime tijd voor het
zaaien zaaiklaar. De onkruidzaden die door de
grondbewerking aan het licht worden blootgesteld
zullen daardoor gaan kiemen. Zodoende kunt u
dit onkruid al vroeg in het voorjaar verwijderen of
wegschoffelen voordat u de gewassen gaat zaaien.
Deze methode helpt helaas niet voor laatkiemers,
zoals knopkruid en nachtschade.
Kieming
Zaden zullen alleen kiemen als ‘de tijd daar rijp
voor is’, m.a.w. als het het juiste moment van
het jaar is en ze toegang hebben tot voldoende
licht, water, warmte (of koude) en zuurstof. Zolang
dat moment niet gekomen is, blijven de zaden
ongekiemd (in kiemrust). Zo zullen bonen- en
pompoenzaden in het bijzonder niet kiemen als
het niet lang genoeg warm genoeg is. Elke soort
heeft zo zijn specifieke voorwaarden waardoor
de kiemrust doorbroken wordt. Dit komt voort
uit de overlevingsmechanismes van zaden in de
natuur. Sommige zaden zijn direct na de oogst
kiembaar, terwijl in sommige gevallen de kiemrust
kan oplopen tot enkele maanden of zelfs jaren.
Winterpostelein leveren wij bijvoorbeeld pas na
één jaar uit, omdat de zaden dan pas ‘uitgerust’
zijn.
met wat compost in kiembakjes of plantenpotjes.
Zorg dat het ‘rijpe’ compost is en de kleine plantjes
niet overbemest worden. Bij het uitplanten is
het goed ze aan de buitentemperaturen te laten
wennen door ze te laten afharden. Dit doet u door
ze een aantal dagen overdag buiten te zetten en
ze bij zeer koude nachten weer binnen te halen.
Zaaidiepte
Voor een goede kieming moet op de juiste diepte
gezaaid worden. Hoe kleiner een zaadje, hoe
ondieper het gezaaid moet worden. Kleine zaadjes
hebben immers niet zoveel reservevoedsel en
moeten dus snel ‘het licht zien’.
Als basisregel kunt u nemen dat op een lichte
grond (zand) de zaden 2 à 3 maal zo diep als
Water geven
Het is aan te raden na het zaaien direct water te
geven. Let er hierbij op wel dat u ze niet verdrinkt,
want als er geen zuurstof meer bij de zaden kan
komen, zullen ze wegrotten.
Bonen nemen uit zichzelf heel makkelijk water op
uit de omgeving en hoeven daarom, mits ze in een
vochtige bodem gezaaid worden, geen extra water
te krijgen.
Zaden bewaren
Bij de Bolster worden de zaden bij een constante
temperatuur (15°C) en luchtvochtigheid (ca.
40%) bewaard in de zaadkluis. Het is moeilijk
gemiddelde waardes te geven over de bewaartijd
van zaden, want elk gewas heeft wat dat betreft
zijn eigen karakter. Van pastinaakzaden weten
we bijvoorbeeld dat ze sneller verouderen.
Daarentegen kunnen sommige oliehoudende
zaden, zoals van kool, wel 10 jaar of meer bewaard
worden.
Vanaf het moment dat zaden geoogst en
gedroogd worden, begint het verouderingsproces.
Afhankelijk van de bewaaromstandigheden zal dit
proces trager of sneller gebeuren. De belangrijkste
steekwoorden voor een goede bewaring zijn:
droog, koel en zo veel mogelijk luchtdicht.
Let voor een voldoende droge bewaring op dat:
- het zakje in ieder geval goed afgesloten is;
gebruik eventueel een paperclip of wat plakband.
- de zakjes worden bewaard in een bak, weckpot
of kastje dat geen vocht binnen laat.
Eventueel kunnen ook droogkorrels of silicagel (of
op zeer traditionele wijze: houtskool of as) gebruikt
worden om het vocht weg te vangen. Doe de
korrels in een open glazen potje en plaats dit in
de bak of weckpot. Vocht dat de bak binnenkomt
wanneer u deze opent, wordt dan weggevangen.
Wanneer u er een hygrometer bij plaatst kunt
u de luchtvochtigheid in de gaten houden en de
gel of korrels tijdig vervangen. Silicagel verkleurt
wanneer het vochtig wordt en kan in de oven (op
200°C) gedroogd worden voor hergebruik.
Betreffende de temperatuur bij de bewaring geldt:
hoe koeler hoe beter. Het is bovendien heel
belangrijk dat de temperatuur zoveel mogelijk
constant blijft. Daarom kunnen de zakjes beter
uit de zon worden gehouden, zodat ze niet
afwisselend opgewarmd en afgekoeld worden.
Bij het CGN (Centrum voor Genetische bronnen
Nederland) worden de zaden hermetisch verpakt
bewaard bij -20°C. Op deze manier kunnen ze
tientallen jaren in leven worden gehouden. Voor
een korte bewaring kan echter elk kastje waarin
de zaden koel, en zoveel mogelijk bij een stabiele
temperatuur, bewaard worden prima dienst doen
als ‘schatkist’.
Voorzaaien
De plantjes kunnen binnen voorgezaaid worden,
zo weet u zeker dat het warm genoeg voor ze is bij
het zaaien en hebben ze al een voorsprong in de
groei. Dit zaaien kan op (onkruidzadenvrije) aarde
1 11177
© De Bolster
© De Bolster
11181 8
zaaikalender
jan
Blad- en stengelgewassen
andijvie
bladmosterd
groenlof
groenselderij
kardoen
nieuw-zeelandse
spinazie
paksoi
prei (herfst)
raapsteel
rucola coltivata
rucola selvatica
sla
snijbiet
spinazie, vroeg
spinazie, zomer
tuinmelde
tuinkers
veldsla
winterpostelein
zomerpostelein
Vruchtgewassen
aubergine
augurk
courgette
komkommer
paprika
peper
pompoen
suikermaïs
tomaat
Wortel- en knolgewassen
kliswortel
knolselderij
knolvenkel
koolraap
koolrabi
meiraap
pastinaak
radijs
ramenas
rode biet, herfst,
bewaar
rode biet, zomer
schorseneer
ui, zaai
witlof
wortelpeterselie
zaaikalender
febr
mrt
april
mei
juni
juli
aug
sept
okt
nov
dec
jan
febr
mrt
april
mei
juni
juli
aug
sept
okt
nov
dec
Koolgewassen
bloemkool
boerenkool
broccoli
chinese kool
rode en witte kool
savooie kool
spruitkool
Kruiden
alsem
anijs
basilicum
bieslook, fijn
bonekruid
chinese bieslook
citroenmelisse
dille
hyssop
karwij
kervel
komkommerkruid
koriander
lavas
lavendel
lepelblad
wilde marjolein
peterselie
pimpernel
rozemarijn
salie
snijselderij
tijm
venkel
waterkers
winterkers
wijnruit
tuinzuring
spinaziezuring
zaai/opkweek onder glas
zaaien/planten buiten
wortel, winter
wortel, zomer
Peulvruchten
bonen
doperwten, peulen
tuinbonen
11 9
120
A dressen
T O T
S L O T
Ook dit jaar hebben wij met ons team hard gewerkt om voldoende zaad te verkrijgen
voor een breed assortiment aan gewassen. Uiteraard van goede kwaliteit, zoals u
van ons gewend bent. En natuurlijk 100% biologisch! Naast het tentoonstellen van
ons aanbod, heeft u in deze catalogus ook de nodige teelttips kunnen lezen, aan de
hand waarvan u een prachtige teelt tegemoet kunt zien.
Bent u na al deze indrukken benieuwd hoe ons bedrijf eruit ziet en hoe onze zaden
worden geteeld? Op zaterdag 19 juli 2014 bent u van harte welkom op onze jaarlijkse
open dag! Ons bezoekadres is:
De Bolster - Biologische Zaden
Oude Oenerweg 13
8161 PL EPE - Nederland
Heeft u vragen over onze gewassen of zaden?
Bel of mail ons dan gerust, wij zijn u graag van dienst!
Tel.nr. : +31(0)578 - 621433
Email: [email protected]
Wilt u op de hoogte blijven van ons laatste nieuws? Wij verwijzen u graag naar
onze facebook- en twitterpagina:
www.facebook.com/DeBolsterBV
www.twitter.com/debolster
Tevens kunt u zich aanmelden voor onze nieuwsbrief via www.bolster.nl/nieuwsbrief.
Alma Huisken | De Proeftuin
moestuincursussen
Mosterdpad 1
9977 SL Molenrij (Gr)
Tel: 0595-481580
[email protected]
www.almahuisken.nl
Biojournaal
online nieuws over de
Nederlandse bio-sector
www.biojournaal.nl
Bio-Kultura
Biologische potgrond, tuinaarde
en bemesting
Ravellaan 49
3533 JH Utrecht
[email protected]
www.bio-kultura.nl
Bionext (Biologica)
ketenorganisatie voor duurzame,
biologische landbouw en voeding
Postbus 12048
3501 AA Utrecht
Tel: 030-2339970
info@ bionext.nl
www.bionext.nl
Bionica
De enige biologisch dynamisch gekweekte
en vermeerderde aardappel van Nederland.
Winnaar Held van de Smaak Nederland
2012.
www.bionicapotato.com
[email protected]
Carel Bouma
Bio-Pootgoed (Pootaardappelen,
plantuien, sjalotten, knoflook)
Alikruikweg 15
8256 RK Biddinghuizen
Tel 06 51068038
[email protected]
www.biologischpootgoed.nl
De Hessenhof
Biologische kwekerij vaste planten
Hessenweg 41
6718 TC Ede
0318-617334
www.hessenhof.nl
Levert ook: biologische (blad)aarde en
mestmengsels
11212 1
Flobus
Biologisch-dynamische bloemzaden.
Na de overdracht van De Bolster naar
Epe is Flobus op zoek gegaan naar nog
meer bloemen (flores) uit de hele wereld
(globus). Flobus zoekt zoveel mogelijk
de oorspronkelijke, weinig gecultiveerde
vormen, soms zelfs in het wild verzameld.
De herkomst wordt zoveel mogelijk
vermeld.
Stichting Demeter
Diederichslaan 25 d
3971 PA Driebergen
Tel 0343 522355
[email protected]
www.demeter-bd.nl
Informatie over biologisch-dynamische
landbouw, bestellen van preparaten.
Pieter Venemakade 61
9605 PL Kiel-Windeweer
[email protected]
www.flobus.nl.
Hoeve Vertrouwen
Biologische Bloembollen
Oostermiddenmeerweg 14
1771 RR Wieringerwerf
Tel 0227 501637
[email protected]
www.ecobulbs.nl
Louis Bolk Instituut
Internationaal advies en onderzoek binnen
duurzame landbouw, voeding
en gezondheidszorg.
Hoofdstraat 24
3972 LA Driebergen
tel. +31(0)343 523.860
[email protected]
www.louisbolk.org
Stichting Zaadgoed
Stichting voor biologische veredeling
en biodiversiteit
p/a Bionext
Postbus 12048
3501 AA Utrecht
[email protected]
www.zaadgoed.nl
Studiecentrum Kraaybeekerhof
Opleidingen, cursussen
Diederichslaan 25 a
3971 PA Driebergen
Tel 0343 533885
[email protected]
www.kraaybeekerhof.nl
opleidingen, moestuincursussen,
zaalverhuur restaurant en landgoed
C ontact
De Bolster B.V.
Biologische zaden
Oude Oenerweg 13
8161 PL EPE - Nederland
Tel. +31(0)578 - 621433
Fax. +31(0)578 - 621418
[email protected]
www.bolster.nl
Fotografie
Karin Brummel &
Elly Vosselman
Grafisch ontwerp
Kokosnoot Reclame
www.kokosnootreclame.nl
[email protected]
1 2 2122

Grondbewerking en zaaien

Kramer ProSeeder HS 21/22 hand-duw zaaimachine

Nieuwsbrief-2014 Versie 1.2.pub

Teunisbloem - Annemieke Aardema

Hoe leeuwen leven - Academie PanSophia

Onderhoudsplan van de tuin , van maand tot maand:

beplanting

Stengelaaltjes in uien (Ditylenchus dipsaci) 1966

GRASS PROFI GP-620 - Piersma Dienstverlening