Sprout_Renny Ramakers

INTERVIEW
DESIGN CONCEPTUEEL KOERS ‘IK BEN
ZAKELIJKER
GEWORDEN
Ze geeft toe. Het was een moeilijke tijd,
na het vertrek van medeoprichter Gijs Bakker in 2009.
Maar achteruit kijken wil oprichter en creatief directeur
RENNY RAMAKERS (68) niet meer, nu de zaken bij designbedrijf
Droog weer lekker lopen. Haar nieuwste project Design & Desires
herontwerpt de stad vanuit de dromen en behoeften
van de burger. Annette van Soest Jouk Oosterhof 9.54 min.
32 DEC 2014 ‘ONZE MANIER VAN DENKEN
KAN OP ALLES WORDEN TOEGEPAST,
OF HET NU
PRODUCTEN ZIJN
OF EEN STAD’
INTERVIEW
DESIGN CONCEPTUEEL KOERS iet om aan te zien. Wat doet dat
ding hier?” Renny Ramakers (68),
kunsthistorica, curator en oprichter van design label Droog,
kijkt misprijzend naar een lamp
in de hoek. “Dat ding” is gebruikt
voor een evenement en nog niet
opgeruimd. “Design 1.0 uit de jaren tachtig”, noemt Ramakers
het. “Traditioneel. Design met een
hoofdletter D. Het hoort niet bij
ons. Kijk, dít zijn wij!” Ze wijst omhoog, naar de tweedimensionale
kroonluchter van Studio Makkink
& Bey boven de tafel. Een ontwerp
met een twist; de traditionele
kroonluchter bekeken vanuit een
ander perspectief.
We zitten in de bibliotheek van Hôtel Droog. Hotel op z’n
Frans, met een dakje op de ‘o’ en met maar één logeerkamer.
Behalve de hotelkamer en strakke bieb huisvest het pand een
galerie, vaste winkel, pop-up-store, café-restaurant en courtyard, waar zowel yogalessen als debatten en privé-evenementen plaatsvinden. De naam is een knipoog naar het hotel met tien kamers dat Ramakers oorspronkelijk wilde realiseren. Ze zag ervan af door de vertraging die hardnekkig
protest van de buurt opleverde. Het leek haar zo leuk: gasten
laten slapen op de plek waar mensen zich tot een paar jaar
terug lieten testen op geslachtsziektes. De oude soa-polikliniek van de GGD op de Groenburgwal, een begrip in Amsterdam, als hotel en bedevaartsoord voor liefhebbers van Dutch
Design en Droog in het bijzonder. Het mocht niet zo zijn.
Je zou denken dat een creatief directeur zich bezighoudt
met de grote lijnen, maar Ramakers is, dat blijkt wel, enorm
van de details. “Erg hè?” Het lijken kleine dingen, maar zij
vindt ze niet klein. “We hebben fans. Voor veel mensen in
het buitenland is dit echt een bestemming. Met camera’s
komen ze langs. Het moet kloppen.” Voor het voor het publiek afgesloten kantoor en de ontwerpstudio elders in het
pand geldt die strenge blik overigens niet. Daar komt verder
niemand en mag iedereen zoveel rommel maken als ie wil.
Ramakers is maar even in Nederland. Ze komt net terug
van Ithaca, New York, waar ze lesgeeft aan studenten van
Cornell University. De lesmodule is onderdeel van haar
nieuwe project Design & Desires, dat als doel heeft de stad
te herontwerpen vanuit de behoefte van de bewoner zelf.
Het project in Amerika is een pilot. Uiteindelijk zullen Amsterdammers het nu nog prille idee ten uitvoer brengen.
Partners zijn er al. De gemeente Amsterdam, de Universiteit van Amsterdam, architectenbureau VenhoevenCS en
online platform OSCity doen mee.
DEC 2014 Een stad ontwerpen is even iets
anders dan een stoel of lamp.
“Dit is een heel nieuw terrein voor ons,
maar ik ben ervan overtuigd dat onze
manier van denken op alles toegepast
kan worden, of het nu producten zijn
of een stad.”
Wat gaat u precies doen?
“Onze maatschappij wordt steeds
pluriformer. Het leven in de stad verandert, maar de stad zelf verandert
niet mee. We willen de stad vanuit
de behoeften, wensen en dromen van
burgers ontwerpen. Daarbij gaan we
twee kanten op. Voor een deel is het
luchtfietserij, voor een deel is het heel
praktisch. Enerzijds willen we ‘speculatief’ te werk gaan en een denkmodel
ontwerpen voor een microstad: een
kleine stad die zelfvoorzienend en
dus milieuvriendelijker is. Anderzijds
gaan we onderzoeken wat we vanuit
de behoeften van burgers nu al kunnen veranderen. We nemen hun wensen serieus maar zullen niet letterlijk
doen wat ze zeggen, want dan kom je
niet ver. De creatieve vertaalslag, die
is belangrijk.”
DROOG IN HET KORT
Droog bestaat uit een stichting en een bv. De stichting organiseert inhoudelijke, deels gesubsidieerde projecten zoals Design
& Desires en heeft als doelstelling het stimuleren van creatie,
innovatie en debat. De bv produceert en verkoopt producten,
runt Hotel Droog, geeft bedrijfsadviezen en doet projecten voor
musea. Voor de winkel van het Van Gogh Museum ontwerpt de
designstudio van Droog bv momenteel producten geïnspireerd
op Vincent van Gogh, die in de loop van 2015 in de museumwinkel zullen liggen.
DROOG BV
START 1993 WERKNEMERS ca. 30 OMZET 2013 1,7
miljoen euro OMZETPROGNOSE 2014 2,1 miljoen euro
35 INTERVIEW
DESIGN CONCEPTUEEL KOERS Concreet gaat u aan de slag met
Amsterdam.
“Ja, in alle 22 wijken. Steden worden nu
nog top-down gemodelleerd vanuit een
blauwdruk waarin burgers abstracties
zijn. Wij willen de burgers opzoeken en
laten meepraten. Hierbij richten we ons
op categorieën zoals bijvoorbeeld Motivaction die hanteert (kosmopolieten,
gemaksgeoriënteerden, opwaarts mo-
‘HET IS MOEILIJK OM
PRODUCTEN
VOOR EEN
REDELIJKE PRIJS
OP DE MARKT TE KRIJGEN
ALS JE GEEN IKEA BENT’
bielen etc, red.). Als je andere vragen
stelt aan mensen over hoe ze willen
wonen, werken en leven en doorvraagt
waaróm, zou je wel eens tot een andere
categorisering kunnen komen. Wij zullen veel meer doorvragen.”
Welke vragen worden nu niet
gesteld?
“De waarom-vraag. Een voorbeeld:
studenten van Cornell hebben Trumansburg onderzocht, een kleine stad in
upstate New York. Meerdere bewoners
wilden een ruimte om te huilen. Bijzonder ja. Het is heel wat als Amerikanen
dat durven toegeven. Wat deden de
studenten? Die wilden meteen een huilruimte gaan ontwerpen. Wat wil ik?
Dat ze doorvragen om erachter te komen wat er áchter dat verdriet zit. Misschien is de reden wel eenzaamheid.”
Dan bouw je dus geen huilruimte
maar een gemeenschapscentrum?
“Dat is niet de oplossing. Het probleem
is dat mensen te ver van elkaar af wonen, doordat hun huizen op enorme
36 stukken land staan. Je kunt ook een hardloopbaan maken
op de grenzen van die stukken land. Laat ze maar hollen
of hun hond uitlaten, en zo contact leggen. Op die manier
willen we werken. Door andere vragen te stellen en andere
antwoorden te bedenken.”
Geef nog eens een voorbeeld?
“Je overvraagt me. Ik weet het ook nog niet, ik heb het nog
niet onderzocht. Maar stel dat mensen zeggen dat ze dichtbij hun voedselvoorziening willen wonen, dat ze willen weten waar hun voedsel vandaan komt, dan is de eerste gedachte: urban farming. Een tweede gedachte zou kunnen
zijn: een heel nieuw type supermarkt, waar groenten in
groeien.”
Wat heeft dit met design te maken?
“Je kunt design op twee manieren bedrijven. De ene manier
is het oplossen van problemen. De andere manier is een speculatieve aanpak die inspireert en tot vernieuwing aanzet.
Het ontwikkelen van concepten en scenario’s kán tot producten leiden maar het mág een scenario blijven. Het klinkt
misschien een beetje vaag, het is lastig uitleggen.”
Is design voor u het tackelen van problemen?
“Dat kán het zijn. En als je grote problemen wilt oplossen
moet je aan co-creatie doen. Zodra wij binnen Design &
Desires oplossingen hebben bedacht, moeten we opschalen.
Dat doe ik met stedenbouwers. Ook bij het in kaart brengen
van alle gegevens werk ik samen met iemand anders. Ik kan
dit niet alleen.”
Dit project valt onder de stichting. Dan is er ook de bv.
U bent creatief directeur, u geeft les, u geeft lezingen.
Waar ligt uw focus?
“Alles wat ik doe, komt voort uit dezelfde focus. Het draait
altijd om vijf elementen: schoonheid, de relevantie van en
context waarin we dingen doen, respect voor het bestaande, een twist - het denken vanuit een ander perspectief - en
het menselijke aspect: mensen deelgenoot maken van het
ontwerp.”
Is het wel duidelijk wat Droog precies doet?
“Nee, voor buitenstaanders is het heel verwarrend wat wij
doen. De stichting en de bv lopen nu nog te veel door elkaar.
Prada heeft een Prada Foundation. Louis Vuitton heeft een
Louis Vuitton Foundation. Dat wil ik ook. Onze stichting
moet duidelijker een eigen identiteit hebben en iets meer los
komen te staan van het bedrijf. Tegelijkertijd moeten ze wel
allebei blijven rusten op dezelfde pijlers en dezelfde spirit.”
Wat óók verwarrend is: het beeld van Droog uit de beginjaren kleeft nog steeds aan het bedrijf. In 1993 lanceert het
label een handvol ontwerpers tijdens de Salone del Mobile
in Milaan. Voor Hella Jongerius, Marcel Wanders en Jurgen
DEC 2014 INTERVIEW
DESIGN CONCEPTUEEL KOERS Bey is het de springplank naar wereldfaam. Droog vormt
meer dan een decennium lang de drijvende kracht achter de
stroming die bekend zal worden als Dutch Design. Het idee
dat stamt uit die tijd - dat Droog een collectief is, of een platform of intermediair voor designers - blijft hardnekkig bestaan, maar klopt niet. Ramakers: “We hebben ons nooit aan
ontwerpers verbonden, altijd alleen aan hun product. Legio
mensen weten niet eens dat we een eigen studio hebben.”
Pratend over die begintijd komt het gesprek vanzelf op
medeoprichter Gijs Bakker. Na vijftien jaar lang een succesvol duo te hebben gevormd, groeien de twee uit elkaar. Ze
krijgen ruzie over de opening van een peperdure winkel in
New York, begin 2009. Bakker verwijt Ramakers te commercieel te zijn geworden en de filosofie achter Droog uit het
oog te zijn verloren. Toevallig heeft ze net in haar dagboek
zitten teruglezen over de periode van “de breuk”, zoals ze
die ook zelf noemt. Lezen en schrijven in haar dagboek,
daar heeft ze tijd voor als ze in het vliegtuig zit. “Er stond
letterlijk in dat hij heel enthousiast was over de winkel. En
opeens, juni 2008, begon hij raar te doen.”
Volgens haar is het plan met de winkel in New York om grote, dure stukken aan de man te brengen die Droog in Europa
niet kwijtraakt en in het magazijn blijven staan. Amerikanen zijn op dat moment namelijk als enigen bereid 25.000
euro neer te leggen voor een kast van opeengestapelde, bijeengebonden laden. Dat wil zeggen: totdat er een wereldwijde financiële crisis uitbreekt, met de Verenigde Staten als
epicentrum. Over slechte timing gesproken.
Waar is het mis gegaan?
“Daar ben ik nog steeds niet achter. Gijs had verschillende
verhalen. Tegen mij zei hij dat hij weer op zichzelf wilde zijn.
Aan de buitenwereld vertelde hij het verhaal dat Droog achterhaald was en te veel de commerciële kant opging. Maar
we waren samen directeur van Droog en hij bracht nooit ter
sprake dat hij het niet eens was met het beleid. Heel vervelend. Heel naar. Daar heb ik echt veel last van gehad. Het
heeft me emotioneel geraakt.”
Ik zie dat het u nog steeds raakt.
“Natuurlijk. Omdat ik het nog steeds niet begrijp. Ik heb het
geprobeerd te begrijpen. Ik heb het hem ook gevraagd. Het
enige wat ík te horen kreeg was: ‘Ik wil weer voor mezelf
werken.’”
Heeft u hem later nog eens gesproken?
“Nee, niet echt. Alleen in het voorbijgaan. ‘Hoe gaat het?’
‘Goed. Met jou?’ ‘Goed.’ Meer contact gaat niet en dat hoeft
van mij ook niet.”
Heeft u iets van de breuk geleerd?
“Nee. Ik wil er ook niks van leren, want ik wil mensen blijven vertrouwen. Natuurlijk heeft mijn vertrouwen een
knauw gekregen, omdat ik het niet begreep. Ik maak ook
fouten. Dat weet ik. Ik kan best wel in de huid van de ander
kruipen. Ik kan best zien dat ik soms misschien net iets
RENNY
RAMAKERS
• werd op 29 mei 1946 geboren in
Den Haag als Renny de Jong
• studeerde Kunstgeschiedenis aan de
Universiteit Leiden
• is getrouwd met Leon Ramakers,
oud-directeur van Mojo Concerts
• werd in 2012 door het Amerikaanse
blad Newsweek uitgeroepen tot
een van de 150 meest invloedrijke
vrouwen ter wereld
• won dit jaar met Droog de
Amsterdam Business Award 2014
vanwege een onderscheidende koers
en zakelijk instinct
• denkt op haar 68e nog helemaal niet
aan stoppen
DEC 2014 37 INTERVIEW
DESIGN CONCEPTUEEL KOERS DESIGN & DESIRES
Het idee voor Design & Desires ontstaat in 2012 tijdens een
project van Droog in de Rotterdamse Tarwewijk. WIJKonomie
Tarwewijk moet de lokale bedrijvigheid in de probleemwijk bevorderen, maar het team van architecten en designers stuit op
cynisme van de bewoners: wéér een goedbedoeld maar betuttelend project. Dat, gecombineerd met boosheid van de bewoners
over een gebrek aan inbreng, brengt Ramakers op de gedachte
om de stad vanuit de behoeften van de burger te ontwerpen.
In december hoopt Droog te starten met het burgeronderzoek in
de eerste Amsterdamse wijk. In de eerste maanden van het nieuwe jaar zal de creatieve vertaalslag volgen. Daarna volgt de rest
van Amsterdam. Het hele programma zal zo’n twee jaar duren.
te eigengereid ben. Ik ben iemand die nergens gras over laat
groeien en snel tot daden overgaat. Maar daar moet je over
kunnen praten. Ik denk dat het een mix van factoren was en
dat hij ook gewoon geen zin meer had in Droog.”
Was u te gefixeerd op winst maken?
“Nou ja, als je verlies draait moet je wel zorgen dat je winstgevend wordt. Ja sorry.”
Stond het bedrijf op omvallen?
“Nee, een mogelijk faillissement is niet aan de orde geweest.”
Is Droog er nu weer bovenop?
brengen waar de gemiddelde ondernemer niet eens naar
zou omkijken. Toen bleek toch dat sommige producten te
duur werden. Die fout wil ik niet meer maken. Ik wil kijken
naar prijs-kwaliteit. Dat lijkt me een gezond uitgangspunt.”
Twee jaar geleden heeft u een zakelijk directeur
aangetrokken, Machiel Brautigam.
“Samen beslissen we of iets levensvatbaar is of niet. Dingen
worden al snel te duur, dat is de eeuwige kwestie. Het is heel
moeilijk om producten voor een redelijke prijs op de markt
te krijgen als je geen Ikea bent.”
Wordt Droog met die focus op betaalbaarheid niet een
merk voor huis-, tuin- en keukendesign, waar je alleen
nog maar terecht kunt voor een theepot of kandelaar?
“Nee, dat wil ik juist niet. Dat is het punt. Betaalbaarheid
hoeft niet te betekenen dat we goedkoop zijn of dat we alleen maar hebbedingetjes verkopen. Het betekent wel dat
de prijs-kwaliteitverhouding in orde moet zijn. Dat mag
best een kleed van 2.000 euro zijn, of een bank van 5.000
euro, maar het moet passen binnen onze markt. Een object
van 30.000 euro hoort in het galeriecircuit. Dat is het grote
verschil met vroeger.”
“Soort van. Maar het is geen vetpot.”
In de winkel hier beneden verkoopt u niet alleen Droog
design. Waarom niet?
Soort van… break-even?
“We verkopen heel veel producten van derden omdat we er
zelf te weinig hebben. Het liefst zouden we alleen onze eigen
producten neerzetten. Maar dan zou er te weinig doorloop
zijn. Dan wordt onze winkel een showroom en komen de
mensen niet meer langs.”
“Ja. Met moeite break-even. Maar dat wil ik eigenlijk helemaal niet naar buiten brengen.”
Waarom niet? Iedere ondernemer kent minder goede
periodes.
“Ik wil geen slecht-nieuws-interview. We maken nu juist
een enorme boost. Ja, elke ondernemer heeft zijn perikelen,
maar we zijn nu echt heel goed bezig. Toen niet. Toen waren we niet zakelijk genoeg. Ik zou nu nooit meer producten
maken die conceptueel helemaal kloppen maar uiteindelijk
uitmonden in een stuk van 30.000 euro. Daar zijn we dus
mee gestopt. Zo zijn we er bovenop gekomen. Ik wil dat een
product zin heeft en dat er een markt voor is. Ik ben zakelijker geworden.”
Heeft u het naar uw zin nu?
“Ja. Het gaat heel lekker nu. Ik heb een moeilijke tijd gehad,
de breuk met Gijs heeft me hard geraakt. Het stoorde me in
mijn werk. Dat heeft trouwens ook maar anderhalf jaar geduurd ofzo. Tegelijkertijd werd ik er heel actief van. Ik moet
altijd uitdagingen hebben, misschien is dat het wel. De stad
herontwerpen, dat is nu mijn nieuwe uitdaging.”
droog.com
Het lijkt alsof u zich daar bijna voor wilt verontschuldigen.
In deze wereld vindt men zakelijkheid nog steeds een
beetje vies?
“Ja, en daar ben ik het niet mee eens. Toen Gijs en ik met
Droog bezig waren, voelden we ons niet de gemiddelde ondernemer. Wij wilden interessante concepten op de markt
DEC 2014 39

Download Report