Resource zomer 2014

RED Resource juni 2014
03-07-2014
10:59
Pagina 1
nummer 24
Zomereditie 2014
N E W S L E T T E R
2|
130 Renewables:
Samen sterker
3|
F R O M
Stenden: Duurzame
Kunststoffen
E N E R G Y
6|
V A L L E Y
DONG Energy Solar Challenge
7|
Energy College BusinessBijeenkomst
Eerste noordelijke gastanker
op LNG te water
Eerste noordelijke gastanker op LNG te water
Een belangrijke mijlpaal in Foxhol op 28 mei:
die dag werd het eerste in Noord-Nederland
gebouwde binnenvaartschip LNG aangedreven
te water gelaten. De gastanker Sirocco is
gebouwd door scheepswerf SCHN (Shipyards
Constructions Hoogezand Nieuwbouw) en
gaat vanaf september varen voor Chemgas
Shipping Rotterdam, dat gespecialiseerd is in
fotografie Jan Buwalda
het vervoeren van gas via de binnenwateren.
Opmars LNG
schepen nog wel geschikt om ook op dieselolie te
varen. Hierna zal het programma zich richten op de
ontwikkeling en bouw van volledig LNG aangedreven schepen in combinatie met LNG ladingtanks.
'LNG is een van de antwoorden op de wens van de
samenleving om schoner te worden', zei secretarisgeneraal Hans van der Werf van de Centrale Rijnvaart
Commissie (CCR) in Straatsburg. Waarna hij subtiel
het kip-ei probleem aanstipte: omdat er nog weinig
LNG-schepen zijn, zijn ze nog duur. Dat vraagt om
grote investeringen vanuit de industrie. Bovendien
aarzelt de bevoorradingsmarkt omdat er nog weinig
LNG-schepen zijn. 'Het is een vicieuze cirkel: hoe
bereik je grootschalige toepassing en kom je op
korte termijn tot een grote slag?'
In ieder geval door te durven en te dóen, zo bewijst
SCHN. 'Een mooie en slimme innovatie', zo bestempelde Ulco Vermeulen, voorzitter van de TKI Gas en
directeur Participaties & Business Development bij
Gasunie, de Sirocco. Gedeputeerde Yvonne van
Mastrigt ging nog een stapje verder: 'Dit is het begin
van een ontwikkeling die zijn einde niet kent. Foxhol
heeft een grote Europese voortrekkersrol voor LNG
in de scheepvaart.'
De Sirocco wordt in september in Luxemburg gedoopt,
waarna hij de Europese binnenwateren op gaat.
Offshore windpark Gemini duurzame
supermotor voor werkgelegenheid
Een investering van 2,8 miljard euro, een productie van 2,6 TWh per jaar en jaarlijks een
besparing van 1,25 miljoen ton CO2-uitstoot: offshore windpark Gemini mag zich met recht
één van de belangrijkste duurzame energieontwikkelingen in Noord-Nederland noemen.
p 14 mei kwam de financiering voor het offshore windpark ten noorden van Schiermonnikoog rond en daarmee werd het startschot
gegeven voor de realisatie. Maar Gemini levert veel
meer op dan schoon opgewekte elektriciteit voor
785.000 huishoudens - ruwweg de drie noordelijke
provincies - want het is ook een werkgelegenheidskanon. Tijdens de aanleg gedurende een periode van
drie jaar kunnen er 500 mensen aan het werk, in de
twintig jaar daarna zeker 120 voor het onderhoud.
Daar komt de indirecte werkgelegenheid nog bij,
want veel noordelijke bedrijven zullen garen spinnen
bij het megaproject.
O
Siemens, die 150 windmolens van 4 MegaWatt gaat
plaatsen en onderhouden, heeft aangegeven een
groot deel van de 120 benodigde personeelsleden te
gaan werven in de regio. Tijdens de aanleg zijn er 50
mensen nodig, als het park na drie jaar staat oplopend tot 120. Ook maritiem bouwbedrijf Van Oord,
die onder meer funderingen en elektrische installaties voor de molens levert en installeert, gaat in
Noord-Nederland op zoek naar personele versterking. 'Op het project zullen ongeveer 450 Van Oord
mensen werken, waarvan circa 300 op schepen. We
hebben een 50-tal vacatures die we graag met mensen vanuit de regio willen invullen', aldus projectma-
nager Didi te Gussinklo Ohmann van Van Oord.
Voor het noordelijke mkb biedt het windpark grote
kansen. 'Gemini levert heel veel werk en dus indirecte banen op. Denk daarbij aan logistieke bedrijven,
maar ook staalbouw en reparatiewerk. En vergeet de
kennisinstellingen en de hotels niet', zegt windenergiespecialist Albert van der Hem van Stichting Energy Valley. Hij stond samen met de NOM en Kamer
van Koophandel Noord-Nederland aan de wieg van
het bedrijvennetwerk Northern Netherlands Offshore Wind (NNOW) dat speciaal is opgericht om
opdrachten binnen te halen uit nationale en internationale offshore windontwikkelingen. Vanuit Energy
Valley hield Van der Hem zich weliswaar bezig met
de ontwikkelingen rondom het park zelf, maar vooral met het koppelen van werkgelegenheid aan Gemini. Dat is gelukt, want het park wordt een
supermotor voor de noordelijke werkgelegenheid.
FACTS & FIGURES.
LNG als brandstof voor binnenscheepvaart en zwaar
wegtransport is bezig aan een opmars omdat het
een stuk schoner is dan dieselolie. Omdat Europa
strengere uitstootnormen gaat stellen is de verwachting dat veel rederijen hun schepen laten ombouwen
om te gaan varen op LNG, of nieuwe schepen laten
bouwen die hier geschikt voor zijn.
SCHN heeft hier, mede dankzij een subsidie van de
Provincie Groningen van een ton, snel op ingespeeld door de werf geschikt te maken voor het bouwen van LNG-aangedreven schepen. Behalve de
Sirocco, die de komende maanden afgebouwd wordt
terwijl hij in het Winschoterdiep ligt, werkt SCHN
ook aan de zeegaande coaster Sefarina, die ook voor
Chemgas Shipping is. Overigens zijn deze twee
Technische details Sirocco
De Sirocco en Sefarina worden allebei
aangedreven door een Wärsilä dual
fuel LNG/dieselmotor.
Lengte: 110 m1
Breedte: 11,37 m1
Diepgang leeg: 1,30 m1
Maximale diepgang beladen: 2,65 m1
Aantal gastanks: 6 st
Totaal laadvermogen: 2620 m3 gasproduct
Het Gemini windpark, feitelijk twee windparken die samen
één vormen, komt zo'n 85 kilometer uit de kust te liggen
en 55 kilometer ten noorden van Waddeneiland
Schiermonnikoog. Gemini is Latijn voor tweeling.
De turbines krijgen een tiphoogte van ca. 150 meter
vanaf zeeniveau en zijn niet te zien vanaf het strand.
Beide helften van het park krijgen een oppervlakte van 34 m2.
De investering bedraagt 2,8 miljard euro, gefinancierd
door meer dan 22 partijen. Gemini krijgt een subsidie van
maximaal 4,4 miljard euro uit de SDE (Stimuleringsregeling
Duurzame Energieproductie). Deze subsidie is bedoeld om
het verschil tussen productiekosten en marktwaarde 15 jaar
lang te dekken. De uiteindelijke subsidie is onder meer
afhankelijk van de marktprijs voor stroom. Partijen die
deelnemen in Gemini: Northland Power Inc., Siemens
Financial Services, Van Oord Dredging and Marine Contractors
BV en N.V. HVC. Contactpersoon voor windenergie bij
Stichting Energy Valley is Albert van der Hem:
[email protected]
03-07-2014
10:59
Pagina 2
BEST PRACTICE
BEST PRACTICE.
colofon
N E W S L E T T E R
F R O M
E N E R G Y
V A L L E Y
2
| Dit is een uitgave van de stichting Energy Valley | Zomereditie 2014 | Vormgeving en productie: FC Groningen Media | Redactie: Dimitri Lambermont en Evelien Hofman | Eindredactie: Evelien Hofman |
Voor vragen over deze uitgave kunt u contact opnemen met: stichting Energy Valley, Postbus 11073, 9700 CB Groningen, tel 050-7890010 [email protected] www.energyvalley.nl |
130 renewables
Wind, water, zon en
opslag verbinden
Vier Noord-Hollandse mkb-bedrijven werken sinds juni 2013 nauw met elkaar
samen. De bedrijven hebben ieder hun eigen vakkennis, markt en technologie,
maar willen door de krachten te bundelen voor nieuwe ontwikkelingen zorgen
in de duurzame sector. Dit doen ZON Energie, WES, Tocardo en
ESTechnologies sinds 2013 onder de gezamenlijke naam 130Renewables. Een
terugblik op een jaar samenwerken.
oewel de vier ondernemingen gevestigde partijen zijn binnen hun veld,
kiezen ze duidelijk voor de samenwerking. 'Deze vindt plaats op Research &
Development, Human Resource Management, Financiën en Internationale Marketing', legt Hans van Breugel van Tocardo uit.
'We komen elke zes weken samen om over
één van deze onderwerpen te praten. We kijken naar het gezamenlijk ontwikkelen van
een managementsysteem voor het monitoren van systemen en installaties. Maar ook
naar gezamenlijke werving en selectie van
hoog opgeleid technisch personeel.'
Naast de normale werkzaamheden
Lokale arbeidsmarkt
Grote exportmarkt
Frank Hoogers van WES had veel baat bij de
personele hulp van zijn partners. 'De aanleiding om in 130Renewables te stappen, is
helder. We werken over de hele wereld,
maar doen weinig in Nederland. Als je
hoogopgeleid technisch personeel zoekt, is
het een uitdaging als je niet goed zichtbaar
bent in de lokale arbeidsmarkt. Door samen
te werken met de andere partijen hebben we
die zichtbaarheid duidelijk verbeterd.'
De partners binnen 130R zien wereldwijd
een grote exportmarkt voor een dergelijk
hybride energiesysteem. 'Die markt bestaat
vooral uit locaties waar lokale netten dure
stroom uit dieselgeneratoren halen', legt
Hans van Breugel uit. 'Deze zwakke netten
worden beter benut als vraag en aanbod op
elkaar worden afgestemd.'
H
Off Grid Energy
Pieter Bergmeijer van het Tidal Testing
Centre ontwikkelt met de vier partijen een
concept voor een Off Grid Test Centre. 'In
feite is 130R een samenkomst van vier
ondernemers die dachten: we kunnen elkaar
versterken door onze faciliteiten en kennis
te delen. De partners werken daarnaast goed
samen op het gebied van R&D om een duurzame energiepilot op de Afsluitdijk te definiëren en ook in de praktijk vorm te geven.
Deze moet medio 2015 vorm krijgen.'
Presenteren aan buitenlandse partijen
Om het totaalpakket van de vier partners
goed te presenteren aan buitenlandse partijen willen de ondernemers namelijk een Off
Grid Test Centre opzetten bij het Tidal Testing Centre aan de voet van de Afsluitdijk.
'De aanvraag loopt al. Zo kunnen we ons
gezamenlijke hybride energiesysteem laten
zien aan buitenlandse partijen', vult Van
Breugel aan. Een tijdelijke test site past
bovendien in de ontwikkeling van de
Afsluitdijk als experimenteerruimte voor
innovatieve energietechnologieën.
Ook Hoogers van WES is enthousiast over de
ontwikkelingen 'Het Off Grid Test Centre
lijkt er echt te komen. Vanuit het ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord gaat Björn
Borgers die kar trekken. Daar zijn we het
afgelopen half jaar druk mee bezig geweest
naast de normale werkzaamheden. We gaan
het Off Grid Test Centre aanmelden voor
subsidie uit het Waddenfonds en het is tevens
een van de duurzame energie ambitie projecten van de 'nieuwe Afsluitdijk'. Dus als alles
meezit, kunnen we binnenkort een mooi
voorbeeldproject neerzetten.'
Ongekende spinoffs
Van Breugel vervolgt: 'Nu al zijn WES en
Tocardo actief op deze markt met gerealiseerde en in uitvoering zijnde projecten op
de Schotse eilanden, Indonesië, de Cariben
en Nepal.' Ook Hoogers is enthousiast over
de kansen voor cross-selling. 'Tocardo
neemt ons mee naar projecten in Canada en
wij nemen hen mee naar onze projecten in
Indonesië. Zo zorgen we voor ongekende
spinoffs.'
Optreden als energieleveranciers
John Braakman van ZON Energie vult aan:
'De grootste winst die we dit jaar hebben
gerealiseerd is dan ook dat we gezamenlijk
aan een nieuw businessmodel en verdienmodel hebben gewerkt. Daarbij stappen we
af van het verkopen van producten en bewegen we naar de markt van energieleveranciers. Dat houdt wel in dat we de totale
systemen voorfinancieren en vervolgens kijken hoe we dat in de opbrengsten terugverdienen.'
Grote markt aanboren
'Het is een hele andere propositie die we
met z'n vieren hebben ontwikkeld, maar wel
eentje waarmee we een hele grote markt
kunnen aanboren in Zuidelijk Afrika, Centraal Azië en Zuid-Amerika', vervolgt Braakman. Simpel gezegd biedt 130R daar energie
aan onder de prijs van een dure dieselgenerator. 'Zodra wij onder de prijs per kilowattuur van een dieselgenerator raken, kun je
die in principe allemaal afschaffen.' Daarmee komt een einde aan een vervuilende en
dure techniek en komt er een duurzaam
alternatief voor terug.
Mogelijkheden voor cross selling
Daar waar WES, Tocardo en ZON Energie
maximaal gebruik maken van de duurzame
bronnen wind, water en zon, zorgt ESTechnologies voor de verbinding tussen opwekking en gebruik van de opgewekte
duurzame energie. Cor Meedendorp van
ESTechnologies onderschrijft de kansen die
zijn collega-ondernemers zien: 'Wij zijn
bezig met ESTechnologies om in Mali een
off grid energiesysteem neer te zetten voor
een commandocentrum van defensie. Het
selling point daar is zo min mogelijk opslag
van dure diesel. We proberen daar de windmolens van WES bij te verkopen om zo ook
voor duurzame opwekking te zorgen.'
One stop shop
Hij vervolgt: We hebben met z'n vieren een
totaalpakket staan. De technieken sluiten
naadloos op elkaar aan.' De voordelen voor
klanten zijn duidelijk. 'Het is het one-stopshop principe', vervolgt Meedendorp. 'Klanten komen bij ESTechnologies voor de
opslag van energie. Wij kunnen dankzij 130R
direct een koppeling maken met windenergie, getijdenenergie en zonne-energie om zo
een duurzame oplossing te realiseren.'
Tocardo uit Den Oever is gespecialiseerd
in rivier- en getijde-energieturbines.
Wind Energy Solutions uit Opmeer is
fabrikant van middelgrote windturbines.
ZON Energie uit Spanbroek richt zich
op warmte en koude projecten en op
projecten waarbij elektriciteit wordt
opgewekt met zonnepanelen.
ESTechnologies uit Medemblik is fabrikant
van batterijsystemen voor schepen en
autonome elektriciteitsnetten.
COMMENTAAR.
RED Resource juni 2014
Twitter: @Energy_Valley
Een nieuwe
bestuursstructuur
Enkele weken geleden heeft de stichting
Energy Valley een belangrijke wijziging
in de governance doorgevoerd. Tot dusverre werd de directie van Energy Valley
begeleid door een brede Raad van Toezicht, waarin belangrijke stakeholders
bijeen waren gebracht. Deze Raad van
Toezicht combineerde het formele toezicht met een inhoudelijk adviserende
taak.
In de nieuwe setting zijn deze twee
taken uit elkaar gehaald. Het formele
toezicht is komen te liggen bij een nieuwe driehoofdige Raad van Toezicht, met
daarin personen die geen belangen hebben in de energiesector. Daarnaast is er
een brede Strategic
Board opgericht die
tot taak heeft
gevraagd en ongevraagd te adviseren.
Veel van de oude
leden van de Raad
van Toezicht zijn
opgenomen in deze
Strategic Board, maar
er zijn ook enkele
wijzigingen. Met
deze splitsing heeft de stichting gevolg
gegeven aan de aanbevelingen van de
Noordelijke Rekenkamer.
Tegelijkertijd hebben we ervoor gekozen
om onze rapportagestructuur te veranderen door nog scherper vooraf doelen
en gewenste resultaten te formuleren en
daarover per kwartaal te rapporteren. Dit
om de voortgang van de werkzaamheden zo transparant mogelijk te maken.
In Nederland is de afgelopen jaren veel
aandacht ontstaan voor scheiding van
petten en transparante rapportage. Dat
is een goede zaak. En uiteraard werken
we daar graag aan mee. Dat we tegelijkertijd daarmee onze interne werkwijze
en voortgangscontrole actualiseren is
een extra voordeel.
De grootste uitdaging voor de komende
jaren is de realisatie van de doelen van
de Noordelijke Energie Agenda Switch.
Met deze nieuwe structuur en verantwoordingswijze denken we inhoud te
kunnen geven aan de ambities van
Switch: een duurzame energiehuishouding en sterke economie!
Gerrit van Werven
Directeur stichting Energy Valley
RED Resource juni 2014
03-07-2014
10:59
Pagina 3
N E W S L E T T E R
F R O M
E N E R G Y
V A L L E Y
3
INTERVIEW.
Van oude techniek naar
schaalbaar energieconcept
De Stirlingmotor. Het eerste patent dateert van 1816.
Toch ziet Wicher Kist van NEROA deze oude techniek
als solide basis voor een nieuw en vooral stil
energieconcept. Binnenkort in actie te zien bij EnTranCe,
Groningse proeftuin voor energiesystemen van de
toekomst.
ist is zijn loopbaan begonnen
bij Cosworth in Engeland en
stond onder andere aan de
basis van de V10 van Lamborghini.
Om vervolgens bij Spyker Automobielen als technisch directeur op te treden. We mogen aannemen dat Kist
zijn motoren wel kent. Waarom dan
toch gekozen voor een techniek die
zijn oorsprong kent in de 19e eeuw?
K
Zeer bedrijfszeker
'Stirlingmotoren hebben weinig bewegende delen, zijn bedrijfszeker en zeer
stil in bedrijf. Een stirlingmotor
gebruikt namelijk het verschijnsel dat
gassen uitzetten bij verhoging van
temperatuur en weer krimpen bij verlaging daarvan. Heliumgas bevindt
zich in een gesloten systeem met één
cilinder met een heet en een koud
compartiment. Het heliumgas wordt
met zuigers tussen deze cilinders verplaatst via een regenerator, een warmtewisselaar waar beurtelings koud gas
opwarmt en heet gas afkoelt.' De Stirlingmotor heeft geen krukas of lagers
en dus ook geen olie nodig. 'Er vinden
ook geen explosies plaats, zoals in een
normale verbrandingsmotor. Het is
bovendien een volledig afgesloten systeem, zodat er geen vervuiling binnen
kan komen.' Daarmee is het een
onderhoudsarm principe. 'Onze Stirlingmotor is ontwikkeld voor 50.000
uur.'
Warmte en stroom
De huidige motor loopt op aardgas,
maar kan ook geschikt gemaakt worden voor groen gas, syngas en LNG.
'Aan de ene kant gaat er gas in en aan
de andere kant komen er stroom en
warmte uit. De energie die uit de
motoren komt, wordt opgeslagen in
speciale Lithiumaccu's. Als we vervolgens ook zorgen voor een toepassing
van de restwarmte die bij het proces
vrijkomt, dan haalt dit systeem een
rendement van 97 procent.' Daarmee
is de eeuwenoude techniek opeens een
zeer duurzaam systeem geworden.
omdat je één keer per jaar met de caravan die ene berg op moet rijden? Dat is
het voordeel van elektriciteit in combinatie met hoogwaardige efficiënte
accusystemen; energie bufferen tijdens
rustige periodes en pieken opvangen
met behulp van de accu's. Daarmee
brengen we het maximale generatorvermogen terug.'
Markttoepassingen
NE(therlands) R(emote) O(ff-grid)
A(pplications) wil onder de handelsnaam Silent-Power en Smart-Battery in
Groningen groen gas- en LNG-energiesystemen ontwikkelen voor onder
andere maritieme, agrarische en offshore toepassingen. 'We kijken bijvoorbeeld naar de hotelfaciliteiten van
LNG-aangedreven binnenvaartschepen, maar ook naar het benutten van
syngas uit vergistingsinstallaties.
Wie weet, misschien kunnen we samen
met Energy Valley zorgen dat de eerste
LNG Stirling rondvaartboot in Groningen gelanceerd wordt. Dat zou revolutionair zijn!'
Proefopstelling bij EnTranCe
Zien is geloven. Daarom werkt NEROA
op dit moment aan het opstarten van
een modulair uit te breiden proefopstelling bij EnTranCe. 'Een pilotopstelling is voor veel ondernemers veel te
kostbaar. Daarom willen we samen met
lokale partners en studenten een demounit op het terrein van EnTranCe bouwen. Heeft een klant interesse in het
systeem, dan is het een kwestie van het
gebruikersprofiel bij EnTranCe in te
voeren, de gewenste brandstof aansluiten en binnen een paar weken kunnen
we de voordelen onderbouwen voor die
betreffende toepassing.'
Wicher roemt de samenwerking met Energy Valley
in de aanloop van dit toonaangevende project:
Peak shaving & Down sizing
De ware kracht van de NEROA-module
zit namelijk in het opslaan en beschikbaar maken van de opgewekte elektriciteit (Peak shaving). Kist legt uit: 'Stel
je koopt een auto met trekhaak, vrij
gebruikelijk in Nederland. Wat voor
vermogen heb je dan nodig? 150 pk
“Ik had al een persoonlijke link met Pieter Willemsen, de Team Manager Modern
Power Systems & Grids bij Energy Valley. Ik heb hem het concept voorgelegd en
hij stelde voor eens te praten met Jeroen Jansen, de Senior Projectmanager Smart
Grids binnen Energy Valley. Binnen drie weken bracht Jeroen me in contact met
Hans Lelieveld, de CEO van de Microgen Engine Corporation Holding B.V. Deze
onderneming ontwikkelt de benodigde Stirlingmotoren voor het concept van
NEROA. En zo is het hele balletje gaan rollen.”
INTERVIEW.
Stenden werkt aan verduurzaming kunststof
'Volgens recent onderzoek verbruiken we per hoofd van
de wereldbevolking een kleine 40 kilo plastic op
jaarbasis. Vermenigvuldigt u dat eens met 7 miljard
mensen op aarde…' In twee korte zinnen schetst Jan
Jager, lector Duurzame Kunststoffen aan Stenden
Hogeschool in Emmen, de omvang van het probleem.
'Neem daarin mee dat aardolie ooit opraakt en u ziet de
noodzaak van de verduurzaming van kunststof.'
'Vooral door de discussie rondom de
'plastic soep' in de oceaan en de strijd
tegen zwerfplastic is er veel aandacht
voor plastic', vervolgt Jager. 'Veel mensen willen af van de wegwerpmaatschappij. Bij Stenden Hogeschool
ondersteunen we deze ontwikkeling
door samen met bedrijven voor toegepast onderzoek te zorgen.'
Tapijt uit maïs
De huidige plastics zijn vaak op aardolie gebaseerd en dat raakt op termijn
op. 'Daarom kijken we bij Stenden naar
andere basismaterialen als biomassa,
hout, suikers en zetmeel. Zo kunnen
we uit een aardappel, aardappelzetmeel
halen en gebruiken als basis voor
kunststoffen. Uit maïs wordt maïszetmeel verkregen. Dat zetmeel kun je fermenteren en dan maak je van melkzuur
de kunststof polymelkzuur. We werken
nu samen met de tapijtindustrie om
een tapijt te maken dat niet uit aardolie
is gemaakt, maar uit polymelkzuur. Het
grootste voordeel is dat je dit tapijt
industrieel kunt composteren.'
Compleet groen proces
Uit de land- en tuinbouw komen reststromen vrij die bruikbaar zijn als
grondstof voor duurzame plastics. Een
win/win situatie, zoals Jager uitlegt.
'Bacteriën kunnen vanuit deze reststromen speciale polymeren produceren, zogenaamde polyhydroxyalkanoaten (PHA). Deze PHA's kunnen
geïsoleerd worden en als kunststof
worden ingezet. De grondstof is groen,
het proces is groen en het eindproduct
is groen. 'Met PHA's kijk je bovendien
naar bioafbreekbare plastics.' Daarmee is
het hele proces zo duurzaam mogelijk
gemaakt.
Het is misschien nog niet overal herkenbaar, maar er is een duidelijke
omslag gaande.'
Van PET-fles tot groentezak
De consument komt steeds meer dergelijke biobased producten tegen. 'Kijk
in de supermarkt maar op het etiket
van een halve liter fles van het bekende
cola merk. Dat flesje is voor 30 procent
biobased en veel duurzamer dan de
normale PET-fles. Gaat u naar de
groenteafdeling, dan hangt daar een rol
met zakjes. Deze zijn ook groen en
gemaakt op een basis van bio-etheen.
Meer weten over Bio Energy?
Stel uw vraag aan
Machiel van Steenis, Senior
Projectmanager Bio Energy
bij Stichting Energy Valley:
[email protected]
RED Resource juni 2014
03-07-2014
10:59
Pagina 4
SUSTAINABLE ENERGY.
SPECIAL
Energy Valley regio laat
zich zien op Sustainable
Energy Week
N E W S L E T T E R
F R O M
E N E R G Y
V A L L E Y
4
De jaarlijkse EU Sustainable Energy Week (EUSEW) in Brussel vond dit jaar plaats van 23 tot en met 27 juni.
Het event is dé place to be voor alle partijen die zich bezighouden met (hernieuwbare) energie. Ook Stichting
Energy Valley haakte hierop aan door verschillende side events (mede) te organiseren: een seminar door de
Actiongroup Energy & Water Works, een bijeenkomst van de European North Sea Energy Alliance (ENSEA) en
een van de Rijksuniversiteit Groningen over sustainable society. Allemaal grensoverschrijdende onderwerpen
die internationaal van groot belang zijn. In deze special leest u waarom. Zie voor meer informatie www.eusew.eu.
Sustainable Society betrekt end-user bij energietransitie
Energie en maatschappij zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. En de maatschappij, dat is de
mens. Om te onderzoeken hoe je transities succesvol kunt laten verlopen, heeft de Rijksuniversiteit
Groningen in 2010 de universiteitbrede onderzoeksagenda Sustainable Society opgericht.
Energietransitie is een van de onderwerpen die er aan bod komen. Want dat onderwerp wordt vaak
vanuit technisch of economisch oogpunt belicht, maar de gedragsmaatschappelijke invalshoek is
minstens zo belangrijk. Bij Sustainable Society pakken ze de maatschappelijke onderwerpen
interdisciplinair aan door gedrag erbij te betrekken. 'Interactie staat altijd centraal.'
ustainable Society onderzoekt transities: hoe komen ze duurzaam tot
stand?', vertelt managing director Sharon Smit. Waarbij duurzaam nadrukkelijk
niet alleen maar zuinig, milieuvriendelijk en
'groen' betekent, maar eerder 'dingen doen
die een ander niet schaden' of 'op een zo
goed mogelijke manier met elkaar de toekomst ingaan'. 'Daarbij onderzoeken wij de
menselijke factor: wat voor type interventie
werkt? Hoe motiveer je mensen?'
S
Een voorbeeld: 'In Nederland hebben we een
beloningscultuur. Wil je je huis energiezuiniger maken, dan kun je daar subsidie voor
krijgen. Maar heeft dat wel langdurig effect?
Een van de aan ons verbonden onderzoekers
is omgevingspsycholoog Linda Steg. Zij
stelt dat duurzaam gedrag een goed gevoel
geeft. Uit onderzoek blijkt dat de bereidheid
van mensen om ecologisch en maatschappelijk verantwoorde keuzes te maken veel groter is dan vaak wordt gedacht. Met subsidies
Sustainable Society bij de Rijksuniversiteit Groningen
Sustainable Society is een van de drie speerpunten van de Rijksuniversiteit Groningen
(de andere zijn Healthy Ageing en Energie). Vanuit verschillende disciplines, maar altijd met
mens en gedrag centraal, onderzoekt het programma:
- Regio’s: Hoe komen duurzame transities in regio's tot stand?
- Inclusie: hoe maken we de transitie naar een inclusieve samenleving? 'Daarmee bedoelen we een
rustige, evenwichtige samenleving. Niet idealistisch en perfect, maar wel met een hoge
acceptatiegraad van hoe het is of zou moeten zijn.'
- Netwerken en coöperatie: Hoe komen duurzame samenwerkingsnetwerken tot stand?
Meer info: www.rug.nl/sustainablesociety
alleen bereik je niet de mentaliteitsverandering die nodig is om tot een werkelijk duurzame samenleving te komen. Dat vraagt
vervolgens om heel andere communicatie
dan wanneer je subsidies verstrekt.'
Smit geeft nog een voorbeeld: de massaal
opkomende particuliere initiatieven om
woningen van energie te voorzien. 'Als die
initiatieven ontstaan, heeft de Nederlandse
overheid de neiging ze te reguleren, bijvoorbeeld door allerlei voorwaarden op te leggen. Terwijl het veel zinvoller is om dit soort
initiatieven hun eigen gang te laten gaan, en
ervoor te zorgen dat je goede randvoorwaarden schept om ze te laten groeien.'
Hoe groot de impact van nieuwe technologieën op mensen is, zijn we ons niet altijd
van bewust. Om hier achter te komen, vindt
nu een onderzoek plaats in Ethiopië met de
implementatie van tl-buizen. De vraag: hoe
verandert de komst van een nieuwe energiebron de maatschappij? 'Het gaat hier dus
niet om de tl-buizen zelf, maar om de sociale en culturele gevolgen voor de mensen. Zij
kunnen opeens allerlei dingen 's avonds
doen wanneer het normaal gesproken al
donker was, zoals lezen en studeren.' Waar
ze mee wil zeggen: een nieuwe technologie
kán ons hele leven veranderen. 'Bij Sustainable Society onderzoeken we complexe
dilemma´s die ons als mensen allemaal
aangaan.'
Side-event Sustainable
Energy Week
Om ook in Europa het belang van de menselijke
factor te benadrukken organiseerde Sustainable
Society samen met Energy Valley en de Energy
Academy Europe op 24 juni een side-event tijdens de Sustainable Energy Week. ‘Promoting
successful energy transitions: the human factor’
De sprekers:
- André Faaij, Energy Academy Europe:
Introduction
- Paul Verhoef, Europese Commissie.
Smart grids and the human factor. 'Hoe reguleer je
alles? Hoeveel mag je als particulier verdienen? Wie
waarborgt je privacy? Mag de buurman eigenlijk wel
weten wanneer je piekbelasting is?', verduidelijkt Smit.
- Linda Steg, Rijksuniversiteit Groningen:
How psychology can contribute to a
sustainable energy transition
- John Thøgerson, Aarhus University:
Informing vs. nudging in promoting energy transition
- Harry van Ommen, Energy Challenges:
Energy Challenges
- Vera Dalm: The role of NGO's in stimulating
consumers sustainable behavior
- Floor de Jong, Gemeente Groningen:
Groningen, a Smart User's City!
Naar aanleiding van de tweede plaats tijdens
de Europese duurzaamheidswedstrijd iCapital.
- Elwin ter Horst, P2 Projectmanagement:
succes-factors in making energy transition
projects sustainable.
Action Group Energy & Water Works:
'We zijn een klankbord voor Brussel'
Een van de seminars tijdens de Sustainable Energy Week werd georganiseerd door de Action Group
Energy & Water Works onder leiding van Hans van Breugel van Tocardo, tevens voorzitter branche
vereniging EWA (Energie uit Water). Hij geeft inzicht in het belang van de Action Group Energy &
Water Works en de Sustainable Energy Week.
gen.' Daarmee is de Action Group vooral
belangrijk als lobbykanaal binnen Brussel. 'We hebben een viertal projecten uit Frankrijk, Engeland, Portugal en
Nederland - die hier in meedingen.'
Focus op implementatie
et European Innovation Partnership
on Water (EIP Water) ondersteunt
de ontwikkeling van innovatieve
oplossingen om de Europese en wereldwijde uitdagingen op het gebied van water aan
te pakken. Belangrijkste doel is samenwerkingsverbanden op te starten om voor verandering en innovatie in de watersector te
zorgen. Dit wordt vooral gedaan door het
opstarten van Action Groups en Working
Groups. 'Een van die Action Groups is dus
de Action Group Energy & Water Works',
verklaart Van Breugel.
H
Energie en Water
'We hebben recentelijk de goedkeuring
van Brussel gekregen voor onze Group.'
Rond verschillende thema's zijn zo aparte groepen gelanceerd. 'De Action
Group is opgestart door de vier provincies, die actief zijn met energie uit water,
Friesland, NH, ZH en Zeeland, en het
bedrijfsleven om de combinatie energie
en water duidelijk op de kaart te zetten
binnen het framework van Horizon
2020. We willen de link tussen energie
en water duidelijker naar voren bren-
'Noodzaak van de Action Group is dat
Brussel graag bottom up initiatieven
ziet. Daarbij leggen ze de nadruk minder
op Research en Development, maar
meer op implementatie', vervolgt Van
Breugel. We kunnen als BV Nederland
mooie innovaties verzinnen, maar er
moet ook wel iets mee gebeuren. 'We
bieden als Action Group sturing en
advies en fungeren als klankbord voor
Brussel. Daarbij is vooral de rol van de
industrie belangrijk. Wij maken uiteindelijk die innovatie.'
Mooi momentopname
'Sturing geven aan het beleid; dat is
meer dan alleen interesse wekken. We
willen Nederland op de kaart zetten in
Europa. Daarbij moet de gedachtegang
'Nederland is sterk in water', gaan naar
'Nederland is sterk in water en energie'.
De Sustainable Energy Week is wat dat
betreft voor ons een mooie momentopname. Iedereen die er toe doet, is er. We
kunnen geconcentreerd bezig zijn met
het onderwerp en presentaties geven
over de stand van zaken. Op dit moment
gaat het er vooral om onze ideeën onder
de aandacht te brengen.'
RED Resource juni 2014
03-07-2014
10:59
Pagina 5
SPECIAL
N E W S L E T T E R
F R O M
E N E R G Y
V A L L E Y
5
ENSEA bewijst noodzaak
grensoverschrijdende
samenwerking energietransitie
De branche roept het al langer: energie kent geen grenzen en om de energietransitie goed te laten verlopen,
moet internationaal worden samengewerkt. Die stelling is nog een keer benadrukt door het project European
North Sea Energy Alliance (ENSEA). Tijdens de Midterm Conference op 16 mei in Stavanger presenteerde
het project, dat loopt van 2012 tot eind 2015, haar tussentijdse resultaten. Die wijzen uit: samenwerking is
essentieel en dat is precies wat de deelnemende regio's - Noorwegen, Energy Valley regio, Nedersaksen
en Schotland - doen. Om dit kracht bij te zetten, tekenden deelnemende partijen tijdens de Sustainable
Energy Week op 24 juni een Expression of Interest.
e overall conclusie van ENSEA
tot nu toe is dat het aantal energie-innovaties in de vier regio's
in Noordwest-Europa zo snel groeit, dat
meer grensoverschrijdende samenwerking tussen energiepartijen bittere
noodzaak is. De tijd is voorbij dat
regio's in hun eentje de uitdaging van de
veranderende energievoorziening kunnen aangaan. De energiesystemen moeten verbonden worden om
betrouwbaarheid te garanderen in een
tijd waarin nieuwe energiebronnen als
offshore wind benut worden en 'oude'
worden gebruikt als backup.
D
Wilt u meer weten over ENSEA
of andere internationale projecten waar Stichting Energy Valley
in deelneemt? Neem contact
op met Ingrid Klinge:
[email protected]
Om deze conclusie te vertalen in concrete
projecten heeft ENSEA in kaart gebracht
wat de sterke en zwakke punten van de
regio's zijn, en hoe ze elkaar kunnen versterken. Daarna is overzichtelijk gemaakt
welke innovatieve plannen de regio's al
hebben, en welke er nog ontwikkeld
kunnen worden. Daar kwam een portfolio uit van in totaal 160 initiatieven.
Lighthouse projects
Onder deze initiatieven vallen ook activiteiten die van waarde zijn voor alle
ENSEA regio's en die men samen kan
op pakken. Deze zijn betiteld als 'lighthouse projects'. Voorbeelden daarvan
zijn: kennisinstellingen die gezamenlijk
onderwijs- en phdprojecten oppakken
of internationale uitwisselingsprojecten
tussen onderzoekers van kennisinstellingen organiseren om samen transitieprojecten uit te voeren; mkb-netwerken
rondom de Noordzee die zich met duurzaame energie bezighouden of de ontwikkeling van duurzame dorpen en
steden. Maar er wordt ook met de partnerlanden over grootschalige energieopslag gesproken.
Expression of Interest
Om deze resultaten en plannen kracht bij
te zetten, tekenden kennisinstellingen uit
de ENSEA regio tijdens een speciaal
side- event van ENSEA, de Sustainable
Energy Week op 24 juni in Brussel een
Expression of Interest. Zo werd het
onderzoeksnetwerk officieel afgetrapt.
Samen willen de partners de samenwerking versterken en uitbreiden met andere
partijen uit bedrijfsleven, overheden en
kennisinstellingen om zo grensoverschrijdend de energietransitie snel en
efficiënt te laten verlopen.
Wat is ENSEA
ENSEA is een strategisch netwerk tussen vier Noordzeeregio's die gezamenlijk de
schouders onder de energietransitie zetten, door kennis te ontwikkelen en te
delen en onderzoeksprogramma's uit te voeren. Deelnemende regio's zijn:
Energy Valley regio - Nederland (coördinator ENSEA)
Rogaland - Noorwegen
Nedersaksen - Duitsland
Schotland
Ondertekenaars Expression of Interest
De expression of Interest werd getekend door Energy Academy Europe,
Nederland, Universiteit van Stavanger, Noorwegen, ETP ( samenwerkende
Universiteiten Schotland), UK EFZN (Energieforschungsinstitut Goslar- samenwerking van 5 Nedersaksische universiteiten in Nedersaksen), Denemarken
ENSEA: van kennis uitwisselen naar samenwerken
In het project ENSEA, dat staat voor European North Sea Energy Alliance, hebben de
landen rondom de Noordzee hun krachten gebundeld om kennis op te doen over het
onderwerp 'systeemintegratie'. Koos Lok, senior projectmanager van Energy Valley en
Lector Energie & Management aan de Hanzehogeschool Groningen, en Catrinus Jepma,
hoogleraar Energie en Duurzaamheid aan de Rijksuniversiteit Groningen, geven een
toelichting.
e bedoeling van ENSEA is het
integreren van de energiesystemen rond de Noordzee naar één
systeem. We hebben het dan over een
dubbele integratie. Zowel tussen regio's,
als tussen de verschillende soorten energievoorziening: fossiel en duurzaam. Met
als doel een stabiel, duurzaam en toekomstbestendig energiesysteem', legt Catrinus Jepma uit.
D
Koos Lok vult aan: 'Zoomen we in op de
Noordzee, dan vinden we daar zo'n 600
boorplatformen die olie en gas oppompen. Dat wordt via een leidingstelsel aan
land gebracht en verhandeld. De productie
van olie en gas loopt terug, omdat de velden leegraken. Ook op land zien we dat.
Nu is de grote vraag: wat doen we met de
Noordzee met betrekking tot onze ener-
gievoorziening? Een van de ontwikkelingen die flink doorzet, is de bouw van
windparken op zee. Een goed voorbeeld
daarvan is de ontwikkeling van Gemini,
dat boven Schiermonnikoog is gepland.
Het probleem met windenergie is, dat het
in principe geen stabiele energievoorziening oplevert. De wind waait soms niet, en
soms heel hard. Dat betekent soms weinig
tot geen elektriciteit, en op sommige
momenten teveel. Een van de oplossingsrichtingen is de 'Power-to-gas'-route.
Waarbij windstroom wordt gebruikt om
elektrolyse toe te passen op water, waardoor waterstof en zuurstof ontstaan. Door
het waterstof te vermengen met CO2 ontstaat methaan van dezelfde kwaliteit als
aardgas. Zodoende kan windstroom in de
vorm van methaan worden opgeslagen in
het aardgasnet.'
Catrinus Jepma: 'Wat er in de energiewereld steeds gebeurt, is dat er gerekend
wordt aan geïsoleerde businesscases. Er
wordt bekeken of windenergie, zonneenergie of Power-to-Gas op zichzelf rendabel is. Waar we naartoe moeten, is dat
we de systeemgrenzen van de businesscases gaan bepalen en verkennen. Een voorbeeld. Neem die boorplatforms in de
Noordzee. Binnen afzienbare tijd verliezen
die hun functie, als de olie- en gasvelden
leeg zijn. Waarom zetten we die platforms niet in voor het omzetten van overtollige windstroom in gas? De leidingeninfrastructuur ligt er al om het gas eenvoudig aan land te brengen. Zo slaan we
twee vliegen in een klap: boorplatforms
krijgen een tweede leven, en er wordt
gewerkt aan opslag van energie die niet
meteen gebruikt wordt. Bovendien treedt
er op die manier veel minder energieverlies op, omdat het teveel aan elektriciteit
niet getransporteerd hoeft te worden,
maar ter plekke wordt omgezet in gas.'
Koos Lok: ' Dit is maar een voorbeeld. Zo
zijn er veel meer te noemen. Waar het om
gaat is, dat we energiesystemen met elkaar
integreren. ENSEA wordt gevormd door
vier landen, met elk hun eigen expertise.
Nederland is traditioneel een gasland.
Noorwegen heeft veel kennis over waterkracht, de Duitsers over windenergie en
Schotland heeft veel ervaring opgedaan
met olie en gas in combinatie met decentrale opwekking en CO2-opslag. Door die
kennis samen te brengen zien we nieuwe
oplossingen ontstaan voor instabiliteit en
inflexibliteit van duurzame energie.
De rol van Energy Valley bij dit alles? Energy Valley brengt bedrijven bij elkaar om zo
tot innovatie en economische ontwikkeling te komen. De afgelopen tien jaar heeft
Energy Valley zich gericht op NoordNederland. Sinds drie jaar kijken we ook
over de grens, naar de triple helix in de
buurlanden. HEC, de Hansa Energy Corridor, was de eerste stap daarin. Daarin
werden de eerste stappen gezet naar een
goede samenwerking met Duitsland.
Met ENSEA wordt deze samenwerking uitgebreid naar Noorwegen en Schotland. In
de toekomst willen we met deze buurlanden veel meer projecten gaan uitvoeren.
Voor Energy Valley is het van het grootste
belang dat de economische neerslag van
die activiteiten gebeurt in Noord-Nederland.'
Meer weten over
systeemintergratie?
Neem contact op
met Koos Lok:
[email protected]
RED Resource juni 2014
03-07-2014
10:59
Pagina 6
DONG ENERGY SOLAR CHALLENGE.
NIEUWS
F R O M
E N E R G Y
V A L L E Y
6
DONG Energy Solar Challenge: niet te missen festijn
's Werelds grootste zonnebotenrace
van 28 juni tot en met 5 juli
De DONG Energy Solar Challenge belooft dit jaar een nog groter spektakel te worden dan eerdere
edities. Met een uitgebreidere route die start in Blauwestad, een extra sprintklasse, de Young Solar
Challenge, en meereizende Solar Beach en als klap op de vuurpijl de finish tijdens de Tall Ship Races
in Harlingen is de Challenge uitgegroeid tot een niet te missen evenement van formaat.
e hebben allemaal kekke, nieuwe elementen bedacht voor
dit jaar', vertelt directeur Albert Bosscha vol enthousiasme. 'Alles is nieuw'. Behalve het aloude concept natuurlijk: bouw een boot die vaart op zonne-energie en ga in een van de
vier klassen de strijd aan met teams uit andere landen. 'Ten eerste is
de hele route nieuw', steekt Bosscha van wal. 'De Elfstedenroute
hebben we laten varen. We starten in Blauwestad, gaan dan naar
Groningen en via het plaatsje Electra, waar een herstart plaatsvindt,
naar Zoutkamp', vertelt Bosscha over het eerste deel van de route.
'Verder hebben we een massastart, waarbij de deelnemers zo snel
mogelijk naar hun boten moeten rennen en vervolgens twee rondjes van vijf kilometer varen. Ook hebben we een sprintklassement
met drie spectaculaire sprints: in Blauwestad, Sneek en Harlingen.'
W
Young Solar Challenge
De Solar Challenge is natuurlijk meer dan een wedstrijd alleen
want de race is ook bedoeld om de hele wereld enthousiast te krijgen voor duurzaamheid en techniek. Voor de allerkleinsten was er
al de Mini Solar Challenge, en voor jongeren van 14 tot 18 jaar is
er vanaf dit jaar de Young Solar Challenge. 'Die is bedoeld om het
gat richting de 'grote' Solar Challenge te dichten. Nu kunnen alle
leeftijden meedoen', verklaart Bosscha. Bovendien zitten in die
leeftijdsgroep natuurlijk onze toekomstige deelnemers. Volgens
de directeur is het maar wat leuk voor de jongeren om mee te
doen aan de wedstrijd, en leerzaam bovendien. 'Ze krijgen een
bouwpakket en moeten deze zelf in elkaar zetten: een romp, een
zonnepaneel en een motor. Dat is al een uitdaging op zich. Vervolgens is natuurlijk de vraag: hoe bestuur je zo'n ding? Hoe zorg
je voor een goede gewichtsverdeling? En uiteindelijk: hoe zorg je
dat je wint?'
YOUNG ADVISORY GROUP.
N E W S L E T T E R
Grootste zonnebotenrace van de wereld
De wereldwijde belangstelling voor de
DONG Energy Solar Challenge, die zich de
grootste zonnebotenrace van de wereld mag
noemen, is groot en uniek. De deelnemers
komen letterlijk van heinde en verre naar
Noord-Nederland om mee te doen. 'De VS,
Finland, Brazilië', begint Bosscha op te
sommen. De meest bijzondere? 'Indonesië
is toch wel heel speciaal, evenals Bahrein.'
Tall Ship Races
De organisatie van de DONG Energy Solar
Challenge bewaart het beste voor het laatste. De race finisht op donderdag 3 juli tijdens de Tall Ship Races in Harlingen.
Bovendien blijft de Challenge nog een dag
langer in de havenstad; op 4 juli worden er
sprintwedstrijden gehouden en een criterium door de binnenstad van Harlingen.
'Moet je je voorstellen: die oude en nieuwe
duurzame schepen tegelijkertijd op het
water; tall ships van zo'n 114 meter met
daar tussenin de zonneboten van pakweg
vijf meter. Het contrast kan niet groter',
glundert Bosscha. 'Daarbij wordt het
natuurlijk spannend hoe de zonneboten
zich houden in het zoute water.'
Amsterdam
Het moge duidelijk zijn: de DONG Energy
Solar Challenge wordt dit jaar een niet te
missen festijn. Ondanks de drukte rondom
de huidige editie, durft Bosscha ook al
vooruit te kijken naar de race over twee jaar.
Een tipje van de sluier: 'Dan willen we starten in Amsterdam en via de historische
vaarroute naar Lemmer.' Voor 2018 staat er
een internationale uitbreiding op stapel.
'Dan is Leeuwarden Culturele Hoofdstad
van Europa dus dat is een prachtige gelegenheid om het buitenland bij de race te
betrekken', besluit Bosscha.
De route
Zondag 29 juni
Blauwestad - Groningen
Maandag 30 juni
Groningen - Zoutkamp - Drachten
Dinsdag 1 juli
Drachten - Sneek
Woensdag 2 juli
Sneek: sprint, massastart,
Young Solar
Donderdag 3 juli
Sneek - Harlingen
Vrijdag 4 juli
Harlingen: sprint en endurance
Zaterdag 5 juli
Harlingen - Leeuwarden
Stichting Energy Valley
organiseerde twee side events:
Op zondag 29 juli een relatiemiddag
bij GasTerra in Groningen,
op vrijdag 4 juli een vaart op een tall
ship voor Energy Valley Platformleden.
Young Advisory Group: met een frisse
blik kijken naar bestaande opgaven
Met de frisse en analytische blik van universitair studenten naar strategische uitdagingen kijken.
Dat is de belofte van de Young Advisory Group. Stichting Energy Valley werkt al anderhalf jaar samen
met dit jonge adviesbureau en daagt Bob ter Haar en Sjoerd Janssen uit mee te denken over de
haalbaarheid van LNG. 'Daarbij kijken we zowel naar microniveau - is het invoeren van een LNGinstallatie op een boot rendabel?', vertelt Sjoerd Janssen. 'Als op macroniveau - wat is de
haalbaarheid van LNG binnen havens?', vult Bob ter Haar hem aan.
e zijn drie jaar geleden begonnen', vertelt Janssen, student econometrie. 'De studenten die dit
bedrijf zijn opgestart, hadden een
chauffeursbedrijf. Tijdens de vele ritten met vaak mkb'ers aan boord - dachten ze
vanuit hun enthousiasme al mee met hun
klanten. Op een bepaald moment hebben
ze de stap gewaagd en hebben ze de Young
Advisory Group opgezet.'
W
Een brede achtergrond
De basis van de Young Advisory Group
is eenvoudig. Voor elke strategische
vraag vindt de organisatie een bijhorende
universitaire student die met een frisse blik
meekijkt. 'We kijken mee naar strategische
vraagstukken van bedrijven, doen onderzoek en komen met concrete oplossingen
in de vorm van een rapport, een tool of een
model. Binnen ons adviesbureau zijn alle
consultants - 13 in Groningen en landelijk
30 - naast het consultancywerk ook bezig
met het runnen van een eigen bedrijf.'
Kennisoverdracht en ervaring
'We hebben studenten met een multidisciplinaire studieachtergrond en werken met
projectteams die worden samengesteld op
basis van een aantal factoren, zoals:
beschikbaarheid, kennisoverdracht en ervaring. Pas daarna wordt gekeken naar de
studierelevantie met het projectonderwerp.
Mochten we met een projectteam hulp
nodig hebben, dan kunnen we dus ook de
(studie) kennis van andere consultants
gebruiken', legt Ter Haar, student technische bedrijfskunde, uit.
Haalbaarheid van LNG
'We zijn voor Energy Valley vooral bezig
met LNG', legt Janssen uit. 'We hebben
recentelijk de haalbaarheid van LNG voor
reders in het Nederlands-Duitse Waddengebied onderzocht. Daarbij kijken we of de
investering voor de reder financieel rendabel is. De eerste resultaten van onze macroonderzoeken maken we bekend tijdens de
bijeenkomst van het Nationaal LNG Platform op 25 juni. We zetten uiteen hoeveel
potentiële LNG-vraag er is in een aantal
havens in het Waddenzeegebied en hoe die
vraag is samengesteld binnen de zeevaart.
Deze macro-onderzoeken vormen een
groot gedeelte van het werk dat wij voor
Energy Valley doen.'
Voor meer informatie kunt u terecht op:
http://www.youngadvisorygroup.nl
RED Resource juni 2014
03-07-2014
10:59
Pagina 7
ENERGY COLLEGE BIJEENKOMST.
EVENT
N E W S L E T T E R
F R O M
E N E R G Y
V A L L E Y
7
Het mbo-onderwijs en de markt zijn weer wat nauwer
aan elkaar geknoopt tijdens de Energy College
BusinessBijeenkomst op 26 mei op Landgoed
Nienoord in Leek. Precies in het midden tussen
Groningen, Drenthe en Fryslân maakten marktpartijen
en onderwijsinstellingen gelieerd aan het Energy
College kennis met elkaar met als doel samen mbostudenten op te gaan leiden op energietechnisch
fotografie Jan Buwalda
gebied. Want de energiesector in Noord-Nederland is
booming, de vraag naar goedgeschoolde
arbeidskrachten is groot en innovatie viert hoogtij dus
de opleidingswereld is aan vernieuwing toe.
Energy College Business Bijeenkomst knoopt
mbo-onderwijs aan de markt
Spetterende energie-economie
Voor meer informatie over het
Energy College kunt u contact
opnemen met Klaas Jan Noorman:
AGENDA.
[email protected]
'De energie-economie in Noord-Nederland
spettert', zei projectdirecteur Klaas Jan
Noorman van het Energy College. Dat is
een samenwerkingsverband tussen noordelijke overheden, mbo-instellingen en
marktpartijen om op basis van marktwensen mbo-studenten op te leiden voor de
technische sector. Die spetterende business brengt met zich mee dat de vraag naar
goedgeschoold technisch personeel op
mbo-, hbo- en wo-niveau groeit. Hartstikke goed nieuws voor de arbeidsmarkt,
maar ook werk aan de winkel voor de
opleidingsinstellingen waaronder de
mbo's want juist zij leiden de 'doeners' op.
Er zijn niet alleen méér nodig, maar ook
mensen met een innovatieve instelling die
de branche helpen vernieuwen. Want het
energielandschap verandert in rap tempo.
'Het Energy College is het antwoord op dat
human capital vraagstuk', aldus Wim van
de Pol, Bestuurslid bij ROC Noorderpoort
en plaatsvervangend voorzitter van de
stuurgroep Energy College. Helemaal waar,
want bij de aangesloten mbo-instellingen
worden de technici van de toekomst opgeleid, maar deze opleidingen moeten nog
wel verder in de steigers worden gezet.
Daartoe moeten bedrijven weten wat de
mbo's te bieden hebben en de onderwijs-
instellingen moeten zich kunnen toespitsen
op de wensen van die bedrijven. Het thema
van de dag: matchmaking.
Pitches
Het Energy College bestaat nu uit vijf zogeheten hotspots: leerwerkplekken binnen
een mbo-instelling of van samenwerkende
mbo's, waar de mbo-studenten met docenten en het bedrijfsleven zich na een basismodule toeleggen op een specifiek
energiethema. De hotspots zijn verdeeld
over de provincies Groningen, Drenthe en
Fryslân. Omdat de hotspots zich nog aan
het ontwikkelen zijn, is aansluiting met het
bedrijfsleven onontbeerlijk. Middels een
pitch kregen de hotspots de kans om zich-
zelf aan de aanwezigen - van de tachtig
bezoekers was zo'n twee derde ondernemer
- te laten zien en vooral te vertellen wat ze te
bieden hebben én wat ze nodig hebben van
het bedrijfsleven om hun energietechnisch
onderwijs toekomstproof te maken.
Wat voor de hotspots geldt, werkt andersom ook: de bedrijven hebben hun net zo
hard nodig als de onderwijsinstellingen de
bedrijven. Dus klommen ook ondernemers
op het podium om te vertellen hoe zíj graag
met onderwijsland zouden samenwerken.
De conclusie: bedrijven en het Energy College hebben elkaar hard nodig. Het opleiden van goed toegeruste technische
professionals vraagt om samenwerking tussen bedrijven en het Energy College.
Belangrijk daarbij is de aandacht voor techniek onder jongeren vergroten. De boodschap daarbij is: techniek is niet alleen leuk,
techniek brengt ook een mooi perspectief
op een uitdagende baan een stap dichterbij.
Jongeren en techniek
De samenwerking tussen onderwijs en
bedrijfsleven om dé energieprofessional van
morgen op te leiden is natuurlijk prachtig,
maar het is bekend dat het zo makkelijk nog
niet is om de jongeren de technische
schoolbanken in te krijgen. Daar willen de
laatste pitchers, filmmakers Fedde Hoekstra
28 JUNI - 5 JULI
DONG ENERGY SOLAR CHALLENGE
PROVINCIE GRONINGEN EN FRYSLÂN
16 SEPTEMBER
GROEN GAS BBQ
TT CIRCUIT ASSEN
18 SEPTEMBER
NATIONAAL LNG PLATFORM
EUROBORG GRONINGEN
30 SEPTEMBER - 2 OKTOBER
EUROPEAN BIOGAS ASSOCIATION (EBA)
HOTEL ZUIDERDUIN, EGMOND AAN ZEE
TAQA THEATER DE VEST, ALKMAAR
en Drewes Wildeman, verandering in brengen. Met hun film D.E.A.L., die zich
afspeelt in de Eemdeltaregio en een pilotaflevering is voor een serie, brengen ze techniek en energie op een spannende manier
onder de aandacht. Het beoogde effect: net
als bij series als CSI die de forensische
opleidingen onbedoeld lieten vollopen, jongeren laten zien dat techniek hartstikke
interessant is. En dat de heersende vooroordelen - slecht betaald, fysiek belastend en
smerig bijvoorbeeld - flauwekul zijn. Want,
zo besluiten de heren die steun zoeken om
hun pilot uit te breiden naar een serie, techniek is 'vetgaafcool.'
De pitchers
• Jeroen van den Berg,
directeur EnTranCe
• Henk Huberts, manager
Techniek Innovatie Centrum-TIC
(Alfa-college Groningen)
• Philippe Hondelink:
Regiosecretaris district Noord,
Koninklijke Metaalunie
• Jouko van der Mast,
projectleider Centrum Duurzaam
(ROC Friese Poort Leeuwarden)
• Jan Oldenburger, manager NAM
• Marchel Arling, projectmanager
Aardwartmte en Geothermie
(Drenthe college Emmen)
• Sjoerd Wind, senior manager
VNO/NCW Noord
• Peet Ferwerda, directeur
Life Sciences (AOC Nordwin College
& ROC Friesland College
Leeuwarden)
• Ron van Helvoirt, manager
Noorderpoort Eemsdelta Energy
& Maritime (Noorderpoort Delfzijl)
• Fedde Hoekstra en
Drewes Wildeman,
filmmakers D.E.A.L.
RED Resource juni 2014
03-07-2014
10:59
Pagina 8
N E W S L E T T E R
F R O M
v
rgy al
en
e
8
V A L L E Y
ley
Energy Valley Platform
E N E R G Y
Dé netwerkclub voor de energiesector
H
Exclusief voor leden worden regelmatig bijeenkomsten georganiseerd of kortingen geboden op andere relevante energiebijeenkomsten
waar Platformleden elkaar ontmoeten om kennis in te winnen en te delen. De bijeenkomsten van het Energy Valley Platform zijn gratis
toegankelijk en gekoppeld aan actuele ontwikkelingen in de Energy Valley regio.
Wordt u lid, dan maakt u deel uit van een breed
netwerk van energiepartijen, ontvangt u informatie over energieontwikkelingen, beleid,
subsidie- en financieringsopties, profileert
u uw organisatie op de website van Energy
Valley, krijgt u gratis toegang tot of korting op
evenementen en uitnodigingen voor handelsmissies en exportreizen.
Wilt u meer
weten of u aanmelden, ga dan naar
www.energyvalley.nl
of neem contact op met
Debby Huiser via 050-7890010.
Jorn Bronsvoort, Quality Services:
Theo Wollthuis, Optilease:
'Aantoonbaar duurzaam
met certificaten’
'Energie is de motor van
voertuigen, die willen
we verduurzamen'
Wat doet uw organisatie?
'Quality Services verleent onafhankelijke
test-, inspectie- en certificatiediensten. De
focus ligt hierbij op bodembescherming,
infrastructuren en duurzame energie.'
Waarom bent u lid van het Energy Valley
Platform?
'Op de hoogte blijven van nieuwe (project)
ontwikkelingen, hiernaast onderhouden en
uitbouwen van netwerk.'
Wat is uw relatie met energie?
'We verzorgen certificatie- en verificatiediensten voor controle op duurzaamheid
van biomassa voor energiedoeleinden inclusief de productie van groengas en biobrandstoffen. Ook verificatie van CO2-reducties
en de regeling voor dubbeltellende biobrandstoffen vallen onder onze dienstverlening. Hiernaast zijn wij erkend door
Vertogas voor het keuren van groengasinstallaties en hebben wij een ministeriële
erkenning voor het inspecteren van vloeistofdichte voorzieningen (Verklaring Vloeistofdichte Voorziening) binnen onder
andere de energiesector.'
Wat hebt u andere Platformleden te bieden?
'Wij fungeren graag als partner voor
het creëren van toegevoegde waarde bij
duurzame energie en hernieuwbare grondstoffen. Ook denken wij graag in een
vroegtijdig stadium van projecten mee,
om problemen en verrassingen in een later
stadium te voorkomen.'
Waar wilt u over vijf jaar staan?
'Toonaangevend totaaldienstverlener op
gebied van onafhankelijke testen, inspectie
en certificatie voor de hernieuwbare energie- en grondstoffensector.'
Hoe wilt u uw bedrijf de komende vijf jaar
verder verduurzamen/vergroenen?
'Wij willen blijven investeren in de verdere
ontwikkeling van diensten op gebied van
hernieuwbare energie en duurzame producten voor onze klanten. Hiernaast ook
kritisch zijn op eigen energieverbruik en
mobiliteit bijvoorbeeld door middel van
milieugunstige auto's.'
Wat heeft het lidmaatschap van het
Platform u opgeleverd?
'Kennis omtrent (project)ontwikkelingen,
ondersteuning bij eerste NTA 8080 certificaat uitreiking aan Vagroen en organisatie
NTA 8080 roadshow in Groningen in 2011.'
Waarin kan het Platform zich volgens u
nog verder in ontwikkelen?
'Gezamenlijk zorg dragen dat ideeën en initiatieven leiden tot echte realisatie van projecten en productie van hernieuwbare
energie- en grondstoffen in plaats van het
alleen realiseren van plannen en stapels
papier.'
Wat doet uw organisatie?
'Optilease is een zusterbedrijf van Mobilectra, waarbij Optilease de operationele
leasing verzorgt voor het mkb inzake
auto's en bedrijfsauto's en Mobilectra vervoersconcepten voor gemeentes waarbij
elektrisch vervoer door langdurig werklozen binnen de gemeentegrenzen worden
aangeboden. Optilease helpt het mkb bij
de combinatie van verduurzaming en kostenbesparingen voor hun wagenpark.'
Wat is uw relatie met energie?
'Energie is de motor van alle voertuigen,
Optilease legt vooral het accent op verduurzaming.'
Waar wilt u over vijf jaar staan?
'Meer dan de helft van de voertuigen op
elektrische, hybride of aardgas en overige
op andere brandstoffen.'
Hoe wilt u uw bedrijf de
komende vijf jaar verder
verduurzamen/vergroenen?
'Papierloos gaan werken, alles digitaal en
zelf alleen elektrische auto's besturen.'
Wat heeft het lidmaatschap aan het
Platform u opgeleverd?
Wat is uw stoutste droom op zakelijk
gebied?
'Momenteel nog niets.'
'Dat alle voertuigen via het wegdek kunnen worden opgeladen en niet van accu's
gewisseld te hoeven worden. Ook zou het
mooi zijn als ze geen schadelijke stoffen
meer uitstoten.'
Waarin kan het Platform zich volgens
u nog verder in ontwikkelen?
Waarom bent u lid van het Energy
Valley Platform?
'Hopelijk kan Optilease bedrijven helpen
bij de verduurzaming.'
Wat hebt u andere Platformleden
te bieden?
'Kennis, ervaring en kostenbesparing.'
'Meer beslissers van bedrijven aantrekken
en minder mensen die vooral op de
wetenschap en techniek gericht zijn.'
.PLATFORMLID
PLATFORMLID.
et Energy Valley Platform is dé netwerkclub en informatiebron voor de
noordelijke energiesector. Bent u
ondernemer of werkzaam bij een kennisinstelling of overheidsinstantie? Wilt u op de
hoogte blijven van de ontwikkelingen in de
Energy Valley regio en meepraten én -denken? Word dan lid!

Download Report