Beloftevolle cineast in de kijker: Deben Van Dam

14 In Beeld
Beloftevolle cineast in de kijker:
Deben Van Dam
In één handomdraai wist Deben Van Dam naam en faam te maken op het
Internationaal Kortfilmfestival in Leuven door daar met zijn masterfilm maar
liefst vier prijzen in één keer weg te kapen; een ware primeur in de geschiedenis van het festival. Met ‘De Weg van Alle Vlees’ kreeg Deben Van Dam naast
de Publieksprijs, de Juryprijs én de HUMO Award ook nog de felbegeerde VAF
Wildcard toegewezen. Wij hebben het met hem over die kers op de taart,
de mystiek van het film maken en de onzinkbare kracht van een sterke crew.
Geen American Dream
Deben is heel eerlijk wanneer we hem nogmaals feliciteren met die ongeziene
overwinning. De gevolgen en het besef zijn er nog niet helemaal. “Die eerste
weken is dat pure euforie, maar ik denk dat het pas tot me door zal dringen wanneer ik mijn volgende film aan het draaien ben.” Het had ook allemaal anders
kunnen uitdraaien. Hoewel hij reeds van jongs af geïnteresseerd was in film,
is hij niet één van die regisseurs die met de ‘grote droom om regisseur te
worden’ in de wieg werd gelegd. Oorspronkelijk ging Deben dan ook eerst
Pedagogie studeren in Leuven, een heel arbitraire en noodgedwongen keuze omdat hij van thuis uit aan de universiteit moest gaan studeren en dat eigenlijk
helemaal niet was wat hij wou. Al snel bleek hem dat niet te liggen en probeerde hij het over een ander boeg te gooien: film aan Sint-Lukas in Brussel.
“Maar dat is allemaal een beetje misgelopen door een gerateerde deadline, en om
eerlijk te zijn, begon ik het toen allemaal een beetje op te geven.” Gelukkig zag zijn
omgeving dat anders en wist iemand hem te overtuigen om ingangsexamen
te doen aan het Rits in Brussel. Na twee jaar dolen en ‘niet-goed-weten-wat’,
besloot Deben de raad van zijn vrienden op te volgen.
“Het idee om zelf films te gaan maken is pas écht gekomen in die twee dolende jaren.” Het enthousiasme
omtrent het allereerste filmpje dat hij aan het Rits
maakte, gaf hem naar eigen zeggen dan ook een hele
grote boost. Daarbovenop voelt hij zich heel erg aangetrokken tot het mystieke sfeertje dat rondom het
film maken hangt. “Er zit een hele onbekende wereld
achter film: je ziet altijd de resultaten, maar je weet nooit
écht hoe die tot stand zijn gekomen. Ik vind dat iets heel
aantrekkelijk.”
Sam Louwyck
Met zijn Bachelorfilm ‘Frontman’ wist Deben zich in
2011 ook al te selecteren voor de kortfilmselectie op
het filmfestival in Gent, het IKL én het Filmfestival in
Oostende. Opmerkelijk is dat ook in die film de hoofdrol gespeeld wordt door de onklopbare Sam Louwyck.
Daarin vertolkt hij een psychopathische pooier die
eigenlijk heel graag charmezanger wil worden. Het
werd een ietwat donkere kortfilm, met veel speeksel en een behoorlijke brok satire. Voor Deben is het
vooral ook de start van een goede samenwerking met
Louwyck. “Ik heb een hele goede band met Sam. ’t Is echt
een vrij geest en ik heb ‘m supergraag.”
In Beeld 15
Dat Louwyck ook de hoofdrol zou spelen in Debens masterfilm ‘De Weg van
Alle Vlees’ was echter geen automatische verderzetting van die wederzijdse
camaraderie. Al geeft Deben toe dat hij misschien, ergens heel onbewust, wel
met Sam in zijn achterhoofd zat tijdens het schrijven van de film.
De anticlimax van doodgaan
‘De Weg van Alle Vlees’ is een tragikomische vertelling over de laatste uren
van een terminaal zieke én versleten man, Frans (de rol van Louwyck), die
heeft besloten om euthanasie te plegen. De andere hoofdrol is weggelegd
voor Flor Decleir: hij speelt verpleger Tibo die zich op de afdeling palliatieve
zorgen van het ziekenhuis eigenlijk vooral gewoon doodverveeld. In een
wanhopige poging het beste uit zijn dag te halen, besluit Tibo om zich over
de laatste uren van Frans te ontfermen. De chemie tussen twee in se heel
erg verveelde personages, neergezet door twee klasse-acteurs zorgt voor
een halfuur durend spetterend potje spel- en dialoogplezier. Van Dam weet
echter de touwtjes goed in handen te houden en verliest de kern van de film
nergens uit het oog: daardoor blijft ‘De Weg van Alle Vlees’, ondanks de grote
thema’s en de lastige euthanasieproblematiek, in de eerste plaats luchtig en
verteerbaar. Nergens kiest Van Dam voor de nodeloos moraliserende kaart.
Deben vond het vooral een uitdaging om een goede film te maken rondom
het lastige thema van euthanasie en doodgaan, zonder dat de film gedreven
werd door het thema zelf. Daaruit een film puren zonder al te prekend over
te komen, was voor hem dé grote insteek om dit verhaal te vertellen. Deben
hoopt met zijn films dan ook vooral een verhaal te vertellen waar de kijker
in kan meeleven. “Ik haat dat, zo van die films van ‘kijk
maar eens goed in de spiegel en denk goed na wat jij hierover denkt’.” Al te veel gemekker over de film achteraf
hoeft voor hem daarom ook niet: zolang de mensen
meegaan in het verhaal is het voor hem reeds geslaagd.
Van Dam vertelt zijn verhaal met een welkome brok
humor en doet dat op een vrij traag tempo. Het einde
voelt bijna als een anticlimax, maar dat is voor de regisseur helemaal geen probleem. In tegendeel. Hij kwam
zélf tot de constatatie dat doodgaan vaak gepaard gaat
met een heel erg ‘anticlimaxatig’ einde. Alsof je een
orgelpunt verwacht, een finaal slotakkoord - maar in

16 in Beeld
het echte leven is dat niet zo. Deben zag zo’n lijdensweg van heel dichtbij toen
zijn grootmoeder stierf. “Het was de eerste keer dat ik zoiets meemaakte. Het is
heel vreemd, want je verwacht dat er nog een laatste moment iets gaat gebeuren
dat heel speciaal is. Maar dat is niet zo. Er was een totaal andere sfeer dan ik
had verwacht: wij verveelden ons eigenlijk gewoon - hoe erg we ook aangedaan
waren door het te komen verlies.”
Toen alle wortels voor de kortfilm reeds aanwezig waren, had Deben echter
nog niet het idee om daar meteen een film over te schrijven. Naar eigen
zeggen had hij vooral schrik om iets te maken rondom zo’n thema. “Om daar
iets rond te verzinnen, dat is niet evident.” Vooral de schrik om zich om de één
of andere reden te moeten verantwoorden, hield hem in eerste instantie
tegen. “Maar toen kreeg ik het idee om iets te maken rondom verplegers die geld
verwedden over wie van hun patiënten er het eerste zal komen te gaan. Dat leek
mij een leuk uitgangspunt.”
Als maten op café
Wie de kortfilms van Deben naast elkaar legt, merkt al snel een wederkerende
liefde voor goede dialogen en een straffe acteursregie. Naar eigen zeggen
schrijft hij dan ook heel graag véél dialoog en laat hij graag ruimte voor improvisatie, om achteraf al de ballast te kunnen knippen. Het samenwerken met
goede acteurs en samen aan één verhaal werken, vindt Deben dan ook veruit
het leukste. “Ik denk dat ik veel ruimte open laat op set om dingen daar te laten
ontstaan. Ik vind het heel leuk om de zaken nog eens helemaal om te gooien, terwijl
het gebeurt. Maar dat is tegelijk een voordeel en een nadeel: het is iets heel fijn om te
modeleren naar een nieuw ontstaan van je verhaal - maar
langs de andere kant ga je daardoor sneller twijfelen en zie
je soms doorheen de bomen het bos niet meer.”
Het is daarom dat Deben zich het liefst laat omringen
door mensen die hij heel goed kent. Zowel zijn DOP
Wim Vanswijgenhoven als zijn monteur Thijs Van Nuffel
zijn eigenlijk ‘maten van op café’. Hij vindt het belangrijk
om mensen te vinden waarmee het klikt en hij ziet dat
als één van de belangrijkste zaken tijdens het film maken.
“Dat is ook een deel van regisseren: je crew motiveren. Die
werken namelijk allemaal keihard om jouw idee samen vorm
te geven, in de hoop dat dat idee het dan goed doet later.
Ik vind het superbelangrijk om je effectief goed te voelen
op set, om te kunnen praten met iedereen. Wim is iemand
die mij ondertussen zo gemotiveerd heeft en waar ik zoveel
vertrouwen in heb, dat ik heel erg luidop kan denken en
ook heel stomme ideeën kan voorstellen. Dat is heerlijk.”
De toekomst
‘De Weg van Alle Vlees’ wist zich naast de selecties in
eigen land ook nog te selecteren voor het filmfestival
in Aubagne (Frankrijk) en voor het Go Shorts-festival
in Nijmegen (Nederland). Maar de mooiste prijs voor
Deben is en blijft de VAF Wildcard. “Van al die prijzen
durf je zelfs niet te dromen, maar van die Wildcard, daar
droom je dan wel van en hem dan krijgen, bovenop al
die andere erkenning, is absoluut de kers op de taart.”
Desondanks blijft Deben gelukkig met beide voeten
netjes op de grond staan. Hij focust zich nu volop op
een nieuwe kortfilm. “Ik moet eerst nog wat fouten
maken, dat weet ik. En die wil ik het liefst maken in een
kortfilm, alvorens een langspeelfilm te maken.”
Over het idee voor zijn nieuwe kortfilm kan en wil
Deben eigenlijk nog niks kwijt. Hij laat alles nu eerst
en beetje rusten, al is zijn idee al vrij concreet. “Ik weet
wel wat ik wil doen, maar scenarieel sta ik voorlopig nog
nergens.” Over de verwachtingen maakt Deben zich
niet zo druk. “Ik ben vooral blij dat ik eens wat minder
stress zal hebben om bijvoorbeeld financiering te vinden.
Ik ga heel blij zijn om eens wat meer tijd te hebben.” (np)
n
Wil je meer weten over ‘De weg van alle vlees’, surf dan naar
www.facebook.com/DeWegVanAlleVleesTheWayOfAllFlesh.

Download Report