DRAFT marktbewerkingplan top 3 prioritaire landen voor chemie; 1 nov. ‘12 Topsector Chemie Boegbeeld Gerard van Harten (oud-voorzitter Raad van Bestuur Dow Benelux) Nelo Emerencia Trekker Internationalisering / private secretaris Aanspreekpunt EL&I/IB Ambtelijke secretaris Jorn Leeksma ([email protected]) Janneke Timmerman ([email protected]) Doelland 1: Brazilië Aanspreekpunt Agentschap NL Brazilië netwerk Beoogde resultaten 2013-2015 De positie van de Nederlandse (bio)chemische industrie in Brazilië is versterkt door de benutting van Nederlandse kennis en kunde op Materialen, witte biotechnologie, katalyse en procestechnologie in Brazilië. De benutting van de sterktes van de chemische sector gebeurt zowel in productie als R&D&I, in samenwerkingsverbanden met zowel grote als kleine bedrijven, kennis- en onderzoeksinstellingen in Nederland. De Braziliaanse chemische sector gebruikt Nederlandse technologie bij het produceren van hoogwaardige biopolymeren en biobrandstoffen. Biomassa uit Brazilië vindt toegang tot de Nederlandse markt voor grondstoffen voor de chemische industrie tegen wereldwijde, concurrerende marktprijzen. Internationaliseringoffensief Focus Positionering als ‘vitale, innovatieve, internationaal sterke speler op het gebied van groene chemie en slimme materialen met ambities tot de wereldtop te (blijven) horen.’ Spelen van een actieve maatschappelijke rol v.w.b. duurzaamheid, welzijn, welvaart en bieden van oplossingen voor samenlevingsvraagstukken. De agenda is de gezamenlijke agenda van 4 TKI’s: smart polymeric materials, procestechnologie, biobased economy en nieuwe chemische innovaties; en brede participatie van MKB. Verzoek aan netwerk: In kaart brengen van kansen en bottlenecks in samenwerking met belangenorganisaties VNCI (NL) en Abiquim (BR) en in afstemming met het Topteam Chemie. Pagina 1 van 13 Op basis daarvan, in samenwerking met kennisinstellingen, in gang zetten van een ‘strategische dialoog’ voor iedere product-markt-technologiecombinatie (PMTC), d.w.z. de huidige en gewenste DRAFT marktbewerkingplan top 3 prioritaire landen voor chemie; 1 nov. ‘12 situatie in kaart brengen met de vraag hoe (d.m.v. welke strategie) daar te komen. Inzet economische diplomatie voor de multinationals, praktische ondersteuning voor MKB (bijv. invoerregelgeving). Proactieve ondersteuning van het middenbedrijf en kennisinstellingen, veelal gespecialiseerde nichespelers. Ondersteuning bij algemene positionering, facilitering van bezoeken, deelname aan handelsmissies, aansluiting strategische reisagenda en deelname aan beurzen en congressen, gezamenlijke en consistente Holland Branding. A. Markt (afzet goederen en diensten) en knelpunten Brazilië als focusland voor Biobased Economy Algemeen Brazilië kent een omvangrijke chemische sector met een verwachte omzet van rond USD 130 miljard in 2020. De sector wordt net als elders, geconfronteerd met trends richting specialisatie, concentratie en globalisering. Brazilië wordt als prioritair aangemerkt, vooral in de volgende subsectoren: polymeren; procestechnologie; biobased economy. De meeste multinationals die in Nederland produceren en/of R&D bedrijven, zijn al actief in Brazilië. Toegang voor het MKB is tot nu toe zeer beperkt. Bio-Based Economy In het kader van het MoU Science & Technology wordt in nov. 2012 tijdens een economische missie een concretiseringslag gemaakt en verdieping gezocht in de samenwerking v.w.b. biobased economy. B. Technologische samenwerking Zie onder A: nader te bepalen in afstemming tussen Post / Innovatieattaché en Topteam, inclusief TKI BBE (o.a. thema bij missie november 2012) Verzoek aan netwerk: Stimuleren samenwerking Braziliaanse en Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen binnen kansrijke subsectoren en regio’s; Pagina 2 van 13 Ondersteuning van Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen in aangewezen subsectoren/regio’s d.m.v. advisering, scouting, informatieverstrekking en koppeling aan Braziliaanse Partners; Naar verwachting vergen grote multinationals als DSM, AkzoNobel en Unilever andere ondersteuning dan het MKB. Het koppelen van grote en kleine bedrijven is belangrijk (boegbeeldfunctie, koppeling tijdens missies, seminars, etc.); Een belangrijke rol is weggelegd voor de value-chain benadering, die van keten tot keten sterk kan verschillen. DRAFT marktbewerkingplan top 3 prioritaire landen voor chemie; 1 nov. ‘12 C. Strategische acquisitie van buitenlandse investeringen Vergevorderde plannen van Braskem voor het omzetten van bioethanol naar bioethyleen zijn nu bevroren door prohibitieve importheffing op bioethanol. Onderhandelingen om geen import te heffen voor bioethanol als grondstof voor de chemische industrie zijn nu onderdeel van de Mercosur onderhandelingen. NL overheid: Aanpakken van belemmeringen door Europese wet- en regelgeving (kosteneffectieve duurzame biomassa als grondstof, zorg voor level playing field, wegnemen nadelige effecten ETS, minder naleeflasten en harmoniseren van NL wetgeving met de Europese wetgeving. Verzoek aan netwerk: Inzet economische diplomatie richting chemische bedrijven om te investeren in NL, denk aan Braskem (ook bioethanol van belang). Activiteiten NFIA Sao Paulo en Den Haag. D. Holland Branding Positionering als ‘vitale, innovatieve, internationaal sterke speler op het gebied van groene chemie en slimme materialen met ambities tot de wereldtop te (blijven) horen.’ Spelen van een actieve maatschappelijke rol v.w.b. duurzaamheid, welzijn, welvaart en bieden van oplossingen voor samenlevingsvraagstukken. Verzoek aan netwerk: Ondersteunen van algemene positionering door postennet, faciliteren van bezoeken aan beurzen en congressen, gezamenlijke en consistente HB Branding: Innovatief, wereldspelers, duurzaamheid, solution provider en kennisintensief. E. Aantrekken van kenniswerkers Vervat in het Masterplan Bèta en Technologie, bedoeld om in alle topsectoren de (dreigende) tekorten gezamenlijk aan te pakken: Faciliteren en vergroten instroom internationale kenniswerkers. Zo mogelijk ook internationale studenten die in Nederland afstuderen en/of promotie doen en daarna een paar jaar in Nederland blijven werken. Faciliteren van een netwerk van internationale kenniswerkers die na verblijf (studie, werk) in Nederland terugkeren naar hun vaderland. Deze kenniswerkers kunnen als ambassadeurs optreden van de Nederlandse chemiesector. Benutten van contact met internationaal opererende Nederlandse bedrijven (scholing, werving) Werven en behouden R&D-personeel en talent uit buitenland. Verzoek aan netwerk (overheid): Simpeler procedures opstellen om tijdelijke medewerkers aan te trekken Pagina 3 van 13 DRAFT marktbewerkingplan top 3 prioritaire landen voor chemie; 1 nov. ‘12 Pagina 4 van 13 Het makkelijker maken studenten voor de Nederlandse arbeidsmarkt te behouden Leggen van verbindingen door IA-netwerk DRAFT marktbewerkingplan top 3 prioritaire landen voor chemie; 1 nov. ‘12 Topsector Chemie Boegbeeld Trekker Internationalisering / private secretaris Aanspreekpunt EL&I/IB Ambtelijke secretaris Gerard van Harten (oud-voorzitter Raad van Bestuur Dow Benelux) Nelo Emerencia Jorn Leeksma ([email protected]) Janneke Timmerman ([email protected]) Doelland 2: China Aanspreekpunt Agentschap NL China netwerk Jan Reint Smit, TWA, EA ([email protected]) Beoogde resultaten 2013-2015 De positie van de Nederlandse (bio)chemische industrie in China is versterkt door de introductie van bio-based chemie in China. De Chinese petrochemische sector gebruikt Nederlandse technologie bij het produceren van hoogwaardige en schone brandstoffen. Een netwerk van internationale kenniswerkers die zijn terug gekeerd naar hun vaderland functioneert als ambassadeurs voor de Nederlandse chemische sector. Internationaliseringoffensief Focus Positionering als ‘vitale, innovatieve, internationaal sterke speler op het gebied van groene chemie en slimme materialen met ambities tot de wereldtop te (blijven) horen.’ Spelen van een actieve maatschappelijke rol v.w.b. duurzaamheid, welzijn, welvaart en bieden van oplossingen voor samenlevingsvraagstukken. De agenda is de gezamenlijke agenda van 4 topconsortia: smart polymeric materials, procestechnologie, biobased economy en nieuwe chemische innovaties en brede participatie van MKB. Verzoek aan netwerk: Ondersteuning bij algemene positionering, facilitering van bezoeken, deelname aan handelsmissies, aansluiting strategische reisagenda en deelname aan beurzen en congressen, gezamenlijke en consistente Holland Branding. A. Markttoegang & knelpunten China als focusland van de TKI Smart Polymeric Materials De meeste multinationals met productie en/of R&D in Nederland zijn al actief op de Chinese markt. Steun daarbij vanuit het IA-netwerk is welkom. Dutch Polymers Institute (DPI), nu onderdeel van TKI SPM, heeft al sinds enkele jaren intensieve contacten met de IA’s in China. Ze zijn volledig Pagina 5 van 13 DRAFT marktbewerkingplan top 3 prioritaire landen voor chemie; 1 nov. ‘12 op de hoogte van DPI’s plannen. Vorig jaar is intensief gekeken naar de ontwikkelingen van de productie van Biobased polymeren (PHA's en PLA). DPI is bezig om een samenwerking op te zetten met een belangrijke universitaire groep op dit gebied in China. NL overheid: Aanpakken van belemmeringen door Europese wet- en regelgeving (kosteneffectieve duurzame biomassa als grondstof, zorg voor level playing field, wegnemen nadelige effecten ETS, minder naleeflasten en harmoniseren van NL wetgeving met de Europese wetgeving. Verzoek aan netwerk: In kaart brengen van kansen en bottlenecks in samenwerking met belangenorganisaties VNCI (NL) en de Chinese evenknie en in afstemming met het Topteam Chemie. Op basis daarvan, in samenwerking met kennisinstellingen, in gang zetten van een ‘strategische dialoog’ voor iedere product-markttechnologie-combinatie (PMTC), d.w.z. de huidige en gewenste situatie in kaart brengen met de vraag hoe (d.m.v. welke strategie) daar te komen. Inzet economische diplomatie voor de multinationals, praktische ondersteuning voor MKB (bijv. invoerregelgeving). Proactieve ondersteuning van het middenbedrijf en kennisinstellingen, veelal gespecialiseerde nichespelers. Handelsbevordering Ondersteuning bij algemene positionering, facilitering van bezoeken, deelname aan handelsmissies, aansluiting strategische reisagenda en deelname aan beurzen en congressen, gezamenlijke en consistente Holland Branding. Verdere uitbouw van huidige positie in China, mede d.m.v. contact met nationale overheid om ‘binnen te komen’. Verzoek aan netwerk: Afstemming van (handels)missies en activiteiten van AGNL en ELI Openen van deuren door missies en publiekprivate samenwerking te initiëren, in informatie te voorzien en te adviseren over (kansen op) buitenlandse markten Financiële ondersteuning (PIB?) / specifieke ondersteuning en faciliteiten voor het MKB. B. Technologische samenwerking Ondersteuning van technologische samenwerking met buitenlandse organisaties, o.a. door samenwerking tussen topconsortia en het innovatieattachénetwerk. Topconsortia voor Kennis & Innovatie (TKI’s) Nieuwe Chemische Innovaties BioBased Economy Procestechnologie Smart Polymeric Materials Pagina 6 van 13 Verbinden met internationale kennis- en innovatieclusters en bilaterale samenwerking Versterken science industry cooperation, o.a. via NWO/MOSTprogramma 合(Hé) DRAFT marktbewerkingplan top 3 prioritaire landen voor chemie; 1 nov. ‘12 Verzoek aan netwerk: Uitwisseling en samenwerking topsector en IA-netwerk structureel maken Technologische samenwerking met Chinese partners Contact faciliteren met interessante spelers Specifieke ondersteuning van het MKB Uitbreiden gebruik van netwerk door NWO C. Strategische acquisitie van buitenlandse investeringen Met 6 actieve leads wordt China genoemd als zeer belangrijk bij verwachte toekomstige investeringen van buitenlandse chemiebedrijven. Uitvoering van Strategisch Aanvalsplan Chemie Opzet topsector benchmark voor aantrekkingskracht Nederland Belang van regionale differentiatie v.w.b. investeringsacquisitie Aansluiting op DPI, Chemelot, BE-Basic en Port of Rotterdam. V.w.b. Rotterdam: enerzijds vanuit logistic oogpunt en anderzijds vanuit vestigingsplaats in de Bio Port. Chemie heeft plannen voor een fermentables platform in de haven, waaronder suiker maar ook andere grondstoffen. SuikerUnie en Port of Rotterdam zijn trekkers. Nederland als ‘suikerland’ op de Chinese kaart krijgen. Verzoek aan netwerk: Voortzetting strategisch aanvalsplan chemie Algemene ondersteuning in de vorm van HB en profilering Verder uitvoeren van driejarige pilot ‘Strategische Acquisitie’ door NFIA en continuering na 2013 D. Holland Branding Positionering als “vitale, innovatieve, internationaal sterke speler op het gebied van groene chemie en slimme materialen, met ambities tot de wereldtop te (blijven) horen” Internationaal een actieve, maatschappelijke rol spelen v.w.b. duurzaamheid, welzijn en welvaart en verantwoorde oplossingen bieden voor de ‘grand societal challenges’ Onderbouwen met overtuigende cases Verzoek aan netwerk: Ondersteunen van algemene positionering door postennet, faciliteren van bezoeken aan beurzen en congressen, gezamenlijke en consistente HB Branding: Innovatief, wereldspelers, duurzaamheid, solution provider en kennisintensief E. Aantrekken van kenniswerkers Vervat in het Masterplan Bèta en Technologie, bedoeld om in alle topsectoren de (dreigende) tekorten gezamenlijk aan te pakken: Faciliteren en vergroten instroom internationale kenniswerkers. Zo mogelijk ook internationale studenten die in Nederland afstuderen en/of promotie doen en daarna een paar jaar in Nederland blijven werken. Faciliteren van een netwerk van internationale kenniswerkers die na verblijf (studie, werk) in Nederland terugkeren naar hun vaderland. Deze kenniswerkers kunnen als ambassadeurs optreden van de Nederlandse chemiesector. Benutten van contact met internationaal opererende Nederlandse bedrijven (scholing, werving) Werven en behouden R&D-personeel en talent uit buitenland Verzoek aan netwerk (overheid): Simpeler procedures opstellen om tijdelijke medewerkers aan te Pagina 7 van 13 DRAFT marktbewerkingplan top 3 prioritaire landen voor chemie; 1 nov. ‘12 trekken Het makkelijker maken studenten voor de Nederlandse arbeidsmarkt te behouden Leggen van verbindingen door IA-netwerk Economisch netwerk 2012-2013 2012 • Benaderen van top 40 Chinese chemiebedrijven samen met relevante Nederlandse partners met het oog op greenfield investeringen in Nederlandse chemieparken (industrial biotechnology, specialty chemicals en nieuwe materialen) • Helpen Nederlandse chemische bedrijven bij vinden van Chinese (kennis)partners voor onderzoek nieuwe katalysatoren voor petrochemische industrie en R&D voor biopolymeren/plastics en highperformance materialen • Ondersteunen van Dutch Polymer Institute (DPI) bij opzetten van activiteiten i.s.m. MOST • Ondersteunen NWO bij opzetten van NWO/MOST Sino-Dutch science industry cooperation合(Hé) voor nieuwe chemische innovaties 2013 • Gebruik maken van technologische samenwerking voor het aantrekken van Chinese chemiebedrijven naar Nederland • Scherper in kaart brengen Chinese chemiesector en bezoeken bedrijven die mogelijk in Nederland investeren. Promoactiviteiten zoals CEO-bijeenkomsten • Stimuleren technologische samenwerking binnen de gebieden (high performance) materialen en groene chemie/bio-based • Ondersteunen NWO bij verder uitrollen van NWO/MOST Sino-Dutch science industry cooperation合(Hé) voor nieuwe chemische innovaties • Actief positioneren van Chemelot en DPI Uitwerking Productie kansenrapport Pagina 8 van 13 DRAFT marktbewerkingplan top 3 prioritaire landen voor chemie; 1 nov. ‘12 Topsector Chemie Boegbeeld Gerard van Harten (oud-voorzitter Raad van Bestuur Dow Benelux) Nelo Emerencia Trekker Internationalisering / private secretaris Aanspreekpunt EL&I/IB Ambtelijke secretaris Jorn Leeksma ([email protected]) Janneke Timmerman ([email protected]) Doelland 3: India Aanspreekpunt Agentschap NL India netwerk Beoogde resultaten 2013-2015 De positie van de Nederlandse (bio)chemische industrie in India is versterkt door de introductie van bio-based chemie in India. De Indiase petrochemische sector gebruikt Nederlandse technologie bij het produceren van hoogwaardige en schone brandstoffen. Een netwerk van internationale kenniswerkers die zijn terug gekeerd naar hun vaderland functioneert als ambassadeurs voor de Nederlandse chemische sector. Biomassa uit India vindt toegang tot de Nederlandse markt voor grondstoffen voor de chemische industrie tegen wereldwijd concurrerende prijzen. Internationaliseringoffensief Focus Positionering als ‘vitale, innovatieve, internationaal sterke speler op het gebied van groene chemie en slimme materialen met ambities tot de wereldtop te (blijven) horen.’ Spelen van een actieve maatschappelijke rol v.w.b. duurzaamheid, welzijn, welvaart en bieden van oplossingen voor samenlevingsvraagstukken. De agenda is de gezamenlijke agenda van 4 TKI’s: smart polymeric materials, procestechnologie, biobased economy en nieuwe chemische innovaties; en brede participatie van MKB. Verzoek aan netwerk: In kaart brengen van kansen en bottlenecks in samenwerking met belangenorganisaties VNCI (NL) en de Indiaase evenknie en in afstemming met het Topteam Chemie. Pagina 9 van 13 Op basis daarvan, in samenwerking met kennisinstellingen, in gang zetten van een ‘strategische dialoog’ voor iedere product-markt-technologiecombinatie (PMTC), d.w.z. de huidige en gewenste situatie in kaart brengen met de vraag hoe (d.m.v. welke DRAFT marktbewerkingplan top 3 prioritaire landen voor chemie; 1 nov. ‘12 strategie) daar te komen. A. Markt (afzet goederen en diensten) Inzet economische diplomatie voor de multinationals, praktische ondersteuning voor MKB (bijv. invoerregelgeving). Proactieve ondersteuning van het middenbedrijf en kennisinstellingen, veelal gespecialiseerde nichespelers. Ondersteuning bij algemene positionering, facilitering van bezoeken, deelname aan handelsmissies, aansluiting strategische reisagenda en deelname aan beurzen en congressen, gezamenlijke en consistente Holland Branding. Meest kansrijke subsectoren Chemische afvalstoffen: o.a. - e-waste; hergebruik van grondstoffen. Nederlandse kennis in de oplossing van het Indiase vervuilingprobleem kan mogelijk worden vermarkt. De afvalproblematiek is overigens sectordoorsnijdend en heeft raakvlakken met de topsectoren Energie (bijv. opwekken van energie uit afval), Logistiek en Water. Biobased materials: kansrijk omdat India als één van de belangrijkste toekomstige leveranciers van biologische grondstoffen wordt beschouwd. Grondstoffen (bulk en fijnchemie): o.a. voor de sector LSH, de automotive industrie, etc. Verzoek aan netwerk: Alle aspecten van economische diplomatie kunnen worden ingezet (i.e. Holland Branding, aanpakken van handelsbelemmeringen, inkomende en uitgaande bezoeken, onderzoeken, initiëren overheidssamenwerking, inzet vakattachés, inzet instrumentarium). In het bijzonder lijkt er een rol weggelegd voor de overheid in het voorlichten en desgewenst begeleiden van Nederlandse bedrijven die de Indiase markt willen betreden (bijv. tijdens missies) en van Indiase en Nederlandse bedrijven die willen samenwerken. Traditioneel heeft chemie een groot aandeel in de handel tussen Nederland en India. De Nederlandse wereldspelers, o.a. DSM en AkozNobel zijn goed gevestigd in India en de sector kenmerkt zich door een overheersende rol van de markt en nauwelijks (Indiase) overheidsinterventie. B. Technologische samenwerking Meest kansrijke kennisgebieden Vervanging van schaarse en toxische grondstoffen; Bio friendly waste solutions. Pagina 10 van 13 DRAFT marktbewerkingplan top 3 prioritaire landen voor chemie; 1 nov. ‘12 Er is een MoU op het gebied van Science, Technology and Innovation tussen NL en India en actieve Programs of Cooperation (biotechnologie, water). Ofschoon er op dit moment geen Nederlands-Indiase samenwerkingsverbanden op gebied van chemie op overheidsniveau lopen, kan de overheid gunstige voorwaarden scheppen voor intensieve(re) samenwerking tussen bedrijven en instellingen. Denk daarbij aan het afsluiten van Memoranda of Understanding en initiëren van overheidssamenwerking (G2G, bijvoorbeeld onder het instrument Partners for International Business). Het NWO heeft een onderzoeksprogramma gericht op vervanging van schaarse en toxische grondstoffen in India onder de vlag van genoemd MoU. Verzoek aan netwerk: De Innovatie Attachés in New Delhi en Mumbai kunnen Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen actieve ondersteuning bieden bij scouting van trends en ontwikkelingen in de industrie, bij kennisinstellingen en overheid en het vinden van Indiase partners voor kennisintensieve samenwerking. Pagina 11 van 13 DRAFT marktbewerkingplan top 3 prioritaire landen voor chemie; 1 nov. ‘12 C. Acquisitie (aantrekken van investeringen die Topsector in NL versterken) Meest gewenste subsectoren De Pilot Strategische Acquisitie van de NFIA en de sector heeft geleid tot het Strategisch Aanvalsplan Chemie met als aandachtsgebieden: - witte (of industriële) biotechnologie; fijnchemie; materialen en composieten. Verzoek aan netwerk: Economische diplomatie, in het bijzonder de dienstverlening door de NFIA-medewerker van HMA Delhi. De NFIA voert een driejarige pilot “Strategische Acquisitie” uit met als doel het proactief werven van buitenlandse investeringen (o.a. uit India) uit de chemische sector met als beoogd resultaat het versterken van de topsector. De pilot richt zich vooral op het aantrekken van hoogwaardige bedrijvigheid: de komst van (Europese) hoofdkantoren, R&D activiteiten en hoogwaardige productie naar NL. Per aandachtsgebied worden de grootste en snelst groeiende bedrijven in o.a. India op een groslijst gezet i.s.m. de NFIAmedewerker van HMA Delhi. Een selectie moet resulteren in een shortlist van buitenlandse bedrijven die proactief tot investeringen worden gestimuleerd en daartoe zal het postennet worden ingezet. Om potentiële investeerders te interesseren in NL heeft NFIA communicatiemateriaal ontwikkeld (presentaties, brochure, website etc.) om de Nederlandse chemie sector te positioneren in het buitenland. De positionering van de topsectoren wordt ingepast in de bredere ‘Holland branding’ strategie. D. Holland Branding Positionering als “vitale, innovatieve, internationaal sterke speler op het gebied van groene chemie en slimme materialen, met ambities tot de wereldtop te (blijven) horen” Internationaal een actieve, maatschappelijke rol spelen v.w.b. duurzaamheid, welzijn en welvaart en verantwoorde oplossingen bieden voor de ‘grand societal challenges’ Onderbouwen met overtuigende cases Verzoek aan netwerk: Ondersteunen van algemene positionering door postennet, faciliteren van bezoeken aan beurzen en congressen, gezamenlijke en consistente HB Branding: Innovatief, wereldspelers, duurzaamheid, solution provider en kennisintensief Pagina 12 van 13 DRAFT marktbewerkingplan top 3 prioritaire landen voor chemie; 1 nov. ‘12 E. Aantrekken van kenniswerkers Vervat in het Masterplan Bèta en Technologie, bedoeld om in alle topsectoren de (dreigende) tekorten gezamenlijk aan te pakken: Faciliteren en vergroten instroom internationale kenniswerkers. Zo mogelijk ook internationale studenten die in Nederland afstuderen en/of promotie doen en daarna een paar jaar in Nederland blijven werken. Faciliteren van een netwerk van internationale kenniswerkers die na verblijf (studie, werk) in Nederland terugkeren naar hun vaderland. Deze kenniswerkers kunnen als ambassadeurs optreden van de Nederlandse chemiesector. Benutten van contact met internationaal opererende Nederlandse bedrijven (scholing, werving) Werven en behouden R&D-personeel en talent uit buitenland. Verzoek aan netwerk (overheid): Simpeler procedures opstellen om tijdelijke medewerkers aan te trekken Het makkelijker maken studenten voor de Nederlandse arbeidsmarkt te behouden Leggen van verbindingen door IA-netwerk Pagina 13 van 13
© Copyright 2024 ExpyDoc