slides HC3

Recht en Informatica
HC 3:
Inhoud

Automatisch contractsluiten /
Aansprakelijkheid van
informatietussenpersonen

Autonome systemen
Automatisch contractsluiten



Niet-contractuele aansprakelijkheid

Henry Prakken
6 mei 2014
EDI
Intelligent agents
Aansprakelijkheid van
informatietussenpersonen
1
2
Intelligent agent






Autonoom: kan zelfstandig handelen, met slechts
beperkte sturing door mensen
Pro-actief: handelt doelgericht
Reactief: past zich aan aan veranderende
omgeving
Kan redeneren
Kan leren van zijn ervaringen
Kan communiceren


Intelligent agent als rechtssubject


Kan een IA strafbare feiten of onrechtmatige daden
plegen?
Dit vereist dat een IA een rechtssubject is.


Isaac Asimovs drie wetten van de robotica:



Multi-agentsystemen
Nu zijn alleen natuurlijke en rechtspersonen dat.
(1) Een robot mag een mens geen letsel toebrengen of door niet
te handelen toestaan dat een mens letsel oploopt.
(2) Een robot moet de bevelen uitvoeren die hem door mensen
gegeven worden, behalve als die opdrachten in strijd zijn met de
Eerste Wet.
(3) Een robot moet zijn eigen bestaan beschermen, voor zover die
bescherming niet in strijd is met de Eerste of Tweede Wet.
3
4
Automatisch contractsluiten (1)
Automatisch contractsluiten (2)
Electronic Data Interchange




Tussen vooraf bekende partijen
Met vooraf globaal afgesproken inhoud
Via vooraf bekende systemen
Op vooraf geregelde manier







Tussen vooraf onbekende partijen
Zonder voorafgaande globale afspraken
In vooraf niet-voorspelbare omgeving
Wilsovereenstemming?

Algemene wil? (Maar geen interchange agreements)

Interchange agreement

Wilsovereenstemming?

Intelligent Web-agents

o.g.v. algemene wil zoals uitgedrukt in interchange
agreement
5

o.g.v besluit tot gebruik?
Geprogrammeerde wil? (maar wat als agent autonoom is?)
...
Geldt de vertrouwensleer?
6
1
Aansprakelijkheid van
informatietussenpersonen

Aansprakelijkheid zonder contract:
onrechtmatige daad
Tussenpersonen:





Internetproviders
Sociale netwerksites
Houders webfora of Bittorrentsites
aanbieders hyperlinks, zoekmachines of P2P-netwerken
…
‘Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, welke hem kan worden
toegerekend, is verplicht de schade die de ander dientengevolge lijdt, te
vergoeden.’

Spanning met vrijheid van meningsuiting
Van belang voor aansprakelijkheid is de mate van betrokkenheid en
invloed tussenpersoon
Zelfstandige aansprakelijkheid:

Afgeleide aansprakelijkheid





Zeer belangrijk juridisch ‘stopmiddel’:


onafhankelijk van aanbieder informatie

alleen als aanbieder informatie aansprakelijk is
Strijd met wet (bijv strafbaar feit)
Inbreuk op een recht (bijv intellectuele eigendom)
Strijd met zorgvuldigheid die in het maatschappelijk
verkeer betaamt

kan van alles zijn!
7
8
Art 10 lid 1 EVRM

Art 10, lid 2 EVRM: beperkingen
Een ieder heeft recht op vrijheid van
meningsuiting. Dit recht omvat de vrijheid een
mening te koesteren en de vrijheid om
inlichtingen of denkbeelden te ontvangen of te
verstrekken, zonder inmenging van enig
openbaar gezag en ongeacht grenzen. Dit artikel
belet Staten niet radio- omroep-, en bioscoop- of
televisieondernemingen te onderwerpen aan een
systeem van vergunningen.

Daar de uitoefening van deze vrijheden plichten en
verantwoordelijkheden met zich brengt, kan zij worden
onderworpen aan bepaalde formaliteiten, voorwaarden,
beperkingen of sancties, die bij de wet zijn voorzien en
die in een democratische samenleving noodzakelijk zijn in
het belang van de nationale veiligheid, territoriale
integriteit of openbare veiligheid, het voorkomen van
wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van
de gezondheid of de goede zeden, de bescherming van de
goede naam of de rechten van anderen, om de
verspreiding van vertrouwelijke mededelingen te
voorkomen of om het gezag en de onpartijdigheid van de
rechterlijke macht te waarborgen.
9
10
Wettelijke vrijwaring afgeleide
aansprakelijkheid ITP
Aansprakelijkheid van internet service
providers




Zelfstandig: vrijwel nooit
Doorgeefluik (alleen toegang en transmissie)

Rb Den Haag 2004, XS4ALL vs. Scientology Church

(auteursrecht): provider maakt niet zelf openbaar
Afgeleid: wet o.g.v. Richtlijn e-handel vrijwaart
ITP onder voorwaarden.



Vrijwel nooit aansprakelijk
Caching (tijdelijke opslag voor efficiënte
transmissie)
In beginsel niet aansprakelijk
Tenzij kennis dat oorspronkelijke pagina weg is
Hosting (opslag informatie voor gebruiker)

Alleen aansprakelijk als provider:


11

wist of behoorde te weten van de (onmiskenbaar)
onrechtmatige informatie; en
deze niet prompt verwijdert of ontoegankelijk maakt
En alleen aansprakelijk voor schade vanaf dat moment.
12
2
Als je dit doet ben je (misschien)
geen hoster:

EU Hof van J: Als je dienstverlening geen louter
technisch, automatisch en passief karakter heeft.
Bijv:





Je selecteert of bewerkt informatie (zeker geen hoster)
Je modereert
Je discussiert mee
Je nodigt uit om bijdragen te leveren
Je biedt hulp bij optimaliseren advertenties of
verkooppromotie
Voorbeelden

Hof Leeuwarden 22-5-2012 (Marktplaats
vs. Stokke)


Marktplaats is hoster, hoewel het categorieën
voor advertenties aanbiedt en de mogelijkheid
biedt om advertenties op te laten vallen.
EU Hof v J 2010 (L’Oreal vs. eBay):

eBay is geen hoster, omdat ze aanbiedingen
bevordert en de manier waarop aanbiedingen
worden getoond optimaliseert.
13
14
“Notice and Takedown”

Toezicht vooraf
Experiment BoF:




Tekst uit Max Havelaar online gezet bij 10 ISP’s
(sinds 1957 auteursrechtvrij!)
Via Hotmail geklaagd bij ISP’s o.g.v. inbreuk
auteursrecht
7 ISP’s verwijderen site

Onafhankelijk van vrijwaringsregeling aansprakelijkheid!
Richtlijn e-Handel: wetgever mag geen algemene
controleplicht opleggen



Wegens vrijheid van meningsuiting
EU Hof v J 24-11-2011 (Scarlett/SABAM) Rechter mag
hosters geen algemene filterplicht opleggen, zelfs niet om
specifieke redenen, zoals bestrijden
auteursrechtschending of kinderporno.
Rechter mag wel specifieke controleplicht opleggen


Rb 1-11-2007: Vereniging Martijn moet (wegens bijzondere
karakter website) vooraf controleren op schending privacy
kinderen WA & Maxima.
Rb 14-3-2007 en Hof 22-5-2012: Marktplaats hoeft niet vooraf te
controleren op advertenties die octrooi van Stokke schenden.
15
16
Zelfstandige aansprakelijkheid
aanbieders hyperlinks
Verplichte afgifte naw-gegevens


Onafhankelijk van vrijwaringsregeling aansprakelijkheid!
Is ISP verplicht om naw-gegevens verspreiders onrechtmatige
informatie af te geven?



Als voldoende aannemelijk dat informatie onrechtmatig zou kunnen zijn,
dan mogelijk afgifteplicht
HR 25-11-2005: houdt beslissing in stand

Maar omstandigheden, belangen en vrijheid van meningsuiting moet
meegewogen worden


Mogelijk strijd met grondrecht op privacy
Hof 24-06-2004 (Lycos-Pessers):



EU Hof van J. feb 2014 (Svensson): hyperlink is geen
nieuwe openbaarmaking, dus geen strijd met auteursrecht
Maatschappelijk onzorgvuldig?



Bijv. kan de klager op andere manieren achter de naw-gegevens komen?
Lagere rechters: het moet buiten redelijke twijfel zijn dat IP-adres van
(mogelijke) inbreukmaker is
17
Deeplink naar website krant onzorgvuldig wegens gederfde
reclameïnkomsten? Bij kranten.com niet.
Mag website linken naar de site verbieden? Niet eenzijdig!
Link Geenstijl 27-10-2011 naar foto’s Britt Dekker op
filefactory.com geen openbaarmaking hoewel foto’s zonder link
niet te vinden waren, maar wel maatschappelijk onzorgvuldig
18
3
Afgeleide aansprakelijkheid
aanbieders hyperlinks

Is link naar onrechtmatige informatie zelf
onrechtmatig?

ZoekMP3:


Mogelijk bij ‘vereenzelvigende’ link:



Zelfstandige aansprakelijkheid
aanbieders zoekmachines
Nederlandse link naar site tegen pedofielen in VS

Hof A’dam 15-1-2013: Link wiskundeleraar naar illegale versies
van antwoordenboeken bij schoolboeken geen
auteursrechtinbreuk maar wel maatschappelijk onzorgvuldig.
Deutsche Bahn vs. Indymedia: bezoekers website
plaatsten onmiskenbaar(?) onrechtmatige links op
discussieforum.


Rb: website moet de links als hoster verwijderen.
Rb 12-05-04: Zoekmachine schendt geen auteursrecht
want maakt niet zelf openbaar
Rb 12-05-04: Verwijzing naar MP3 bestanden niet
onzorgvuldig want gebruiker zoekmachine doet niets
onrechtmatigs (downloaden illegale MP3’s mocht toen
nog)
Hof 15-06-06: Het aanbieden van de zoekmachine is
onzorgvuldig want aanbieders wisten dat 95% van
gevonden MP3’s illegaal was en ze verdienden aan
illegale uitwisseling (zelfs nu ze waarschuwden op site
en ook legale bestanden gevonden kunnen worden)
19
20
Google maakt websites
aansprakelijk ...
Afgeleide aansprakelijkheid
aanbieders zoekmachines




“Zwartepoorte failliet” vond
miljoenhuizen.nl met

Zoekmachines zijn i.h.a. geen hosters
Maar Google host wel adwords
In hoeverre kan een zoekmachine links naar
onrechtmatige inhoud verwijderen?
Rb Jensen-Google (2007): Google hoeft
zoekresultaten o.g.v. linken persoonsnaam aan
sexsites niet te verwijderen
”Volledige naam: Zwartepoorte Specialiteit: BMW … Dit
bedrijf is failliet verklaard, het is overgenomen door het
motorhuis. Ik heb bij Boot Rialto gewerkt”.
Maar het was Rialto dat failliet was ...
Website veroordeeld tot aanpassing!


21
Uitwisselen bestanden op
Internet


Uitwisselen bestanden op Internet:
zelfstandige aansprakelijkheid
Uploaden: openbaarmaken
Downloaden: verveelvoudigen, maar kopie voor
eigen gebruik uit legale bron mag


22



Tot 10-4-2014 mocht ook kopiëren uit illegale bron
Bij elkaar brengen up- en downloader =
informatietussenpersoon!):




Zelfstandig aansprakelijk?

Grote lijn in rechtspraak:

Auteursrechtinbreuk?
Onrechtmatige daad?
Ben je actief behulpzaam bij uitwisseling?
Weet je dat het vooral om illegale content
gaat?
Verdien je eraan?
Zo ja (3x) dan aansprakelijk
Afgeleid aansprakelijk?
23
24
4
Uitwisselingssoftware:
zelfstandige aansprakelijkheid

Hof A’dam:



Kazaa schendt geen auteursrecht want maakt niet zelf
openbaar
Beschikbaar stellen van uitwisselingssoftware is niet
onzorgvuldig, nu ook legale bestanden uitgewisseld
kunnen worden

Uitwisselingssoftware:
afgeleide aansprakelijkheid
Napster: hield database bij met links naar MP3bestanden


HR kon hier niet over beslissen
Links in database: Napster in VS aansprakelijk voor link
naar illegaal bestand zodra daarop gewezen.
Kazaa: P2P netwerk, zonder centrale database.

Hof: KaZaA hoeft uitwisselen niet onmogelijk te maken,
want dat is feitelijk onmogelijk.

HR houdt uitspraak Hof in stand
25
26
Bittorrentsites (2): Mininova
(26-8-2009)
BitTorrentsites (1)

Recente rechtspraak:


Torrent is geen openbaarmaking
Maar structureel faciliteren van inbreuk op auteursrecht
kan (zelfstandig) onrechtmatig zijn





Everlasting.nu (commercieel)
Shareconnector (niet commercieel!)
Mininova, The Pirate Bay


Schendt geen auteursrecht
Geen doorgeefluik, cacher of hoster, want is actief betrokken bij
informatie
Wel onrechtmatig:

Geeft gelegenheid en moedigt aan tot en profiteert van
auteursrechtinbreuken door gebruikers


En als deze onrechtmatigheid onmiskenbaar is, moet
hoster van een bittorrentsite de site na melding
blokkeren (Leaseweb t.a.v. Everlasting.nu)
27
Algemeen bekend dat meeste torrents van auteursrechtelijk beschermde
werken zijn
Moet zonder melding onrechtmatige torrents verwijderen.


Het is niet onmogelijk om inbreukmakende torrents te vinden en
verwijderen
Notice + takedown onvoldoende want vereist dat bij elke nieuwe
plaatsing er weer gemeld moet worden
28
Art 26d Auteurswet


Een ISP wiens dienst door derden wordt gebruikt om inbreuk
te plegen, kan door een rechter worden bevolen om deze
dienst te beëindigen.
Rb Brein-Ziggo/XS4ALL jan 2012: Ziggo en XS4ALL moeten
toegang tot TPB blokkeren.




Vrijwel alle content op TBP is illegaal, wat tot grote schade voor
auteurs leidt
Vrijheid van meningsuiting weegt hier in dit geval niet tegenop
10-5-2012: in Kg zelfde beslissing tegen meer providers
28-1-2014: Brein verliest in hoger beroep


Maatregel niet effectief
Daarom strijd met vrijheid van ondernemerschap (Handvest van de
Grondrechten van de EU)
29
5

Download Report