Kanker en massage (V) – Huidproblemen bij doelgerichte therapie

MEDISCH
Tekst: Lizet van Triet
Volgens Christine Boers-Doets (onderzoeker aan het Leids Universitair Medisch Centrum) is
doelgerichte therapie in opkomst. “Nu krijgen mensen met kanker vaker een chemokuur.
Over een paar jaar zal de verhouding (nu 70/30) omgedraaid zijn. Deze nieuwe therapie
werkt doelgerichter bij de bestrijding van kanker”, stelt Christine. Daarbij ontstaan echter
vaak wel huid- en slijmvliesproblemen, waardoor massage wordt afgeraden.
Kanker en massage (V)
Huidproblemen
bij doelgerichte
therapie
“Als direct al in het beginstadium aandacht wordt besteed
aan de bijwerkingen, dan zullen die klachten beperkt blijven”,
benadrukt Christine Boers-Doets. Het is haar missie dat patiënten de doelgerichte therapie zonder dosisaanpassingen
kunnen blijven volgen, ondanks de bijwerkingen. “En dat kan,
want als zij - zodra er klachten ontstaan - er snel bij zijn, dan
blijven de huid en slijmvliezen in een veel betere conditie en
zullen de problemen snel verminderen.”
26
Christine Boers-Doets
werkt als onderzoeker
en consulent bij
Stichting TARGET
Research-Consultancy
& Innovation
(TARGET-RCI) en als
onderzoeker aan het
Leids Universitair
Medisch Centrum. Zij
geeft ook trainingen
aan schoonheidsspecialisten over de
bijwerkingen van
doelgerichte therapie,
waarbij de
voorzorgsmaatregelen
en behandeling
daarvan worden
besproken. Voor meer
informatie: www.
targetrci.com.
Doelgerichte therapie
Targeted therapie, oftewel doelgerichte therapie, is een
behandeling met medicijnen die de groei en deling van kankercellen blokkeert. Bepaalde moleculen die zorgen voor de
groei en overleving van die cellen worden aangepakt. In het
algemeen zijn er bij deze therapie minder levensbedreigende
bijwerkingen dan bij een chemokuur. Echter, tussen de 50 en
100 procent van de patiënten ontwikkelt wel huid- en slijmvliesproblemen. Christine: “Het is van wezenlijk belang om
de bijwerkingen, zodra ze optreden, te behandelen. Want de
kwaliteit van leven kan daardoor negatief worden beïnvloed.
Door de bijwerkingen, die absoluut goed aangepakt kunnen
worden, willen sommigen ermee stoppen, of de dosis van de
medicatie laten verlagen. Regelmatig past ook de behandelaar een dosis aan (een behandelpauze of dosisverlaging) zonder dat de patiënt hier om heeft gevraagd. En dat is jammer.
Het is in de meeste gevallen een zeer effectieve behandeling.” Er is nog te weinig kennis bij de diverse hulpverleners,
want dit soort bijwerkingen zijn vrij nieuw. Vandaar dat Christine zo geëngageerd trainingen aanbiedt en kennis deelt met
onder andere artsen, verpleegkundigen, huidtherapeuten en
schoonheidsspecialisten. Christine: “Ook deze laatste groep
moet weten wat wel en niet kan. Zo mogen de acne-achtige
klachten niet als acne behandeld worden. Dan verergeren de
klachten juist.” Een gezichtsbehandeling in een schoonheidsinstituut wordt in de acute fase afgeraden, net als een massage van het lichaam of van het gelaat. “Dat is in dat stadium
te belastend voor de huid.”
Huiduitslag met ontstekingen
De meest voorkomende dermatologische reacties op de targeted therapie zijn onder meer huiduitslag met ontstekingen,
een droge huid, nagel- en haarveranderingen. Afhankelijk
van het gegeven medicijn treedt zo’n bijwerking al snel op,
meestal al tijdens de eerste drie weken van de behandeling.
Christine: “In de acute fase, dat kan al in de eerste dagen na
toediening zijn, treden bij bepaalde doelgerichte therapieën
puistjes op die open kunnen gaan. Na twee tot vier weken zal
deze fase zijn top bereiken. In de chronische fase zijn er geen
ontstekingen die open kunnen. Wel kan de huid dan vlekkerig rood zijn.” De huiduitslag treedt het meest op op plekken
waar veel talgklieren zijn. Christine vervolgt: “De huiduitslag
met puistjes lijkt op acne vulgaris, maar is dat beslist niet.
Christine heeft het volgende advies: “Indien huiden slijmvliesreacties in een vroeg stadium behandeld worden, kunnen zij meestal beperkt blijven
tot een milde of matige reactie. Daarom is het
belangrijk dat een rode huiduitslag, optreden
van puistjes, pijn, wondjes, een drukkend/kloppend gevoel rondom de nagels of kloven aan
vingers of tenen direct worden gemeld.”
De meest voorkomende dermatologische reacties op de targeted
therapie is huiduitslag met ontstekingen.
ESTHÉTICIENNE
ES140225 KANKER EN VOEDING.indd 26
FEBRUARI 2014
06-02-14 16:55
ME
DISCH
Acne vulgaris ontstaat meestal bij een meer vette huid. Deze
uitslag is te zien bij een zeer droge huid. Anti-acnemiddelen
mogen daarom niet geadviseerd worden, maar wel ongeparfumeerde hydraterende crèmes. Vermijd het uitknijpen van
de puistjes om infecties te voorkomen. Ook camouflage ervan
wordt sterk afgeraden. Lycogel, een camouflagestick of foundation op waterbasis is eventueel wel toegestaan.”
Christine: “Als gevolg van de doelgerichte therapie wordt de huid zeer gevoelig en dun. Daarom
is het nodig een goed tolereerbaar, zacht product te gebruiken om de huid te verzorgen en te
beschermen. Een huiduitslag tijdens een behandeling met doelgerichte therapie is van voorbijgaande aard en is meestal goed te behandelen.”
Droge huid
Na enkele maanden kan een droge huid ontstaan. Christine:
“De huid van vooral het gelaat, de hals, schouders en de romp
wordt rood en schilferig; ook de hoofdhuid kan aangetast
zijn. Daardoor ontstaat regelmatig jeuk. Het is belangrijk om
dan niet te krabben, omdat dat de aandoening kan verergeren.
Soms biedt een verkoelende crème of een variant met menthol
uitkomst.” Ook adviseert Christine om eerder een (korte) douche te nemen dan een bad. En het water mag niet te warm zijn
om verdere uitdroging te voorkomen. Het is eveneens beter
om zoveel mogelijk uit de zon te blijven om hyperpigmentatie te voorkomen. Bedekking van de huid met kleding en een
ongeparfumeerde zonnebrandcrème op waterbasis en met
een hoge beschermingsfactor is belangrijk. Door de droge
Het blijkt dat ook de haargroei na ongeveer vier maanden na
de start van de behandeling kan veranderen. Op het gelaat
kan donshaar gaan groeien. Het haar op het hoofd, en ook de
wenkbrauwen en wimpers, kunnen sterk gaan groeien en krullen. Christine: ”Het kan er niet mooi uitzien, die uitgegroeide
wimpers. Toch mogen ze niet geknipt worden, omdat zij bij het
groeien tegen de oogbol kunnen groeien, met beschadiging
als gevolg. Een oogarts mag wel de wimpers epileren.” Om de
haren in het gezicht te verwijderen, moet gedacht worden aan
elektrisch scheren: “Chemische ontharingsmiddelen en harsen
zijn uit den boze, omdat dit de huid beschadigt.”
27
Christine: “Het is belangrijk dat de eerste verschijnselen van een huiduitslag onmiddellijk worden behandeld, anders kan deze ernstige vormen aannemen.”
huid kunnen zich bovendien huidkloven ontwikkelen. “Deze
barsten of scheuren ontstaan vooral aan de ellebogen, de toppen en kootjes van de vingers, de grote tenen en de hielen. Om
verergering te voorkomen kan daar voor de nacht een crème
op, met daar overheen zalf of vaseline en een katoenen sok of
handschoen.” Een ander gevolg kan eczeem zijn, zowel acuut
of in een later stadium chronisch. “In de eerste fase mag er geen
vette crème gebruikt worden, in de latere fase juist wel.”
Nagels en haar
Een maand of vier na de start van de doelgerichte therapie
kunnen de nagels veranderen. Zo kunnen ze trager groeien,
bros worden, verkleuren of scheuren. Ook kunnen de nagelriemen makkelijker ontsteken en dat treedt al eerder op, zo’n
vier tot acht weken na de start van de therapie. Christine:
“Hierbij geldt weer dat bij de eerste verschijnselen onmiddellijk behandeld moet worden. Dit om infecties te voorkomen. Een andere bijwerking kan wildgroei van weefsel naast
de nagel zijn. Voorkoming van infecties en beperking van de
pijn is het doel van de therapie. Het aanbrengen van kunstnagels wordt bij deze therapie afgeraden. Wel mogen de nagels
worden gelakt en mag een nagelverharder worden gebruikt.
Uitgegroeide wimpers.
Vier tot acht weken na de start van de therapie kunnen de nagelriemen
gaan ontsteken. Christine: “Hierbij geldt dat er onmiddellijk behandeld
moet worden zodra de eerste verschijnselen optreden. Dit om infecties
te voorkomen.”
Christine: “Het belangrijkste advies bij doelgerichte therapie is dat de huid in een goede conditie gehouden moet
worden. Dit betekent dat de huid minimaal tweemaal per dag, en indien nodig vaker, ingesmeerd moet worden
met een dikke crème. Liefst een ongeparfumeerde variant, omdat de alcohol in de geparfumeerde crèmes de huid
eerder uitdroogt. Belangrijker is nog dat patiënten het product gebruiken. Dus liever een crème met parfum
dan een crème zonder alcohol die vervolgens niet wordt aangebracht. Daarnaast dient een trauma (alles wat
de huid beschadigt, zoals drukplekken, sneetjes, scheurtjes, stoten en schaven) vermeden te worden.”
ESTHÉTICIENNE FEBRUARI 2014
ES140225 KANKER EN VOEDING.indd 27
06-02-14 16:55
MEDISCH
Een tumorcel wil graag meer bloedvaten, zodat hij beter kan groeien. Als een tumorcel deze boodschap wil doorgeven aan een andere cel, gebruikt hij
hiervoor een signaalstof. Deze stof moet daarvoor wel passen in de receptor. Een van de manieren waarop de doelgerichte therapie werkt, is het
blokkeren van de receptor met behulp van een antistof, waardoor de boodschap niet meer doorgegeven kan worden.
(Deze figuren komen uit de brochure Doelgerichte therapie. Een pdf hiervan is onder de term producten te vinden op de site www.oncologieverpleging.
nl. De papieren versie is aan te vragen via het secretariaat V&VN oncologie: [email protected].)
28
De bijwerkingen van onder meer een chemokuur en een doelgerichte therapie kunnen overeenkomen, maar vaak
ook zijn er grote verschillen. Zo is een van de bijwerkingen van chemotherapie het hand-voetsyndroom (zie deel 4
van deze serie). De problemen van handen en voeten bij de laatstgenoemde behandeling kunnen een hand-voethuidreactie zijn. Bij een handvoetsyndroom verergeren de klachten bij blootstelling aan kou en warmte, terwijl bij de
hand-voethuidreactie de klachten door koelen juist afnemen. Massage is bij beide bijwerkingen gecontra-indiceerd.
Gewijzigde abonnementenservice
Vanaf heden heeft Koggeschip Vakbladen haar abonnementenadministratie van Esthéticienne
ondergebracht bij Abonnementenland. U kunt bij hen terecht voor alle zaken die betrekking
hebben op uw abonnement.
Voor wijzigingen in uw abonnement kunt u gebruik maken van de daartoe bestemde formulieren
op www.aboland.nl bij Esthéticienne. Voor overige vragen m.b.t. een abonnement kunt u terecht
bij de klantenservice op www.aboland.nl.
U kunt ook bellen met de klantenservice. De klantenservice van Abonnementenland is bereikbaar
op werkdagen van 9:00 tot 17.00 uur op telefoonnummer 0900 - 22 65 263 (10 ct. per minuut).
Vanuit België kunt u bellen met telefoonnummer +31 251 257926.
Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest
Tel. 0900-226 52 63 (10 ct/min.), Fax 0251-310405
E-mail: [email protected]
Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of
www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen.
Twitter: stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten.
stopper aboland ES.indd 1
ES140225 KANKER EN VOEDING.indd 28
ESTHÉTICIENNE
FEBRUARI 2014
4-2-2014 10:34:12
06-02-14 16:55

Download Report