RIJK SWEG A2 7 I A1 UTR E CHT - KNOOP P UNT E E M NE S - B U N S C H O T E N
LANDSCHAPSPLAN
Opdrachtgever en projectcoördinatie: Rijkswaterstaat
Bezoekadres:
Gebouw Westraven
Griffioenlaan 2
3526 LA Utrecht
Postadres:
Postbus 24094
3502 MB Utrecht
Samenstelling en ontwerp: Arcadis Nederland BV
Kenmerk: D03011.005019
Ontwerpteam:
Marion Nederbragt
Kees Neven
Timo Cents
Gertjan Jobse
Uitgave: definitief
Datum: juli 2014
2
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
RIJKSWEG A27 I A1 UT RE CHT - KNOOP P UNT E E MN E S - B U N S C H O T E N
LANDSCHAPSPLAN
INHOUDSOPGAVE
4
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
I NLEI DI N G 6
UI TG AN G SPU N TEN 14
HU I D I G E SI TU ATI E 24
VI SI E 40
UI TWERKI N G (PLAN ) 50
6
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
1. INLEIDING
doel
co n t e xt l a n d sch a p sp l a n
o p g a ve
t o t st a n d k o m i n g
l e e sw i j ze r + sa m e n va t t i n g
EEM
knooppunt Eemnes
LAN
D
Hilversum
Baarn
A1
Bunschoten / Spakenburg
U
E
m
Ee
TR
C
H
TS
E
H
E
U
E
EB
A27
SE
NG
EN
T-
AS
PL
CH
G
VE
U
IE
D
LR
Maartensdijk
Nieuwe Wetering
Bilthoven
Fort Ruigenhoek
Groenekan
Utrecht
8
Soest
V
Hollandsche rading
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
Amersfoort
1. Inleiding
1.1 Doel
Het Landschapsplan is een integraal plan, dat tot doel heeft de diverse
maatregelen op elkaar te laten aansluiten en waar mogelijk elkaar te laten
versterken. Hiermee wordt de ruimtelijke kwaliteit van de weg vergroot.
1.2 Context Landschapsplan
Het Landschapsplan geeft een beeld van de landschappelijke inpassing
van de geplande maatregelen ten aanzien van de A27 tussen aansluiting
Utrecht-Noord en knooppunt Eemnes en de A1 tussen knooppunt Eemnes
en aansluiting Bunschoten-Spakenburg. Deze maatregelen betreffen
het verbreden van de weg om het aantal rijstroken te vermeerderen en
daarmee de doorstroming van het verkeer rondom Utrecht en Amersfoort
te verbeteren. Het Landschapsplan is niet alleen een plan vanuit de
aspecten landschap en cultuurhistorie, maar neemt ook integraal de
maatregelen op ten aanzien van natuur, inpassing van geluidswerende
voorzieningen en vormgeving van watercompensatie langs de weg. In de
milieueffectrapportage (MER d.d. oktober 2010) zijn ten aanzien van het
plangebied de effecten beoordeeld van de wegverbreding op landschap
en cultuurhistorie, maar ook op natuur, water, recreatie en geluid.
Maatregelen die effecten kunnen voorkomen, verzachten of compenseren
en die in de milieueffectrapportage genoemd worden, worden in dit
Landschapsplan uitgewerkt tot concrete inrichtingsvoorstellen.
Daarnaast geeft het voorliggende Landschapsplan uitvoering aan
bestaande plannen en visies voor beide wegen. Voor de A27 is een
Routeontwerp opgesteld: Panoramaroute A27. De visie is uitgewerkt in
de Architectonische specificaties Panoramaroute A27. Dit Routeontwerp
is hiervoor leidend. Voor de A1 is de Quickscan Routeontwerp leidend.
Beide plannen vormen een uitwerking van de door Rijkswaterstaat,
directie Utrecht opgestelde Landschapsplannen (Hoofdnota, Deelnota
A27 Stichtse Brug-Merwedekanaal en Deelnota A1 Laren-Hoevelaken).
<< links luchtfoto
omgeving A27/A1 en
toponiemen
Het Landschapsplan maakt integraal onderdeel uit van de toelichting op het
Tracébesluit (TB).
De planstudie maakt deel uit van het programma VERDER. Binnen VERDER
werken Rijk en regio samen aan de verbetering van de bereikbaarheid van
regio Midden-Nederland. VERDER kijkt naar alle mogelijke oplossingen,
zoals verbetering van het openbaar vervoer, maatregelen voor fietsers, het
vrachtverkeer én uitbreiding van wegen. Als onderdeel van het programma
VERDER zijn er drie planstudies (onderzoek naar oplossing voor een specifiek
bereikbaarheidsprobleem) gestart: één voor de Ring Utrecht en drie voor de
hoofdwegen van de Driehoek Utrecht – Hilversum – Amersfoort (A27/A1 en
knooppunt Hoevelaken en A28 / al gerealiseerd).
Het maatregelenpakket exclusief uitbreiding van wegen (Openbaar vervoer
en fiets) wordt het VERDER-pakket genoemd.
De architectuur van de geluidswerende voorzieningen wordt uitgewerkt in
het Esthetisch Programma van Eisen door Zwarts & Jansma architecten. Dit
EPVE wordt toegevoegd als eis aan het DBFM-contract (design build finance
maintain) voor de bouw en het meerjarig onderhoud van het project.
1.3 De opgave
Deze paragraaf geeft een nadere toelichting op de opgave binnen het
Landschapsplan. Deze opgave is drievoudig:
• Het landschappelijk inpassen van de wegverbreding.
• Het landschappelijk inpassen en vormgeven van de compenserende en
mitigerende maatregelen.
• Informeren van bewoners en andere omgevingspartijen
Hierbij is het vergroten van ruimtelijke kwaliteit steeds een belangrijk
uitgangspunt. Het Routeontwerp A27, Quickscan Routeontwerp A1 en het
Landschapsplan van Rijkswaterstaat zijn hierbij randvoorwaarden. Er wordt
zowel rekening gehouden met de beleving vanuit het landschap (context) als
de beleving van de weggebruiker.
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
9
1.4 Wegverbreding
De wegverbreding houdt concreet in:
• A27 tussen Aansluiting Utrecht-Noord en Knooppunt Eemnes: 2x3 rijstroken
met een ruimtereservering in de middenberm voor een vierde rijstrook of een
openbaar vervoer-verbinding,
• A1 tussen Knooppunt Eemnes en Aansluiting Bunschoten-Spakenburg: 2x4
rijstroken
In hoofdstuk 2, uitgangspunten, wordt nader ingegaan op het wegontwerp.
1.5 Compenserende en mitigerende maatregelen
In de milieueffectrapportage zijn voor de verschillende milieuaspecten de
effecten onderzocht van de wegverbreding en compenserende en mitigerende
maatregelen benoemd. Deze zijn in het Landschapsplan verwerkt tot concrete
inrichtingsvoorstellen. Daarbij is het de opgave compenserende en mitigerende
maatregelen zo in te zetten dat zij elkaar versterken, dus bijvoorbeeld
boscompensatie zo toe te passen dat het ecologische doelen ondersteunt en
watercompensatie zo in te zetten dat zij het landschap versterkt. Hieronder worden
voor de verschillende vakgebieden de compensatie- of mitigatieopgaven benoemd.
Voor de motivatie hiervan wordt verwezen naar de milieueffectrapportage.
Tabel 1: Kwantitatieve effecten ruimtebeslag op elementen
Landschap
A27 VKA
A1 VKA
Solitaire bomen (stuks)
3
4
Bomenrij (lengte in meters)
1.247
0
Bos (oppervlakte in hectare.)
6,97
0,07
Tabel 2: Compenserende maatregelen
Landschap en cultuurhistorie
Wettelijke maatregelen
Bij verbreding van de A27 tussen aansluiting Utrecht-Noord en knooppunt Eemnes
moet als gevolg van de wegverbreding ca. 6,97 ha bos en 1247 m1 bomenrij
gecompenseerd worden. Bomen kunnen ook worden gecompenseerd door bos,
de omrekenfactor hierbij is 1 boom = 50 m2 gesloten beplanting. Bij verbreding van
de A1 tussen knooppunt Eemnes en Aansluiting Bunschoten-Spakenburg moet
ca. 0,07 ha bos gecompenseerd worden. Lage struikbeplanting zoals heide kan
binnen de obstakelvrije zone gehandhaafd worden.
Voor het aspect Landschap en Cultuurhistorie is compensatie aan de orde,
omdat de Samenwerkingsovereenkomst tussen de toenmalige ministeries van
LNV en V&W van toepassing is, waarin is afgesproken dat beplanting 100%
gecompenseerd wordt. Voor projecten die het tijdvak van drie jaren overschrijden
en die niet langer duren dan tien jaren, wordt aan Rijkswaterstaat ontheffing
verleend om binnen het tijdvak, genoemd in artikel 3, eerste lid, van de wet,
tot herbeplanting over te gaan. De hoeveelheden zijn te herleiden uit de tabel,
kwantitatieve effecten ruimtebeslag op elementen.
10
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
Maatregel
Boscompensatie
Locatie
A27: beplantingsstructuren
Beoogd effect
Compenseren van opgaande beplanting
(herplant van
parallel aan de weg, op
welke als gevolg van de maatregel zal
bomen, bomenrijen plaatsen waar beplanting
of bos)
verdwijnen.
aangetast wordt en bij
Bij voorkeur wordt aansluiting bij mitigerende
aansluiting Hilversum
maatregelen gezocht
A1: geen compensatie
Wegbeeld zo open mogelijk maken
langs de weg
Aanvullende mitigerende maatregelen
Naast bovengenoemde compensatie is in de milieueffectrapportage (oktober
2010) een aantal mitigerende maatregelen opgenomen, deze staan in tabel 3:
Tijdens de uitvoering van de wegwerkzaamheden moet een zogenaamd werkprotocol
gebruikt worden om effecten op das, gewone dwergvleermuis, kleine modderkruiper
en levendbarende hagedis te mitigeren.
Tabel 3: Mitigerende maatregelen landschap & cultuurhistorie
Maatregel
Beperken gebruik van keerwanden, bij
Locatie
In nabijheid van historisch
Beoogd effect
Verminderen negatieve effect beleving vanuit het
voorkeur toepassen van grondtaluds; indien
waardevolle objecten (monumenten/
landschap en beïnvloeding historisch waardevolle
niet anders kan keerwanden laten begroeien
MIP objecten), kruisende
objecten en structuren
of afplanten
Toepassen van transparante schermen bij
boerderijlinten en bebouwingskernen
Verminderen negatieve effect beleving vanaf
Op de kunstwerken over kruisende
boerderijlinten
boerderijlinten van Groenekan,
de weg, vanuit het landschap en beïnvloeding
Herplant van houtwallen/houtsingels en
Maartensdijk en Hollandsche Rading
A27, Groenekan, Maartensdijk en
historisch waardevolle objecten en structuren
Verzachten aantasting landschapselementen en
bomenrijen
Hollandsche Rading (op de locaties
verzachten negatieve effecten beleving vanuit
waar deze aangetast worden door de landschap
wegverbreding) en bij doorsnijding
Nieuwe Hollandse Waterlinie:
van boerderijlinten
A27 ter hoogte van doorsnijding
Versterken herkenbaarheid Nieuwe Hollandse
informatievoorziening en beleefbaar maken
Nieuwe Hollandse Waterlinie
Waterlinie en verzachten effecten bredere
doorsnijding
inundatiegebieden door watercompensatie
van de weg hier te bundelen
Vides in middenberm en handhaven profiel
A27 ter hoogte van kruisende
Verzachten tunneleffect / verlies of aantasting
linten onder de weg door
Watergangen weg (bermsloten) laten
structuren historische linten
A1 gehele lengte
samenhang structuren
Verzachting aantasting landschappelijke
aansluiten op huidige slotenpatroon
karakteristiek en aantasting historisch waardevolle
Toepassen van transparante schermen bij de A1 ter hoogte van de Eem
patronen
Verminderen negatieve effect karakteristiek en
kruising van de Eem
Zeer terughoudend zijn met wegmeubilair en A1 hele tracé
beleving vanaf de weg
Wegbeeld zo open mogelijk houden, mitigeren
wegsignalering
negatieve effecten op beleving vanuit het
Zeer terughoudend zijn met verlichting
A1 hele tracé
Ecologie
Over een deel van het tracé vindt de wegverbreding plaats binnen of nabij de
Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Om tot een wezenlijke natuurcompensatie te
komen is ervoor gekozen om de compensatieopgaven voor A27 en A1 te combineren
met de compensatieopgave voor de A28. Locaties voor de EHS-compensatie
zijn de aansluiting Hilversum en de Eemmonding. Voor meer informatie over de
natuurcompensatie wordt u verwezen naar Hoofdstuk 8 van het Deelrapport Natuur
(2014).
Water
De wegverbreding leidt lokaal tot een versmalling of demping van bermsloten. Dit
verlies in oppervlakte open water moet gecompenseerd worden. Daarnaast zal de
toename van het verharde oppervlak leiden tot een grotere bergingsbehoefte van het
van de weg komende hemelwater. De ruimte voor watercompensatie wordt zo veel
mogelijk gezocht in verbreding van bestaande bermsloten, binnen de rijksbegrenzing.
Voor de A27/ A1 (aansluiting Utrecht-Noord - Knooppunt Eemnes – aansluiting
Bunschoten-Spakenburg) is een Waterhuishoudkundig plan opgesteld. In het
Waterhuishoudkundig plan zijn de locaties en het formaat van het te compenseren
oppervlaktewater vormgegeven. De in het waterhuishoudkundig plan aangegeven
waterlopen en plassen zijn in voorliggend Landschapsplan opgenomen en nader
gedetailleerd.
Geluid
Voor geluid zijn maatregelen voorzien om effecten te mitigeren. Het betreft toepassing
van tweelaags ZOAB en geluidswerende voorzieningen (bron: Akoestisch Onderzoek
A27/A1, 2014). Deze laatste komen voornamelijk op de plekken waar nu al schermen
aanwezig zijn en op enkele nieuwe plekken. In het Landschapsplan worden de
geluidswerende voorzieningen opgenomen en ingepast. Een nadere uitwerking
van de vormgeving van geluidswerende voorzieningen heeft plaatsgevonden
door architectenbureau Zwarts & Jansma. Dit wordt vastgelegd in het Esthetisch
Programma van Eisen.
landschap en karakteristiek
Mitigeren effect op beleving van donkerte en op de
zichtbaarheid van de weg vanuit de omgeving
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
11
Archeologie
Er worden geen extra maatregelen genomen om aan de normen te voldoen (bron:
OTB/MER A27/A1 Deelrapport Archeologie, 2010). Mitigeren is voor het aspect
archeologie niet mogelijk. Voor het aspect archeologie is compensatie niet aan
de orde. Men kan niet ter compensatie van aangetaste archeologische waarden
ergens anders nieuwe archeologie aanleggen.
Sociale Aspecten
Voor ‘Sociale Aspecten’ gelden geen wettelijke normen (bron: OTB/MER A27/
A1 Deelrapport Sociale Aspecten, 2010). Er zijn zodoende geen maatregelen
benodigd om aan de normen te voldoen. Er worden wel enkele mitigerende
maatregelen voorgesteld, namelijk:
• Optimaliseren verlichting in onderdoorgangen.
• A27 tussen woongebieden: Nieuwe begroeiing op taluds langs weg, met hoge
struiken en bomen.
• A27 Begroeiing tegen (niet-transparante) geluidschermen en keerwanden,
waar deze in zicht komen.
Ruimtegebruik (wonen, werken, recreatie)
Uit de effectbeschrijving volgt dat er vrijwel geen effecten optreden. Er is vanuit het
aspect Ruimtegebruik dan ook geen noodzaak om mitigerende of compenserende
maatregelen te treffen (bron: OTB/MER A27/A1 Deelrapport Ruimtegebruik, 2010)
12
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
1.6 Totstandkoming (omgevingscommunicatie)
Het Landschapsplan is tot stand gekomen in nauw overleg met alle raakvlakken
(landschap & cultuurhistorie, ecologie, archeologie, recreatie, water, geluid en
wegontwerp), overleg met de vakbroeders voor natuur, ecologie, landschap en
cultuurhistorie bij Rijkswaterstaat en afstemming met overige gebiedspartijen (zie
bijlage A).
1.7 Leeswijzer
Het Landschapsplan is vooral een beeldende rapportage, waarbij voor
achtergronden wordt verwezen naar het OTB/MER A27/A1 deelrapport Landschap
& Cultuurhistorie.
In hoofdstuk 2 worden de uitgangspunten voor het Landschapsplan toegelicht,
waaronder de routeontwerpen, het wegontwerp en vigerende beleid. Hoofdstuk
3 geeft een overzicht en beschrijving van het bestaande landschap en de
belangrijkste beleidslijnen voor landschap. In hoofdstuk 4 wordt de landschapsvisie
beschreven. De visie geeft een kader voor het maken van ontwerpkeuzes in het
Landschapsplan. Deze visie is weergegeven in landschappelijke zoneringen
en principeprofielen Ook worden de ontwerpkeuzes in het Landschapsplan
gemotiveerd. In hoofdstuk 5 volgt de uitwerking van de visie in het plan met
overzichtstekeningen, details en profielen.
1.8 Samenvatting
Het Landschapsplan geeft een beeld van de landschappelijke inpassing van de
geplande maatregelen ten aanzien van de A27, tussen aansluiting Utrecht-Noord
en knooppunt Eemnes, en de A1, tussen knooppunt Eemnes en aansluiting
Bunschoten-Spakenburg;
Het Landschapsplan is een integraal plan, dat tot doel heeft de diverse maatregelen
op elkaar te laten aansluiten en waar mogelijk elkaar te laten versterken. Hiermee
wordt de ruimtelijke kwaliteit van de weg vergroot;
De landschapsvisie vormt een confrontatie tussen de uitgangpunten en de huidige
situatie. Waar deze overeenkomen is de visie gericht op het zo goed mogelijk
behouden van de situatie. Waar deze conflicteren worden in de visie voorstellen
gedaan voor verandering ter verbetering of versterking van de huidige situatie. De
visie is weergegeven in landschappelijke zoneringen en principeprofielen;
De ontwerpkeuzes in het Landschapsplan zijn gemotiveerd in hoofdstuk 5. Dit
hoofdstuk bevat een uitwerking per deelgebied met overzichtstekeningen, details
en profielen.
De opgave binnen het Landschapsplan is drievoudig:
• Het landschappelijk inpassen van de wegverbreding;
• Het landschappelijk inpassen en vormgeven van de compenserende en
mitigerende maatregelen;
• Het informeren van bewoners en andere omgevingspartijen.
Als uitgangspunten voor het Landschapsplan gelden: het wegontwerp, het
vigerende beleidskader, het Routeontwerp A27, de Quickscan Routeontwerp
A1, het Landschapsplan van Rijkswaterstaat Directie Utrecht, de uitgangspunten
bij de compenserende maatregelen en ontwerpmiddelen, de huidige situatie en
autonome ontwikkelingen in de omgeving;
Het Landschapsplan is als volgt opgebouwd:
Op basis van een ruimtelijke analyse van het studiegebied is een landschapsvisie
geformuleerd, die later is geconcretiseerd in het Landschapsplan. De
landschapsvisie dient als kader voor het maken van ontwerpkeuzes in het
Landschapsplan;
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
13
14
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
2. UITGANGS PUNTEN
het wegontwerp
vi g e re n d b e l e i d
l a n d sch a p sp l a n r i j k sw a t e r st a a t
water
g e l u i d sw e re n d e vo o r zi e n i n g e n
16
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
<< linkerfoto bestaande
situatie raakvlakken met
kunstwerken
< rechterfoto bestaande
situatie raakvlakken met water
<< linkerfoto bestaande
situatie raakvlakken met natuur
2. Uitgangspunten
De opgaven voor het Landschapsplan zijn in het vorige hoofdstuk beschreven. In
dit hoofdstuk worden de uitgangpunten ofwel het kader voor het Landschapsplan
beschreven.
In dit hoofdstuk komen achtereenvolgens aan bod: het wegontwerp, het
vigerende beleidskader, het Routeontwerp A27, de Quickscan Routeontwerp
A1, het Landschapsplan van Rijkswaterstaat Directie Utrecht, uitgangspunten
bij de compenserende maatregelen en ontwerpmiddelen. De huidige situatie en
autonome ontwikkelingen gelden ook als belangrijk uitgangpunt, maar worden in
een apart hoofdstuk, hoofdstuk 3, beschreven.
2.1 Het wegontwerp
Het ontwerp zoals opgenomen in het TB is een combinatie tussen het driestrooksen het vierstrooksverbredingsalternatief uit de startnotitie. Het betreft een
capaciteitsuitbreiding van zowel de oostbaan als de westbaan van de A27 tussen
aansluiting Utrecht-Noord (31) en knooppunt Eemnes met één rijstrook (van 2
naar 3 rijstroken). Op de A1 wordt zowel de zuidbaan als de noordbaan tussen
knooppunt Eemnes en Aansluiting Bunschoten-Spakenburg (12) met twee
rijstroken verbreed (van 2 naar 4 rijstroken). Daarnaast wordt de A27 van een
spitsstrook voorzien op de vluchtstrook van de oostbaan op het traject UtrechtNoord (31)-Bilthoven (32). Ten slotte is voorzien in een aanpassing van de
aansluiting Hilversum (33) waarbij de aansluiting compacter wordt vormgegeven
als een zogenaamde Haarlemmermeer aansluiting.
< rechterfoto bestaande
situatie raakvlakken met
geluidswerende voorzieningen
Omschrijving
Zowel de oost- als de westbaan van de A27 wordt tussen aansluiting UtrechtNoord (31) en knooppunt Eemnes uitgebreid van 2 naar 3 rijstroken met een
ruimtereservering in de middenberm voor uitbreiding in de toekomst met een
eventuele 4e rijstrook en/of openbaar vervoer (OV) verbinding.
De A27 kruist in de huidige situatie twaalf kunstwerken waarvan:
• één gelijk blijft (KW13 fietspad Heidelaan);
• twee vervallen (KW7 viaduct Hilversum Zuid en KW8 viaduct Hilversum
Noord);
• twee worden vervangen (KW3 viaduct N234 Nieuwe Weteringseweg en KW6
fietsbrug Zwaluwenberg);
• zeven worden aangepast (KW1 viaduct Einthovendreef, KW2 tunnel
Groenekanseweg, KW4 Dorpsweg, KW5 Vuurse Dreef, KW9 Lage
Vuurscheweg, KW10 N415 Soesterdijkerstraatweg en KW12 Weg over Anna’s
Hoeve).
Naast deze wijzigingen worden er:
• twee nieuwe kunstwerken geplaatst (KW8A viaduct Hilversum en KW10A
ecoduct Groene Schakel).
Daarmee zijn in de eindsituatie in totaal 12 kunstwerken aanwezig.
Knooppunt Eemnes wordt uitgebreid door de verbindingsboog van de A27 naar
de A1 te verbreden met 1 rijstrook. Tussen knooppunt Eemnes en de aansluiting
Bunschoten-Spakenburg wordt zowel de noord- als de zuidbaan van de A1
uitgebreid van 2 naar 4 rijstroken. Op dit traject liggen zes kunstwerken (KW14
viaduct N221 Wakkerendijk, KW15 N414 viaduct Eemweg/Bisschopsweg, KW16
Brug over de Eem, KW17 Zuidereind, KW18 Eemlandsche Wetering, KW19 N199
viaduct Amersfoortseweg/Bunschoterstraat)
• alle zes kunstwerken worden aangepast.
Naast deze wijzigingen worden er:
• twee nieuwe kunstwerken aangelegd voor een parallelweg (KW16 ter hoogte
van Brug over de Eem en KW15 ter hoogte van de N414 Eemweg/Bisschopsweg
(bron: OTB/MER A27/A1 Deelrapport Landschap & cultuurhistorie).
Lichtmasten
Algemeen principe is dat lichtmasten in de middenberm moeten staan. Lichtmasten
in de middenberm versterken het beeld van de lijn. Bovendien zijn er dan geen
lichtmasten nodig in de zijbermen. Zo blijft het zicht op de omgeving behouden en
is het mogelijk om tegemoet te komen aan het principe van de obstakelvrije berm.
(bron: Routeontwerp A27). Een uitzondering hierop vormen de aansluitingen: bij
aansluitingen staan de lichtmasten langs toe- en afritten in de zijbermen.
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
17
2.2 Vigerend beleid
Hierna volgt een korte beschrijving van de belangrijkste beleidslijnen, die
van invloed zijn op de A27 en A1. De beleidslijnen zijn uitgesplitst naar de
beoordelingscriteria voor landschap en cultuurhistorie. De beleidslijnen kunnen
uit één of meerdere beleidsrapporten komen, dit laatste is meestal het geval.
Een uitgebreide beschrijving van het beleidskader staat in het deelrapport
Landschap en Cultuurhistorie. Bij het opstellen van de MER en het samenstellen
van dit Landschapsplan was de Nota Belvedère, Nationaal Snelwegpanorama
en Nationaal Landschap vigerend rijksbeleid, en dus is het Landschapsplan op
deze uitgangspunten gebaseerd. Ook is dit in de afstemming met gebiedspartijen
als belangrijk aangegeven. In de TB-fase is dit Rijksbeleid niet meer vigerend,
vanwege veranderende actualiteit. De Nationale Landschappen worden wel
doorgezet door Provincie Utrecht, in de Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie
2013-2028 (2013). Omdat het bepalend is geweest voor het Landschapsplan,
wordt het hierna wel genoemd. De Kwaliteiten van de Utrechtse Landschappen
zijn uitgewerkt in de Kwaliteitsgids Utrechtse Landschappen (2011).
Beschermde gebieden
Het voorkomen van nationaal en internationaal unieke landschappelijke
kernkwaliteiten heeft geleid tot het beschermen van gebieden waar deze
kwaliteiten voorkomen, door er een beschermde status aan toe te kennen.
De A27 en A1 doorkruisen verschillende gebieden met een vanuit rijks- of
provinciaal beleid beschermde status van Nationaal Landschap (niet vigerend),
Belvedèregebied (niet vigerend), Nationaal Snelwegpanorama (niet vigerend)
of Rijksmonument. De Nieuwe Hollandse Waterlinie staat op de voorlopige lijst
Unesco werelderfgoed. Veelal overlappen deze aanwijzingen elkaar, waardoor
(een gedeelte van) een gebied meerdere statussen kan hebben.
Het Rijk laat het beleid ten aanzien van landschap over aan de Provincies
(Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte, 2013). Deze Structuurvisie vervangt
ook het beleid voor Snelwegpanorama’s en Belvedere-gebieden. Provincies zijn
verantwoordelijk voor de uitwerking en uitvoering van het beleid voor de Nationale
Landschappen.
De Provincie Utrecht heeft in de Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie 20132028 het provinciale belang voor het landschap benoemd. De provincie
wil landschappelijke kernkwaliteiten verder ontwikkelen en versterken en
richtinggevend laten zijn bij de verdere ontwikkeling van de provincie. De
structuurvisie benoemt de provinciale belangen voor de Nationale Landschappen,
gericht op het behouden, versterken en ontwikkelen van de voor het betreffende
Nationaal Landschap bepalende kernkwaliteiten. De Structuurvisie werkt door
18
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
boven aansluiting Hilversum,
links huidige situatie, rechts
wegontwerp nieuw
(bron: deelrapport Landschap
& Cultuurhistorie)
in de Provinciale Ruimtelijke Verordening. In het plangebied liggen 3 Nationale
Landschappen: Het Groene Hart, Arkemheen-Eemland en de Nieuwe Hollandse
Waterlinie. De Utrechtse Heuvelrug is aangewezen als Nationaal Park vanwege de
bijzondere waarden en functies en heeft hiermee een vergelijkbare bescherming.
Onderstaande tabel beschrijft de kernkwaliteiten en ambities voor de Nationale
Landschappen in het plangebied. Dit is verder uitgewerkt in de Kwaliteitsgids
Utrechtse Landschappen voor de huidige landschapskwaliteiten en kwalitatieve
randvoorwaarden voor ruimtelijke ontwikkelingen.
A27
A1
links: nationale landschappen
langs het tracé (bron:
routeontwerp A27)
Tabel 4: Kernkwaliteiten Nationale Landschappen
Nationaal Landschap
Arkemheen-Eemland
Kernkwaliteiten
• extreme openheid
•
slagenverkaveling
•
veenweidekarakter
•
historie van de Zuiderzee
•
Het Groene Hart / Vecht en •
overgangsgebieden
openheid
Plassengebied
veenweidekarakter, inclusief strokenverkaveling,
•
lintbebouwing etc.
•
•
Nieuwe Hollandse Waterlinie •
landschappelijke diversiteit
rust en stilte
samenhangend stelsel van forten, dijken, kanalen en
A27
Voor (de omgeving van) de A27 is het beleid gericht op behoud van de
kernkwaliteiten van de Nationale Landschappen. Deze kernkwaliteiten zijn
het groene en overwegend rustige karakter en de relatief grote openheid van
De Nieuwe Hollandse Waterlinie; de openheid, strokenverkaveling en het
veenweidekarakter van het Vecht en Plassengebied en de landschappelijke,
ecologische en recreatieve samenhang binnen de Noordelijke Utrechtse
Heuvelrug. Daarnaast is het beleid gericht op behoud van de strokenverkaveling
in de veenweidegebieden, ontginningslinten kruisend of grenzend aan de A27 en
lijnvormige beplantingselementen (weg- en kavelgrensbeplantingen) evenwijdig
aan de A27.
Doel van deze beleidslijnen is het omringende of onderliggende landschap
beleefbaar te houden of te maken, landschappelijke waarden rondom de weg te
versterken en zo het landschappelijke karakter van de A27 te behouden. In dit
kader dienen de bermen dan ook zo veel mogelijk obstakelvrij te zijn voor een
directe visuele relatie tussen weg en landschap.
Over zicht en beleving worden in het beleid uitspraken gedaan over het aanbrengen
van oriëntatiepunten (benutten bijzondere kansen bij knooppunten, aansluitingen
en verzorgingsplaatsen), de overgang tussen heuvelrug en veenweidegebied bij
Hollandsche Rading zo abrupt mogelijk te maken en ruim zicht te creëren in het
open veenweidegebied bij Hollandsche Rading en Maartensdijk. Belangrijk is
tevens het behoud van de zichtlijn vanaf de A27 op de domtoren van Utrecht en
het zicht op de Utrechtse Heuvelrug vanaf de A27 van zuid naar noord tussen
Maartensdijk en Hollandsche Rading.
Daarnaast is het beleid gericht op behoud en bescherming van de Cultuurhistorisch
waardevolle gebieden (zie beschermde gebieden): Nieuwe Hollandse Waterlinie
(Voorlopige lijst Unesco Werelderfgoed, Nationaal Landschap, Belvedère - niet
vigerend, Rijksmonument) en het Vecht en Plassengebied/Groene Hart (Nationaal
Landschap, Belvedèregebied - niet vigerend). Tot slot is het beleid gericht op
behoud en bescherming van de betonnen portalen van de spoorlijn HilversumUtrecht, monumenten (gebouwen) en de Nieuwe Hollandse Waterlinie (het
samenhangend systeem van forten, dijken en inundatiekommen). Voor de laatste
zijn plannen voor actieve reconstructie door routes en recreatieve en ecologische
verbindingen tussen en rond de forten. Deze ontwikkelingen kunnen raakvlakken
hebben met de geplande maatregelen voor de A27. Momenteel is dit echter (nog)
niet het geval.
inundatiekommen
•
groen en overwegend rustig karakter,
•
relatief grote openheid
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
19
A1
Ook voor (de omgeving van) de A1 is het beleid gericht op behoud versterking
van de kernkwaliteiten van de Nationale Landschappen. Deze kernkwaliteiten zijn
de zeldzaam grote mate van openheid, de gave slagenverkaveling (langgerekte
graslandpercelen afgewisseld door sloten) en het veenweidekarakter van Eemland.
Daarnaast is het beleid gericht op het herkenbaar houden van het waardevolle
riviersysteem de Eemloop, het behoud van agrarische bebouwingslinten Eemdijk
en Wakkerendijk/Eemnes en bescherming van voorkomende aardkundige
monumenten.
Over zicht en beleving worden in het beleid uitspraken gedaan om het omringende
of onderliggende landschap beleefbaar houden/maken. Het betreft het accentueren
van het overgangsgebied van het Goois dekzandlandschap naar de Eemvallei,
het behouden van het uitzicht in de Eempolder, meer zicht op de Eem te creëren
en het onbegrensde uitzicht op de Eemvallei te maximaliseren.
Daarnaast is het beleid gericht op behoud en bescherming van het Cultuurhistorisch
waardevolle gebied Arkemheen-Eemland (Nationaal Landschap), monumenten
(gebouwen) en de rivier de Eem met dijken (onderdeel Grebbelinie).
Hoofdnota
De wegtypering is een sterk vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid. Elke
weg heeft feitelijk een eigen karakter. Op deze variatie op een lager schaalniveau
wordt in de deelnota verder ingegaan.
De hoofdlijnen van de visie uit de Hoofdnota houden in:
• Flexibele, dynamische en integrale inpassing van de weg in de omgeving.
• Het omringende of onderliggende landschap (waar onder cultuurhistorie en
archeologie) vanaf de weg zo goed als mogelijk beleefbaar en herkenbaar
maken.
• Mogelijkheden creëren tot efficiënte en zakelijke beheerspraktijken.
• Creëren van een rustig en continu wegbeeld.
• Bevorderen landschappelijke en ecologische waarden rondom de weg.
• Eenheid in het wegprofiel, de onderdelen en vormgeving daarvan (vooral
viaducten, geluidsschermen, portalen, wegverlichting, bermen en bermsloten).
• Zorgen voor een zakelijke, efficiënte en integrale uitstraling van Rijkswaterstaat.
• Aanbrengen van oriëntatiepunten; benutten van bijzondere kansen bij
knooppunten, aansluitingen en verzorgingsplaatsen.
2.3 Landschapsplan Rijkswaterstaat 2002
De Hoofdnota Landschapsplan Directie Utrecht (Hoofdnota en Landschapsplan
A27, Stichtse Brug - Merwedekanaal en Landschapsplan A1, Laren -Hoevelaken)
geeft in hoofdlijnen weer hoe de inrichting van de snelwegen in Utrecht er uit gaat
zien. Deze nota is uit 2002, maar nog steeds relevant. In de Beleidsvisie Landschap
van de Directie Utrecht “Linten van Waterstaat” worden drie landschappelijke
koersen uitgezet op basis van de gemaakte typering: “wegen in de wei”, “wegen in
het bos” en “stedelijke ringstructuren” (Linten van Waterstaat, 1999). Deze laatste
wegtypering “stedelijke ringstructuren” wordt in dit Landschapsplan omschreven
in het meer bruikbare “wegen in verstedelijkt gebied”. De rijkswegen in Utrecht
zijn in de drie wegtyperingen onder te verdelen. Afhankelijk van deze typering
kunnen op inrichtingsniveau en op structuurniveau ontwerprichtlijnen aangegeven
worden. Op structuurniveau gaat het om de opbouw van het wegontwerp en de
verbanden tussen snelweg en omgeving. Op inrichtingsniveau gaat het om de
verschillende groen- en bouwkundige elementen.
20
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
Landschapsplan A27, Stichtse Brug – Merwedekanaal en Landschapsplan
A1, Laren - Hoevelaken
In deze rapporten is een verdere uitwerking van de visie op lokaal niveau
weergegeven.
De visie is verder uitgewerkt naar de verschillende bouwstenen die gebruikt
worden in het Landschapsplan. Met betrekking tot beplanting gelden de volgende
(algemene) randvoorwaarden en uitgangspunten:
• Eenheid realiseren over langere afstanden (continuïteit en eenheid).
• Aansluiten op dynamisch karakter van de weg (flexibiliteit).
• Efficiënt te beheren.
• Taakstellend budget voor beheer en onderhoud.
• Ecologische waarde (moet hoog zijn).
• Inrichting moet afgestemd zijn op de functie.
• Beplanting dient aan te sluiten op de typering van de omgeving (herkenbaarheid
en identiteit).
• Beplanting dient een eigen gezicht te hebben en eigen identiteit (niet saai).
• Multifunctionaliteit waar mogelijk.
• Beplanting dient visueel onderscheidend te zijn bij 100 km per uur.
Behalve ecologische functie heeft beplanting ook vaak een niet ecologische functie
zoals het tegengaan van verwaaiing van stofdeeltjes van de weg. Met deze functie
dient rekening te worden gehouden.
Uitgangspunt is het aansluiten bij de omgevingskenmerken. Deze bepalen het
type biotoop waartoe de specifieke beplanting dient te horen. In bepaalde situaties,
bijvoorbeeld een stedelijke omgeving, kunnen de esthetische argumenten
de overhand hebben of aanleiding geven tot keuze voor meer gecultiveerde
beplantingen. In het landelijke gebied ligt de nadruk op de ecologische en
cultuurhistorische kwaliteit van de beplantingen. Bij het aanbrengen van beplanting
is het van belang dat deze inheems, gebiedseigen en van goede kwaliteit is. Dit
dient gewaarborgd te zijn. Het aspect beplanting bepaalt mede het onderscheid
tussen “wegen in de wei”, “wegen in het bos” en “wegen in verstedelijkt gebied”.
2.4 Routeontwerp A27
In het kader van het Routeontwerp zijn de Visie Routeontwerp A27 (2006) en
Architectonische Specificaties Panoramaroute A27 (2012) opgesteld. Met het
Routeontwerp A27 wordt een visie gegeven die leidt tot samenhang en continuïteit
in de wegarchitectuur. Leidend voor de visie op de A27 is het uitgangspunt
dat de weg “te gast” in zijn omgeving is en moet blijven. Dit in weerwil van,
maar ook juist met behulp van, ontwikkelingen in de omgeving van de weg.
Panorama’s op landschappen en steden moet maximaal ervaarbaar worden.
De naam Panoramaroute A27 staat voor een visie op een samenhangende lijn
die haar identiteit en kwaliteit ontleent aan de ervaarbaarheid van panoramische
(stads) landschappen en een select aantal contactpunten waar deze ervaring
gemaximaliseerd wordt. Waar mogelijk moet het landschap letterlijk het asfalt
raken en moeten karakteristieke iconen te beleven en te bezoeken zijn. De
vormgeving van de weg en de wegelementen staat ten dienste van deze ervaring
en moet dus terughoudend zijn. Op punten met een uitzonderlijke landschappelijke
kwaliteit zal de automobilist de mogelijkheid geboden worden over te stappen op
een recreatief vervoermiddel om het gebied te verkennen.
De visie voor de A27 als panoramaroute is uitgewerkt in drie componenten:
omgeving, weg en contactpunten.
Omgeving
Panorama’s:
Oriëntatiepunten:
Geluidswerende voorzieningen:
Bedrijfsbebouwing:
Beleefbaar landschap:
Passage maken: recreatie
Weg
Obstakelvrij profiel:
Verlichting:
Geluidswering:
Beplanting;
ontstaat
Natuurvriendelijke bermsloot: natuurtype
Landschapsborden:
gebieden
Kleurcodering:
Contactpunten
Rustplaatsen:
(Inrichtingsopgaven)
Uitvalsbases:
Panorama’s definiëren en zichtbaar maken
Definiëren en zichtbaar maken oriëntatiepunten
Modulair geluidsscherm type A27 ontwikkelen
Landschappelijk inpassen
Landschapselementen tot op de weg
Opheffen barrièrewerking snelweg t.g.v. natuur/
Realiseren ruim profiel zonder geleiderail
Type A27 lichtmast met eenduidige plaatsing
Modulair geluidsscherm type A27 ontwikkelen
Beplanting aanpassen zodat zicht op omgeving
Bermsloten met bij omgeving aansluitend
Borden ter markering nationaal belangrijke
Vaststellen typerende A27 kleurcodering
Zicht op het landschap
Landschappelijke inrichting
Waar opportuun: recreatieve uitvalsbasis
Gebiedsspecifieke uitwerking maken
De omgeving bestaat uit de flankerende landschappen. Daarbij wordt het begrip
landschap breed geïnterpreteerd. Het betreft ook de stedelijke inbedding in het
landschap. Het landschappelijke karakter van de A27 wordt versterkt door de
wegvakken die door stedelijk gebied gaan, als dat vanuit akoestisch oogpunt
nodig is, zoveel mogelijk in te bedden in landschappelijke geluidswallen en
stedelijke fronten bij bedrijventerreinen te vermijden. Beplantingsstructuren van
het landschap worden hersteld en versterkt, markante oriëntatiepunten worden
weer zichtbaar gemaakt en ecologische en recreatieve verbindingen worden
hersteld.
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
21
Bij de vormgeving van de lijn staat de functionaliteit voorop. Storende en
overbodige wegelementen dienen zoveel mogelijk verwijderd te worden. Cruciaal
is de wens om de bermen zoveel mogelijk obstakelvrij te maken zodat er een
directe visuele relatie tussen weg en landschap mogelijk wordt. Daarnaast is het
zaak om eenvoudige ontwerpmiddelen voor wegelementen te ontwikkelen om de
continuïteit van de weg tot uitdrukking te brengen. Dit valt samen met de eis vanuit
wegontwerp om een obstakelvrije zone te hanteren, en gebruik van geleiderails
minimaal te houden.
2.5 Quickscan A1 (2008)
De Quickscan A1 loopt vooruit op het nog te verschijnen Routeontwerp voor
de snelweg A1. Deze is gemaakt in opdracht van Provincie Overijssel en RWS
Oost Nederland. Het bevat een aantal bruikbare ontwerpprincipes die ook elders
toepasbaar zijn. Bij de aanleg van de A1 is een beperkt aantal ontwerpprincipes
op een consistente wijze toegepast en daarom is het één van de mooiste
snelwegen in Nederland. De plannenanalyse levert een inventarisatie op van
een grote hoeveelheid kansen en bedreigingen op en rondom de A1. Bij de
aanleg van de A1 is terdege rekening met een goede landschappelijke inpassing
gehouden. Op veel plekken is de tracering van de weg en de inpassing in de
omgeving zorgvuldig ontworpen om een maximale ervaring van weg en omgeving
te realiseren. Zo is de A1 in de Eemvallei op hetzelfde peil als de polder aangelegd
zodat de weg volledig opgenomen wordt in het vlakke en lege landschap. Bij de A1
is een aantal goede voorbeelden van intense landschapservaringen waarbij maar
een beperkt deel van het landschap zichtbaar is. In de Eemvallei valt de ervaring
van het landschap samen met de werkelijke maat van het gehele landschap. De
automobilist heeft hier op een aantal punten zicht tot aan de oude kustlijn en het
achterliggend Zuidelijk Flevoland.
2.6 Zicht op Mooi Nederland (2008) en Negen Nationale Snelwegpanorama’s in beeld (2009)
De minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM)
heeft op 7 november 2008 de Structuurvisie voor de Snelwegomgeving “Zicht
op mooi Nederland” (de Structuurvisie) aan de Tweede Kamer aangeboden.
Deze Structuurvisie voor de Snelwegomgeving is een instrument uit de nieuwe
Wet ruimtelijke ordening (Wro) en is bedoeld om de ruimtelijke kwaliteit van
de snelwegomgeving te verbeteren en de herkenbare en kenmerkende
landschapskwaliteiten in de snelwegomgeving veilig te stellen voor de toekomst.
In de Structuurvisie zijn negen Nationale Snelwegpanorama’s aangewezen.
22
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
Snelwegpanorama’s zijn open gebieden langs snelwegen met als kwaliteit de
zichtbaarheid, herkenbaarheid en beleving van bijzondere landschappelijke en
cultuurhistorische waarden.
Het Nationaal Snelwegpanorama Eemland (A1) ligt in het Nationaal Landschap
Arkemheen-Eemland, tussen de kernen Eemnes, Baarn, Bunschoten en het
stedelijke gebied van Amersfoort. Het snelwegpanorama biedt zicht op het
extreem open veenweidelandschap. Ter hoogte van Baarn is dit zicht alleen
richting noorden aanwezig; tussen Baarn en Amersfoort is dit zicht zowel aan de
noord- als zuidzijde van de A1 aanwezig. Ook is hier zicht op de rivier de Eem, die
de snelweg passeert.
Provincies worden gestimuleerd om op basis van een provinciale structuurvisie
snelwegpanorama’s te selecteren. Ontwikkelingen zijn mogelijk, mits de
zichtbaarheid en herkenbaarheid van de landschaps- en cultuurhistorische
gebiedskwaliteiten vanaf de snelweg worden behouden of versterkt. Hierbij gaat
het om openheid en zichtlijnen, over herkenbare gebiedsidentiteiten en over de
gaafheid van het gebied.
Gebiedskwaliteiten snelwegpanorama:
• Extreem open veenweidelandschap met een herkenbare landschappelijke
en historische structuur (strokenverkaveling), bestaande uit langgerekte
graslandpercelen afgewisseld door sloten in de Noord- en Zuidpolder te Veld,
Bikkerspolder, Polder de Haar en Polder Zeldert.
• De rivier Eem met dijken, wielen en waaien als opvallende (historische)
structuur (o.a. Grebbelinie) in het landschap.
• Karakteristieke (agrarische) bebouwingslinten met kerktorens van Eemdijk en
Wakkerendijk/ Eemnes.
• De schaars verspreide boerderijen in clusters en buurtschappen.
• De gesloten bebouwings- en beplantingsranden van Eemnes/Wakkerendijk
en Zevenhuizen/Zevenhuizerstraat in contrast met het open landschap.
• De stadsranden van Baarn, Bunschoten/Spakenburg en Amersfoort in contrast
met het open landschap.
• De terpen als historische elementen in de buurtschappen en linten tussen
Bunschoten en Amersfoort.
• De landbouw, in het bijzonder de melkveehouderij, als belangrijke drager
en beheerder van het weidelandschap en van betekenis voor recreatief
medegebruik en voor natuur, in het bijzonder de weidevogels.
Vanwege het belang van de snelweg als openbare ruimte en de verrommeling
in de snelwegomgeving, krijgt de belevingswaarde specifiek aandacht. Hierbij
wordt uitgegaan van integrale ruimtelijke afwegingen, waarmee voorkomen wordt
dat verbetering van de ruimtelijke kwaliteit in de snelwegomgeving leidt tot de
aantasting van landschapskwaliteiten elders.
De Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (2013) vervangt het beleid voor
Snelwegpanorama’s. Het nationale belang voor behoud van panorama’s van
infrastructuur is hiermee vervallen. Het Rijk laat het beleid ten aanzien van
landschap over aan de Provincies. Het Snelwegpanorama Eemland maakt
onderdeel uit van het Nationaal Landschap Arkemheen-Eemland. Het beleid van
de Provincie Utrecht is gericht op behoud en versterken van de openheid van de
polder Arkemheen en de open Eemzone (zie 2.2 vigerend beleid).
2.7 Water
Het Waterhuishoudkundigplan is als basis gebruikt voor het Landschapsplan.
Uitgangspunten binnen dit plan zijn: eerst verbreden van watergangen, als dit niet
kan dan verleggen en verbreden, als dit niet kan dan nieuw water op een andere
locatie creëren. Watercompensatie zal zo veel mogelijk binnen de rijksgrenzen
worden aangelegd. Waar knelpunten zijn is in overleg met gemeenten,
Waterschap, particulieren of terreinbeherende organisaties bekeken of er buiten
de grenzen ruimte is voor compensatie of verbreding. Hierbij is zo veel mogelijk
aansluiting gezocht bij autonome ontwikkelingen.
2.8 Geluidswerende voorzieningen
Het gaat in het Landschapsplan specifiek om de inpassing van geluidswerende
voorzieningen en niet om het ontwerp van de voorzieningen zelf. De architectuur
van de geluidswerende voorzieningen wordt uitgewerkt in het Esthetisch
Programma van Eisen in door Zwarts & Jansma architecten. De locatie en hoogte
van de schermen is vastgelegd in het rapport Akoestisch Onderzoek (2014). In dit
rapport wordt ook aangegeven welke schermen blijven staan.
2.9 Ontwerpmiddelen
Beleving vanaf de weg hangt van een aantal factoren af, onder andere van de
snelheid van de automobilist. Een snelheid tussen de 120 en 100 kilometer per
uur resulteert in een gezichtsveld van 20 tot 30 graden. Details worden met deze
snelheden niet opgemerkt, de ontwerpmiddelen moeten grote gebaren zijn willen
ze beleefbaar zijn voor de bestuurder.
Ook de ligging van de weg is sterk bepalend voor de beleving van het landschap
vanaf de weg en de weg vanuit het landschap. Maaiveldligging geeft het gevoel
van ‘in het landschap rijden’, verdiepte ligging geeft het gevoel van doorsnijding.
Bochten in de weg geven een richtingverandering van het beeld en zijn bepalend
voor het waarnemen van oriëntatiepunten.
Ook de inrichting van de weg bepaalt de (mate van) beleving van het
landschap, door het aantal rijstroken, een middenberm, geleiderails, verlichting,
verkeersborden, kunstwerken van zowel de weg als kruisende infrastructuur,
geluidswerende voorzieningen en zijbermen. De vorm en aan- of afwezigheid
van deze voorzieningen zijn zeer bepalend voor de beleving van de continuïteit,
herkenbaarheid en rust van het wegbeeld.
Het zicht op de wijdere omgeving van de weg geeft een gevoel van oriëntatie en
verbondenheid met die omgeving. Voor oriëntatie zijn oriëntatiepunten belangrijk,
objecten of punten die sterk opvallen. Voor verbondenheid is continuïteit in
landschappelijke structuren belangrijk.
De ontwerprichtlijnen voor het wegontwerp zijn bepalend voor de vormgeving
van de weg. De relevante richtlijnen voor het Landschapsplan zijn hieronder
beschreven (bron: NOA, Nieuwe Ontwerprichtlijn Autosnelwegen, RWS, 2007).
De obstakelvrije zone is zo breed dat een voertuig dat van de weg afraakt en
op een draagkrachtige berm terechtkomt, binnen de obstakelvrije zone blijft. De
breedte van de obstakelvrije zone is bij 120 km/uur vastgesteld op 13 meter.
Eisen aan de vormgeving van taluds en watergangen binnen de obstakelvrije
zone. Een talud is een obstakel indien:
• Bij neergaande taluds de helling groter is dan 1:6 zonder boven en
onderafronding.
• Bij neergaande taluds de helling groter is dan 1:3 met een straal van de bovenen onderafronding van minimaal 9 meter.
• Bij opgaande taluds de helling groter is dan 1:2 met een straal van
onderafronding van minimaal 6 meter.
Een watergang is geen obstakel indien de watergang voldoet aan de voorwaarden
voor neergaande en opgaande taluds en het water in de watergang ondieper is
dan 1,00 meter.
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
23
24
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
3. HUIDIGE SITUATIE
d e r i j k s w e g e n A 27 e n A1
landschap en beleving
a u to n o m e o nt w i k ke l i n g e n, r u i m t e l i j ke p l a n n e n e n v i s i e s
26
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
<< legenda
3. Huidige situatie
Voor een uitgebreidere beschrijving van de huidige situatie binnen het plangebied
wordt verwezen naar het rapport OTB/MER A27/A1 deelrapport Landschap en
cultuurhistorie. De huidige situatie is verbeeld in de kaart Landschapsstructuur.
3.1 De Rijkswegen A27 en A1
A27
De A27 is een noord-zuidroute die Almere verbindt met Breda. De A27 doorsnijdt
daarbij een aantal verschillende landschappen van formaat. Vanaf de voormalige
zeebodem in Flevoland stijgt de weg via de Eemvallei naar de stuwwallen van de
Utrechtse Heuvelrug. Daarna daalt de weg af naar het lager gelegen rivierengebied
om vervolgens weer op te klimmen naar de Brabantse Zandgronden.
De A27 is een bijzondere snelweg. Het meest opvallende aspect is dat de weg
diverse landschappen doorsnijdt en toch maar zelden direct in aanraking komt
met de dynamiek van de stadsregio’s die ze passeert. Tegelijkertijd zijn de
relatief ongerepte landschappen van een grote diversiteit en hebben ze vaak
een belangrijke cultuurhistorische of ecologische waarde. Bedrijfsterreinen en
woonwijken hebben het beeld vanaf de weg nog maar nauwelijks beïnvloed en
de A27 biedt de weggebruiker vooral zicht op rivieren, polders, natuurgebieden,
bossen en karakteristieke stads- en dorpssilhouetten. Vandaar dat gekozen is voor
de naam Panoramaroute ‘weg te gast in het landschap’ (bron: Panoramaroute
A27, Routeontwerp in de praktijk).
A1
De A1 verbindt Amsterdam met de Duitse grens bij Losser. De A1 kan gerekend
worden tot één van de mooiste snelwegen van Nederland. De weg is ruim opgezet
en slingert ontspannen door verschillende aantrekkelijke landschappen. Het
panorama bij Naarden op de voormalige Zuiderzeekust, de weidse vergezichten
van de Eemvallei, de bossen en heuvels van de Veluwe, het stadsgezicht van
Deventer en de pittoreske landschappen van Salland en Twente zijn voor veel
mensen typische voorbeelden van plekken waar de schoonheid van Nederland
nog echt zichtbaar is.
De A1 vormt bijna een volledige oost-westdoorsnede van Nederland. De weg
doorsnijdt dus ook een groot aantal die allemaal karakteristiek zijn voor de
diversiteit van het Nederland. Omdat de weg vier stuwwallen doorsnijdt is er een
gevarieerde hoogteligging en een aantrekkelijke opeenvolging van hooggelegen
en laaggelegen landschappen; Hollandse bergen en dalen. De stuwwallen van het
Gooi, de Veluwe, de Sallandse Heuvelrug en Oldenzaal hebben een natuurlijke
uitstraling met veel bos en heide. De lager gelegen gebieden hebben een meer
afwisselend karakter, vaak bepaald door de rivieren en beken die hier doorheen
stromen. Er zijn open polders, vooral in het westen, en coulisselandschappen in het
oostelijke deel. In de lagere gebieden liggen echter ook de grote stadslandschappen.
Ongeveer tweederde van de A1 is tussen 1970 en 1978 aangelegd en sindsdien
weinig veranderd. Het ontwerp van dit wegtracé is gemaakt door een vaste groep
ontwerpers met veel bevoegdheden. Bovendien is er ten behoeve van de A1 veel
grond verworven door Rijkswaterstaat om voldoende ruimte te kunnen scheppen
voor een royaal en aantrekkelijk wegontwerp; de grote greep. Daarom straalt een
groot deel van de A1 nog steeds de trots en het optimisme van de jaren ’70 uit. De
lijn is op veel plekken een duidelijk herkenbare eenheid met een rustig wegbeeld
en een ontspannen tracé. De eenheid en rust van de A1 is ook te danken aan de
continuïteit van het profiel. Het grootste deel van de A1 bestaat uit twee rijbanen
met in totaal vier rijstroken. (Bron: Quickscan Routeontwerp A1)
<< links
landschapsstructuurkaart
omgeving van het tracé
van de A27-A1
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
27
3.2 Landschap en beleving
De A27/A1 doorsnijdt tussen Aansluiting Ring Utrecht-Noord en Aansluiting
Bunschoten-Spakenburg drie grotere landschappelijke hoofdeenheden: het
Vecht en Plassengebied, de Utrechtse Heuvelrug en Arkemheen-Eemland.
Tussen de hoge, dicht beboste Utrechtse Heuvelrug en de lager gelegen,
open landschappen van het Vecht en Plassengebied en Arkemheen-Eemland
zijn smalle overgangszones aanwezig. Een aantal gebieden is op nationaal
niveau dusdanig waardevol dat zij waren aangewezen als Nationaal Landschap
(Voormalig Rijksbeleid). Binnen het plangebied gaat het hier om de Nieuwe
Hollandse Waterlinie, die ten noorden en oosten van de stad Utrecht ligt. Nationaal
Landschap Het Groene Hart, waarbinnen het Vecht en Plassengebied valt,
overlapt deels met de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De Utrechtse Heuvelrug heeft
vanwege bijzondere waarden en functies voor natuur, landschap, cultuurhistorie
en recreatie de status Provinciaal Landschap. Arkemheen-Eemland is ook
aangewezen als Nationaal Landschap. Zowel de A27 als de A1 gaat dus door een
landschappelijk zeer waardevol gebied.
<< links lengtedoorsnede
en landschappen A27 (bron:
Panoramaroute A27, 2008)
28
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
>> rechts
lengtedoorsnede en
landschappen westelijjk
deel A1 (bron: Quickscan
routeontewerp A1, MUST,
2008)
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
29
LANDSCHAPSWAARDEN I deelgebied 1
> Vanaf km 84 Groenekan
>> verzorgingsplaats Voordaan
>>
>> openheid ten zuiden van Maartensdijk
>> kruising N234
>>
>> Maartensdijk
>> zicht op Heuvelrug
A27 Vecht en Plassengebied
De A27 gaat door het oostelijke deel van het Vecht en Plassengebied. Het Vecht en
Plassengebied wordt gekenmerkt door de vlakke ligging en een bodemgradiënt van
veen naar zand. De kernkwaliteiten zijn: gaaf veenontginningslandschap met alle
kenmerkende componenten naast elkaar; veenweiden met oude ontginningslinten,
grote openheid in contrast met verdichte omgeving (bos, stad); unieke, ongestoorde
overgang van hogere zandgronden naar veengebied. Tussen de aansluiting UtrechtNoord en Hollandsche Rading ligt de A27 in een open weidegebied. De A27 ligt
30
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
gebundeld met de spoorlijn Utrecht-Hilversum en op kleine afstand de Koningin
Wilhelminaweg en de Maartensdijkse Vaart. De infrastructuurbundel volgt de
kavelstructuur en doorsnijdt daardoor weinig landschappelijke structuren. De vele
houtwallen op de kavelgrenzen die kenmerkend zijn voor dit gebied liggen parallel
aan de A27.
boven
beeldenreeks A27 noordwaarts richting knooppunt Eemnes
>> Legenda
>> rechts
landschappelijke waarden
kaart
deelgebied 1
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
31
LANDSCHAPSWAARDEN I deelgebied 2
>>
>>
>> afslag Hilversum
>>
>>
>> linkerzijde: Stad Gods
>>
>| knooppunt Eemnes
Vanaf Groenekan tot aan Hollandsche Rading bevindt zich aan de westzijde van de
weg een beplantingsstrook langs de spoorlijn Utrecht-Hilversum. Deze past in de
structuur van het overgangslandschap met beplantingsstroken en maakt ook migratie
van fauna in lengterichting van de infrastructuurbundel mogelijk.
De aansluiting Utrecht-Noord is grotendeels aan de oostzijde ingeplant. De beplanting
heeft een functie voor overvliegende vogels en schermt tevens het zicht vanuit het
landschap op de infrastructuurbundel af.
Vanaf Utrecht verlaat de A27 bij km 83.0 de stadsrand. De weg ligt hier verhoogd.
Bij de stadsrand wordt het zicht vanaf de weg aan beide zijden beperkt door
geluidsschermen. Vanaf km 84.5 is het zicht open naar het oosten, en is het open
landschap met kleinschalige singelstructuren duidelijk beleefbaar. De westzijde
32
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
van de weg wordt begeleid door de spoorlijn met een continue beplanting; het
zicht op het westelijke open veenweidegebied is niet mogelijk. De spoorlijn met
karakteristieke portalen is wel beleefbaar tussen de beplanting door. Het landschap
ten zuiden van Maartensdijk is zichtbaar onder en tussen de laanbeplanting door.
Bij Maartensdijk stijgt de weg en zijn er geluidsschermen aangebracht. Het zicht
op het dorp is hierdoor nihil. Vanaf de noordzijde komende is wel de kerktoren als
duidelijk landmark waar te nemen. Ten noorden van Maartensdijk is de openheid
van het landschap aan de oostzijde van de A27 zeer goed beleefbaar, met duidelijk
zicht op de hogere stuwwal. De lage wegligging met obstakelvrije berm versterkt
dit. De beplanting tussen weg en spoorlijn blokkeert het zicht op het open Vecht
en Plassengebied aan de westzijde van de A27.
boven
beeldenreeks A27
noordwaarts richting
knooppunt Eemnes
>> Legenda
>> rechts
landschappelijke waarden
kaart
deelgebied 2
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
33
LANDSCHAPSWAARDEN I deelgebied 3
>> verzorgingsplaats
>> wegligging op maaiveld
>> landmark kerk Eemnes
>> bedrijventerrein Noordschil
>> knooppunt Eemnes
>| knooppunt Eemnes
A27 Utrechtse Heuvelrug
De Utrechtse Heuvelrug is een stuwwallandschap met een uitgestrekt bos- en
heidegebied. De kernkwaliteiten zijn: een grote landschappelijke eenheid samen met
het Gooise dekzandlandschap, markant reliëf; verschil tussen grootschalige, hogere
delen en kleinschalige randen en overgangszones. Daarnaast vormt de Utrechtse
Heuvelrug een kerngebied in de Ecologische Hoofdstructuur, met waardevolle
gradiënten en randzones. Tussen Hollandsche Rading en het knooppunt Eemnes ligt
de weg in een natuurlijke laagte binnen het stuwwal- en dekzandlandschap. De stuwwal
zelf wordt feitelijk aan de zuidzijde van dit deelgebied doorkruist (rond de locatie van de
voormalige verzorgingsplaats ‘de Bosberg’). Hier is het reliëf aan weerszijden van de
weg dan ook het sterkst waarneembaar.
Knooppunt Eemnes ligt op de overgang van Utrechtse Heuvelrug naar Eemvallei.
34
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
>> noordschil Baarn
Op de Utrechtse Heuvelrug is geen sprake van wegbegeleidende opgaande
beplanting, maar grenst het omringende bos- en heidegebied direct aan de weg.
Bij km 90.0 snijdt de weg via een natuurlijke laagte in de Utrechtse Heuvelrug.
Het wegbeeld versmalt zich hier: het bos reikt tot aan de weg. De beplanting
van overwegend naaldhout en de met heide begroeide bermen geven een sterke
landschapsbeleving. Ter hoogte van km 93.0 is het knooppunt met heide begroeid,
dit zorgt voor veel kwaliteit in het wegbeeld. Bij km 97.0 wordt de Utrechtse
Heuvelrug verlaten. Dit is op dit punt niet duidelijk ervaarbaar, omdat de weg aan
weerszijden begeleid wordt door zware bomenrijen. Knooppunt Eemnes is aan
drie zijden zwaar beplant, het zicht naar de Eempolder vanaf de noordoostelijke
zijde is open. Dit geeft een duidelijk ruimtelijk contrast en versterkt de overgang
van de heuvelrug naar de lage en open Eemvallei.
boven
beeldenreeks A1
westwaarts richting
knooppunt Eemnes
>> Legenda
>> rechts
landschappelijke waarden
kaart
deelgebied 3
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
35
LANDSCHAPSWAARDEN I deelgebied 4
> Vanaf afslag Bunschoten-Spakenburg
>>
>>
>> overzijde weg richting Baarn
>> openheid Nationaal Landschap
>>
>> knotwilgen
>>
A1 Eemland
Van west naar oost doorkruist de A1 de overgang van het Gooise dekzandlandschap
naar de Eemvallei, en de zeer open veenpolders van de Eemvallei. De ruggengraat
van de vallei is de kronkelende en bedijkte Eem. Dit gebied wordt ook wel aangeduid
als Arkemheen-Eemland. De kernkwaliteiten zijn: zeer open polderlandschap met
lange vergezichten en historische binnendijken; onderscheid tussen de historische
binnendijkse ontginningen en de jonge buitendijkse aanwasgronden langs de Eem
en het Eemmeer; Eem-Grebbelinie als centrale noord-zuid as; duidelijke begrenzing
door hogere zandgronden met bos en dichte bebouwingsranden van de kernen.
36
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
De openheid van de Eemvallei is voor Nederlandse begrippen bijzonder, het is
een van de meest open gebieden van Nederland. Het contrast met de stedelijke
omgeving bij Amersfoort en de ligging in het bos ten westen van het knooppunt
Eemnes versterken het effect. Naar het noorden toe is sprake van een bijna
onbegrensde ruimte. Hierin is Bunschoten duidelijk waarneembaar. Naar het
zuiden toe is de Eemvallei een wigvormige ruimte geworden met duidelijke randen:
de Utrechtse Heuvelrug met bos en de kernen Baarn, Soest en Amersfoort.
boven
beeldenreeks A1
westwaarts richting
knooppunt Eemnes
>> Legenda
>> rechts
landschappelijke waarden
kaart
deelgebied 4
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
37
Langs dit traject van de A1 bevindt zich weinig opgaande beplanting. Er komen
clusters opgaande beplanting voor rondom de aansluitingen (Bunschoten,
Eembrugge en Soest), rondom de verzorgingsplaatsen, meertjes (voormalige
zandputten) en de brug over de Eem. Ook het knooppunt Eemnes heeft
boombeplanting. In het knooppunt Eemnes en aan de zuidzijde van de weg tot
aan de aansluiting Baarn staan bomen en bomenrijen. Aan weerszijden van de A1
staan langs de bermsloten rijen jonge knotwilgen, die zijn door RWS aangeplant
om het laag overvliegen en aanrijden van zwanen tegen te gaan. Voorliggende
gedachte hierbij is de veiligheid van zowel de weggebruikers als de zwanen te
vergroten.
De Eemvallei is zeer open en vlak. Vanaf de weg zijn zichten tot aan zuidelijk
Flevoland mogelijk. Het bebouwingslint van Eemnes is karakteristiek, met de twee
kerktorens als landmark. Nationaal Snelwegpanorama (niet vigerend) Het gebied
Arkemheen-Eemland is benoemd tot Nationaal Landschap. Ten zuiden van de
weg is het beeld tot km 32.0 besloten, alleen het bedrijventerrein van Baarn
38
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
incidenteel zichtbaar. Het gebied tussen km 31.0 en 34.5 is de Noordschil Baarn.
Deze zone is nu nog een agrarische en recreatieve groenzone, maar zal in de
toekomst mogelijk ontwikkeld worden (zie autonome ontwikkelingen). Bij de Eem
stijgt de weg. De passage van de Eem zelf is niet duidelijk beleefbaar; door de
zware wegbeplanting zijn alleen de masten van de jachthaven zichtbaar. Van km
35.0 tot 38.0 is het zicht wederom zeer open al is de openheid wel minder dan het
gebied ten westen van de Eem. Dit komt omdat er ten oosten van de Eem meer
verspreide agrarische bebouwing voorkomt. De wegligging op maaiveld en de
brede, obstakelvrije bermen versterken de landschapsbeleving. Ten zuiden van
de weg zijn er verre zichten richting Amersfoort, waar de kerktorens en hoge flats
duidelijke landmarks vormen. Verzorgingsplaats ‘De Slaag’ ligt in de beplanting.
Tussen de verzorgingsplaats en Amersfoort staat een karakteristieke rij hoge
essen. Aan weerszijden van de weg staat beurtelings een rij lage knotwilgen,
die het zicht filteren. Bij de aansluiting Bunschoten Spakenburg stijgt de weg, de
afslag zelf is zwaar ingeplant.
3.3 Autonome ontwikkelingen
Autonome ontwikkeling zijn ruimtelijke ontwikkelingen en beleid waarover
al definitieve besluitvorming heeft plaatsgevonden. De volgende autonome
ontwikkeling vindt langs de A27 en A1 binnen het blikveld van het Landschapsplan
plaats:
• Noorderpark, Utrecht: herinrichting van in totaal 5900 ha totaal, 55 ha bos, 70
ha recreatiebos (grotendeels afgerond).
• Natuurontwikkeling Kooidijk, Wezenbosje en Dassenbosje
• Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug, Goois Natuurreservaat,
Utrechts landschap, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer
• Project de Groene Schakel: optimalisatie van de ecologische passages onder
de A27, passeerbaar maken voor fauna van parallelwegen aan de A27,
verschralend wegbermbeheer A27, aanleg van ecoducten, herinrichting van
de voormalige verzorgingsplaats ‘de Bosberg’.
• Bestemmingsplan Drakenburgergracht, gemeente Baarn (vastgesteld juli
2013)
•
•
•
•
•
Eemnes 2015, gemeente Eemnes: In de zone tussen de A27 en de westelijke
gemeentegrens worden mogelijkheden gecreëerd voor een verdere
concentratie van recreatieve activiteiten.
Wonen en bedrijventerrein Zuidelijk van Zuidbuurt, gemeente Eemnes: Ten
zuiden van Eemnes zijn 250 woningen gepland en 9 hectare bedrijventerrein.
Haarbrug en Kronkels-Zuid, gemeente Bunschoten: Ten zuiden van Bunschoten
is 30 hectare bedrijventerrein bestemd. De status is hard. In eerste instantie
wordt het oostelijke deel ontwikkeld, daarna mogelijk het andere deel. Noordschil Baarn, Ruimtelijk Structuurplan gemeente Baarn: Bestemmingen
bedrijventerrein; wonen. In het Streekplan wordt in de Noordschil ruimte
geboden aan 5 ha nieuw bedrijventerrein en ca. 270 woningen. Fasering is
2017-2020 (bron: Toekomstvisie en Structuurvisie Baarn 2030, 10 juli 2013)
Natuurontwikkeling Eemzone: Het gebied langs de Eem, Eembrugge-A1Zuidereind, is benoemd als zoekgebied voor natuur.
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
39
40
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
4. VISIE
visie
g e l u i d s b e p e r ke n d e v o o r z i e n i n g e n
h i e ra rc h i e v a n d e w e g
LANDSCHAPSVISIE
42
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
<< legenda zonering
4. Visie
<< legenda kaart
4.1 Visie
De autonome ontwikkelingen zijn waar relevant meegenomen in het
Landschapsplan en in de afstemming met de omgeving. Dit hoofdstuk beschrijft
en verbeeldt de landschapsvisie, die als basis dient voor het Landschapsplan. De
visie is gebaseerd op:
A27
• Routeontwerp Panoramaroute A27, 2008 (afgekort als RO).
• Architectonische specificaties panoramaroute A27, 2012 (afgekort als RO).
• Ontwerpvisie Landschapsplan A27 Stichtse Brug – Merwedekanaal, RWS
directie Utrecht, 2002 (afgekort als RWS).
• Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie 2013-2028, 2013 (afgekort als NL)
• Kwaliteitsgids Utrechtse Landschappen, gebiedskatern Waterlinies (2011) en
gebiedskatern Groene Hart (2011)
A1
• Quickscan Routeontwerp A1, 2008 (afgekort als QR).
• Ontwerpvisie Landschapsplan, A1 Laren-Hoevelaken, RWS directie Utrecht
2002 (afgekort als RWS).
• Negen Nationale Snelwegpanorama’s, ruimtelijke ontwikkelingen in beeld:
Nationaal Snelwegpanorama Eemland, 2009 (afgekort NS).
• Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie 2013-2028, 2013 (afgekort als NL)
• Kwaliteitsgids Utrechtse Landschappen, gebiedskatern Eemland (2011)
De landschapsvisie vormt feitelijk de confrontatie tussen de uitgangpunten
(hoofdstuk 2) en de huidige situatie (hoofdstuk 3). Waar deze overeenkomen is
de visie gericht op het zo goed mogelijk behouden van de situatie. Waar deze
conflicteren worden in de visie voorstellen gedaan voor verandering ter verbetering
of versterking van de situatie.
Zowel de A27 als de A1 vormt een bijzondere en aantrekkelijke route die
verschillende unieke landschappen doorsnijdt. De A27 is een panoramaroute die
vanaf Almere tot Breda een rijk palet aan landschappen van formaat en grote
kwaliteit aandoet. De A1 is één van de mooiste snelwegen van Nederland door de
ruimte opzet en de ligging van de weg slingerend door verschillende aantrekkelijke
landschappen. Beide wegen bieden de weggebruiker een rijke impressie
van relatief gave Nederlandse landschappen met grote cultuurhistorische of
ecologische waarde.
Beide wegen zijn duidelijk te gast in het landschap wat zich uit in een ligging
op maaiveldniveau en het ontbreken van weggerelateerde beplantingsstructuren.
De visie is de unieke karakters van beide wegen te behouden en waar nodig
te versterken, waarbij de beleefbaarheid van de verschillende landschappen
aan de weg behouden blijft of versterkt wordt en waarbij de weg zelf een rustige,
terughoudende en uniforme inrichting krijgt zodat de eenheid van de doorgaande
route ook ervaren wordt. De beleefbaarheid van de landschappen betekent een
profiel dat aansluit bij de karakteristiek van het aangrenzende landschap, maar
ook versterking van de overgangen tussen deze landschappen. Dit kan door de
overgangen zo abrupt mogelijk te maken of contrasten tussen de landschapstypen
te versterken. Aansluitend bij de landschappen van de A27 en A1 gelden er binnen
het plangebied twee basisprofielen voor de wegen: ‘weg in de wei’ (Eemland en
Vecht en Plassengebied) of ‘weg door het bos’ (Utrechtse heuvelrug). Daarnaast
kent de A27 ook nog het basisprofiel weg in bebouwing, daar waar de weg
historische bebouwingslinten doorsnijdt (Hollandse Rading, Maartensdijk, Nieuwe
Wetering en Groenekan. De ligging van bebouwing nabij de weg wordt aan de weg
kenbaar door de toepassing van geluidwerende voorzieningen of een aansluiting
(Nieuwe Wetering).
<< links visiekaart met
landschappelijke zonering,
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
43
LANDSCHAPSVISIE I principeprofielen
I weg in de wei
<< links
openheid
vrij zicht vanaf de weg
grazige zij -en middenberm
brede bermsloten met
natuurlijke oevers
weide -en lokaal moeras
vegetaties
verlichting in middenberm
obstakelvrije zone
obstakelvrije zone
I weg in bebouwing
<< links
besloten beeld
modulaire geluidschermen
geluidswering combineren met
begroeiing
bomen en bosschages achter
de schermen
verlichting in middenberm
modulair geluidscherm
44
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
modulair geluidscherm
A27 A1
Bij het profiel ‘weg door het bos’ is het streefbeeld een ruime mantel- en
zoomvegetatie te ontwikkelen langs de bosrand met in de obstakelvrije bermen
een laagblijvende vegetatie van gebiedseigen soorten, bijvoorbeeld heide.
Bij het profiel ‘weg door de wei’ is het streefbeeld een zo open mogelijk wegbeeld
met vrij zicht over het open weidelandschap. De wegbermen zijn van gras waardoor
de weilanden en het slotenpatroon als het ware doorlopen tot aan de weg. Vooral
in de Eemvallei is het ‘grenzeloos’ weids uitzicht iets wat in de toekomst behouden
moet blijven en nog verder versterkt moet worden door nog aanwezige opgaande
beplantingen te verwijderen of af te schrijven (niet vervangen). Behoud van een
enkele solitaire boom of boomgroep is hierbij wel mogelijk. In het veenweidegebied
langs de A27 is versterking van de beleving van het open Vecht en Plassengebied
wenselijk. Vooral aan de oostzijde zijn waardevolle ‘vensters’(zichten) op het
landschap tussen de bebouwingskernen, al dan niet onder bomenrijen door. In
het westen is het zicht beperkt door de vrijwel continue dichte beplantingsstructuur
langs de - naast de A27 gelegen – spoorlijn. In dit gebied is bovendien veel
bebouwing aanwezig (naast de hierboven genoemde kernen ook lintbebouwing
Tolakkerweg en Koningin Wilhelminaweg).
Oriëntatie en beleving van de weggebruiker zijn belangrijk, maar ook de beleving
van de weg vanuit de verschillende landschappen en woongebieden wordt
gerespecteerd. Hierin kan de visie soms tegenstrijdig zijn: vanuit beleving van het
landschap vanaf de weg kan zicht en openheid gewenst zijn, terwijl vanuit woningen
nabij de weg zicht juist niet gewenst is. Hierin wordt in het Landschapsplan een
overwogen keuze gemaakt waarbij het belang van diegenen voor wie de snelweg
onderdeel uitmaakt van hun directe woon- en leefomgeving boven het belang van
de passerende automobilist wordt gesteld.
A27 Veenweidegebied Hollandsche Rading en Maartensdijk: basisprofiel
‘weg in de wei’
De A27 voegt zich naadloos in de slagenstructuur van het veenlandschap ten
zuiden van de Hollandsche Rading. Het uitzicht toont de weidsheid van het
slagenlandschap met lintdorpen met op de achtergrond de hoger gelegen bossen
op de stuwwal (RO). De landschapsbeleving vanaf de weg vraagt om versterking
en borging voor de toekomst. Aan de oostkant van de weg dient het zicht op de
landschapskamers verbeterd te worden. Aan de westkant van de weg is vanuit
landschappelijk oogpunt in het open veenweidegebied Hollandsche Rading en
Maartensdijk ruim zicht gewenst. Een uitzondering hierop vormen beplantingen
langs huiskavels, eventuele behoudenswaardige historische beplantingen,
beplantingen die ecologisch beschermd zijn of een aantoonbare ecologische
waarde hebben en beplantingen die nodig zijn voor de verkeersveiligheid. Vanuit
ecologisch en sociaal oogpunt is aan de westzijde een hakhoutwal gewenst.
Omwille van ecologie en kwaliteit van leefomgeving van bewoners wordt de
bestaande situatie gehandhaafd en wordt beplanting langs huiskavels niet
verwijderd. Om overlast op de beleving van donkerte en op de zichtbaarheid
van de weg vanuit de omgeving te beperken, dient zeer terughoudend worden
omgegaan met verlichting.
A27 Heuvelrug: basisprofiel ‘weg in het bos’.
De belevingswaarde van het boslandschap vanaf de A27 kan versterkt worden.
Dit kan door het toepassen van obstakelvrije bermen (RO). Daarnaast kan de
bosbeleving versterkt worden door het stimuleren van een mantelvegetatie in
de bermen die zo dicht mogelijk aan de weg reikt. In het obstakelvrije gedeelte
van de bermen en in de middenberm is het beheer ingesteld op laagblijvende
vegetaties zoals kruidenrijk gras en heidevegetaties. Het (autonoom) afsluiten
en herinrichten van de voormalige verzorgingsplaats ‘de Bosberg’ versterkt de
beleving van de doorsnijding (RWS). Afrastering van de weg (wildrasters) dienen
in het bos (buiten het gezichtsveld van de weggebruiker) te worden uitgevoerd
(RO). Bij Hollandsche Rading doorsnijdt de A27 de markante grens van de beboste
stuwwal naar het open veenweidelandschap. De overgang tussen Utrechtse
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
45
LANDSCHAPSVISIE I principeprofielen
Heuvelrug en veenweidegebied dient bij Hollandsche Rading zo abrupt mogelijk
te zijn om het verschil in landschappen te dramatiseren. Net ten noorden van
deze lijn is ecoduct Zwaluwenberg gerealiseerd, dat de ecologische relaties op de
Utrechtse Heuvelrug moet verbeteren. Het ontwerp van het ecoduct is in de eerste
plaats een ecologische opgave. Daarnaast wordt met dit ecoduct de ervaring van
de overgang naar het veengebied voor de automobilist versterkt. De huidige
aansluiting Hilversum heeft een onevenredig ruimtebeslag op het bosgebied. De
wens is hier een nieuwe aansluiting te ontwerpen die minder ruimte vraagt (RO).
Deze wens is meegenomen in het wegontwerp van de A27. Er wordt speciale
aandacht gevraagd voor recreatieve verbindingen over en onder de A27 (RO).
Om overlast op de beleving van donkerte en op de zichtbaarheid van de weg
vanuit de omgeving te beperken, dient zeer terughoudend worden omgegaan met
verlichting.
A27/A1 Basisprofiel ‘Weg door bebouwd gebied’
In bebouwd gebied is de inpassing van de weg in de omgeving extra belangrijk.
Bewoners moeten zo min mogelijk last ondervinden van de weg. De A27 doorkruist
of passeert de bebouwingslinten van Groenekan, Maartensdijk, Nieuwe Wetering
en Hollandsche Rading. De A1 passeert de Wakkerendijk en de Eemdijk. Bij deze
woongebieden wordt het groene wegbeeld ook in geluidswerende voorzieningen
gecontinueerd. Dit betekent dat wordt uitgegaan van begroeide schermen aan de
bewonerszijde. Vanaf de weg is de groeninrichting achter het scherm zichtbaar,
doordat boomkronen boven het scherm uitsteken. De bewonerszijde van het
scherm maakt integraal onderdeel uit van de totaalinrichting van de groenstroken
achter de schermen. De groenstroken moeten het karakter hebben van de voor
het gebied typerende houtwallen. Aan de wegzijde is een rustig, continu wegbeeld
uitgangspunt. Afwatering van de weg ligt bij voorkeur achter het scherm en sluit in
vormgeving aan bij het parkachtige karakter van de groenzones.
46
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
A1 Eemvallei: basisprofiel ‘weg in de wei’
Vanaf het knooppunt Eemnes richting het oosten opent het weidse polderlandschap
van de Eemvallei het zicht langs de weg. De weg ligt op polderniveau waardoor
de uitgestrektheid en leegte van de polder tot aan de vluchtstrook voelbaar is.
Kerktorens, vergezichten, stadssilhouetten, de rand van de stuwwal van het Gooi
en de bosrand van Flevoland kaderen het open landschap aan de horizon in
(QR). De openheid en onbegrensd uitzicht dienen gemaximaliseerd te worden. Dit
betekent op termijn het verwijderen (of afschrijven) van alle opgaande beplanting
binnen de rijkseigendomsgrens, zoals bijv. bij de aansluiting BunschotenSpakenburg. Een uitzondering vormen beplantingen langs huiskavels, eventuele
behoudenswaardige historische beplantingen, beplantingen die ecologisch
beschermd zijn of een aantoonbare ecologische waarde hebben en beplantingen
die nodig zijn voor de verkeersveiligheid.
Het zicht van de weggebruiker op de Eem zal meer op de voorgrond moeten
komen, o.a. door het aanpassen van de beplanting ten oosten van Eembrugge.
De Eem dient als structuurbepalend element in het landschap duidelijk zichtbaar
en herkenbaar te zijn. Dit kan door het zicht vanaf de weg op het lint van de Eem,
dijken en dijkbebouwing en de jachthaven te vrijwaren van beplanting (RWS). Door
beplanting aan de noordzijde van de A1 te verwijderen, wordt de openheid van de
veenpolders van de Eemvallei benadrukt. Hiermee wordt tevens het zicht vanuit
de omgeving op de bosrand van de Heuvelrug (ten zuiden van de A1) vrijgemaakt
(RWS). Om overlast op de beleving van donkerte en op de zichtbaarheid van de
weg vanuit de omgeving te beperken dient zeer terughoudend worden omgegaan
met verlichting.
>> rechts
I weg in het bos I heideberm
besloten beeld
natuurlijke uitstraling
variatie bos wordt weerspiegeld
in bermen
obstakelvrije heideberm
verlichting in middenberm
obstakelvrije zone
>> rechts
obstakelvrije zone
I w e g i n h e t b o s | g ra s b e r m
besloten beeld
natuurlijke uitstraling
variatie bos wordt weerspiegeld
in bermen
obstakelvrije heideberm
verlichting in middenberm
obstakelvrije zone
obstakelvrije zone
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
47
4.2 Geluidsbeperkende voorzieningen
4.3 Hiërarchie van de weg
Voor de A27 geldt dat in eerste instantie gestreefd wordt naar geluidsbeperkende
voorzieningen die geen visuele consequenties hebben, bijvoorbeeld door het
toepassen van geluidsreducerend asfalt. Voor het bevorderen van samenhang en
continuïteit worden geluidsschermen uitgevoerd in het modulaire bouwsysteem
voor geluidsschermen (MGS) dat door Rijkswaterstaat is ontwikkeld. De
vlakvulling van de schermen wordt door de architect ontworpen en wordt in de
Esthetisch Programma van Eisen weergegeven. Er is momenteel sprake van
een grote diversiteit aan geluidswerende voorzieningen. Door toepassing van
het modulaire systeem bij nieuwe voorzieningen en vervanging van bestaande
voorzieningen wordt meer eenheid in geluidwerende voorzieningen gebracht. Ook
de bewonerszijde van schermen dient een aantrekkelijk beeld te hebben (RWS).
De architectuur van de geluidswerende voorzieningen wordt uitgewerkt in het
Esthetisch Programma van Eisen uitgewerkt door Zwarts & Jansma architecten.
Daarbij zijn bovengenoemde uitgangspunten, voorliggend Landschapsplan en
communicatie met de welstandscommissies leidend geweest.
Identiteit van de weg
Zowel het Routeontwerp A27 als de Quickscan Routeontwerp A1 benadert de
weg sterk contextueel. Dit betekent dat de weg te gast is in het landschap, en
de ervaring van afwisselende landschappen tot aan de weg moet reiken. Het
benadrukken van de weg, bijvoorbeeld door begeleidende bomenrijen, wordt niet
toegepast. Dit zorgt ervoor dat de identiteit van de A27 en A1 op de manier van
landschappelijke inpassing niet onderscheidend is.
Door middel van de vormentaal en architectuur van kunstwerken zoals viaducten,
wegmeubilair en geluidswerende voorzieningen zouden er weggebonden
accenten aangebracht kunnen worden.
Naast afwisseling door het beleefbaar maken van verschillende landschappen,
is continuïteit in het wegbeeld ook belangrijk. De continuïteit van de weg bestaat
uit een middenberm met een vaste breedte, obstakelvrije bermen en wanneer
verlichting toegepast wordt, de lichtmasten in de middenberm.
Knooppunten
De knooppunten worden voornamelijk gekenmerkt door een ‘groene’ inrichting:
verkeersbegeleidende bosstruwelen en bomenweides. Het contact met de
omgeving en de oriëntatie is daardoor beperkt. Rekening houdend met de
ontwerpgeschiedenis is een eenduidige landschappelijke inrichting gewenst. Het
gebruik van artificiële elementen en/of beplantingen, om daarmee de inrichting
van een knooppunt/aansluiting meer specifiek te maken, is alleen in het stedelijke
gebied gewenst.
Binnen het studiegebied bevindt zich één knooppunt, Eemnes. Knooppunt Eemnes
ligt in de overgangszone tussen de beboste Heuvelrug en het open Eemland. Dit
moet herkenbaar zijn in het knooppunt. Daarom wordt structuurrijke beplanting
in driekwart van het knooppunt in stand gehouden, terwijl de noordoostelijke lus
wordt vrijgehouden van beplanting zodat zicht op het open Eemland mogelijk blijft
(RO).
Aansluitingen
Om bij te dragen aan de samenhang en continuïteit wordt het karakter van de
A27 in de aansluiting doorgezet tot aan de lokale weg. Groenvoorzieningen in de
aansluiting zijn in principe gebaseerd op het landschap waar het in ligt, zodat dit
bijdraagt aan het herkenbaar maken van het omringende landschap (RO).
Aansluiting Utrecht-Noord zal in de toekomst een extra belangrijke rol krijgen,
wanneer de Ring Utrecht wordt aangepakt. Opwaarderen van de N230 zal
leiden tot vergroting van deze aansluiting. Bureau MUST heeft in opdracht van
48
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
Projectbureau Nieuwe Hollandse Waterlinie een studie uitgevoerd naar de relatie
tussen Ring Utrecht en de Linie. Het Fort Blauwkapel is op dit moment ingeklemd
tussen Noordelijke Ring Utrecht (NRU), A27 en het spoor. De bereikbaarheid van
het fort is lastig en de oriëntatie onoverzichtelijk. Het nieuwe knooppunt tussen
de A27 op de NRU zal weliswaar veel ruimte in beslag nemen, maar biedt ook
de mogelijkheid om het fort met zijn accessen, toegangsroutes, watergangen
en zichtlijnen op detailniveau goed met de vormgeving van de nieuwe knoop te
combineren. Hierbij kan gedacht worden aan een knooppunt met lange ‘fly-overs’,
waar het landschap onder de weg doorloopt. (Ring en Linie; Ruimtelijke opgaven
voor de Ring Utrecht en NHW, MUST, 2010).
Voor de A1 is het algemene ontwerpprincipe voor de aansluitingen “Achtergrond
voor invoegend verkeer”. De opritten zijn open langs de buitenbocht en met
bosschages beplant aan de binnenzijde. Zo ontstaat een krachtig landschappelijk
principe voor de afslagen van de A1.
Dit principe is in Eemland echter tegenstrijdig met de wens voor een open
snelwegpanorama en behoud van de openheid van de polder. Er wordt daarom
plaatselijk afgeweken van bovenstaand principe en gekozen voor een open
aansluiting met een invulling die aansluit op het plaatselijke weidelandschap.
Verzorgingsplaatsen
De meest directe ontmoeting tussen omgeving, snelweg en oriëntatiepunt vindt
plaats bij de verzorgingsplaatsen.
Door de inrichting en de groenvoorzieningen van de verzorgingsplaatsen af
te stemmen op het omliggende landschap wordt de ervaring van herkenbare
landschappen bevorderd. De verzorgingsplaats sluit aan bij de omgeving van
de weg en legt, waar mogelijk en gewenst, een recreatieve verbinding voor
wandelaars en fietsers tussen de wereld van de automobilist en die van de
omgeving (RO en QR).
• A27: Voordaan en Nijpoort bij Groenekan: aan oostzijde uitzicht vrijwaren,
met enkele solitaire bomen kan verwezen worden naar het karakter van
buitenplaatsen in de omgeving. Bij Nijpoort ligt de westzijde tegen een
groenstrook langs de spoorlijn aan. Het is wenselijk sociaal onveilige
situaties te voorkomen door bijvoorbeeld toegang tot struwelen en
spoorberm met een sloot te bemoeilijken (RWS).
• A1: Rustplaats De Haar wordt opgeheven. De Slaag wordt gehandhaafd.
Kruisende structuren
Bij de kruising van landschappelijke lijnen zoals beken en rivieren of
structuurbepalende wegen dient het kruispunt met de A1, het kunstwerk,
vormgegeven te worden vanuit de kwaliteit en identiteit van de omgeving. Als een
structuurlijn uit de omgeving niet onder een hoek van 90 graden kruist wordt het
kunstwerk over of onder de A1 ook in deze richting gerealiseerd. Zo ontstaan er
altijd unieke kruispunten tussen lijn en vlak (QR).
De viaducten in de A27 moeten per situatie aansluiten op de plaatselijke
omstandigheden, om bij te dragen aan het creëren van herkenbare landschappen.
De grens tussen omgeving en kunstwerk ligt hierbij op het landhoofd, waar de
begroeiing van de omgeving overgaat in het A27-specifieke materiaal van het
viaduct. Om de samenhang en continuïteit van de A27 te bevorderen dient er
bij nieuwbouw en onderhoud naar gestreefd te worden om de viaducten op een
aantal vormkenmerken met elkaar overeen te laten komen.
Ecoducten sluiten qua onderbouw en landhoofden aan op de viaducten, de
bovenbouw is meer gebiedsspecifiek uitgevoerd, om bij te dragen aan de
herkenbaarheid van het omringende landschap.
Het gedeelte van een onderdoorgang dat onder de A27 door gaat wordt
gebiedsspecifiek uitgewerkt, zodat deze aansluit op het omringende landschap.
Hierbij moet er aandacht zijn voor sociale veiligheid en verlichting en moeten
historische structuren gerespecteerd worden (RO).
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
49
50
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
5. PLAN
t o e l i ch t i n g l a n d sch a p sp l a n i n h o o f d l i j n e n
A27
A1
LANDSCHAPSPLAN
52
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
<< legenda
5. Uitwerking (plan)
De landschapsvisie, zoals verwoord in hoofdstuk 4, is geconcretiseerd in het
Landschapsplan. Het Landschapsplan is opgenomen als bijlage 6 bij de Toelichting
op het TB. . Het Landschapsplan bestaat uit een overzichtskaart 1:25.000 waarop
de zones met vegetatietypen langs de A27 en A1 worden aangegeven. Plekken
waar belangrijke landschappelijke overgangen zijn, locaties met een bundeling of
concentratie van mitigerende of compenserende maatregelen of waar autonome
ontwikkelingen naast de weg vragen om inpassing, zijn in detail uitgewerkt (schaal
1:2000 of 1:4000). Daarnaast is het Landschapsplan uitgewerkt in concrete
profielen over het gehele traject.
Eerst volgt een toelichting op het Landschapsplan in hoofdlijnen, behorend bij
de plankaart 1:25.000. De toelichting beschrijft het Landschapsplan beginnend
op de A27 bij aansluiting Utrecht-Noord en eindigend op de A1 bij Aansluiting
Bunschoten-Spakenburg.
<< links
landschapsplan met zonering,
ligging profielen en details.
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
53
5.1 Boscompensatie
Tabel 4: Te realiseren boscompensatie A27
In het Landschapsplan wordt de wettelijke boscompensatie als gevolg van de
wegverbreding (zie paragraaf 1.5) ingevuld. Als gevolg van watercompensatie,
die eveneens wettelijk verplicht is, verdwijnt op enkele plekken extra bos. Dit wordt
eveneens gecompenseerd binnen het Landschapsplan.
Als gevolg van het Landschapsplan wordt er op een aantal plekken meer beplanting
weggehaald dan voor wegverbreding en watercompensatie noodzakelijk is.
Reden hiervoor is de gewenste openheid vanuit het Routeontwerp en het
Snelwegpanorama en het beleid voor de Nationale Landschappen. Dit valt onder
de noemer ‘als gevolg van aanvullende maatregelen’. Ook deze verwijderde
beplanting wordt gecompenseerd.
Voor de wettelijk verplichte boscompensatie zijn de mogelijkheden binnen het
plangebied verkend. Boscompensatie wordt in het plan langs de A27 ingezet om
aangetaste houtsingels of houtwallen ter hoogte van bebouwingskernen of linten
te herstellen en het bos- en natuurgebied op de Utrechtse Heuvelrug te versterken.
Een deel van de compensatie kan plaatsvinden in de aansluiting Hilversum.
Langs de A1 is boscompensatie alleen gewenst om bestaande boszones aan de
zuidzijde van de weg aan te helen. Het gaat hier om een beperkte oppervlakte.
Naast beplanting die als gevolg van de wegverbreding verdwijnt, is het langs de
A1 wenselijk om meer bestaand bos te verwijderen en hiermee de - zowel vanuit
het snelwegpanorama als vanuit het landschap - gewenste openheid te creëren.
Deze bosjes bevinden zich bij de aansluitingen en rond zandputten (plassen).
Voor zover er geen beschermde nesten voorkomen wordt het weghalen van deze
bosjes meegenomen in het Landschapsplan. Het gaat hier echter om wenselijke
en niet om wettelijke maatregelen. Compensatie van deze bosjes zal niet binnen
het plangebied kunnen plaatsvinden. Een uitzondering vormen beplantingen langs
huiskavels, eventuele behoudenswaardige historische beplantingen, beplantingen
die ecologisch beschermd zijn of een aantoonbare ecologische waarde hebben en
beplantingen die nodig zijn voor de verkeersveiligheid.
Te realiseren
Ruimtebeslag
boscompensatie A27
weg (wettelijk) watercompensatie
(wettelijk)
maatregelen
Solitaire bomen (aantal)
3
50
0
53
Bomenrij (lengte in meters)
1247
0
0
1247
Bos (oppervlakte in m2)
69700
0
0
69700
Als gevolg van
Totaal
Te realiseren
Ruimtebeslag
boscompensatie A1
weg (wettelijk) watercompensatie
Als gevolg van
aanvullende
(wettelijk)
maatregelen
4
60
0
64
Bomenrij (lengte in meters)
0
0
520
520
700
1500
10000
12200
2
Bos (oppervlakte in m )
Opmerkingen berekening boscompensatie:
-
Omrekenfactor solitaire boom is 50 m2 (gebaseerd op Samenwerkingsovereenkomst Boswet)
-
Bij bomenrij wordt gerekend met een plantafstand van 7 m. Omrekenfactor bomenrij/oppervlakte is daarom m1 bomenrij / 7 x 50 m2
Tabel 6: Te realiseren Boscompensatie A27 en A1
Te realiseren boscompensatie A27 en A1
A27
Bos
Bomenrij
(oppervlakte in m2)
(lengte in meters)
(stuks)
69700
1247
53
Solitaire bomen
A1
12200
520
64
Totaal
81900
1767
117
Bos
Bomenrij
Solitaire bomen
(oppervlakte in m2)
(lengte in meters)
(stuks)
81900
1767
117
Gerealiseerd
99043
186
0
Som
+ 17153
- 1581*
- 117**
Tabel 8: Balans Boscompensatie A27 en A1
Opmerkingen berekening boscompensatie:
A27 A1
Totaal
aanvullende
Solitaire bomen (aantal)
Te realiseren
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
Als gevolg van
Tabel 5: Te realiseren boscompensatie A1
Balans Boscompensatie
54
Als gevolg van
*
Solitaire bomen naar oppervlakte: 1581 / 7 x 50 = -11293 m2
** Bomenrij naar oppervlakte: 117x50 = -5890 m2
Tabel 7: Binnen het Landschapsplan gerealiseerde boscompensatie
Gemeente
Bos (m2)
Bomenrij
Soort
Toelichting locatie
(m1)
De Bilt
1040
Houtwal
Km 83750 – 83900 westzijde
De Bilt
900
Houtwal
Km 84200 - 84500 westzijde
De Bilt
3000
Houtwal
Km 87750 - KW04 viaduct Dorpsweg westzijde
De Bilt
3000
Houtwal
Km 87750 - KW04 viaduct Dorpsweg oostzijde
De Bilt
1960
Houtwal
Km 88150 - 88350 westzijde
De Bilt
1600
Houtwal
Km 88150 -88260 oostzijde
De Bilt
1805
Houtwal
Km 89800 – KW05 viaduct Vuursche Dreef oostzijde
De Bilt
2500
Houtwal
Km 89800 – KW05 viaduct Vuursche Dreef westzijde
Hilversum
2340
Naaldbos
KW05 Vuursche Dreef – 90630 westzijde
Hilversum
2340
Naaldbos
KW05 Vuursche Dreef – 90630 oostzijde
Hilversum
1000
Naaldbos
Km 93400 – 93550 zuidoostzijde aansluiting Hilversum
Eemnes
27000
Loofbos
Aanhelen bosstructuur zuidwestzijde aansluiting Soest
Bomenrij
Parallel aan Wakkerendijk noordzijde A1, aansluiting Soest
Eemnes
186
Baarn
13600
Loofbos
Aanhelen bosstructuur terrein Wegendistrict Steunpunt
Baarn
1500
Loofbos
Km 34000 – 34500 Zuidzijde A1 aansluiting Hilversum
Baarn
600
Houtwal
Km 34750 – 34800 noordzijde A1
Baarn
500
Houtwal
Km 34710-34800 zuidzijde A1
Baarn
1000
Houtwal
Km 34800 – 35000 zuidzijde A1
TOTAAL BINNEN
65185
Loofbos
In voormalige aansluiting Hilversum. Te combineren met
De totale oppervlakte te realiseren boscompensatie wordt binnen het
Landschapsplan gecompenseerd. De totale oppervlakte te realiseren
boscompensatie - als gevolg van ruimtebeslag van de weg, watercompensatie en
aanvullende maatregelen – bedraagt 81900 m2 bos en 1767 m bomenrij en 117
stuks solitaire bomen (zie tabel 4 en 5 en totalen in tabel 6). In totaal wordt 99043
m2 bos en 186 m bomenrij gecompenseerd (zie tabel 8). Het grootste deel hiervan
(65185 m2) is binnen de rijksgrens, een deel (33358 m2) is daarbuiten (zie tabel 7).
Baarn, zuidoostzijde Aansluiting Baarn
186
RIJKSGRENS
Optioneel buiten
33358
Rijksgrens
TOTAAL BUITEN
EHS-compensatie
33358
RIJKSGRENS
Opmerkingen berekening boscompensatie:
-
Omrekenfactor solitaire boom is 50 m2 (gebaseerd op Samenwerkingsovereenkomst Boswet)
-
Bij bomenrij wordt gerekend met een plantafstand van 7m. Omrekenfactor bomenrij/oppervlakte is daarom m1 bomenrij / 7 x 50 m2
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
55
LANDSCHAPSPLAN I A27 Utrecht-knooppunt eemnes
56
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
5.2 Toelichting Landschapsplan in hoofdlijnen
A27 Veenweidegebied Hollandsche Rading en Maartensdijk
Dit traject begint bij Utrecht-Noord. Het basisprofiel is ‘weg in de wei’, waar
bebouwingslinten worden doorsneden ‘weg in bebouwing’. Aansluiting UtrechtNoord en omgeving is in een detail uitgewerkt. De beplanting ten westen van de
A27 die niet aangetast wordt door de wegverbreding, blijft gehandhaafd.
Ter plaatse van kruisende wegen Groenekan, Maartensdijk en Hollandsche
Rading worden bij voorkeur transparante schermen toegepast ter vergroting
van zichtrelaties vanaf de weg en vanuit de omgeving. De architectuur van de
geluidswerende voorzieningen wordt uitgewerkt in het Esthetisch Programma van
Eisen.
Wettelijke maatregelen
• Boscompensatie begeleidend aan de A27 bebouwd gebied
Routeontwerp (aanvullende maatregelen)
• obstakelvrije grasberm
• bermsloten met natuurvriendelijke oever (een natuurvriendelijke oever wordt
alleen gerealiseerd als dit binnen de rijksgrenzen mogelijk is).
Aanvullende maatregelen
• Aanbrengen van begroeiing langs bewonerszijde geluidschermen.
• Transparante schermen aanbrengen op kunstwerken bij kruisende wegen
Groenekan, Maartensdijk, Hollandsche Rading.
Uitwerking
• Detail 0: A27 Aansluiting Utrecht Noord
• Detail 1: A27 aansluiting Nieuwe Wetering
• Detail 2: A27 Maartensdijk
• Profiel Km 84.150
• Profiel Km 86.800
• Profiel Km 87.950
• Profiel Km 89.000
• Profiel Km 90.300
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
57
LANDSCHAPSPLAN I A27 Utrecht-knooppunt eemnes
58
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
A27 Heuvelrug
Dit traject loopt van Hollandsche Rading tot knooppunt Eemnes. Het basisprofiel
is ‘weg in het bos’. De structuur van het bos wordt weerspiegeld in de bermen. De
bermen zijn ingevuld met heide en zijn obstakelvrij. De voormalige verzorgingsplaats
de Bosberg is na herinrichting begroeid met heide en mantelvegetatie. Aansluiting
Hilversum is in een detail uitgewerkt. Boscompensatie wordt ingezet in aansluiting
Hilversum.
Routeontwerp (aanvullende maatregelen)
• obstakelvrije heideberm
Uitwerking
• Detail 3: A27 Hollandsche Rading
• Detail 4: A27 Aansluiting Hilversum
• Profiel Km 91.000
• Profiel Km 92.000
• Profiel Km 93.600
• Profiel Km 95.700
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
59
LANDSCHAPSPLAN I A27 Utrecht-knooppunt eemnes
5.3 Details Landschapsplan
Detail 0: A27 Aansluiting Utrecht-Noord
De aansluiting Utrecht-Noord ligt in de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De Nieuwe
Hollandse Waterlinie is hier vrij smal en de A27 doorkruist deze De A27 gaat vlak
langs Fort Blauwkapel en ligt in het schootsveld en het inundatiegebied (zie kaart
Nieuwe Hollandse Waterlinie, bijlage 3). Vanuit de Nieuwe Hollandse Waterlinie is
het gewenst de schootsvelden open te houden. Vanuit het Routeontwerp dient de
aansluiting eenvoudig ingericht te worden, aansluitend op de gebiedskarakteristiek.
Het zicht op het bestaande landschap dient behouden te blijven ter oriëntatie.
Bureau MUST heeft in opdracht van het programmabureau Nieuwe Hollandse
Waterlinie een studie gedaan naar de relatie tussen de Ring Utrecht en de Linie.
Op de lange termijn zal deze aansluiting mogelijk herzien worden tot knooppunt
met de op te waarderen N230. De wensen voor openheid zijn hierbij belangrijk.
In dit Landschapsplan wordt een invulling voorgesteld die binnen het kader van
het huidige wegontwerp zoveel mogelijk tegemoet komt aan deze wensen, en
ontwikkelingen vanuit de visie Ring Utrecht en Linie op de lange termijn niet
onmogelijk maakt.
Vanuit water is er de verplichting hier een deel van de watercompensatie te
realiseren. Deze maatregelen en wensen kunnen hier goed geïntegreerd worden
in de omgeving. De aansluiting krijgt een open karakter die zicht waarborgt, en een
natte plas-dras invulling die de Nieuwe Hollandse Waterlinie accentueert. De plasdras gebieden hebben daarnaast een belangrijke ecologische meerwaarde. Het
slotenpatroon in de lus refereert aan het historische slotenpatroon in de omgeving
(mitigatie aantasting karakteristiek).
Ten noorden van de aansluiting gaat de A27 door het centrum van Groenekan.
De bestaande groene inpassing dient hier gehandhaafd/hersteld te worden.
Wanneer bestaande schermen vervangen worden of nieuwe toegevoegd,
moet hiervoor het modulaire scherm gebruikt worden De vormgeving van de
schermen wordt uitgewerkt in het Esthetisch Programma van Eisen. Boven de
Groenekanseweg dient het scherm transparant te worden uitgevoerd, zodat de
weg ook vanuit de omgeving beleefbaar wordt gemaakt en voldoende lichtinval op
de onderdoorgaande weg kan worden gerealiseerd. Vanaf de Groenekanseweg
naar het noorden wordt aan de westzijde van de A27 het geluidsscherm doorgezet
tot en met verzorgingsplaats Nijpoort. Bij deze verzorgingsplaats komt het scherm
niet langs de snelweg maar aan de rand van de parkeerstrook, op het huidige
trottoir. De aanwezige beplanting tussen verzorgingsplaats en spoor kan hierdoor
gehandhaafd blijven. Vanaf de Groenekanseweg naar het noorden wordt het
geluidsscherm aan de oostzijde van de A27 doorgezet. De bestaande groene
60
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
inpassing dient gehandhaafd/hersteld te worden op het talud achter het scherm.
Onderaan het talud dient water aangelegd te worden (zoekgebied). Door de
watercompensatie parallel aan de weg in de vorm van een brede watergang uit
te voeren kan een deel van de bestaande beplanting gehandhaafd blijven. De
oostelijke oever van de watergang wordt ingericht als natuurvriendelijke oever
(rietoever). De bomenrij bestaat uit meerdere rijen bomen en loop vanaf de
Groenekanseweg naar het noorden door tot aan de verzorgingsplaats Voordaan.
>> legenda
Wettelijke Maatregelen
• Watercompensatie
• Aanleggen open water in ‘ogen’ aansluiting (watercompensatie).
• Aanleggen plas-dras situatie in ‘ogen’ aansluiting (Buffer zuivering
watercompensatie).
• Aanleggen open water ten noorden van Groenekanseweg
(watercompensatie)
• Geluid:
• Aanbrengen/vervangen geluidswerende voorzieningen.
• Boscompensatie: herstel begroeiing op taluds in Groenekan.
• km 83.750 - 83.900 westzijde A27: 1040 m2 bos.
• km 84.200 - 84.500 westzijde A27: 900 m2 bos.
Routeontwerp (aanvullende maatregelen)
• Specificaties 5.3 Aansluitingen.
• Specificaties 4.3 Geluidsbeperkende voorzieningen.
• Transparante schermen op kunstwerken boven onderdoorgangen.
De architectuur van de (overige) geluidswerende voorzieningen wordt uitgewerkt
in het Esthetisch Programma van Eisen.
Aanvullende maatregelen
• Aanleggen extra open water in oog zuidoosthoek aansluiting (Eenheid
aansluiting).
• verwijderen 50 stuks bomen in aansluiting (Zicht houden op omgeving,
openhouden schootsveld en inundatie Nieuwe Hollandse Waterlinie).
• Doorzetten historisch slotenpatroon binnen aansluiting (mitigatie aantasting
karakteristiek).
• Compenseren van de verwijderde 50 bomen (wettelijk verplicht).
>> rechts
detail 0 landschapsplan
Utrecht-Noord
schaal 1 : 4.000
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
61
LANDSCHAPSPLAN I A27 Utrecht-knooppunt eemnes
Detail 1: A27 Aansluiting Nieuwe wetering
De aansluiting Nieuwe Wetering heeft een besloten karakter. De bestaande
groene inpassing dient hier gehandhaafd te worden door behoud van bestaande
beplantingen.
Het nieuwe kunstwerk Nieuwe Weteringseweg (N234) kruist de A27 bovenlangs.
De bestaande ovonde wordt vervangen door VRI-gereguleerde kruisingen. Aan
de noordzijde wordt een nieuwe faunatunnel met voorziening onder de A27
aangebracht.
Ten noorden van de aansluiting aan de oostzijde dient zicht op de omgeving
mogelijk te blijven. Onderaan het talud dient water aangelegd te worden
(zoekgebied watercompensatie). Door het water parallel aan de weg in de vorm
van een brede watergang uit te voeren kan een deel van de bestaande beplanting
gehandhaafd blijven. De westelijke oever van de watergang wordt ingericht als
natuurvriendelijke oever (rietoever).
>> legenda
Wettelijke Maatregelen
• Watercompensatie
• Verbreden sloten (watercompensatie).
• Ecologie
• Terugbrengen faunapassage A27.
Aanvullende maatregelen
• Behoud bomenrijen aan oostzijde A27
>> rechts
detail 1 landschapsplan
Nieuwe Wetering
schaal 1 : 4000
62
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
63
LANDSCHAPSPLAN I A27 Utrecht-knooppunt eemnes
Detail 2: A27 Maartensdijk
De A27 doorkruist het historisch waardevolle boerderijlint Dorpsweg van
Maartensdijk. Door de verbreding van de weg en bijbehorende taluds verdwijnt
een deel van de beplanting langs de A27. De bestaande groene inpassing van de
weg dient hier hersteld te worden. Deze wordt op dezelfde locatie gecompenseerd
door herstel van begroeiing op de taluds.
De landhoofden bij de kruising van de Dorpsweg worden vrijgehouden van
beplanting. Aan de noordwestzijde van de Dorpsweg staat een spoorwachtershuisje.
Dit is een historisch waardevol object. Een keerwand zorgt ervoor dat het pand
behouden kan worden. Deze keerwand wordt begroeid, en waar ruimte is wordt er
een houtwal voor geplant.
Wettelijke maatregelen
• Geluid
• Vervangen geluidswerende voorzieningen
• Transparante schermen op kunstwerk boven onderdoorgang.
•
>> legenda
Boscompensatie: Herstel begroeiing op taluds Maartensdijk
• Km 87.750 - KW04 viaduct dorpsweg Westzijde: 3000 m2
• Km 87.750 - KW04 viaduct dorpsweg oostzijde: 3000 m2
• Km 88.150 - 88.350 westzijde: 1960 m2
• Km 88.150 - 88.260 oostzijde: 1600 m2
Aanvullende maatregelen
• Begroeiing keerwand met klimplanten.
• Begroeiing geluidswerende voorzieningen.
>> rechts
detail 3 landschapsplan
Maartensdijk
schaal 1 : 4.000
64
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
65
LANDSCHAPSPLAN I A27 Utrecht-knooppunt eemnes
Detail 3: A27 Hollandsche Rading
De A27 doorkruist het historisch waardevolle boerderijlint Vuurse Dreef van
Hollandsche Rading. Door de verbreding van de weg en bijbehorende verdwijnt
een deel van de beplanting op de taluds langs de A27. De bestaande groene
inpassing van de weg dient hier hersteld te worden. Deze wordt op dezelfde
locatie gecompenseerd door herstel van de begroeiing op de taluds.
De landhoofden bij de kruising van de Vuurse Dreef worden vrijgehouden van
beplanting.
>> legenda
Wettelijke maatregelen
• Geluid:
• Vervangen geluidswerende voorzieningen.
• Transparante schermen op kunstwerk boven onderdoorgang.
•
Boscompensatie: herstel begroeiing op taluds Hollandsche Rading
• Km 89.800 – KW viaduct Vuursche Dreef oostzijde: 1.805 m2
• Km 89.800 – KW viaduct Vuursche Dreef westzijde: 2.500 m2
• KW05 Vuursche Dreef – 90.630 westzijde: 2340 m2
• KW05 Vuursche Dreef – 90.630 oostzijde: 2340 m2
>> rechts
detail 4 landschapsplan
Hollandsche Rading
schaal 1 : 4.000
66
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
67
LANDSCHAPSPLAN I A27 Utrecht-knooppunt eemnes
Detail 4: A27 Aansluiting Hilversum
Aansluiting Hilversum bevindt zich midden in het karakteristieke bos- en
heidelandschap van de Utrechtse Heuvelrug. De aansluiting Hilversum wordt
gereconstrueerd. De grote aansluiting wordt verkleind naar een compacte
aansluiting van het ‘Haarlemmermeer’-model. Op de 26 ha vrijkomende grond
wordt een deel van de boscompensatie gerealiseerd. Gemeente Hilversum heeft
in samenwerking met het Goois Natuurreservaat een inrichtingsvoorstel gemaakt
voor dit gebied: Natuur- en Landschapsplan Huydecopersweg. Het betreft een
integraal voorstel voor waterberging, natuur en recreatie. Daarnaast wordt in dit
gebied een deel van de EHS-compensatie en een deel van de boscompensatie
gerealiseerd. Voor de EHS-compensatieopgave van de A27 kan het vrijkomende
asfalt in de Aansluiting Hilversum worden benut. Het gaat daarbij om een
oppervlakte van 6,0 ha. Doordat dit compensatiegebied direct op de Utrechtse
Heuvelrug aansluit, vormt dit een zeer geschikte locatie voor compensatie in
het kader van A27. Door de zandige ondergrond en de ligging te midden van
bestaande natuur, vormt deze locatie een uitgelezen kans voor de ontwikkeling
van natuurbeheertypen die typerend zijn voor de Utrechtse Heuvelrug:
• Droge heide (N07.01)
• Vochtige heide (N06.04)
• Zwakgebufferd ven (N06.05)
• Zuur ven of hoogveenven (N06.06)
• Dennen, eiken en beukenbos (N15.02)
• Droog bos met productie (N16.01)
>> legenda
Wettelijke maatregelen
• Boscompensatie: aanleg van 33.358 m2 loofbos in gemeente Hilversum.
• Boscompensatie: aanheling bosstructuur.
• Km 93.400-93550 aanleg van 1000 m2 bos zuidoostkant aansluiting op
• rijksgrond.
• EHS-compensatie: aanleg van 6 ha natuur met natuurbeheertypen die
typerend zijn voor de Utrechtse Heuvelrug.
Routeontwerp (aanvullende maatregelen)
• Inrichting bermen en middenberm met heidevegetatie.
• Specificaties 4.1.B Wegprofiel bos/heidegebied.
Aanvullende maatregelen
• Aanplanten van groepjes grove den (Pinus sylvestris) op landhoofden
kunstwerk ten behoeve van overstekende vleermuizen
• Aanleg van een fiets/faunatunnel in het verlengde van de Huydecopersweg
(wens gemeente Hilversum)
Deze natuurbeheertypen gelden voor de totale Heuvelrug en zullen niet allemaal
binnen het plangebied voorkomen.
Boscompensatie kan samenvallen met EHS-compensatie, wanneer dit past
binnen het natuurdoeltype.
>> rechts
detail 5 landschapsplan
Aansluiting Hilversum
schaal 1 : 4.000
68
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
aanplanten
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
69
LANDSCHAPSPLAN I A27 Utrecht-knooppunt eemnes
p r of i e l 1 I 8 4 .15 0
p r of i e l 2 I 8 6 . 8 0 0
70
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
p r of i e l 3 I 8 7.9 5 0
p r of i e l 4 I 8 9.0 0 0
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
71
LANDSCHAPSPLAN I A27 Utrecht-knooppunt eemnes
p r of i e l 5 I 9 0. 3 0 0
p r of i e l 6 I 91.0 0 0
72
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
p r of i e l 7 I 92.0 0 0
p r of i e l 8 I 93.6 0 0
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
73
LANDSCHAPSPLAN I A27 Utrecht-knooppunt eemnes
p r of i e l 6 I 9 5.70 0
74
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
75
LANDSCHAPSPLAN I A1 knoopunt eemnes-bunschoten
A1 Eemvallei
Het basisprofiel is ‘weg in de wei’. Er wordt gestreefd naar maximale openheid.
Zichtbelemmerende beplanting langs de A1 wordt waar mogelijk verwijderd.
Tussen knooppunt Eemnes en aansluiting Soest geldt aan de zuidkant van
de A1 ‘weg in het bos’. Hier is de overgang tussen de Heuvelrug en Eemland
beleefbaar. De aansluitingen Soest en Eembrugge worden opnieuw ingericht,
met nadruk op openheid en een plas-dras invulling. Bermsloten sluiten qua
karakter en maat aan op het bestaande slotenpatroon. Dit is uitgewerkt in het
Waterhuishoudkundig plan. De – op te heffen – Rustplaats de Haar wordt in het
landschap opgenomen. Zichtbelemmerende beplanting wordt verwijderd. De
beplanting bij Aansluiting Bunschoten-Spakenburg wordt geheel verwijderd, om
maximaal zicht op het Eemland te creëren. Tussen km 31,87 en km 34,88 komt
een nieuwe geluidswerende voorziening. Voorgesteld wordt om hier een scherm
toe te passen. In overleg met gemeente Baarn is dit nader uitgewerkt.
Ter plaatse de kruising met de Eem en de kruising met Zuidereind worden
transparante schermen toegepast ter vergroting van zichtrelaties vanaf de weg,
en vanuit de omgeving. Het taluds dient uitgevoerd te worden als schaalgrasland
in combinatie met een natuurvriendelijke oever.
Wettelijke maatregelen
• Geluid
• Nieuwe geluidswerende voorziening: scherm
Routeontwerp / Nationaal Snelwegpanorama / Nationaal Landschap
(aanvullende maatregelen)
• Verwijderen zichtbelemmerende beplanting.
• Obstakelvrije grasberm.
Uitwerking
• Detail 5: A1 Aansluiting Soest
• Detail 6: A1 Aansluiting Eembrugge
• Detail 7 en 8: A1 Eem/De Haar
• Profiel Km 33.000
• Profiel Km 34.700
• Profiel Km 35.000
• Profiel Km 38.200
• Profiel Km 34.100
76
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
77
LANDSCHAPSPLAN I A1 knoopunt eemnes-bunschoten
Detail 5: A1 aansluiting Soest (10)
Aansluiting Soest ligt in het overgangsgebied van de bosrijke Utrechtse Heuvelrug en het open Eemland.
De A27 kruist hier het historisch zeer waardevolle boerderijlint Wakkerendijk. In de visie wordt hier een
asymmetrisch profiel nagestreefd: Ten zuiden van de A1 “weg in het bos” en ten noorden van de A1 “weg in
de wei”. Ter hoogte van aansluiting Soest wordt de boog van de afrit aan de zuidzijde gewijzigd. Hierdoor zal
een deel bos verdwijnen. De ruimte die vrijkomt aan de andere zijde wordt ingezet voor boscompensatie, zodat
het wegbeeld ‘weg in het bos’ gehandhaafd blijft. De Wakkerendijk wordt ingepast door de beplanting aan
de noordzijde van de A1, tussen boerderijen en snelweg in, te handhaven. De haag tussen de Wakkerendijk
en de parallelweg zal gehandhaafd blijven om lichthinder vanaf de afrit tegen te gaan. De Wakkerendijk
wordt aan de oostzijde begeleid door een dubbele rij eiken. Deze wordt doorgezet binnen de aansluiting,
zodat de continuïteit van de Wakkerendijk benadrukt wordt. De aansluiting zelf ligt binnen het Nationale
Snelwegpanorama Eemland en het Nationaal Landschap Arkemheen-Eemland. Om dit panorama en de
openheid van het landschap te waarborgen en versterken wordt de bestaande verspreide beplanting in de
aansluiting verwijderd. De bestaande bomenrij om de aansluiting heen staat niet op Rijksgrond. Het verdient
aanbeveling deze rij op te kronen om zicht te waarborgen.
• De aansluiting is een belangrijke locatie voor watercompensatie. De watergang in het oog van de aansluiting
wordt verbreed, en de overige grond ingevuld met plas-drasvegetatie. Hierdoor wordt het natte karakter
van Eemland benadrukt en de zuiverende bufferwerking versterkt. Het slotenpatroon in de lus refereert aan
het historische slotenpatroon in de omgeving (mitigatie aantasting karakteristiek).
>> legenda
Wettelijke maatregelen:
• Boscompensatie: aanhelen bosstructuur zuidzijde A1
• Km 30.500-30.900: aanleg van 40600 m2 bos zuidzijde A1 op rijksgrond.
• Boscompensatie: versterken laanbeplanting Wakkerendijk
• Oostzijde Wakkerendijk in aansluiting: aanleg van 2 x 93 m1 bomenrij (soort en plantverband aansluitend
op bestaande beplanting oostzijde Wakkerendijk).
• Watercompensatie:
• Realisatie van open water.
• Invulling met plas-dras.
• Verwijderen 60 stuks bestaande bomen in boomweide (watercompensatie, Waarborgen Nationaal
Snelwegpanorama / openheid Nationaal Landschap / Landschapsplan RWS).
Routeontwerp (aanvullende maatregelen)
• Inrichting bermen en middenberm met gras.
Aanvullende maatregelen
• Doorzetten historisch slotenpatroon binnen aansluiting (mitigatie aantasting karakteristiek).
• Opkronen bestaande bomenrij langs afrit Soest noordzijde A1 (staan niet op Rijksgrond) (Waarborgen
Nationaal Snelwegpanorama / openheid Nationaal Landschap).
• Verleggen watergang in binnenbocht afrit Soest zuidzijde A1 (vergroten samenhang).
78
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
>> rechts
detail 5 landschapsplan
Aansluiting Soest
schaal 1 : 4.000
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
79
LANDSCHAPSPLAN I A1 knoopunt eemnes-bunschoten
Detail 6: A1 Aansluiting Eembrugge (11)
Aansluiting Eembrugge ligt in het rivierdal van de Eem. Ten zuiden van de aansluiting
liggen bedrijven en sportvelden van Baarn. Ten noorden van de aansluiting ligt het
open Eemland en de weg naar Eembrugge. In de huidige situatie is de aansluiting
zwaar ingeplant. Hierdoor is de openheid van Eemland niet waarneembaar. In
de visie van RWS wordt voorgesteld de beplanting ten noorden van de A1 af
te schrijven. Dit is ook de wens vanuit het Nationaal Snelwegpanorama en het
Nationaal Landschap Arkemheen-Eemland ). De verwijderde beplanting kan aan
de zuidzijde van de A1 gecompenseerd worden. De onregelmatige boomweides
worden hier omgevormd naar een gesloten bosvegetatie. De boomgroep in
de bocht van de Oversteek wordt gehandhaafd. Deze boomgroep heeft een
belangrijke ecologische functie voor vogels en vleermuizen.
De dubbele bomenrij langs de Gerenweg, ten noorden van de aansluiting, wordt
opgekroond zodat zicht op het open Eemland ontstaat. Deze bomenrij hoort bij de
nieuwe wegen van de ruilverkaveling. Vanaf het punt waar de Gerenweg afbuigt,
loopt de bomenrij nog door langs de aansluiting. Dit deel van de bomenrij wordt
verwijderd.
>> legenda
Wettelijke maatregelen
• Geluid:
• Aanbrengen nieuwe geluidswerende voorziening.
• Watercompensatie
• Realisatie van twee watergangen evenwijdig aan de A1.
• Invulling noordzijde aansluiting met plas-dras.
• Boscompensatie: aanhelen bosstructuur in aansluiting zuidzijde A1.
• Km 34.000 - 34.500: Aanleg 1500 m2 bos zuidzijde A1 op rijksgrond.
Routeontwerp (aanvullende maatregelen)
• Inrichting obstakelvrije bermen en middenberm met gras.
Aanvullende maatregelen
• Verwijderen ca. 100 bomen in boomweide in noordkant aansluiting
(waarborgen Nationaal Snelwegpanorama / openheid Nationaal
Landschap)
• Opkronen bomenrij Gerenweg.
• Verwijderen westelijk deel bomenrij langs noordzijde aansluiting tot hoek
Gerenweg (400 m1).
• Doorzetten historisch slotenpatroon binnen aansluiting (mitigatie
aantasting karakteristiek).
>> rechts en volgende pagina’s
detail 6 landschapsplan
Aansluiting Eembrugge
schaal 1 : 4.000
80
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
81
LANDSCHAPSPLAN I A1 knoopunt eemnes-bunschoten
82
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
83
LANDSCHAPSPLAN I A1 knoopunt eemnes-bunschoten
p r of i e l 7 I 33.0 0 0
p r of i e l 8 I 3 4 .10 0
84
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
Detail 7 en 8: A1 Eem/De Haar
De A1 kruist de rivier de Eem. De Eem vormt een ecologische verbinding voor
biotoopsoorten van stroomdalgraslanden, ooibossen en moerassen langs de rivier
en van gebieden die door de rivier met elkaar worden verbonden. De Eem is om
deze reden aangewezen als Ecologische Verbindingszone (EVZ). De Eem stroomt
vanaf de zandgronden van de Heuvelrug door het veenontginningslandschap
en mondt uit in het Eemmeer. De A1 vormt een belangrijk knelpunt voor de
Ecologische Verbindingszone Eem. De verbreding van de A1 zal dit knelpunt iets
versterken, maar als faunapassage zou de Eembrug goed kunnen functioneren:
de onderdoorgang is open en heeft aan weerszijden een doorlopende oever
van circa 2 meter breed. Aan de noordzijde van de A1 bevindt zich echter een
belangrijk knelpunt in de vorm van de jachthaven.
Maatregelen m.b.t. het versterken en/of realiseren van de Ecologische
Verbindingszone Eem vallen buiten de scope van het TB en zijn dan ook niet in
voorliggend Landschapsplan meegenomen. Wel wordt het zuidelijk talud van de
A1 ingericht met een combinatie van bloemrijk grasland en houtwal als geleiding
voor vlinders.
In de huidige situatie is de Eem vanaf de A1 niet goed zichtbaar. Dit komt door
de beplanting langs de A1. Vanuit landschappelijk oogpunt is het gewenst de
beleefbaarheid van de Eem te vergroten. Door de verbreding van de A1 valt een
deel van deze beplanting al weg. Het zicht op de jachthaven zorgt ervoor dat
de Eem beter beleefd wordt. Ter plaatse van de kruising met de Eem worden
transparante schermen toegepast ter vergroting van zichtrelaties vanaf de weg,
en vanuit de omgeving.. Zowel ten noorden als ten zuiden van de A1 liggen aan
het Zuidereind enkele woonhuizen en bedrijven. Het zicht vanaf de bebouwing
op de snelweg wordt afgeschermd door beplanting aan te brengen op de taluds.
Rustplaats de Haar wordt opgeheven. De ruimte wordt zodanig ingevuld dat
deze aansluit op de karakteristiek van Eemland. Het asfalt wordt verwijderd en
de bestaande heuveltjes geëgaliseerd. De bomenrijen worden verwijderd. De
berm wordt weer geheel van gras, zodat het Nationaal Snelwegpanorama en de
openheid in het Nationaal Landschap versterkt wordt.
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
85
LANDSCHAPSPLAN I A1 knoopunt eemnes-bunschoten
p r o f i e l 9 I 3 4 .70 0
p r of i e l 10 I 35.0 0 0
86
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
Wettelijke maatregelen
• Geluid: nieuwe geluidswerende voorziening, transparant uitvoeren t.p.v. brug
over Eem en het uitzicht vanaf de weg op de Eem
• Natuur:
• Zuidelijk talud inrichten als bloemrijk grasland met een natuurvriendelijke
bermsloot (ten oosten van de Eem tot het Zuidereind)
• Watercompensatie:
• Realisatie van ca. 1500 m2 open water aansluitend aan bestaande plas
bij De Haar.
• Verwijderen 1500 m2 bos i.v.m. watercompensatie bij De Haar (km 35.400).
• Boscompensatie:
• Km 34.9500 – 35.120: Aanleg houtwal op talud zuidzijde A1.
• Km 34.710-35.120: Aanleg houtwal zuidzijde A1
• Km 34.750-34.800: Aanleg houtwal noordzijde A1
Routeontwerp (aanvullende maatregelen)
• Inrichting obstakelvrije bermen en middenberm met gras.
Aanvullende maatregelen
• Verwijderen bomenrij voormalige rustplaats de Haar (versterken Nationaal
Snelwegpanorama / openheid Nationaal Landschap)
• Km 35.500 - 36.520 noordzijde A1: verwijderen 120 m1 bomenrij.
• Verwijderen grondheuveltjes voormalige rustplaats de Haar (versterken
Nationaal Snelwegpanorama / openheid Nationaal Landschap).
• Doorzetten historisch slotenpatroon in voormalige rustplaats de Haar
(mitigatie aantasting karakteristiek). Dit betekent een extra sloot parallel aan
de bestaande sloten ten noorden van de A1.
p r of i e l 11 I 3 8 . 20 0
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
87
88
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
* BI JLAGEN
Overzicht van betrokken instanties en personen
G e r a a d p l e e g d e b ro n n e n
Kaart Nieuwe Hollandse Waterlinie
Bijlage AOverzicht van betrokken instanties en personen
Tabel B.1 Overzicht gebruikte bronnen
Onderstaand een overzicht van betrokkenen die tijdens het planproces zijn geconsulteerd.
Provincie Utrecht
Carole Berkelaar (Nationaal Landschap Arkemheen-Eemland)
Herman Ruiter (Programmabureau Nieuwe Hollandse Waterlinie)
Onderwerp
nr.
Titel
Uitgave van
Datum/versie
Overzicht autonome
1
http://www.nieuwekaart.nl/
NIROV / Platform31
n.v.t.
2
http://www.provincie-utrecht.
Provincie Utrecht
n.v.t.
ontwikkelingen
Cultuurhistorie Utrecht
nl/prvutr/internet/cultureel.nsf/
Provincie Noord-Holland
Joke van Diepen
all/4?opendocument
3
Tastbare tijd; cultuurhistorische
2005
atlas van de provincie Utrecht
Gemeente Baarn
Lida Bode
Cultuurhistorie Noord-
4
Holland
Cultuurhistorie Nieuwe
Gemeente Hilversum
Joost Volkers
Derk van der Velden
Martine Lodewijk
5
Hollandse Waterlinie
http://geo.noord-holland.nl/chw/
Provincie Noord-
start.asp?mapsize=684
Holland
Panorama Krayenhoff;
Stuurgroep
Linieperspectief Nieuwe Hollandse
Nationaal Project
Waterlinie
Nieuwe Hollandse
2004
Waterlinie
6
Gemeente Amersfoort
Peter Richters
Strategisch Laagland; Digitale atlas
Steenbergen & van
Nieuwe Hollandse Waterlinie
der Zwart / 010
2006
Uitgeverij
Cultuurhistorie
7
http://www.kich.nl/
Kennisinfrastructuur
n.v.t.
cultuurhistorie
Rijkswaterstaat Routeontwerp
Els de Mare
Ruimtelijk beleid rijk
8
Structuurvisie Infrastructuur en
Ministerie
Ruimte
Infrastructuur &
Maart 2012
Milieu
Goois Natuurreservaat
Dick Landsmeer
9
Nota Ruimte
10
Zicht op Mooi Nederland;
Ministerie VROM
2004
Oktober 2008
Structuurvisie voor de
Natuurmonumenten
Udo Hassefras
Snelwegomgeving
11
Maart 2009
Negen nationale
snelwegpanorama’s; ruimtelijke
Uitgenodigd, maar niet aanwezig tijdens consultatie:
Gemeente Utrecht, De Bilt, Eemnes en Bunschoten
ontwikkelingen in beeld
12
http://www.routeontwerp.nl/
Ministeries VenW,
2009
VROM, LNV,
Rijkswaterstaat
Landschapsbeleid rijk
13
Routeontwerp A27
14
Nota Belvedere
2009
Ministeries OC&W,
LNV, VROM en
VenW
90
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
1999
Landschapsbeleid Nationale
15
landschappen
16
17
December 2006
Overkoepelend
Commissie
Uitvoeringsprogramma Nieuwe
Nationaal Project
Hollandse Waterlinie
Nieuwe Hollandse
Utrechts Landschap,
Waterlinie
Natuurmonumenten
Landschapsbeleid regio
Eemland Open en Vitaal
Arkemheen-
Landschapsbeleid
Eemland
gemeentes
Projectbureau
Nieuwe Hollandse
Februari 2010
18
Provinciale Ruimtelijke
Provincie Utrecht
Beleidsvisie Groenblauwe Structuur
Groenstructuurplan Utrecht; Stad
33
Februari 2013
Mei 2007
Gemeente Hilversum
1992
Landschapsontwikkelingsplan
Gemeenten Baarn,
2005
Eemland
Bunschoten, Soest
Landschapsbeleidsplan Gemeente
34
en Eemnes
35
Juli 2011
Kwaliteitsgids Utrechtse
Landschapsontwikkelingsplan
Gemeenten De
Kromme Rijn
Bilt, Zeist, Bunnik,
Landschappen
Houten en Wijk bij
Duurstede
Juli 2011
Kwaliteitsgids Utrechtse
Landschappen
MER A27/A1
36
Gebiedskatern Eemland
Deelrapport Landschap en
Rijkswaterstaat /
Cultuurhistorie
ARCADIS
Oktober 2010
Streekplan Noord-Holland-Zuid
Provincie
Februari 2003
37
Deelrapport Sociale Aspecten
Oktober 2010
23
Streekplankaart Noord-Holland-Zuid
Noord-Holland
2003
38
Deelrapport Bodem en Water
Oktober 2010
24
Geactualiseerde Streekplankaart
December 2007
39
Deelrapport Archeologie
Oktober 2010
40
Deelrapport Natuur
Juni 2011
41
Deelrapport Geluid/ Akoestisch
Juni 2014
Noord-Holland-Zuid
Landschapsbeleid RWS
Januari 2009
Utrechtse Heuvelrug,
Gebiedskatern Waterlinies
22
2004
Hilversum
Gebiedskatern Groene Hart
21
Gemeente
Gemeente Utrecht
Landschappen
20
2003
Amersfoort
Juni 2011
Kwaliteitsgids Utrechtse
Natuurreservaat, Het
en land verbonden
Structuurvisie 2013-2028
19
31
32
Waterlinie
Landschapsbeleid provincies
Goois
Heuvelrug
en Staatsbosbeheer
Nationaal Landschap
voor de Ring Utrecht en NHW
Uitvoeringsprogramma noordelijke
Mei 2007
Nationaal Landschap Arkemheen-
Ring en Linie; Ruimtelijke opgaven
30
25
Partiële herziening Streekplan 2007
24
Landschapsvisie Provincie Utrecht
26
Streekplan Utrecht 2005-2015
27
Provinciale Ruimtelijke Verordening
28
Landschapsplan Directie Utrecht
Rijkswaterstaat,
A27 Stichtse Brug - Merwedekanaal
Directie Utrecht
28
2007
Provincie Utrecht
2002
onderzoek
2004
2009
Landschapsplan Directie Utrecht A1
Mei 2002
Mei 2002
Laren - Hoevelaken
Landschapsbeleid LNV
provincie
29
Landgoederen Natuurschoonwet
Ministerie LNV /
2009
provincies
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
91
aa
rt
ev
ns
ch
ve
tie
nh
o
rt
aa
ev
ch
ke
rke
ind
s
ac
h
vak werkspoor
blauwkapel
16. fort
de gagel
klo
pv
aa
rt
17. fort op de
ruigenhoeksedijk
15. fort
aan de klop
18. fort
blauwkapel
vak biltstraat
er
at
w
a
w
tz
he
rte
19. fort op de
voordorpse dijk
20. fort op
de biltstraat
21. werken
bij griftenstein
groep utrecht
22. werk aan
de hoofddijk
92
K N O O PPU N T EEMNES - BUNSCHOTEN
A27 A1
Bijlage C
Kaart Nieuwe Hollandse Waterlinie, ligging en opbouw in het plangebied A27
(bron: Steenbergen & van der Zwart (2006), Strategisch Laagland; Digitale atlas Nieuwe Hollandse Waterlinie)
A27 A1
KN O O P P U N T E E M N E S - B U N S C H O T E N
93

CWI Utrecht Noord

kantoorruimte te huur

snelheid overdag - Rijkswaterstaat

Brief minister aan de Tweede Kamer - 18 april 2014

Van A naar Beter Factsheet Weg

RAADSVOORSTEL: - Gemeente Laren

Bezoekadres: Hoofdkantoor Gebouw Daalse Kwint

brief - Provincie Utrecht

Hulkesteinse Bos Horsterwold