Verslag Sociale marketing en de ontwikkeling van alcoholmatiging

Toepassen van Sociale Marketing op
ontwikkeling van
alcoholmatigingsinterventies
Vraag
Vanuit de GGD Hart voor Brabant en de Academische Werkplaats Publieke
Gezondheid Brabant bij Tranzo wordt gewerkt aan een onderzoek naar
alcoholpreventie voor jongeren van 12 – 18 jaar en sociale marketing en
doelgroep segmentatie.
In een vooronderzoek is gekeken of het mogelijk is om jongeren van 12 - 18
jaar in te delen in (meer) homogene groepen, gebaseerd op hun kijk op
alcohol (houding t.a.v. alcohol). Dit bleek mogelijk en er zijn 5 segmenten
jongeren gedefinieerd: de socialen, de uitbundigen, de bewust frissen, de
nuchteren en de genieters. Voor de jongeren van 2 segmenten worden
interventies op maat ontwikkeld. In een expertmeeting met regionale en
landelijke professionals hebben we gekozen voor de socialen en nuchteren.
Om meer zicht te krijgen op de socialen en nuchteren, en op wat zij leuk
vinden om te doen en wat alcohol voor hen betekent, zijn focusgroepen
gehouden.
De vraag is om advies over de sociale marketing-methode om daarmee
bestaande aanbevolen interventies aan te passen voor de socialen en
nuchteren. Vanuit het RIVM Centrum Gezond Leven is expert Julie
Huibregtsen gevraagd advies te geven.
Concreet zijn er twee vragen:
1. Bij de interventie-aanpassing voor de twee groepen socialen en nuchteren
wordt uitgegaan van bestaande aanbevolen interventies. Deze zijn echter
opgezet vanuit de bril van de GB’er. De te ontwikkelen aanpassing moet
worden ontwikkeld vanuit de bril van de jongeren, dus volgens de sociale
marketing manier. Graag advies bij deze stap.
2. In later stadium, als de concept-interventies klaar zijn graag mee denken
en feedback geven op de opzet / conceptinterventies zodat de inzichten
vanuit de sociale marketing goed vertaald worden in de interventies.
Aanpak
Een brainstormteam (projectleider, expert, marketingbureau, GGD collega’
en ikzelf) heeft in een aantal bijeenkomsten informatie uit de focusgroepen
met jongeren vertaald naar aansprekende interventie ideeën. Het was de
kunst om uit veel informatie die informatie te halen die nodig/ bruikbaar is
voor de ontwikkeling van de interventies. Deze interventies moeten passen
binnen de bestaande PAS (Preventie Alcoholgebruik Scholieren) interventie
van het Trimbos Instituut. Daarnaast is tijdens de interventie ontwikkeling
met Julie gebrainstormd over interventie- en gedragsdoelstellingen. Wat
1
A. van Leeuwenhoeklaan 9
3721 MA Bilthoven
Postbus 1
3720 BA Bilthoven
www.rivm.nl
KvK Utrecht 30276683
T 030 274 91 11
F 030 274 29 71
[email protected]
willen we bereiken met de interventies, welk doelgedrag bij de jongeren
hebben we voor ogen.
Resultaat
1.
2.
Er zijn twee aansprekende interventies ontwikkeld die passen binnen
de PAS interventie namelijk de: Smartquiz alcohol en de Cool Choice
Day (zie bijlage voor meer informatie). De twee interventies komen
beschikbaar voor andere GGD-en en instellingen voor
verslavingszorg.
Er is ervaring opgedaan met het vertalen van informatie van de
doelgroep (uit bijvoorbeeld focusgroepen) naar een interventie. Het
formuleren van interventie doelen en gedragsdoelen bleek een lastig
en belangrijke stap te zijn. Met verschillende disciplines hierover
brainstormen is van grote meerwaarde gebleken.
Tips
Een multi-disciplinair team helpt bij het vertalen van beschikbare informatie
over de doelgroep naar interventie ideeën. Dit geldt ook voor het
formuleren van interventie- en gedragsdoelen.
Borging
Beide interventies zijn gepilot op een school.
Met de GGD collega’s die werken aan alcoholpreventie is een bijeenkomst
geweest om de interventie Smartquiz alcohol uit te testen en toe te lichten.
Een aantal interne collega’s en gezondheidsbevorderaars /
preventiewerkers van andere GGD’en of instellingen voor verslavingszorg
gaat de training voor de interventie Cool Choice Day volgen.
Op het intranet van de GGD Hart voor Brabant zal informatie komen over
het traject en de interventies.
Alle GGD-en zijn op de hoogte van de interventie Cool Choice Day en de
daarbij behorende training. De training zit inmiddels vol, en er is genoeg
animo voor een tweede training.
De sociale marketing werkwijze is geborgd door de training aan collega’s
van GGD Hart voor Brabant en GGD West-Brabant. Daarnaast is er aandacht
voor op de agenda van GGD Hart voor Brabant en GGD West Brabant. Het
zal altijd een uitdaging zijn om sociale marketing in het dagelijks werk ook
echt consequent toe te passen. Meer informatie
Contactpersoon: Meriam Janssen, GGD Hart voor Brabant
([email protected])
Bijlage
Informatie over de Smartquiz alcohol en de Cool Choice Day
Twee nieuwe interventies die passen binnen Preventie Alcoholgebruik
Scholieren van het Trimbos-instituut
Momenteel is het zo dat alle leerlingen, meestal in de 2e klas van het
voortgezet onderwijs, voorlichting krijgen over alcohol. Alle leerlingen
krijgen dezelfde voorlichtingsboodschap, ongeacht of ze nog helemaal niet
bezig zijn met alcohol of dat ze al elke week alcohol drinken, of iets daar
tussenin.
Wij, vanuit de GGD Hart voor Brabant, dachten dat het goed zou zijn om
onderscheid te maken in de houding van jongeren over alcohol. We hebben
daarom gekeken of we jongeren van 12 – 18 jaar in kunnen delen in
subgroepen (segmenten) op basis van hun houding over alcohol. Dit bleek
mogelijk en we hebben vijf segmenten jongeren gevonden: de socialen, de
uitbundigen, de bewust frissen, de nuchteren en de genieters. Elk segment
heeft dus zijn eigen kijk op alcohol.
We hadden de mogelijkheid om ons te verdiepen in twee segmenten en om
interventies te ontwikkelen gebaseerd op de houding van deze twee
segmenten. Wij hebben ons verdiept in de socialen en de nuchteren. Op
basis van de inzichten in de socialen en nuchteren hebben we twee nieuwe
interventies ontwikkeld: de Smartquiz alcohol en de Cool Choice Day. Beide
interventies zijn ontwikkeld op de inzichten van de socialen en de nuchteren,
maar worden uitgevoerd voor de jongeren van alle vijf de segmenten.
Smartquiz alcohol: een frisse quiz over keuzes
Het doel van de Smartquiz alcohol is om op een interactieve manier met
leerlingen in klassenverband te discussiëren over hun houding over
alcohol(gebruik), eigen keuzes te maken en jongeren vaardigheden aan te
leren om hun eigen grenzen te bepalen en aan te geven. Het doel van deze
Smartquiz alcohol is om bij alle leerlingen het respect voor elkaar,
weerbaarheid en zelfvertrouwen te vergroten; een leeftijdsgenoot moet
lachend een glas alcohol kunnen afslaan en lekker fris kunnen drinken,
zonder zich hierbij een buitenbeentje te voelen.
De Smartquiz alcohol is ontwikkeld voor leerlingen van het 1e of 2e leerjaar
voortgezet onderwijs en wordt uitgevoerd door een medewerker van GGD
of instelling voor verslavingszorg.
De Smartquiz alcohol wordt uitgevoerd met een online quizapplicatie; op
het smartboard in de klas komt een vraag te staan. Deelnemers geven met
hun smartphone hun eigen antwoord op de vragen van de quiz, via internet.
De resultaten komen via internet binnen bij de quizleider en worden
weergegeven op het scherm in de klas. Alle leerlingen zien hoeveel
leerlingen welk antwoord hebben gegeven.
De quizleider speelt een cruciale rol in de interventie. Hij of zij gaat met de
deelnemers in gesprek over de gegeven antwoorden en probeert daarmee
de mening van de deelnemers te beïnvloeden richting bij voorkeur geen (en
als alternatief gezond) alcoholgebruik. De quizleider doet dit vraag-voor-
vraag; na het geven van antwoorden op een quizvraag worden die resultaten
en de meningen in de klas eerst uitgebreid besproken alvorens met de
volgende vraag wordt begonnen. Zo wordt het een interactief geheel.
Cool Choice Day – be a hero, go zero
De interventie Cool Choice Day – be a hero, go zero is gebaseerd op de
methodiek van het Amerikaanse Challenge Day. Aan een Cool Choice Day
doen twee of drie klassen (2e of 3e klas voortgezet onderwijs) tegelijk mee.
Cool Choice Day – be a hero, go zero is een interventie die zich richt op
weerbaarheid, je eigen keuzes maken en je echte ik laten zien (je waterlijn
laten zakken), in relatie tot alcohol en roken.
De Cool Choice Day bestaat uit een combinatie van energieke spelletjes, die
bedoeld zijn om een ontspannen sfeer te creëren, om leerlingen letterlijk in
beweging te brengen en om leerlingen elkaar beter te leren kennen. Deze
spelletjes worden afgewisseld met meer serieuze onderdelen die gaan over
weerbaar zijn, je eigen keuzes maken en je echte ik laten zien. Leerlingen
schrijven een intentieverklaring met afspraken die ze met zichzelf maken en
leerlingen kunnen elkaar complimenten maken.
Medewerkers van GGD of instelling voor verslavingszorg kunnen deze Cool
Choice Day uitvoeren nadat ze een training hebben gevolgd van vijf
dagdelen.
Plaats van Smartquiz alcohol en Cool Choice Day binnen alcoholpreventie
Om effect te krijgen bij alcoholpreventie is het belangrijk dat een interventie
wordt ingebed in een structurele aanpak van alcoholpreventie. Dit is ook het
geval bij de Smartquiz alcohol en de Cool Choice Day. Beide interventies zijn
geen losse interventie die eenmalig uitgevoerd kunnen worden; deze dienen
ingebed te worden in een structurele aanpak van alcoholpreventie.
We hebben ervoor gekozen om de Smartquiz alcohol en de Cool Choice Day
een onderdeel te laten zijn van een bestaande en effectieve interventie,
namelijk de PAS (Preventie Alcoholgebruik Scholieren) interventie van het
Trimbos instituut. Het doel van de PAS-interventie is het alcoholgebruik
onder jongeren uit te stellen middels het motiveren van het stellen van
regels door ouders en het ontwikkelen van zelf-controle en gezonde attitude
over alcoholgebruik bij jongeren.
De PAS-interventie is gericht op ouders en leerlingen. Ouders krijgen op de
1e ouderavond van het schooljaar, in klas 1,2 en 3, informatie over school en
de doelen van school voor dat leerjaar. Daarnaast krijgen ze kort informatie
over alcohol en hersenschade en het belang van het maken van afspraken
met je kind en deze regels consequent toepassen. Een stukje
opvoedingsondersteuning dus. Leerlingen krijgen in een Elektronische
LeerOmgeving (ELO) 4 digitale lessen over alcohol.
Aan deze bestaande PAS-interventie voegen wij dus bovenstaande twee
nieuwe interventies toe. Meer informatie over de PAS-interventie kun je hier
vinden: http://www.dgsg.nl/scholen/dgsg-vo/pas. Bij voorkeur worden de
Smartquiz alcohol en de Cool Choice Day daarom uitgevoerd samen met de
andere onderdelen van de PAS-interventie. Mocht een school wel een
structurele aanpak alcoholpreventie hebben maar niet werken met de PAS-
interventie, dan kunnen beide interventies ook in deze structurele aanpak
ingebed worden.
Voor vragen of informatie over de Smartquiz alcohol en/of de Cool Choice
Day kun je contact opnemen met Meriam Janssen van GGD Hart voor
Brabant via [email protected].

Download Report