Geld lenen bij DUO De vraag Bij de DUO kunnen studenten met 0,6% rente geld lenen. Veel studenten in Nederland doen dat. Mijn vraag is of het goed voor de Nederlandse economie is om geld te lenen bij de DUO en het op de bank te zetten. Ik zal de vraag iets verder uitleggen. De Nederlandse staat leent op dit moment voor een negatieve rente op de internationale geldmarkt. In principe zou de Nederlandse staat dus 0,6% winst maken op het bedrag dat ze jou lenen. Verder pakt de student het rente verschil tussen hetgeen wat ze betalen aan de DUO en hetgeen ze van de bank krijgen. Dit is al snel 1% die ze weer kunnen uitgeven. Daarnaast heb je ook nog het positieve effect van de banken die meer kapitaal hebben en dus meer kan uitlenen aan bedrijven. Hier verdienen de banken aan. Daarnaast heb je ook nog het bedrijfsleven die de mogelijkheid heeft geld te lenen en dus investeringen kan doen en hieraan verdienen. Dit is niet alleen goed voor die bedrijven, maar hierdoor is er meer werk en dus een grotere Nederlandse economie. Mijn vraag is dus of het goed is voor de Nederlandse economie als studenten geld lenen bij de DUO en op de bank zetten zonder dit uit te geven? En wat daarbij de effecten zijn voor de verschillende partijen (studenten, overheid, DUO, bedrijfsleven, banken, werkgelegenheid). J. Eijkelhof, Groningen Het antwoord Ongeacht wat het voor de economie als geheel doet, is het in ieder geval een goede investering van de student. Normaal kun je alleen meer rendement krijgen als je ook meer risico loopt, maar in dit geval belegt ze het geleende geld zonder risico te lopen en boekt zo 'gratis' winst. Maar goed, de vraag is wat de bredere economische effecten zijn. Om die vraag te beantwoorden moet we een aantal keuzes en aannames maken. Ten eerste: welke twee situaties worden vergeleken? Om te weten of het goed is voor de economie, moeten we immers weten wat de oude situatie is en dan analyseren of de nieuwe situatie beter is. Mijn aanname wordt eerst dat alle studenten al maximaal lenen, maar dat ze in de oude situatie al het geld uitgeven en in de nieuwe situatie al het geld op de bank zetten. Deze aanname maakt het makkelijker, omdat er zo geen direct effect is op de overheid en DUO: er wordt dezelfde hoeveelheid geld naar de studenten gesluisd in de oude en nieuwe situatie (ik neem overigens ook de overheid en DUO samen als een partij, aangezien DUO slechts een uitvoerende tak van de overheid is). In dit geval is dus de vraag of het voor de economie beter is het geleende geld uit te geven of om het op de bank te hebben staan. Of simpeler: wat gaat de bank met dat geld doen? Wat je in de vraag al aangeeft: wil dit geld bijdragen aan de (Nederlandse) economie, zal het moeten worden uitgeleend aan Nederlandse partijen. Een deel van het spaargeld zal de bank in kas moeten houden als reserve; laten we ervan uitgaan dat de rest wordt uitgeleend. Ongeveer 10 procent van de leningen van Nederlandse banken gaat naar het buitenland en draagt dus niet bij aan de Nederlandse economie. Zo'n 5 procent wordt in consumptieve leningen aan huishoudens verstrekt, maar ook dit doet niet zoveel: in de oude situatie gaven studenten het geld zelf uit, in de nieuwe situatie geven andere huishoudens dat geld uit. Bijna 45 procent komt in woninghypotheken terecht. Dit kan meer economisch effect hebben, maar alleen voor zover die hypotheken worden gebruikt voor nieuwbouw woningen: anders wordt het geld gebruikt om een bestaand kapitaalgoed op te kopen, zonder direct extra economische activiteit. De laatste 40 procent komt bij bedrijven terecht en die kunnen dat geld gebruiken om te investeren. Een deel van dat geld zal echter in het buitenland terecht komen, als directe investeringen door Nederlandse bedrijven. Kortom, er zal maar een deel van het spaargeld in de Nederlandse economie terecht komen, vergeleken met de oude situatie waarin al het geld door de studenten (in Nederland) wordt uitgegeven. Hierbij zijn we er ook nog vanuit gegaan dat als banken meer geld in kas hebben, er meer aan bedrijven wordt uitgeleend. Dit kan, maar hoeft niet: als de rente niet verandert en als bedrijven niet meer productieve investeringen beschikbaar hebben, zal er niets veranderen in de investeringen. En het ligt voor de hand dat de rente niet verandert: door het leen- en spaargedrag van de studenten komt er €2,3 miljard extra beschikbaar (650 000 studenten in het hoger onderwijs die elke maand de maximale €300 lenen) terwijl er in totaal zo'n €800 miljard aan leningen uitstaat (waarvan ±€300mld aan bedrijven). Het is ook goed mogelijk dat bedrijven voorzichtig zijn met investeringen in deze tijd omdat ze bang zijn dat de investering te weinig oplevert, in plaats van dat ze niet investeren omdat ze geen lening kunnen krijgen. Dus, als studenten opeens hun hele geleende bedrag niet meer uitgeven maar op de bank zetten, zal dit waarschijnlijk een negatief effect hebben op de Nederlandse economie. Ik heb in deze redenering de rente-inkomsten van de studenten buiten beschouwing gelaten, want dat gaat om een klein bedrag: 1% van €2,3mld is maar €23mln, ofwel 0,004% van het Nederlands BBP of €1.35 per Nederlander per jaar. De extra verdiensten van banken zijn ook bescheiden vergeleken bij de omvang van de Nederlandse economie: ook hier gaat het om niet meer dan een paar procent van €2,3mld. Goed, weer terug naar de eerste aanname dat in de oude en de nieuwe situatie studenten maximaal lenen. Wat als dat niet zo is? Om het ook weer gemakkelijk te maken, neem ik aan dat studenten eerst niets lenen en daarna maximaal lenen en dat uitgeven. Gezien de eerdere discussie geven we zo het lenen de grootste kans om een positief effect op de Nederlandse economie te hebben. De Nederlandse overheid zal er voor moeten betalen om het geld aan de studenten uit te kunnen lenen want in tegenstelling tot wat je in je vraag stelt, leent de Nederlandse overheid nu niet tegen negatieve rente. Aangezien DUO rentes 5 jaar vast staan, is de vraag hoeveel de overheid moet betalen voor een obligatie waarvan de rente 5-jaar vast staat: dat is nu ongeveer 1,1%. Ofwel, de Nederlandse staat (en dus de belastingbetaler) subsidieert Nederlandse studenten die geld lenen voor hun studie. Door het extra lenen van de studenten, wordt er meer uitgegeven, maar de volle €2,3mld komt niet ten goede aan het Nederlandse BBP. Voor een deel zullen extra goederen en diensten worden geïmporteerd. Ook zal de rentesubsidie betaald moeten worden, mogelijk via extra belastingen. Maar ondanks dat, zal deze verandering waarschijnlijk wel positief uitwerken. Dus concluderend: als je je eigen portemonnee wil helpen, is het prima om maximaal te lenen en dit op de bank te zetten (zet het ook vooral voor langere tijd vast, dan verdien je er nog meer op), maar de Nederlandse economie help je er niet mee. Daarvoor kun je het geleende geld beter aan uitgeven aan een biertje of twee. Met vriendelijke groet, Dr. R.C. Inklaar Fac. Economie en Bedrijfskunde Rijksuniversiteit Groningen
© Copyright 2025 ExpyDoc