Kleuren - Huijsen, Kees

EUROPA IN KLEUR 1
aquarellen
Kees Huijsen
2e Druk
Inleiding
i
Inleiding
In dit boek tref je ongeveer 40 aquarellen aan van stads- en dorpsgezichten tot aan landschappen en
boten.
Het is een boek waarin je een kijkje in ‘de keuken van het aquarelleren’ krijgt. Van een aantal aquarellen
beschrijf ik in stappen het schilderproces. Daarbij moet je denken aan zwart-wit studies, één of meerdere tussenfases en tenslotte het definitieve schilderij.
Kleur en dynamiek.
Kleur en dynamiek zijn belangrijk in een aquarel. Ik probeer beweging te suggereren door bijvoorbeeld
“dode” huizen als beweeglijke objecten te zien. De huizen moeten naar elkaar kijken, praten ….elkaar
versterken. Door de kleuren explicieter te kiezen, de vormen te overdrijven en lijnen aan het beeld toe
te voegen worden “dode”onderwerpen dynamisch gemaakt.
Mijn werkwijze
Mijn werken zijn realistisch van opzet. Maar het is ook weer niet zo dat het een kopie is van de werkelijkheid. Het is een interpretatie van de werkelijkheid.
Om de werkelijkheid om te zetten naar een aquarel gebruik ik foto’s. Het werken met foto’s vraagt veel
oefening. Een foto kan een afbeelding bevriezen, een onderwerp dood maken. Voordat ik een foto
maak snuif ik eerst de sfeer op, kijk rond en na enige tijd worden vanuit verschillende hoeken van het
onderwerp foto’s gemaakt. Terug in mijn atelier wordt een foto bewerkt en expressiever gemaakt. Vervolgens op A4 uitgeprint en het schilderproces kan beginnen.
Opmerking: Bij veel schilders is het nog steeds not done om met foto’s te werken. Een ouderwets standpunt. Al vanaf de jaren 70 worden op de academie foto’s gebruikt bij het schilderen. Ik ben ook van mening dat we van de mogelijkheid gebruik moeten maken.
ii
Met een fototoestel ben je in staat om onderwerpen vast te leggen op een drukke lokatie, of onderwerpen te kiezen vanuit onhandige posities.
Schilderproces
Ik begin met een vluchtige potloodschets, waarin de details worden weggelaten. Vervolgens wordt over
de potloodtekening met zwarte aquacryl geaquarelleerd, waardoor de donkere cq lichte vlakken bepaald worden.
Meestal maak ik meerdere schetsen om enerzijds het onderwerp beter in mijn vingers te krijgen anderzijds om te spelen met de vlakken. Als uiteindelijk vaststaat hoe het onderwerp op papier moet komen is
kiezen van de kleuren aan de beurt.
Onderwerpen
Ik schilder een onderwerp, omdat het mij aanspreekt en niet omdat het onderwerp goed in een serie
past. Ik wil mezelf op geen enkele wijze beperkingen opleggen in onderwerpkeuze, kleur, afmeting of
wat dan ook. Achteraf blijkt dat het meestal onderwerpen zijn die met water te maken hebben, zoals havens, boten, scheepswerven of kanaaltjes.
De hoofdstukindeling
Het boek is opgedeeld in vijf hoofdstukken. De hoofdstukken vallen uiteen in secties. Zo zijn de verschillende aquarellen beschreven in deze zogenaamde secties. Het voordeel van deze methodiek is dat de
lezer direct naar de gewenste sectie kan springen.
De kern van het boek vormen de hoofdstukken 1, 2 en 3, waarin de aquarellen staan afgebeeld. In de
eerste van deze drie hoofdstukken staan stads- en dorpsgezichten. In het middelste hoofdstuk staan
landschappen. Het laatste hoofdstuk van deze drie hoofdstukken omvat aquarellen van boten en havens.
iii
Naast de inleiding en de beschrijving van schilderijen is er een hoofdstuk materiaal. In de eerste sectie
van het hoofdstuk ‘materialen’ komt verf aan de orde. De keuze van mijn pallet, het aspect lichtechtheid
en transparantie komen aanbod. In de sectie penselen en papier vertel ik over gewicht, structuur en
zuurgraad van het papier. Omdat het ‘goed’ presenteren van een aquarel belangrijk is, laat ik in de laatste sectie van dit hoofdstuk zien hoe ik mijn passe-partouts en lijsten kies.
Ook is een lijst van activiteiten en tentoonstellingen opgenomen. Ten slotte vertel ik iets over mijzelf.
Terminologie
De namen van de kleuren van de verf en de penselen zijn in het Duits, omdat veel schildermateriaal uit
Duitsland komt. De namen en de nummers van de kleuren zijn de namen en codes die Schmincke hanteert.
Ik hoop dat je veel lees- en kijkplezier hebt van dit boek en dat je nog enthousiaster gaat worden over
deze vorm van beeldende kunst.
Wijzigingen 2e druk
Om het boek leesbaarder te maken zijn enkele tekstuele wijzigingen, het lettertype en de grootte van de
letter doorgevoerd. Ook zijn enkele aquarellen vervangen.
Kloetinge, juni 2014
Kees Huijsen
2e druk
alle aquarellen in dit boek hebben een afmeting van 65 x 45 cm, ingelijst 80 x 60 cm
iv
HOOFDSTUK 1
steden en dorpen
5
SECTIE 1
Wonen in Monaco
Monaco behoeft eigenlijk geen nadere introductie. De stadstaat is
bekend van het casino,
de Grand prix, de Grimaldi's en het prettige
belastingklimaat. Voeg
daar nog het lekkere
weer en de exorbitante
luxe bij en het plaatje is
compleet.
Een verblijf in Monaco,
het één na kleinste
land ter wereld (na Vaticaanstad), is een belevenis voor allen die houden van heel veel gebouwen en flats op een
klein oppervlak.
6
SECTIE 2
De huizen van Cagnes-sur-Mer (F)
Aan de Cotê d’ Azur, ingeklemd tussen
Cannes en Nice, ligt
Cagnes-sur-Mer.
Het oude gedeelte van
Cagnes-sur-Mer ligt op
een heuvel.
Gekozen is om het oude gedeelte van het
dorp te schilderen.
7
De opeenstapeling van de huizen
met de bomen op de voorgrond lijkt
op het eerste gezicht een gemakkelijk te maken aquarel. De valkuil ligt in
het feit dat het twee schilderijen kunnen worden binnen één schilderij.
Het ene schilderij wordt gevormd
door de lichte huizenrij en het andere
schilderij zijn de donkere groene bomen. De moeilijkheidsgraad is dus
om er één geheel van te maken.
De bovenste rij huizen is licht gehouden ten opzichte van de rest. De aandacht wordt nu naar de bovenste rij
huizen getrokken.
De aquarel is op papier van Boesner
rau 65 x 45 cm geschilderd. En voor
penselen is gekozen voor 20, 16 en
10 mm. Gebruikte kleuren: Indischgelb, Kadmiumgelb hell, Kobaltblauton, Kadmiumrot hell en Permanentgrün oliv.
De zwart wit studie is met een Linierer gemaakt.
8
Om eenheid binnen het schilderij te creëren is er voor gekozen om één gemeenschappelijke kleur (Indischgelb) te
gebruiken voor de huizen en
voor de bomen. Voor het
groen van de bomen is Kobaltblauton toegevoegd.
Om de aquarel sprekender te
maken zijn de kleuren van de
lichte huizen lichter gemaakt
en van de donkere huizen donkerder.
Door bij de donkere panden
de ramen uit te sparen en bij
de lichte panden de ramen te
schilderen worden de verschillen aangezet.
Zou ik bij de lichtere panden
de ramen uitsparen door de
muren donkerder te maken
dan worden de lichte panden
te donker en worden de verschillen tussen de huizen minder.
9
In deze stap is het schilderij kleurrijker gemaakt.
Zowel in de voorgrond als
in de lucht zijn lagen toegevoegd.
Als laatste is het dekkende
Kadmiumgelb hell toegevoegd. Hierdoor is de
aquarel veel sprekender
geworden.
De laatste stap lijkt eenvoudig, maar omdat het een
afwijkende- en een dekkende kleur betreft kan dit totaal verkeerd uitpakken.
Desalniettemin gewoon
doen. Durf loont.
10
SECTIE 3
Het gele huis in Sarlat (F)
Sarlat is een overbekend plaatsje in de Dordogne. En niet voor
niets. Het lijkt wel een
museum.
De huizen in Sarlat
hebben bijna allemaal
dezelfde kleur, die het
best te omschrijven is
als sienna.
De uitdaging om daar
een kleurrijk schilderij
van te maken ligt voor
de hand.
11
Ik ben heel vrij omgegaan met het onderwerp. De huizen
hebben verschillende kleuren en de boom voor het huis is
weggelaten.
Voor de rechter huizenrij die in de schaduw staat is voor
de koele kleur Manganviolet gekozen. Voor het huis links
in de zon is het warmere Indischgelb gebruikt. Het huis in
het midden is met Kadmiumgelb hell geschilderd.
Het middelste huis is geler gemaakt waardoor er meer nadruk
op komt te liggen. Ook zijn alle
details achterwege gelaten om
de vlakken van het huis te overdrijven.
Door zijn eenvoud is het een
sterk schilderij geworden.
12
SECTIE 4
Het oranje café van Saint-Tropez (F)
Bij Saint-Tropez horen
dure jachten, exclusieve auto’s en overvolle
boulevards. Dat beeld
klopt in het hoogseizoen. Buiten het hoogseizoen is Saint-Tropez
veel rustiger.
In één van deze achterafstraatjes werd ik getroffen door dit oranje
café. Van dit kleurige café stonden de deuren
gastvrij open en de lege
stoelen stonden uitnodigend klaar om te gaan
zitten.
13
Het oranje café is geen gemakkelijk onderwerp om te schilderen,
omdat alle huizen uit middentonen bestaan. Uit de zwart-wit studie blijkt dat er niets uitspringt.
Geen lichte vlakken, maar ook
geen donker partijen.
Daarom heb ik ook nog een kleurenstudie van het onderwerp gemaakt. Het café is intenser van
kleur gemaakt. En door de huizen minder uitbundig te schilderen wordt het café nog meer benadrukt.
De gebruikte kleuren: Kadmiumgelb dunkel, Permanent-rot en
14
In het definitieve schilderij ben ik begonnen met het verkeersbord te schilderen en
direct daarna het oranje van het café. Omdat de verf nog nat is van het verkeersbord
kan de verf zich vermengen met
het oranje van het café. Door
het vermengen wordt het meer
één geheel.
Vervolgens zijn de huizen
rechts geschilderd.
Middelste afbeelding.
Ook hier heeft de verf van de
panden links de tijd gehad om
zich te vermengen met de verf
van de ramen.
Onderste afbeelding.
De schaduw op de voorgrond loopt tegengesteld met de daklijn van het cafe. Door
de schaduw zwaarder aan te zetten dan in
werkelijkheid het geval is, wordt het beeld
minder frontaal en krijgt het oog de gelegenheid om het schilderij van links naar
rechts te scannen.
15
Details worden toegevoegd, zoals de
stoelen en de huizen rechts.
Vervolgens worden de huizen links niet
te veel uitgewerkt, anders gaat de aandacht te veel naar deze huizen. Het café
moet immers de meeste aandacht krijgen.
Rechter panden worden verlicht met wit.
De aandacht wordt verzwakt en daardoor
krijgt het centrum, het onderwerp, meer
aandacht.
16
SECTIE 5
Wenduine (B)
Wenduine is een badplaats aan de Belgische
Kust. Het is een kleine
plaats met circa 4000 inwoners. Wenduine wordt
ook wel de Prinses der
Badsteden genoemd.
Dit uitzicht zullen weinigen herkennen. Het is
het uitzicht aan de achterzijde van een flat aan
de hoofdstraat van Wenduine.
17
Dit onderwerp is niet gemakkelijk te
schilderen. Het wordt al snel een
technische tekening door alle rechte
lijnen en vlakken. De uitdaging is dus
om weg te blijven van de technische
vertaling.
Door de huizen speels neer te zetten
en de kleuren extremer aan te zetten
wordt het geheel krachtig en dynamisch.
Deze aquarel is met drie verschillende kleuren gemaakt: 361 Permanentrot, 214 Chromorange en 486 Kobaltblauton.
TIP: Het is nooit de bedoeling om zoveel mogelijk kleuren te gebruiken.
Door 3 á 4 kleuren te mengen krijg je
voldoende verschillende kleuren.
18
SECTIE 6
Nieuwendijk in Vlissingen
Onlangs heeft de uitbater het café met de donkere luifel geel geschilderd.
Ik heb dit schilderij in
2013 gemaakt op basis van mijn aantekeningen en foto’s uit
2011.
Het wit van het café
wordt versterkt door de
donkere panden. De
donkere panden creëren de diepte in het
schilderij.
19
SECTIE 7
Het Witte Huis in Rotterdam
Dit is een aquarel met
veel dynamiek. De gelijkenis treffen is niet
het belangrijkste.
Een aquarel krijgt
meer dynamiek door
direct op het papier te
gaan schilderen, zonder eerst een potlood
schets te maken.
In de aquarel zijn de
linker gebouwen voor
een groot gedeelte
weggelaten. Hierdoor
komt er meer nadruk
te liggen op het Witte
Huis
20
SECTIE 8
Delfshaven Rotterdam
Historisch Delfshaven,
een prachtig historisch
stadsgedeelte in het
westen van Rotterdam,
is uitnodigend om te
schilderen.
Ik ben zeer spaarzaam
geweest met het aantal
kleuren.
De aquarel is expressief geworden.
21
SECTIE 9
De Keizersgracht in Amsterdam
In het voorjaar ga ik
meestal een paar dagen naar Amsterdam
om aantekeningen en
foto’s te maken.
De bomen zijn op dat
moment nog niet uitgelopen, zodat de gevels
van de grachtenpanden goed zichtbaar
zijn.
22
Het onderwerp is het huis met
het oranje dak, links van het
midden. De zon heeft de panden rechts in het volle licht geplaatst. De voorkant van het
onderwerp, met de drie panden links, staan net in de zon.
De panden geheel links vangen geen zon.
De gebruikte kleuren: Kadmiumgelb hell, Kadmiumrot hell,
Kobaltblauton, Ultramarin
feinst en Perm Schwarz Lascaux Aquacryl
23
SECTIE 10
De Munt in Amsterdam
Zicht op de Munttoren
vanuit de Reguliersbreestraat. De Munttoren, ook wel de Munt
genoemd, is een toren
in Amsterdam die vroeger deel uitmaakte van
de Regulierspoort. Deze stadspoort was één
van de drie hoofdpoorten van de middeleeuwse vestingwerken van
de stad.
24
SECTIE 11
Het centrale plein in Orta San Giulio (I)
Orta San Giulio ligt aan
het Lago d’Orta in
noord Italie. Het Lago
is een klein meer ten
oosten van het Lago
Maggiore.
Ik heb dit onderwerp gekozen, omdat het centrale gebouw mooi gesitueerd ligt op het plein,
met links en rechts gebouwen die de dieptewerking van het onderwerp versterken. De
prachtige schaduwpartijen vervolmaken het geheel.
25
Ik heb een studie opgezet voordat ik aan mijn definitieve schilderij ben begonnen.
Voor het linker gebouw op de voorgrond is voor paars
gekozen.
Het rechter gebouw in de zon moest geel worden.
In het definitieve schilderij zijn de schaduwpartijen kleiner gemaakt en de lucht blauwer om de hitte te
benadrukken. Het gebouw, dat in de spotlight staat is meer naar
rechts geplaatst, om het rechter straatje interessanter te
maken. Hierdoor krijg je meer verschillende huizen te
zien.
De indruk wordt verkregen dat er een gebouw achter
het rode gebouw zit doordat de schaduw doorloopt.
Het schilderij krijgt op die manier meer diepte.
Door enkele lijnen op de voorgrond aan te brengen
wordt het vlak gebroken en is het beeld dynamischer geworden.
Voor het schilderij Orta San Giulio zijn de volgende kleuren gebruikt: Manganviolett, Indischgelb, Kadmiumgelb
dunkel, Permanentrot, Kadmiumrot hell, Kobaltblauton ,
Ultramarin feinst en Perm Schwarz Lascaux Aquacryl.
26
SECTIE 12
Uitzicht op Portland (GB)
Op een van mijn reizen ben ik in Weymouth (Dorset) terecht
gekomen. De omschrijving van het plaatsje
nodigt niet direct uit
om daar te gaan kijken. Het wordt beschreven als saai en
niet veel te zien. Desalniettemin ben ik daarheen gegaan. Tot mijn
verbazing blijkt het
een prachtig stadje
met een haven te zijn.
Vervolgens ben ik van
Weymouth naar Portland gereden. Vanaf
de heuvel heb je dit
prachtige uitzicht op
Portland.
27
SECTIE 13
Vakwerkhuis in Sherborn Dorset (GB)
Sherborn is een klein
plaatsje verborgen in
het groene district Dorset, in het zuiden van
Engeland.
In Sherborn staan huizen met pastel kleurig
pleisterwerk, sommige
met vakwerk.
28
De huizen staan in het volle licht. Dit wordt versterkt
door de schaduwpartij van het huis op de voorgrond. Het straatje geeft de diepte werking.
In de schets heb ik de oranje afzetting en de wachter voor de speelgoedwinkel laten vervallen. De afzetting en de wachter voegen niets toe aan het onderwerp ‘het huis met het vakwerk’.
Voor de kleuren heb ik dit keer voor helder Bergblau gekozen samen met Indischgelb en Permanentrot.
29
In de definitieve aquarel is gestart met het centraal gelegen
huis. Achtereenvolgens zijn de daken, de andere panden en
de lucht geschilderd. Dit alles in een vlot tempo om de onderdelen in elkaar te laten vloeien, waardoor de aquarel één geheel gaat vormen.
Daarna zijn de borden en trottoirbanden geschilderd.
Een deel van de aquarel is donkerder gemaakt met een tweede laag om een verdieping in de aquarel te krijgen, zoals te
zien is aan het dak van het rechter huis. Het geheel wordt
daardoor interessanter en levendiger.
Vervolgens zijn de ramen en het uithangbord geschilderd.
Ten slotte zijn de letters van het uithangbord vervaagd en het
linker verkeersbord verlicht met witte gouache.
De schaduw van het linker pand is enigszins aangezet, waardoor er meer nadruk op het onderwerp komt te liggen.
30
HOOFDSTUK 2
landschappen
31
SECTIE 1
Zomer in Zeeuws-Vlaanderen
Zeeuws-Vlaanderen
heeft een zeer open karakter. Alleen rond de
dorpen en stadjes en in
gebieden met veel bomenrijen is het landschap minder open.
Ik vind het leuk om zo’n
‘gevuld’ landschap te
schilderen.
32
SECTIE 2
Zak van Zuid-Beveland
Tijdens een rit met de
stoomtrein van Goes
via Kwadendamme
naar het pittoreske dorpje Hoedekenskerke
stuitte ik op dit fraaie
landschap.
De spoorlijn van de
Stoomtrein Goes-Borssele doorkruist het
mooie Zeeuwse landschap en brengt je terug naar het verleden:
de spoorwegen van de
jaren `30.
33
Het licht komt van achter
de bomen van de Zwaaksedijk bij Langeweegje
en verlicht het riet.
Dit schilderij is in een
hoog tempo geschilderd.
Tevens zijn expressieve
kleuren gebruikt om het
beeld boeiender te maken.
34
SECTIE 3
Zomer in Milsbeek
Milsbeek is een dorp in
Noord-Limburg aan de
Maas waar ik vaak
kom.
Om een schilderij van
een bepaalde lokatie te
maken is het gewenst
om er vaker geweest te
zijn.
Ik kan pas een schilderij maken als ik het onderwerp snap en begrijp. Door rond te lopen, foto’s - en aantekeningen te maken ga ik
het doorgronden.
Even een schilderij maken van een foto .....
...dat werkt niet.
35
Voor dit schilderij koos ik in eerste instantie voor
Permanentrot, Bergblau, Zitronengelb, Kobaltgrün tief en Kobaltblauton. Al schilderend is toegevoegd Permanent Karmin en Phthalogrün. Ik
doe Phthalogrün bij mijn mengsel indien de
kleur te donker is geworden. Kobaltgrün tief met
Permanentrot geeft een hele donkere kleur.
Door nu Phthalogrün toe te voegen wordt het
zwartachtige groen opgehaald. Het ziet er weer
frisser uit. Tot slot is hier en daar nog spaarzaam
dekkend wit toegevoegd.
36
SECTIE 4
Najaar in Milsbeek
Het onderwerp is vlakbij de Maas gesitueerd.
De aquarel is geen kopie geworden van de
werkelijkheid. Bij het
schilderen van landschappen permitteer ik
mij meer vrijheid dan
bij het schilderen van
stadstaferelen.
Het najaar is benadrukt
door de kruinen van de
bomen de kleur te geven van verdorde bladeren.
37
SECTIE 5
De molens van Kinderdijk - 1
Dit is een vreemde compositie. De
molen “kijkt” naar het kleinste vrije
gedeelte. Gewoonlijk wordt b.v.
bij een portret de ruimte voor het
gezicht groter gekozen dan de
ruimte achter het gezicht. Ook heb ik de compositorische regel getart door de molen niet op
een derde af te beelden. De molen is nog meer naar links geplaatst. Het tegenwicht in de compositie wordt gevormd door de
bossage rechts.
Om het effect van de wind te vergroten is de schaduw van de molen niet recht onder de molen
geplaatst. Verder is er een tweede molen
toegevoegd, omdat dat typisch Kinderdijk is: meerdere molens bij elkaar.
38
SECTIE 6
De molens van Kinderdijk - 2
Ook dit is een beetje
vreemde aquarel geworden.
De twee linker molens
zijn enigszins linksom
scheef gezet. De rechter molen daarentegen
rechtsom.
Desalniettemin is het
een rustig schilderij geworden.
39
SECTIE 7
Op de grens van Zeeuws-Vlaanderen
Op het schilderij komt
het onderwerp (de bossage) mooi uit tegen
de donkere rij bomen
op de achtergrond.
Het beeld is nog krachtiger geworden, doordat de lijnen in de aquarel (de sloot en de afrastering) naar het onderwerp wijzen.
40
SECTIE 8
Ettenheim in de zomer (D)
Dit landschap maakt
deel uit van het Zwarte
Woud vlakbij Freiburg.
Door het patroon in het
rode en blauwe gedeelte van de achterliggende heuvels aan te zetten, accentueer ik het
patroon van de heuvels.
En niet minder belangrijk, de aquarel wordt er
interessanter door. De
compositie wordt sterk
bepaald door de lichtdonker tegenstelling
van de stokken met het lichte oppervlak.
41
SECTIE 9
Druivenranken bij Mirambeau (F)
De tonen van dit onderwerp liggen dicht bij elkaar, waardoor het een
rustig schilderij is geworden.
De kalme sfeer doet
recht aan het landschap.
42
In deze aquarel is gekozen om de lucht te
laten vervallen, zodat er meer nadruk komt
te liggen op het huis.
Zoals je ziet is de foto als uitgangspunt genomen, maar de foto is niet gekopieerd.
De kleuren zijn veel expliciter gekozen dan
de kleuren in werkelijkheid zijn.
Gebruikt voor dit schilderij zijn de kleuren:
Kadmiumgelb hell, Permanentrot, Gelbgrün, Indischgelb en Kobaltblauton.
43
SECTIE 10
De baai van Landrellec - 1 (F)
In Landrellec is het vergeefs zoeken naar winkelpromenade of metro.
Landrellec bezit daarentegen wel een schitterende
getijden haven. De haven
is een natuurlijke inham,
die een groot oppervlak
beslaat. Het hoogteverschil in de haven tussen
eb en vloed kan wel 4 meter zijn. Bij eb vallen de
boten droog. De boten liggen op hun zij. Grote
steenmassa’s komen te
voorschijn. Het mos en de
aangroei op de rotsblokken tonen hun kleuren.
Landrellec is een plaatsje
bij Tregastel in het noorden van Bretagne.
44
De aquarel is plein air geschilderd. Eerst is
een zwart wit schets gemaakt en vervolgens
een schets in kleur.
In het schilderij zijn de typische witte Bretonse huizen verwerkt. De twee Bretonse huisjes
rechts moeten de aquarel licht houden.
Het linker huis is het onderwerp. De boot op
de voorgrond heb ik meer naar onderen gebracht, zodat de baai groter word. Er komt
meer nadruk op het onderwerp te liggen. Dit
wordt nog eens benadrukt door de lucht krachtig uit te voeren
Het blauw van de lucht heb ik herhaald in het
blauw van het water dat achtergebleven was
bij het droogvallen.
In dit schilderij zijn veel pure kleuren verwerkt. Daardoor is het een krachtig expressief
schilderij geworden.
Gebruikte kleuren:
Kadmiumgelb hell, Permanent Karmin, Kobaltblau, Kobaltgrun tief en Chromorange bf.
Olivgrun is niet gebruikt.
45
SECTIE 11
De baai van Landrellec - 2 (F)
Ook deze aquarel heb
ik naar de natuur geschilderd oftewel en
plein air.
Ik keek zo vanaf mijn
plaats op de camping
op de drooggevallen haven.
Zo’n drooggevallen haven geeft zulke mooie
kleuren en is zo schilderachtig, dat ik zeker
nog eens terugga om
meerdere aquarellen te
maken.
46
HOOFDSTUK 3
boten en havens
47
SECTIE 1
Dok bij Hansweert -1
Sinds 1990 is Scheepswerf Reimerswaal gevestigd aan het Kanaal
door Zuid-Beveland. De
werf beschikt over twee
droogdokken. Op de
werf worden diverse
schepen onderhouden,
zoals vissersschepen,
baggerschepen, binnenvaartschepen, sleepboten of coasters.
Op het moment dat ik
dit schilderij maakte lagen twee flinke binnenvaartschepen in het
dok.
48
SECTIE 2
Dok bij Hansweert -2
Bij het sluizencomplex
van Hansweert zijn altijd wel onderwerpen te
vinden die interessant
zijn om te schilderen.
Deze foto heb ik genomen van de scheepswerf Reimerswaal bij
het sluizencomplex.
Het linker schip ligt in
het dok van de werf.
Het andere schip ligt
voor het dok. Wat opvalt is de kraan, die als
een grote spin tussen
de schepen staat.
49
De gebruikte kleuren: Kobaltblauton, Kadmiumrot hell, Kadmiumgelb dunkel, Preusischblau en
Perm Schwarz.
Nadat mijn keuze vaststaat van de kleuren
maak ik een vlotte schets. Deze keer is gekozen om de schets in kleur uit te voeren.
Een paar dingen zijn veranderd. Zo is de rand
van het schip in het dok geel gemaakt.
Ook zijn een paar vereenvoudigingen doorgevoerd, zoals het weglaten van het wiel van de
kraan.
Het definitieve schilderij heeft een mooie vlakverdeling gekregen en het wit in de aquarel
komt goed uit tegen het donkere blauw van het
dok.
50
SECTIE 3
Dok bij Hansweert -3
Dit is het derde schilderij van de scheepswerf
Reimerswaal.
Ik blijf enthousiast over
het onderwerp.
51
SECTIE 4
Oesterputen in Yerseke
De Oesterputten worden
gebruikt door schaal- en
schelpdierkwekers in Yerseke, die hun oesters in
de oesterputten "tot rust"
laten komen. Deze oesters zijn namelijk opgevist uit de wateren van
de Oosterschelde en de
Grevelingen. Per soort
liggen ze in genummerde putten te wachten tot
ze verpakt en verkocht
worden.
De loodsen om de oesterputten heen dateren uit
1873 en zijn in het bezit
van de oesterkwekers. In
de loodsen worden de
oesters gesorteerd.
52
SECTIE 5
Oude haven van Yerseke -1
Ook aan de Havendijk
staan nog een aantal
loodsen om de oesters
te verpakken.
53
SECTIE 6
Oude haven van Yerseke - 2
Tussen de Prins WillemAlexanderhaven en de
Oesterputten ligt de haven met de loodsen.
De donkere YE 15 wordt
nog donkerder door het
lichte zand.
Het blauw van het schip
wordt nog blauwer door
het rode contrast van de
bakstenen loodsen.
54
SECTIE 7
Oude haven van Yerseke -3
Het schip met de
kraan op de achtergrond ligt ook bij de
Prins Willem- Alexanderhaven.
55
SECTIE 8
Werf van Os in Yerseke -1
Scheepswerf van Os
is gevestigd in Yerseke aan de kop van de
Julianahaven. De haven staat in rechtstreekse verbinding
met de Oosterschelde
en is daardoor gunstig
bereikbaar voor praktisch ieder schip.
Door de vele verschillende schepen blijft de
werf een aantrekkelijk
onderwerp om te schilderen.
56
SECTIE 9
Werf van Os in Yerseke -2
Deze aquarel van de werf
van van Os is vanuit een
andere hoek geschilderd.
Voor dit schilderij heb ik
gekozen voor een warmer kleurengamma.
De vorige aquarel en deze aquarel zijn met een
behoorlijke snelheid op
papier gezet. Daardoor
worden de aquarellen dynamischer.
Door snelheid verkrijgt
een aquarel meer dynamiek. Maar door de snelheid kan je ook flink de
mist ingaan.
57
SECTIE 10
Werf van Os in Yerseke -3
Het lijkt wel of ik alleen
Yerseke schilder met de
werf van van Os.
Het blijft een fraai ondewerp: boten die boven
elkaar gepositioneerd
staan.
Ik heb er in deze aquarel
voor gekozen om het geheel met forse streken
en heldere kleuren neer
te zetten.
58
Om meer eenheid in de aquarel
te krijgen is de brug fors aangezet, waardoor de boten visueel
met elkaar zijn verbonden.
Het schip op de voorgrond is langer gemaakt dan in werkelijkheid. Tevens heb ik de voorkant
van het schip naar beneden aangezet.
Ik heb een hekel aan evenwijdige lijnen. Lijnen die evenwijdig
lopen maken een schilderij saai.
59
SECTIE 11
De prins Willem-Alexander haven in Yerseke
In 2012 is de Prins Willem Alexanderhaven in
Yerseke opgeknapt. De
haven biedt nu aan ca.
190 jachten een ligplaats.
Één jaar eerder schilderde ik deze aquarel. Een
gedeelte van de vissersvloot lag toen nog in deze
haven.
60
SECTIE 12
Bedrijvigheid in Sluiskil
Sluiskil is een klein plaatsje in Zeeuws-Vlaanderen
gelegen aan het kanaal
van Gent naar Terneuzen.
Sluiskil is omringd door industrie.
Het schilderij ademt bedrijvigheid uit door de sleepboot, de kranen en het
dok.
61
SECTIE 13
Haven van Antwerpen
Een rondvaart in de Antwerpse haven is een aanrader voor mensen die
van scheepvaart houden.
Gedurende de rondvaart
in de Antwerpse haven
heb ik veel foto’s en aantekeningen gemaakt om
er later in mijn atelier
schilderijen van te maken.
Dit onderwerp is uitgekozen, omdat ‘de boot’ netjes in evenwicht wordt gehouden door de berg kolen en de vuller.
62
SECTIE 14
Baai van Tregastel (F)
Deze prachtige baai ligt
aan de noord kant van
Bretagne.
Aan de houten vissersschepen zijn houten palen bevestigd tegen omvallen.
Als de vloed op komt verliezen de houten palen
hun functie.
Kleinere bootjes zijn niet
voorzien van deze steunen en vallen dus bij eb
om.
63
Dit schilderij heb ik plein air geschilderd.
Dit is een mooi voorbeeld van expressief werken. Krachtig en kleurrijk opgezet waarbij de werkelijkheid niet uit
het oog is verloren.
Gebruikte kleuren: 481 Coelinblauton, 220 Indischgelb,
361 Permanentrot en 494 Ultramarin feinst.
64
SECTIE 15
Haven van Cherbourg (F)
In de haven van Cherbourg aan de kust van
Normandië liggen deze
vissersboten.
Het is eb. De vissersboten liggen dan ten opzichte van de kade laag.
Door het ontstane hoogteverschil krijg je een
fraai perspectief.
De uitdaging is om de
zee niet als één vlak op
het aquarelpapier te zetten.
65
HOOFDSTUK 4
materiaal
66
SECTIE 1
Aquarelverf
Er is verf, heel veel verf en nog meer verf. Om maar met de “verf” in huis te vallen, ik heb gekozen voor tubes van het merk Schmincke-Horadam (Duits fabrikaat). De verf is van professionele kwaliteit. Ik koop de
verf bij speciaal zaken in Duitsland of in Nederland, om er zeker van te zijn dat ik verse verf heb. Oude verf
lost slecht op en korrelt.
230 Neapelgelb rötlich
214 Chromorange
218 Lasurorange
349 Kadmiumrot hell
361 Permanentrot
353 Permanent Karmin
474 Manganviolett
229 Neapelgelb
656 Lichter Ocker natur
220 Indischgelb
226 Kadmiumgelb dkl
212 Chromgelb hell
224 Kadmiumgelb hell
215 Zitronengelb
510 Kobaltgrün türkis
528 Preuβischgrün
519 Phthalgrün
521 Hookersgrün
533 Kobaltgrün tief
534 Pemanentgrün oliv
536 Gelbgrun
509 Kobalttürkis
481 Coelinblauton
480 Bergblau
486 Kobaltblauton
494 Ultramarin feinst
485 Indigo
871 Perm Schwarz
Lascaux Aquacryl
Kleuren
De keuze van mijn kleuren: mijn aquarel doos heeft 4 rijen van 7 kleuren (naamgeving en de code zijn van
Schmincke-Horodam). Grofweg een rij rode, een rij gele, een rij groene en tot slot en een rij blauwe kleuren.
Ik gebruik nauwelijks aardkleuren, zoals Sienna gebrannt, Sepiabraun en Ocker. Bij te veel aardkleuren
wordt het schilderij somber en doods. In mijn doos zit alleen nog Lichter Ocker natur. De kleur zwart 871 Permanent Schwarz van Lascaux Aquacryl (verkrijgbaar in een plasticflesje) gebruik ik
voor studies. Eventueel spaarzaam te gebruiken om de kleur donkerder te maken.
De kleuren Neapelgelb rötlich, Neapelgelb, Kobaltgrün türkis en Kobalttürkis gebruik ik helemaal op het
laatst om details aan te brengen. Omdat deze kleuren dekkend zijn, zijn ze goed te gebruiken op donkere
partijen.
67
Schematisch ziet mijn aquareldoos er als volgt uit:
De verf is zo geplaatst dat de kleurencirkel wordt gevolgd.
Lichtechtheid
Wat verder nog van belang is, is de lichtechtheid en de transparantie van de kleur. De lichtechtheid
heeft met de veroudering van de verf te maken. Onder invloed van het UV licht verbleken de kleuren.
Om zo weinig mogelijk verkleuring te krijgen kies ik voor een hoge graad van lichtechtheid. Alle gekozen napjes hebben de hoogste danwel een hoge graad van lichtechtheid.
Transparantie
De mate van transparantie geeft aan in hoeverre de verf doorschijnend is. Met behulp van deze eigenschap zijn mooie effecten te bereiken.
Ik heb geprobeerd voor elke hoofdkleur een doorschijnende, een minder dekkende en een dekkende
kleur te kiezen.
Zo is “Zitronengelb” het doorschijnende geel. Voor het minder dekkende geel is gekozen voor “Kadmiumgelb hell” en voor het dekkende het “Kadmiumgelb dkl”. Voor rood, groen en blauw geldt dezelfde
redenering.
68
In schema vorm ziet dat er als volgt uit:
dekkend
half doorschijnend
half doorschijnend
dekkend
half dekkend
half dekkend
half doorschijnend
dekkend
half doorschijnend
doorschijnend
dekkend
doorschijnend
half dekkend
half doorschijnend
dekkend
half dekkend
half doorschijnend
dekkend
dekkend
half dekkend
half doorschijnend
half dekkend
half doorschijnend
half doorschijnend
half doorschijnend
half doorschijnend
dekkend
dekkend
Als nu de inhoud van de aquareldoos er onder wordt geplaats, zie je de relatie tussen kleur en transparantie.
230 Neapelgelb rötlich
214 Chromorange
218 Lasurorange
349 Kadmiumrot hell
361 Permanentrot
353 Permanent Karmin
474 Manganviolett
229 Neapelgelb
656 Lichter Ocker natur
220 Indischgelb
226 Kadmiumgelb dkl
212 Chromgelb hell
224 Kadmiumgelb hell
215 Zitronengelb
510 Kobaltgrün türkis
528 Preuβischgrün
519 Phthalgrün
521 Hookersgrün
533 Kobaltgrün tief
534 Pemanentgrün oliv
536 Gelbgrun
509 Kobalttürkis
481 Coelinblauton
480 Bergblau
486 Kobaltblauton
494 Ultramarin feinst
485 Indigo
871 Perm Schwarz
Lascaux Aquacryl
Tot slot
Het belangrijkste is natuurlijk of ik met de gekozen kleuren de gewenste effecten kan bereiken voor het
aquarelleren van stadsgezichten, landschappen en waterpartijen.
Staan de gekozen kleuren nu altijd vast als een huis? Nee, alstublieft niet. Ik blijf kleuren uitproberen.
Maar ik houd altijd wel rekening met de transparantie, kleurechtheid en verdeling over de kleurencirkel.
69
SECTIE 2
Penselen en papier
Penselen
Favoriet zijn de grote ronde kunststof penselen. Ik begin met een 24 of een 18. Verder een 14 en een 10.
Voor de details een 8 of een 6. Voor de vlakken een vlakpenseel van 1,5” en tot slot
nog een linierer.
Ik kies voor penselen die een goede verf opname en afgifte hebben, dus kwaliteit. Marterharen penselen gebruik ik niet. Te duur en onnodig.
Papier
Het aquarelpapier dat ik gebruik heeft een gewicht van 300 g/m2 of hoger. Bij een lager gewicht gaat
het te veel bobbelen, zeker bij afmetingen van 40 bij 55 cm of nog groter. Een gewicht van 600 g/m2
schildert perfect, alleen bij het afrekenen bij de kassa wordt het allemaal wat minder perfect. De prijs
van het papier is namelijk rechtevenredig met het gewicht.
Ik kies altijd een matte structuur. Deze matte structuur geeft mijns inziens mooiere resultaten dan het ruwe - of torchon (geplet) oppervlak.
Op dit moment gebruik ik losse vellen met de afmeting van 50 x 65 cm van Canson Montval. Het is een
papiersoort dat kleine correctie toelaat zonder dat het papieroppervlak beschadigt. Verder schilder ik op
papier van het huismerk van Boesner. Het is van goede kwaliteit tegen een zeer redelijke prijs.
70
Ezel
Ik heb verschillende ezels geprobeerd. Ik wil graag zittend schilderen en ik vind het belangrijk dat de afstand tot mijn aquarel groot is. Om daar aan te voldoen zijn de poten van de ezel ingekort. Collega
schilders gebruiken ook wel een omgekeerde plastic krat.
Resterende materialen
Om de kwasten op te bergen gedurende mijn reizen gebruik ik een matje. In een matje kunnen zo’n 10
penselen.
Op het matje naast het kneedgum en mijn 3B potlood ligt een flesje Gummi Arabicum van Schmincke
en een plastic flesje 871. Een scheutje
Gummi Arabicum voeg ik aan het water
toe om het pigment van de verf beter te
verdelen over het water. Door de Gummi
Arabicum wordt de verf ook glanzender
en transparanter, maar tevens minder
kleurkrachtig. De hoeveelheid die wordt
toegevoegd is niet aan grenzen gebonden.
En tot slot om een aquarel te fixeren gebruik ik Aquarel Fixativ van Schmincke
50.
71
SECTIE 3
Inlijsten
“Een beeld zonder lijst is als een ziel zonder lichaam”. (Vincent van Goch)
Door de aquarel in te lijsten en daardoor af te sluiten van zijn omgeving, versterkt het de afbeelding. De lijst met passe-partout moet mijn inziens ook weer niet te nadrukkelijk aanwezig zijn, maar
ook weer niet te iel zijn. Een lijst met passe-partout moet een eenheid zijn met de aquarel en het
beeld ondersteunen.
Ik gebruik hoogwaardige blanke aluminiumlijsten.
De esthetische component is belangrijk, maar geenszins het enige aspect dat bij het inlijsten in het
oog moet worden gehouden. De werken op papier moeten ook duurzaam behouden blijven.
Ik gebruik een passe-partout karton dat niet vergeelt en de aquarel niet aantast. Het zogenaamde
museum karton voldoet aan deze eisen. Bij mij heeft het passe-partout een gebroken witte kleur.
Een zuiver witte kleur heeft niet mijn voorkeur. En sterk gekleurd passe-partout, zoals groen of
rood, vind ik verschrikkelijk, het slaat de kleuren dood.
Passe-partout
Bij een aquarel van zo’n 45 x 65 hanteer ik een passe-partout rand van 8 cm. De onderzijde maak
ik altijd een fractie groter (1 cm). De aquarel wordt er “stabieler” door. De passe-partout rand links,
rechts en boven de afbeelding maak ik dus altijd gelijk.
72
Lijsten
Tegenwoordig gaat mijn voorkeur uit naar gestandaardiseerde wissellijsten. Daarbij speelt het kosten aspect een rol, maar belangrijker is, dat ik de lijst in handen heb om te bepalen of deze lijst past bij de
aquarel.
Effectieve ruimte van het aquarelpapier
Een nadeel om met standaard wissellijsten te werken is, dat ik rekening moet houden met het effectieve
gebruik van het oppervlak van het aquarelpapier.
Bijvoorbeeld: Door gebruik te maken van een standaardlijst van 60 x 80 cm, rekening houdend met een
passe-partout van 8 cm (onderzijde 9 cm), heb ik dus voor een liggend onderwerp aquarelpapier nodig
van 43 x 64 cm. Ik moet er dus rekening mee houden dat mijn afbeelding past op 43 x 64 cm.
73
HOOFDSTUK 5
tot slot
74
SECTIE 1
De schilder
Als kind liep ik, uit het Westland afkomstig, vaak rond in het Gemeente Museum in Den Haag, ervan dromend ooit zelf aan de slag te gaan met penselen en verf. Uiteindelijk duurde het nog enkele jaren, voordat
ik er werkelijk toe overging mijn passie in praktijk te brengen. De directe aanleiding vormde een bezoek in
Frankrijk aan mijn oom Kees Bol, kunstschilder van beroep. Gegrepen door de olieverfwerken van mijn
oom besloot ik een beeldende kunstopleiding/schilderen te volgen.
Mijn eerste penseelstreken zagen het licht in olieverf. Mijn techniek ben ik vooral gaan ontwikkelen door
het schilderen van portretten, hetgeen een heel goede oefening bleek. In gezichten zie je snel afwijkingen
ten opzichte van de realiteit, waardoor je motoriek op het doek groeit. Na een schildersperiode, waarin ik
heel intens met olieverf en acryl bezig was, volgde een overgang naar een totaal andere techniek, het aquarelleren. Met aquarelschilderen kon ik vrijer omgaan met de realiteit.
Ik exposeer regelmatig in verschillende galeries. Er zijn o.a. tentoonstellingen geweest in Rotterdam, Doetinchem, Biervliet, Terneuzen, Zelzate (B), Philippine, Middelburg, Goes en Kapelle.
Ik heb ook deelgenomen aan een landelijke wedstrijd uitgeschreven door Winsor & Newton, waarbij ik, de
award - de eerste prijs in de vorm van een ´Rembrandtbeeldje´ - in de wacht sleepte. Citaat uit een juryrapport, waarbij ik de eerste prijs won in een landelijke wedstrijd uitgeschreven door Winsor & Newton,
luidde: De jury had veel waardering voor de expressieve benadering van het thema, dat krachtig in elementaire vormen is opgezet. Gedurfde vereenvoudiging van elementen die aan het motief iets toevoegt, mede
door de onderschildering. Zeer origineel.
Ik woon nu in Kloetinge bij Goes, daarvoor heb ik 18 jaar in Zeeuws-Vlaanderen in Philippine gewoond.
Mijn jeugd heb ik grotendeels doorgebracht in Monster in het Westland. Ik hoop dat bovenstaande een
beeld geeft van wie ik ben en hoe ik tot mijn onderwerpen kom.
75
SECTIE 2
Tentoonstellingen en activiteiten vanaf 2006 t/m 2014
2014 Admiraal de Ruyter Ziekenhuis in Goes 2014 Groeps-tentoonstelling: "Kunst uit de polder" in Rilland
2014 ‘t Kunstuus in Heinkenszand 2014 "Kennismaking / een Bevelands kabinet" W45 Goes 2014
Galerie Kunstuitleen Thyade Rotterdam Winkelcentrum Alexandrium
2013 Admiraal de Ruyter Ziekenhuis in Vlissingen 2013
Deelname aan Cultuurfestival ‘Oeljebroelje’ in Fort Ellewoutsdijk
2013 Cursus geven aan de Zeeuwse Volksuniversiteit in Goes en Zierikzee 2013 Openstelling atelier in kader van Kinder-KUNSTWEEK 2013 Solo tentoonstelling Gemeentehuis Kapelle 2012 Solo tentoonstelling Dorpshuis Dinteloord 2012 Eindejaarsexpositie kunstuitleen Terneuzen 2012 Admiraal de Ruyter Ziekenhuis in Zierikzee (apr-okt) 2012 Workshop op de camping Harskamperdennen in Kootwijk (jul) 2012 Expo in de Drukkery in Middelburg (feb) 2011 Leescafe van Zeeuwse Bibliotheek Middelburg (okt - nov) 2011 Admiraal de Ruyter Ziekenhuis in Goes (mei - sep) 2011 Schilderijen in collectie bij Galerie Maritime Middelburg (apr - jul) 2010 Galerie Neuve, Terneuzen 2010 Galerie Kunstuitleen Thyade Rotterdam 2010 De Jeugdhoeve, s-Heerenhoek 2010 Masterclass Kunstacademie Bad Reichenhall (D) 2010 Kunstuus, Heinkenszand 2009 Workshop Emergis 2008 Zeeuwse Bibliotheek Middelburg 2007 Kunstproject KUNSTLICHT met G2A in Goes 2007 Solotentoonstelling, Gemeentehuis Kapelle 2007 Centrum van Beeldende Kunst in Goes
2006
Galerie/Kunstuitleen Tyade in Rotterdam 2006 Bas & Mar de Jager, Kapelle
76

Download Report